Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący : Sędzia Sądu Okręgowego Elżbieta Kaziród

Protokolant: Iwona Mucha

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2017 r. w Rybniku

sprawy z powództwa J. W.

przeciwko Gminie R.

o zapłatę

1)  powództwo oddala;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 7200 zł ( siedem tysięcy dwieście zł) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

SSO Elżbieta Kaziród

Sygn. akt II C 229/16

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od Gminy R. na jego rzecz kwoty 109 368 zł za grunt wydzielony z działki powoda o numerze (...) pod drogę publiczną w R. – (...)-(...) W. ul. (...).

Powód wskazał, że jest prawnym właścicielem działki nr (...), z której została rozgraniczona działka o powierzchni 1 562,40 m pod drogę publiczną. Za każdy metr kwadratowy gruntu powód domaga się odszkodowania w wysokości 70 zł, tj. w kwocie którą otrzymał za dalsze poszerzenie drogi, na które wyraził zgodę. Powód podnosi również, że kierował się składając pozew artykułem prasowym zamieszczonym w gazecie codziennej pt.: „Odebrane przed 1999 rokiem, zapłacone po 2001” – k. 66.

Powód oświadczył, iż przy okazji sprawy o rozgraniczenie istniejącą drogę z 3 m poszerzono na 5,70 m. Dlatego uważa, że za te 2,70 m, o które poszerzono drogę powinien otrzymać odszkodowanie na długości działki. Natomiast faktycznie zgodnie z danymi wynikającymi z mapy sporządzonej przez biegłego droga ma szerokość 6,15 i 6,50 m. Do 2002 roku płacił cały czas podatki, również za ten poszerzony pas drogi. Po orzeczeniu sądu Miasto zmieniło wymiar podatku odliczając tę powierzchnię drogi. Wskazał jednocześnie, że sporną drogę remontował do 2003 roku. C. droga ma 548,21 m z tym, że domaga się odszkodowania za połowę drogi, gdyż druga jej część należy do jego brata. Wedle jego wyliczeń droga ma 224 m na długości i 5,70 m na szerokości.

W ocenie pozwanej Gminy żądanie powoda jest bezzasadne i winno ulec oddaleniu.

Z załączonej dokumentacji przez powoda nie wynika ani tytuł do żądania odszkodowania ani jego wysokość czy żądany zakres. Pozwana stoi na stanowisku, iż powód w żaden sposób nie udowadnia swojego roszczenia i domaga się odszkodowania za grunt wydzielony z działki nr (...) zajętej pod drogę publiczną, przy czym faktyczna powierzchnia wydzielonych pod drogi działek w żadnym wypadku nie pokrywa się z powierzchnią podawaną przez powoda, a zmiana w zakresie własności zawsze wiązała się z wypłatą wynagrodzenia na rzecz powoda. Pozwana podnosi również zarzut przedawnienia roszczeń finansowych powoda.

Ponadto strona pozwana złożyła oświadczenie, iż w następstwie postępowania o rozgraniczenie zgodnie z Ustawą o drogach publicznych z 1973 r. był termin do domagania się odszkodowania, ale w niniejszym przypadku taki problem nie występował. Nie nastąpiło bowiem przejęcie drogi publicznej w tym trybie, tylko rozgraniczenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z uwagi na okoliczność, iż na całym odcinku drogi przebiegającej wzdłuż torów byłej cegielni granice działki nigdy nie zostały utrwalone kamieniami granicznymi, w 1999 r. zaszła konieczność ustalenia przebiegu granicy pomiędzy drogą publiczną, a parcelą nr (...) stanowiącą współwłasność I. W. i jego brata powoda J. W. oraz parcelą nr 948/317 będącą własnością M. W..

Zarówno powód jak i jego brat nie wyrazili zgody na wykonanie pomiarów przez geodetę wyznaczonego w toku postępowania administracyjnego w związku z powyższym sprawa została przekazana do rozpatrzenia Sądowi Rejonowemu w Rybniku, gdzie toczyła się pod sygn. akt II Ns 31/99.

W postępowaniu sądowym pozwana Gmina R. domagając się rozgraniczenia działki nr (...) z przyległymi do niej wyżej wymienionymi nieruchomościami podniósł nadto, iż droga o nazwie ul. (...) z mocy przepisów komunalizacyjnych stanowi jej własność. Z tym stanowiskiem nie zgodzili się I. i J. bracia W..

Sąd Rejonowy w Rybniku prawomocnym postanowieniem z dnia 4.10.2001 r. dokonał rozgraniczenia działki nr (...) wchodzącej w skład nieruchomości położonej w R. zapisanej na rzecz Skarbu Państwa w księdze wieczystej nr (...).147 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rybniku z działka nr (...) wchodząca w skład nieruchomości położonej w R., zapisanej na rzecz J. W. i I. W. po połowie w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rybniku według linii wyznaczonej stosownymi punktami na szkicach polowych sporządzonych przez uprawnionego geodetę.

Sąd ustalił przede wszystkim, iż działka oznaczona w ewidencji gruntów jako parcela nr 213 o powierzchni 0.63.60 ha stanowi w całości drogę publiczną o nazwie ul. (...) łącząca ul. (...) z ul. (...) w R.. Od 1995 r. działka ta jest ujawniona w księdze wieczystej nr (...).147 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rybniku dla nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa. Natomiast o roku 1865 działka nr (...) jest ujawniona w katastrze gruntowym jako droga publiczna.

W związku ze zmianą granic administracyjnych w 1974 r. obręb W. przyłączono do miasta R., a drodze nadano nazwę ul. (...). Drga ta stanowi tzw. parcelę pierwotną i jako taka nie posiadała utrwalonych granic na całym jej przebiegu. Znaki graniczne występowały na jej styku z nieruchomością stanowiącą własność Lasów Państwowych, a nadto z niektórymi nieruchomościami stanowiącymi własność osób fizycznych. W latach 80-tych na działce położono nawierzchnię asfaltową, która została uszkodzona na skutek powodzi w 1997 r.

Sąsiadująca z parcelą nr 218 działka nr (...) wchodziła w skład nieruchomości położonej w R., zapisanej na rzecz J. W. i I. W. po połowie w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rybniku. Nieruchomość powoda i jego brata została upaństwowiona w latach 50-tych, a następnie zwrócona im w 1991 r.

W toku postępowania sądowego o sygn. akt II Ns 31/99 geodeta uprawniony inż. H. P. po odtworzeniu wschodniej granicy działki drogowej nr (...) ustabilizowanej znakami granicznymi ustalił jej zachodnią granicę z działką nr (...) stanowiącą własność uczestników. Uczestnicy postępowania powód i jego brat nie zgadzali się z opinią geodety zaznaczając jedynie, iż przedmiotowa droga wchodzi w skład ich nieruchomości.

Postanowienie z dnia 4.10.2001 r. o sygn. akt II Ns 31/99 stało się prawomocne z dniem 21.12.2001 r.

W dalszej kolejności działka nr (...) została podzielona i w wyniku tego podziału powstały działki o nr (...). Działka (...) stanowi drogę boczną ul. (...) i stała się własnością Gminy R. na podstawie umowy sprzedaży z 10.12.2001 r. Następnie dokonano podziału działki (...) na działki o numerach (...). Działka o numerze (...) stanowi drogę i stała się ona własnością Parafii R.-Katolickiej p.w. Św. K. w R.-W. na podstawie umowy darowizny oraz umowy sprzedaży z 3.04.2002 r.

Kolejny podział dotyczył działki nr (...), która została podzielona na działki: (...), (...), (...) i żadna z tych działek nie stanowiła drogi. Dopiero w wyniku podziału działki nr (...) powstały działki nr (...), przy czym działki nr (...) zostały wydzielone zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego pod planowane drogi. Działki nr (...) z mocy prawa stały się własnością Gminy R., a powód otrzymał w związku z tym stosowne odszkodowanie, na mocy porozumienia zawartego dnia 3.09.2015 r. z Gminą R. a powodem J. W.. Strony porozumienia uzgodniły, iż powód otrzyma odszkodowanie w wysokości 52,00 zł za m ² gruntu, co stanowiło łącznie kwotę 52 104 zł. W dniu 23.09.2015 r. strona pozwana wpłaciła na rachunek powoda ustaloną porozumieniem kwotę.

Dowód: z dokumentów znajdujących się w aktach sygn. akt II Ns 31/99 Sądu Rejonowego w Rybniku zawisłej z wniosku Gminy R. z udziałem I. W., J. W. i Skarbu Państwa o rozgraniczenie na okoliczność, iż postanowieniem z 4.10.2001 r. dokonano rozgraniczenia działki nr (...) i dalszej treści, uzasadnienia i opinii biegłego P. wydanej w tej sprawie; porozumienie zawarte przez powoda z Miastem R. z września 2015 r. k. 33; potwierdzenie wypłaty k. 34; kopia aktu notarialnego – rep. A nr 15533/2001 k. 35-37

Przy ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd kierował się zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 kpc. Przebieg zdarzeń i okoliczności, które do nich doprowadziły Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, jako że sporządzone zostały one przez uprawnione podmioty w ramach obowiązków wynikających z charakteru ich działalności, a zgodność ich treści z rzeczywistym stanem faktycznym nie została przez strony skutecznie zakwestionowana w toku procesu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań podnieść trzeba, że przepis art. 6 kc wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Zatem to obowiązkiem strony powodowej jest przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jej twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc). Wszystkie okoliczności faktyczne doniosłe dla rozstrzygnięcia sprawy i składające się na podstawę faktyczną rozstrzygnięcia muszą mieć oparcie w dowodach przeprowadzonych w toku postępowania, o ile nie są objęte zakresem faktów przyznanych przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 kpc) oraz co do faktów niezaprzeczonych (art. 230 kpc - tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4.07.2014 r. II CSK 621/13 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27.11.2014 r. I ACa 677/14 LEX nr 1621085). Natomiast zgodnie z zasadą kontradyktoryjności postępowania cywilnego to na stronach ciąży obowiązek przedstawienia materiału dowodowego, pozwalającego poczynić ustalenia faktyczne, z których strony wywodzą określone skutki prawne. Nie jest rzeczą sądu zarządzanie dochodzenia w celu uzupełnienia twierdzeń stron i wykrycia środków, pozwalających na ich udowodnienie (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r. I CKU 45/96- OSNC 1997 Nr 6-7 poz. 76).

Przedmiotem niniejszej sprawy było rozważenie zasadności dochodzonych przez powoda roszczeń o zasądzenie odszkodowania od Gminy R. na jego rzecz za grunt rzekomo wydzielony z działki powoda o numerze (...) pod drogę publiczną.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, iż Sąd Rejonowy w Rybniku prawomocnym postanowieniem z dnia 4.10.2001 r. dokonał rozgraniczenia działki nr (...) wchodzącej w skład nieruchomości położonej w R. zapisanej na rzecz Skarbu Państwa w księdze wieczystej nr (...).147 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rybniku z działka nr (...) wchodząca w skład nieruchomości położonej w R., zapisanej na rzecz J. W. i I. W. po połowie w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Rybniku według linii wyznaczonej stosownymi punktami na szkicach polowych sporządzonych przez uprawnionego geodetę.

Sąd Rejonowy w Rybniku jednoznacznie wskazał, iż powód i jego brat nie udowodnili, iż sporna działka nr (...) wchodzi w skład nieruchomości KW nr 385 stanowiącej ich własność. Zostało podkreślone, że dowodem prawa własności nieruchomości jest odpis z księgi wieczystej i domniemanie to nie może zostać obalone jedynie na podstawie zeznań złożonych przez uczestników postępowania, a jedynie w toku przeprowadzonego postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Ponadto w sprawie stwierdzenie stanu prawnego musiało nastąpić z uwzględnieniem art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U.133.372), który stanowi, że nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne z dniem 1 stycznia 1999 r. stały się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego.

Zaznaczyć należy, iż tematyka odszkodowań w związku z uregulowaniem stanów prawnych nieruchomości zajętych pod drogi publiczne w trybie art. 73 ustawy z 13.10.1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną stanowią tematykę złożoną. Dostrzec trzeba zarówno problem obciążenia samorządów gminnych obowiązkiem wypłaty odszkodowań za nieruchomości zajęte pod gminne drogi publiczne, jak i dawnych właścicieli nieruchomości, których z mocy prawa pozbawiono własności nieruchomości, a którzy nie otrzymali z tego tytułu odszkodowania. Jednakże cytowana ustawa miała w owym czasie charakter porządkujący sytuacje faktyczne, jakie zaistniały przed końcem 1998 r.

Skutkiem przejęcia nieruchomości w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające był wpis w księdze wieczystej oraz odszkodowanie. Decyzja wojewody stwierdzająca uwłaszczenie stanowiła podstawę wpisu w księdze wieczystej i była dokumentem niezbędnym do otrzymania odszkodowania. W tym miejscu wymaga wskazania, że odszkodowanie z tytułu przejęcia nieruchomości zajętych pod drogi publiczne przyznawane było na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od 1.1.2001 r. do 31.12.2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa. W konsekwencji uznać należy, że powód nie ma już uprawnienia do złożenia wniosku do odszkodowanie na podstawie art. 73 ust. 4 cyt. ustawy.

Reasumując powód nie udowodnił, aby należne mu było odszkodowania za dalsze poszerzenie drogi ponad to, co jak sam przyznał, już otrzymał. Natomiast okoliczność, iż powód w błędnym przekonaniu płacił podatek od swojego gruntu, wliczając w to powierzchnię spornej drogi publicznej, nie może dowodzić, iż powód był prawnym właścicielem tego gruntu. Nadmienić trzeba, iż podatek od nieruchomości jest podatkiem deklaracyjnym.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zasądzając od powoda jako strony przegrywającej proces, na rzecz pozwanej kwotę 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Elżbieta Kaziród