Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan

Sędzia Sądu Okręgowego Joanna Misztal-Konecka

Protokolant Łukasz Sarama

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2017 roku w Lublinie, na rozprawie

A. sprawy z powództwa A. N. (1)

z przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę kwoty 4500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty

B. sprawy z powództwa K. N. (1)

z przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę kwoty 5700 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty

C. sprawy z powództwa P. N.

z przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę kwoty 3000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego we Włodawie z dnia 20 września 2016 roku, w sprawie I C 21/15

I. oddala apelację;

II. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. N. (1) kwotę 135 zł (sto trzydzieści pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

III. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz K. N. (1) kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

IV. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz P. N. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Ewa Bazelan Dariusz Iskra Joanna Misztal-Konecka

Sygn. akt II Ca 31/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 13 sierpnia 2012 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego we Włodawie w dniu 16 sierpnia 2012 roku, powód – A. N. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na swoją rzecz kwoty 4500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt I C 253/12 (k. 2-7).

W pozwie z dnia 13 sierpnia 2012 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego we Włodawie w dniu 16 sierpnia 2012 roku, powód – P. N. (poprzednio K.) wniosła o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na swoją rzecz kwoty 3000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt I C 254/12 (k. 15-19).

*

Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2012 roku Sąd Rejonowy we Włodawie na podstawie art. 219 k.p.c. postanowił połączyć sprawę I C 254/12 ze sprawą I C 253/12 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 13).

*

W pozwie z dnia 13 sierpnia 2012 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego we Włodawie w dniu 16 sierpnia 2012 roku, powód – A. N. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na swoją rzecz kwoty 5700 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty (k. 32-37).

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 255/12.

*

Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2012 roku Sąd Rejonowy we Włodawie na podstawie art. 219 k.p.c. postanowił połączyć sprawę sygn. akt I C 255/12 ze sprawą I C 253/12 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 30).

*

W uzasadnieniu pozwów powodowie podali, że w dniu 20 stycznia 2012 roku, w miejscowości S., M. P., kierujący samochodem marki M. (...), numer rejestracyjny (...), w wyniku wymuszenia pierwszeństwa przejazdu doprowadził do zderzenia z pojazdem marki F. (...), numer rejestracyjny (...), kierowanym przez K. N. (1). W wyniku przedmiotowego zdarzenia powodowie doznali obrażeń ciała. Sprawca zdarzenia, w wyniku którego powodowie doznali uszczerbku na zdrowiu, posiadał u pozwanego ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdów mechanicznych aktualne na dzień zdarzenia.

Powodowie wskazali, że okoliczności zdarzenia, jak i brak jakiejkolwiek winy po stronie powodowej, zarówno w odniesieniu do powstania zdarzenia, jak i zwiększenia szkody, są bezsporne między stronami i nie były kwestionowane przez stronę pozwaną w toku prowadzonego postępowania likwidacyjnego. Powodowie zgłosili roszczenie wobec pozwanego, który uwzględnił to żądanie w stosunku do małoletniego A. N. (1) w wysokości 2500 zł, w stosunku do P. N. w wysokości 1500 zł oraz w stosunku do K. N. (1) w kwocie 1800 zł. W ocenie powodów dochodzone dodatkowe kwoty tytułem zadośćuczynienia są kwotami odpowiednimi do rozmiaru doznanej krzywdy.

*

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 października 2012 roku pozwany – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa (k. 46-47).

*

Wyrokiem z dnia 20 września 2016 roku Sąd Rejonowy we Włodawie:

I. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. N. (1) kwotę 3500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty;

II. oddalił w pozostałej części powództwo A. N. (1);

III. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz K. N. (1) kwotę 4200 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty;

IV. oddalił w pozostałej części powództwo K. N. (1);

V. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz P. N. kwotę 2500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty;

VI. oddalił w pozostałej części powództwo P. N.;

VII. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz:

1) A. N. (1) kwotę 842 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

2) P. N. kwotę 1665,27 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3) K. N. (1) kwotę 2400,27 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

VIII. nakazał ściągnąć od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 659,40 zł tytułem kosztów wynagrodzenia biegłego tymczasowo wypłaconych z sum budżetowych Skarbu Państwa;

IX. przejął na rachunek Skarbu Państwa kwotę 12,50 zł wypłaconą tymczasowo z sum budżetowych (k. 347-347v).

÷

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 20 stycznia 2012 roku, w miejscowości S., M. P., kierujący samochodem marki M. (...), numer rejestracyjny (...), w wyniku wymuszenia pierwszeństwa przejazdu doprowadził do zderzenia z pojazdem marki F. (...), numer rejestracyjny (...), kierowanym przez K. N. (1).

W wyniku przedmiotowego zdarzenia powodowie doznali obrażeń ciała. Małoletni powód A. N. (1) po wypadku został przewieziony na Szpitalny Oddział Ratunkowy Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej we W., gdzie po wykonaniu specjalistycznych badań rozpoznano uraz głowy ze wstrząśnieniem mózgu. Następnie został przeniesiony na Oddział (...) i Traumatologii Dziecięcej (...) Szpitala (...) w L., gdzie dodatkowo rozpoznano uraz głowy z utratą przytomności, potłuczenia ogólne i zastosowano wobec niego leczenie zachowawcze oraz przeprowadzono konsultację neurologiczną. W dniu 23 stycznia 2012 roku małoletni powód został wypisany do domu z zaleceniem prowadzenia oszczędzającego trybu życia oraz kontroli w poradni chirurgicznej. Od wypadku do czasu przewiezienia go do (...) Szpitala (...) w L. małoletni powód był nieprzytomny, po paru godzinach w szpitalu odzyskał przytomność. Po czterech dniach został wypisany ze szpitala. Po tygodniu od hospitalizacji w (...) (...) chłopiec z bólami głowy i wymiotami trafił do Szpitala we W., gdzie lekarze stwierdzili, że jego stan zdrowia jest spowodowany przebytym urazem oraz infekcją wirusową (hospitalizacja trwała cztery dni). A. N. (1) był konsultowany przez psychologa we W. (1 wizyta) w związku z jego przeżyciami, lękami, problemami ze snem, bólami głowy. Przez okres dwóch miesięcy przyjmował syropy przeciwbólowe i uspokajające, ponieważ budził się w nocy, płakał, nie mógł poruszać głową, sygnalizował bóle klatki piersiowej.

Sąd Rejonowy wskazał, że biegła sądowa lekarz (...), specjalista neurologii dziecięcej, w opinii z dnia 28 września 2015 roku, stwierdziła u A. N. (1) stan po urazie głowy ze wstrząśnieniem mózgu oraz ogólne niewielkie potłuczenia ciała. Biegła podała, że w badaniach radiologicznych, neuroobrazowych oraz w badaniu usg jamy brzusznej nie stwierdzono zmian pourazowych, zaś w badaniach biochemicznych stwierdzono brak odchyleń od normy. W aktualnym badaniu neurologicznym u powoda biegła nie stwierdziła żadnych deficytów neurologicznych. W opinii końcowej biegła podała, że u A. N. (2) w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 20 stycznia 2012 nie stwierdza się trwałego, ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z przyczyn neurologicznych, zaś doznane przez powoda w wypadku obrażenia (uraz głowy ze wstrząśnieniem mózgu) nie wpłynęły na dalsze funkcjonowanie organizmu. U powoda nie doszło do trwałych uszkodzeń układu nerwowego. Biegła podała również, że w obecnym badaniu neurologicznym nie stwierdza się zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, zaś aktywność i ogólna sprawność organizmu nie są naruszone.

Sąd Rejonowy wskazał, że biegła psycholog kliniczny W. B. w opinii z dnia 31 marca 2016 roku wskazała, że A. N. (1) w wyniku zdarzenia doznał urazu psychicznego, który spowodował u niego trudności emocjonalne, w dużej mierze somatyzacyjne (bóle głowy, bóle klatki piersiowej, utrata apetytu, wymioty, zaburzenia snu) i adaptacyjne (nastawienia lękowe, płaczliwość, nadreaktywność ruchowa i emocjonalna, reakcje opozycyjno-buntownicze). W dniu 20 stycznia 2012 powód doświadczył nagłego i silnego stresu związanego z okolicznościami sprawy i następstwami wypadku. Nasilone cierpienia fizyczne i psychiczne trwały podczas pobytu w Oddziale (...) i Traumatologii (...) w L. oraz w szpitalu we W., utrzymywały się przez kilka miesięcy po wypadku. Biegła stwierdziła, że obecnie odległe następstwa traumy psychicznej małoletni powód może demonstrować w postaci niestabilnego poczucia bezpieczeństwa psychicznego, większej wrażliwości i zgeneralizowanego lęku, nadruchliowości. Dysfunkcyjność w zakresie sfery emocjonalnej dziecka ma charakter przemijający, zaś rokowanie co do jego stanu psychicznego jest pomyślne; sprzyjająca atmosfera w rodzinie, właściwa komunikacja emocjonalna oraz prawidłowy system wychowawczy wpływają na zatarcie traumy psychologicznej. Biegła podała, że rozwój umysłowy małoletniego powoda przebiega prawidłowo, jest harmonijny, nie stwierdzono obecności parcjalnych deficytów poznawczych, nie stwierdzono patologii w obszarze CUN. Końcowo biegła stwierdziła, że małoletni A. N. (1) nie wymaga specjalistycznego leczenia, w tym terapii psychologicznej.

Sąd Rejonowy ustalił, że P. N. po wypadku została przewieziona na Szpitalny Oddział Ratunkowy Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej we W., gdzie po wykonaniu specjalistycznych badań rozpoznano stłuczenie podudzia prawego. W tej placówce medycznej wobec powódki zastosowano leczenie zachowawcze i farmakologiczne, wykonano badanie RTG i zostało zalecone prowadzenie oszczędzającego trybu życia oraz wdrożenie kuracji farmakologicznej. Z uwagi na doznany uraz powódka odczuwała silny ból nogi, w związku z czym przyjmowała leki przeciwbólowe, musiała ograniczyć aktywność fizyczną, a ponadto pojawił się u niej lęk przed jazdą samochodem.

Sąd Rejonowy wskazał, że biegły sądowy z zakresu ortopedii i traumatologii lekarz M. R. w opinii z dnia 10 sierpnia 2014 roku stwierdził, że na skutek wypadku z dnia 20 stycznia 2012 roku powódka doznała w zakresie narządów ruchu stłuczenia prawej goleni z możliwością otarcia powierzchownego skóry (w dokumentacji medycznej brak adnotacji o zranieniu, otarciu skóry). Zdaniem biegłego przebyty przez powódkę uraz narządów ruchu nie skutkował ani długotrwałym, ani trwałym uszczerbkiem na zdrowiu, nie zostały naruszone struktury anatomiczne narządów ruchu, zaś doznany uraz został całkowicie wyleczony w rozumieniu restitutio ad integrum. Zakres doznanych w wypadku obrażeń nie ma wpływu na dalsze funkcjonowanie organizmu u powódki. Biegły podał, że powódka po przebytym urazie mogła odczuwać mierne dolegliwości bólowe prawej goleniu w okresie około 3-4 tygodni, zaś zgłaszane obecnie ,,pobolewanie piszczeli na zmianę pogody” ma charakter odczuć wyłącznie subiektywnych. Biegły podał również, że wskazywana przez powódkę ,,blizna” jest w rzeczywistości przebarwieniem skóry bez znaczenia czynnościowego i wizualnego. Skutki wypadku nie rzutują na aktywność życiową pobudki oraz jej ogólną sprawność fizyczną.

Sąd Rejonowy wskazał, że biegły sądowy specjalista neurolog W. D. w opinii z dnia 20 listopada 2014 roku stwierdził u P. N. przebyty uraz prawego podudzia w związku z wypadkiem z dnia 20 stycznia 2012 roku. Biegły podał, że w karcie informacyjnej z pobytu powódki we W. nie opisywano u niej żadnych obrażeń głowy ani kręgosłupa, nie odnotowano obecności objawów wstrząśnienia mózgu, a jedynie rozpoznano stłuczenie podudzia prawego. W późniejszym okresie powódka nie była leczona neurologicznie, szpitalnie, ani ambulatoryjnie, nie wykonywano żadnych badań neuroobrazowych. W aktualnym badaniu neurologicznym biegły nie stwierdził żadnych objawów uszkodzenia układu nerwowego; brak objawów zespołu korzennego. W opinii końcowej biegły stwierdził, że u powódki w wyniku wypadku drogowego z dnia 20 stycznia 2012 roku nie doszło do trwałego ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z przyczyn neurologicznych, doznane w wypadku obrażenia nie wpłynęły na dalsze funkcjonowanie organizmu powódki w sensie jej stanu neurologicznego, nie doszło do trwałych uszkodzeń układu nerwowego, zaś obecnie nie występują u powódki skutki neurologiczne przedmiotowego wypadku.

Sąd Rejonowy ustalił, że K. N. (1) po wypadku został przewieziony na Szpitalny Oddział Ratunkowy Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej we W., gdzie po wykonaniu specjalistycznych badań rozpoznano u niego uraz nadgarstka prawego, stłuczenie klatki piersiowej. Wykonano badanie RTG oraz stwierdzono podczas badania fizykalnego bolesność palpacyjną nadgarstka i założono szynę gipsową. Powodowi zostało zalecone prowadzenie oszczędzającego trybu życia, wdrożenia kuracji farmakologicznej oraz pozostanie na zwolnieniu lekarskim od dnia 23 stycznia 2012 roku do dnia 22 lutego 2012 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód kontynuował leczenie w poradni chirurgicznej. Szyna gipsowa była stosowana przez około 3 tygodnie i w tym czasie zgłaszał się do poradni chirurgicznej. Po zakończonym leczeniu nie wymagał rehabilitacji. Obecnie okresowo odczuwa pobolewanie prawej ręki po wysiłku. Biegły sądowy z zakresu ortopedii i traumatologii M. R. w opinii z dnia 10 sierpnia 2014 roku podał, że powód w wyniku wypadku z dnia 20 stycznia 2012 roku doznał w zakresie narządów ruchu urazu stłuczenia, skręcenia prawego nadgarstka, a ponadto stłuczenia klatki piersiowej. Po zdarzeniu wymagał trzytygodniowego unieruchomienia nadgarstka w szynie gipsowej. Przebyty uraz narządów ruchu nie skutkował ani długotrwałym, ani trwałym uszczerbkiem na zdrowiu, nie zostały naruszone struktury anatomiczne narządów ruchu, doznany przez powoda uraz został całkowicie wyleczony w rozumieniu restitutio ad integrum. Zakres doznanych w wypadku obrażeń nie ma wpływu na dalsze funkcjonowanie organizmu powoda. Zdaniem biegłego powód po przebytym urazie mógł odczuwać mierne dolegliwości bólowe nadgarstka w okresie 3-4 tygodni, zaś zgłaszane obecnie dolegliwości bólowe prawej ręki po wysiłku mają charakter sytuacyjny i subiektywny. W ocenie biegłego skutki wypadku nie rzutują w żaden sposób na aktywność życiową powoda oraz na ogólną sprawność fizyczną. Biegły sądowy neurolog W. D. zaopiniował, że u K. N. (1) w wyniku wypadku drogowego z dnia 20 stycznia 2012 roku nie stwierdza się trwałego ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z przyczyn neurologicznych, a doznane urazy nie wpłynęły na dalsze funkcjonowanie organizmu powoda w sensie jego stanu neurologicznego. U powoda nie doszło w wyniku wypadku do trwałych uszkodzeń układu nerwowego; jego stan neurologiczny jest prawidłowy. Biegły wskazał, że u powoda nie występują obecnie skutki neurologiczne wypadku, nie doszło do naruszenia struktury anatomicznej układu nerwowego wskutek powyższego wypadku komunikacyjnego.

Sąd Rejonowy wskazał, że biegła sądowa z zakresu psychologii M. S. w omówieniu opinii z dnia 8 czerwca 2015 roku wskazała, że według twierdzeń powoda, jako następstwo wypadku z dnia 20 stycznia 2012 roku występowały u niego reakcje lękowe, powypadkowe. Według biegłej, aktualnie powód nie doświadcza uporczywego przypominania sobie stresora, nie unika on stale okoliczności przypominających stresor lub związanych z nim, to jest jest on aktywnym uczestnikiem ruchu drogowego (jako pieszy i kierujący pojazdem mechanicznym). Biegła podała, że u powoda nie stwierdza się częściowej bądź całkowitej niezdolności do odtworzenia ważnych okoliczności zetknięcia się ze stresorem, nie występują u niego zaburzenia snu (szczególnie o treściach związanych z wypadkiem), ani objawy zwiększonej psychologicznej wrażliwości i stanu wzbudzenia. Zdaniem biegłej, można wnioskować o ustąpieniu u powoda objawów pozwalających na postawienie rozpoznania dotyczącego zaburzeń stresowych pourazowych. Doznane w wypadku zaburzenia stresowe pourazowe uwrażliwiły powoda na ostrożną i bezpieczną jazdę, nie spowodowały trwałego, ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z przyczyn psychologicznych, zaś w chwili obecnej nie zachodzi potrzeba podjęcia terapii psychologicznej.

Sąd Rejonowy ustalił, że sprawca zdarzenia, w wyniku którego powodowie doznali uszczerbku na zdrowiu, posiadał u pozwanego ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdów mechanicznych, aktualne na dzień zdarzenia. Okoliczności zdarzenia, jak i brak jakiejkolwiek winy po stronie powodowej, zarówno w odniesieniu do powstania zdarzenia, jak i zwiększenia szkody, są bezsporne między stronami, nie były kwestionowane przez stronę pozwaną w toku prowadzonego postępowania likwidacyjnego. Powodowie zgłosili roszczenie wobec pozwanego, który uwzględnił to żądanie w zakresie zadośćuczynienia w stosunku do małoletniego powoda A. N. (1) w kwocie 2500 zł, w stosunku do powódki P. N. w kwocie 1500 zł oraz w stosunku do powoda K. N. (1) w kwocie 1800 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że K. N. (1) jest z wykształcenia technikiem mechanikiem. Nie pracuje zawodowo. W związku ze sprawowaną opieką nad babcią K. N. (2) otrzymuje świadczenie z tego tytułu w kwocie 520 zł miesięcznie. Orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności Powiatowego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności we W. z dnia 5 września 2003 roku powód został zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności, zaś schorzenie ma charakter trwały i orzeczenie wydane zostało na stałe.

Sąd Rejonowy ustalił, że P. N. nie pracuje zarobkowo, pobiera świadczenie rodzinne w kwocie 1000 zł miesięcznie z tytułu urodzenia dziecka. Od 2 kwietnia 2016 roku K. N. (1) i P. N. są małżeństwem, mają troje dzieci, na które pobierają zasiłki rodzinne oraz świadczenia rodzinne z programu ,,500+”. Małoletni A. N. (1) ma ukończone siedem lat życia.

W wyniku połączenia (...) Spółki Akcyjnej doszło do przejęcia (...) Spółki Akcyjnej przez (...) Spółkę Akcyjną, a spółka przejmująca weszła w pełnię praw i obowiązków spółki przejętej

Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, i przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny tych dowodów.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że odpowiedzialność ubezpieczyciela jest pochodną odpowiedzialności sprawcy szkody, przy czym obejmuje ona zarówno odpowiedzialność za własne, jak i cudze czyny. Odpowiedzialność cywilną sprawcy szkody może uzasadniać zasada ryzyka (art. 436 § 1 k.c. z zw. z art. 435 k.c.), bądź zasada winy (na przykład art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu OC posiadaczy pojazdów ma charakter wtórny wobec odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, a ponadto zakres obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela jest ograniczony do wysokości sumy gwarancyjnej, a także za pewne szkody ubezpieczyciel nie odpowiada.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Mając na uwadze doznaną przez powoda A. N. (1) krzywdę w postaci bólu fizycznego, dyskomfortu związanego z pobytem w szpitalu, badaniami, a także cierpień psychicznych, traumy związanej z wypadkiem, która trwała kilka miesięcy, Sąd Rejonowy uznał, że uzasadnione jest przyznanie A. N. (1) zadośćuczynienia w kwocie łącznej 6000 zł. Pozwany wypłacił powodowi z tego tytułu kwotę 2500 zł, a zatem należało zasądzić na jego rzecz kwotę 3500 zł.

Mając na uwadze doznane przez powódkę P. N. cierpienia fizyczne związane z doznanymi w wypadku urazami, trwające przez około jeden miesiąc czasu dolegliwości, a także cierpienia psychiczne związane z przeżywaniem wypadku, jej stanem zdrowia po wypadku, a także stanem zdrowia męża K. N. (1), i w szczególności stanem zdrowia syna A., mającego w tym czasie 2,5 roku, Sąd uznał, że odpowiednie zadośćuczynienie wynosi 4000 zł. Pozwany wypłacił powódce kwotę 1500 zł, a zatem należało zasądzić na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 2500 zł.

Sąd Rejonowy uznał, że rozmiar krzywdy doznanej przez K. N. (1), przejawiającej się w cierpieniach fizycznych w postaci bólu, a także przeżyciach psychicznych związanych z wypadkiem, dolegliwościami po wypadku, faktem przebywania przez miesiąc czasu na zwolnieniu lekarskim, a także okresowe ograniczenia aktywności życiowej, możliwości sprawowania pieczy nad babcią K. N. (2), uzasadniają ustalenie wysokości zadośćuczynienia dla powoda w kwocie 6000 zł. Pozwany w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powodowi tytułem zadośćuczynienia kwotę 1800 zł, a zatem należało zasądzić na jego rzecz kwotę 4200 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie domagali się również zasądzenia odsetek od dnia 22 czerwca 2012 do dnia zapłaty, uzasadniając, iż decyzja pozwanego o odmowie wypłaty dalszej kwoty zadośćuczynienia została wydana w dniu 21 czerwca 2012 roku, jako kończąca proces likwidacji szkody, a zatem odsetki powinny być zasądzone od dnia następnego po wydaniu przedmiotowej decyzji.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 481 § 1 k.c., art. 359 § 2 k.c. oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz wskazał, że pismo powodów – zgłoszenie szkody osobowej z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, stanowiące jednocześnie żądanie zapłaty zadośćuczynienia w związku ze zdarzeniem z dnia 20 stycznia 2012 roku, zostało wystosowane do pozwanego w dniu 14 lutego 2012 roku. Powodowie w pozwach domagali się zasądzenia odsetek od dnia 22 czerwca 2012 roku i od tej daty Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów odsetki od kwot zadośćuczynienia określonych wyrokiem.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięć o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 100 zd. 2 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 20 września 2016 roku apelację wniósł pozwany, wskazując, że zaskarża wyrok „w części tj. w zakresie pkt. I – co do kwoty 1.000,00 zł, oraz w zakresie pkt. III, V, VII i VIII”.

Pozwany zarzucił:

„1. naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 379 pkt. 5 k.p.c. w związku z art. 133 § 3 k.p.c. poprzez pozbawienie Pozwanej możności obrony swoich praw, tj. niedoręczenie Pozwanej opinii biegłej M. S. z dnia 8 czerwca 2015 r. i uniemożliwienie zapoznania się Pozwanej z treścią przedmiotowej opinii oraz zgłoszenia do niej zarzutów, mimo istotnego znaczenia opinii biegłej sądowej dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, co implikuje nieważność postępowania na podstawie art. 379 pkt. 5 k.p.c.;

2. naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § l k.p.c. poprzez pominięcie, że wyrokiem Sądu Rejonowego we Włodawie A. N. (1) została przyznana kwota 1000 zł tytułem zadośćuczynienia, a świadczenie to powinno być zaliczone w poczet odpowiedniej sumy zadośćuczynienia ustalonej przez Sąd na 6.000 zł;

3. naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § l k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, a mianowicie dowodu z opinii biegłych z zakresu neurologii oraz psychologii, a także dowodu z dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia Powódki, a w konsekwencji uznanie, iż zasądzenie na rzecz Powódki P. N. kwoty 2.500,00 zł tytułem dodatkowego zadośćuczynienia doprowadzi do zrekompensowania poniesionej przez nią krzywdy, podczas gdy łącznie przyznana Powódce kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana i prowadzi do wzbogacenia Powódki na doznanej krzywdzie;

4. naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, a mianowicie dowodu z opinii biegłych z zakresu neurologii oraz psychologii, a także dowodu z dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia Powoda, a w konsekwencji uznanie, iż zasądzenie na rzecz Powoda K. N. (1) kwoty 4.200,00 zł tytułem dodatkowego zadośćuczynienia doprowadzi do zrekompensowania poniesionej przez niego krzywdy, podczas gdy łącznie przyznana Powodowi kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana i prowadzi do wzbogacenia Powoda na doznanej krzywdzie;

5. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 445 § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz Powoda A. N. (1) kwoty 3.500,00 zł zadośćuczynienia, co wraz z kwotami wypłaconymi przez Pozwaną na etapie postępowania likwidacyjnego oraz zasądzoną kwotą wyrokiem sądu karnego stanowi łączną kwotę w wysokości 7.000,00 zł, podczas gdy Sąd w uzasadnieniu wskazał, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest kwota 6.000 zł;

6. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 445 § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz Powódki P. N. kwoty 2.500,00 zł zadośćuczynienia, co wraz z kwotami wypłaconymi przez Pozwaną na etapie postępowania likwidacyjnego stanowi łączną kwotę w wysokości 4.000,00 zł, będącą kwotą rażąco wygórowaną wobec krzywdy doznanej przez Powódkę;

7. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 445 § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz Powoda K. N. (1) kwoty 4.200,00 zł zadośćuczynienia, co wraz z kwotami wypłaconymi przez Pozwaną na etapie postępowania likwidacyjnego stanowi łączną kwotę w wysokości 6.000,00 zł, będącą kwotą rażąco wygórowaną wobec krzywdy doznanej przez Powoda”.

Powód wniósł o:

„1. uchylenie wyroku i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania; ewentualnie (…) zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. I, III, V poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie oraz w pkt. VII-VIII;

2. zasądzenie od każdego z Powodów na rzecz Pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych” (k. 364-367v).

÷

W odpowiedzi na apelację powodowie, reprezentowani przez pełnomocnika, wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 379-380).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego popierał apelację. Pełnomocnik powodów wnosił o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych (k. 403v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie jest zasadny wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Nie ma podstaw faktycznych do uznania, że postępowanie przed Sądem pierwszej instancji dotknięte jest nieważnością z powodu pozbawienia strony pozwanej możności obrony swoich praw.

Rzeczywiście odpis opinii biegłej sądowej M. S. z dnia 8 czerwca 2015 roku (k. 235-238) doręczony został S. K. (k. 245), chociaż w piśmie procesowym z dnia 7 listopada 2013 roku nowy pełnomocnik pozwanego wskazanego w pozwie poinformował Sąd Rejonowy, że został ustanowiony pełnomocnikiem procesowym w sprawie, a pełnomocnictwo udzielone poprzedniemu pełnomocnikowi zostało wypowiedziane („rozwiązane”) (k. 130).

Powyższa okoliczność nie spowodowała jednak pozbawienia pozwanego możności obrony jego praw i w związku z tym nie spowodowała nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Poprzedni pełnomocnik pozwanego w okresie swojego umocowania otrzymał odpis postanowienia Sądu Rejonowego we Włodawie z dnia 5 grudnia 2012 roku, którym Sąd ten postanowił dopuścić dowody z opinii biegłych, między innymi dowód z opinii biegłego psychologa na okoliczności związane ze wpływem wypadku na stan zdrowia psychicznego K. N. (1) (k. 87-88, 89, 129). Doręczenie to było skuteczne w znaczeniu procesowym, a zatem pozwany wiedział, że Sąd Rejonowy przeprowadza dowód z opinii biegłego psychologa na okoliczności związane ze stanem zdrowia psychicznego K. N. (1).

Biegły M. S. złożyła opinię do Sądu Rejonowego we Włodawie w dniu 8 czerwca 2015 roku (k. 235), a więc od chwili złożenia tej opinii do chwili zakończenia postępowania przed Sądem pierwszej instancji upłynęło prawie 16 miesięcy. W tym czasie pozwany, jak i jego pełnomocnik, mogli wielokrotnie zapoznać się z aktami sprawy, w tym także ze znajdującą się w tych aktach opinią. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na okoliczność, że opinia M. S. została odczytana na rozprawie w dniu 6 września 2016 roku, na której pełnomocnik pozwanego nie był obecny, pomimo otrzymania zawiadomienia.

W związku z tym, że sąd drugiej instancji w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (art. 378 § 1 k.p.c.), należy zwrócić uwagę, że w czasie trwania postępowania przed Sądem pierwszej instancji, w 2014 roku doszło do utraty zdolności sądowej pozwanego wskazanego w pozwie, a więc (...) Spółki Akcyjnej w S. w wyniku połączenia tej Spółki z (...) Spółką Akcyjną w S. przez przeniesienie całego majątku tej pierwszej Spółki (spółki przejmowanej) na drugą Spółkę (spółkę przejmującą).

Postępowanie przed Sądem pierwszej instancji powinno zatem zostać zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. i podjęte z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S., jako ogólnym następcą prawnym pierwotnego pozwanego (art. 180 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Sąd Rejonowy nie wydał postanowienia o zawieszeniu postępowania i jego podjęciu z udziałem ogólnego następcy prawnego, jednak z tego powodu nie doszło do nieważności postępowania, gdyż wyrok został wydany w stosunku do podmiotu, który miał zdolność sądową. Faktycznie Sąd zakończył postępowanie z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S., jako pozwanego.

Nie doszło również do nieważności postępowania z tego powodu, że pełnomocnik pozwanego nie był należycie umocowany. Wprawdzie z chwilą utraty zdolności sądowej przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w S. doszło do wygaśnięcia pełnomocnictwa procesowego udzielonego adwokatowi T. P., jednak pełnomocnik ten był umocowany do reprezentowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na podstawie pełnomocnictwa procesowego udzielonego w dniu 13 marca 2014 roku (k. 386).

Umocowanie osób, które udzieliły pełnomocnictwa procesowego adwokatowi T. P., do reprezentowania pozwanego jako członkowie zarządu oraz sposób reprezentacji wykazane zostały przez złożenie w postępowaniu apelacyjnym odpisu pełnomocnictwa i odpisu pełnego z Krajowego Rejestru Sądowego (k. 386-398).

Wcześniej pełnomocnik aktualnego pozwanego nie był wzywany do złożenia pełnomocnictwa procesowego oraz dokumentu, który potwierdzałby umocowanie osób, które udzieliły tego pełnomocnictwa, do reprezentowania powoda w dacie udzielenia pełnomocnictwa. Uzupełnienie tego braku było możliwe na etapie postępowania przed Sądem drugiej instancji1.

÷

Nie są uzasadnione pozostałe zarzuty podniesione w apelacji.

Jeżeli chodzi o zarzut przytoczony w punkcie 2 części wstępnej apelacji, to należy wskazać, że Sąd Rejonowy przyjął za podstawę ustaleń faktycznych odpis wyroku Sądu Rejonowego we Włodawie z dnia 8 maja 2012 roku, wydanego w sprawie II K 143/12. Rzeczywiście z wyroku tego wynika, że od M. P. na rzecz A. N. (1) została zasądzona kwota 1000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jednak sam ten fakt nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy.

Po pierwsze, współodpowiedzialność sprawcy szkody i ubezpieczyciela ma charakter tak zwanej odpowiedzialności in solidum, a więc tożsamej z odpowiedzialnością solidarną pod względem podstawowego skutku związanego ze spełnieniem świadczenia przez dłużników solidarnych. Oznacza to, że spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników zwalnia drugiego w zakresie, w jakim świadczenie zostało spełnione (por. art. 366 § 1 k.c.). Skutek ten następuje jednak dopiero z chwilą rzeczywistego spełnienia świadczenia przez jednego z dłużników, nie zaś już z chwilą zasądzenia tego świadczenia przez sąd. Możliwe jest zatem odrębne zasądzenie na rzecz wierzyciela od każdego z kilku dłużników całego świadczenia należnego od kilku dłużników solidarnych lub kilku dłużników odpowiadających in solidum. Wygaśnięcie zobowiązania w całości lub w odpowiedniej części następuje dopiero z chwilą spełnienia świadczenia przez jednego z dłużników solidarnych.

Po drugie, w oparciu o dokonane w rozpoznawanej sprawie ustalenia faktyczne możliwe było przyjęcie, że wysokość świadczenia ubezpieczeniowego należnego A. N. (1) wynosi łącznie nawet 7000 zł. Zakres cierpień i rozstroju zdrowia małoletniego był na tyle istotny, że należne zadośćuczynienie nie mogło mieć charakteru symbolicznego. Ustalenia Sądu pierwszej instancji w zakresie dotyczącym stanu zdrowia A. N. (1) w związku z wypadkiem komunikacyjnym są prawidłowe i tych ustaleń pozwany nie kwestionuje w postępowaniu apelacyjnym.

÷

Nie są uzasadnione zarzuty apelacji dotyczące rozstrzygnięć zasądzających świadczenie ubezpieczeniowe na rzecz P. N. i K. N. (1).

Zarzuty te pozostają częściowo w wewnętrznej sprzeczności. Z jednej bowiem strony pozwany kwestionuje częściowo ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w zakresie skutków wypadku w odniesieniu do P. N. i K. N. (1), a z drugiej strony zarzuca prawidłowość zastosowania przez Sąd Rejonowy przepisu art. 445 § 1 k.c.

Naruszenie prawa materialnego może nastąpić bądź przez jego błędną wykładnię, bądź przez jego niewłaściwe zastosowanie, nie zaś przez błędne ustalenia faktyczne2. Zarzut naruszenia prawa materialnego ma rację bytu wówczas, gdy sąd dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a tylko nie zastosował odpowiednich przepisów prawa materialnego, niewłaściwie je zastosował lub też dokonał błędnej ich wykładni. W takich wypadkach naruszenie prawa materialnego ma charakter pierwotny i może stanowić podstawę zarzutu apelacyjnego.

Jeżeli natomiast sąd pierwszej instancji dokona nieprawidłowych ustaleń faktycznych i stosownie do tych ustaleń zastosuje lub nie określone przepisy prawa materialnego, to naruszenie prawa materialnego ma charakter wtórny, gdyż jest pochodną nieprawidłowych ustaleń faktycznych. W takim przypadku nie następuje naruszenie prawa materialnego w znaczeniu ścisłym, a podnoszenie wówczas takiego zarzutu jest bezprzedmiotowe.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy w prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne w zakresie skutków wypadku w odniesieniu do P. N. i K. N. (1). Co więcej, analiza treści uzasadnienia apelacji prowadzi do wniosku, że pozwany w przeważającej części ustaleń tych nie kwestionuje.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił na podstawie opinii biegłego, że u P. N. mogło dojść do otarcia naskórka, a z zeznań powódki wynika, że do takiego otarcia doszło. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że skutkiem tego otarcia jest nieznaczne przebarwienie skóry, które jednak nie ma żadnego znaczenia czynnościowego i wizualnego.

Pozwany w swojej apelacji nietrafnie przypisuje Sądowi pierwszej instancji nadanie nadmiernego znaczenia wskazanemu przebarwieniu skóry w kontekście ustalenia wysokości świadczenia ubezpieczeniowego. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, aby wskazane przebarwienie skóry miało istotny wpływ na określenie wysokości należnego powódce świadczenia odpowiadającego zadośćuczynieniu.

Jeżeli chodzi o okoliczności związane ze stanem psychicznym K. N. (1), to chociaż pozwany podnosi w apelacji zarzuty dotyczące metodologii sporządzenia opinii przez biegłego psychologa, to w istocie nie kwestionuje ustaleń Sądu pierwszej instancji dokonanych na podstawie tej opinii.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 445 § 1 k.c. Należy przy tym uściślić, że przepis ten nie miał bezpośredniego zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Przepis art. 445 § 1 k.c. dotyczy odpowiedzialności za szkodę niemajątkową wyrządzoną czynem niedozwolonym, polegającą na uszkodzeniu ciała lub wywołaniu rozstroju zdrowia, nie zaś odpowiedzialności ubezpieczyciela za wykonanie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Przepis art. 822 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Przepis art. 822 § 3 k.c. stanowi, że jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.

Przepis art. 822 § 4 k.c. stanowi, że uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (podobnie przepis art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Przepis art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2060 – tekst jednolity ze zm.) stanowi, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Przepis art. 35 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku stanowi, że ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

O tym, kiedy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, decydują przepisy Kodeksu cywilnego, a w szczególności przepisy art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. lub przepisy art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy doszło do zderzenia się pojazdów – samochodu marki M., kierowanego przez M. P., oraz samochodu marki F. (...), kierowanego przez K. N. (1).

Przepis art. 436 § 2 k.c. stanowi, że w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych.

Odesłanie w art. 436 § 2 k.c. do „zasad ogólnych” oznacza, że ma tutaj zastosowanie przepis art. 415 k.c. W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi ten posiadacz samoistny lub zależny, który ponosi winę za zderzenie się pojazdów, przy czym jeżeli kierowcą nie jest posiadacz samoistny lub zależny, to posiadacz ten ponosi odpowiedzialność za kierowcę.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że M. P. był posiadaczem samoistnym pojazdu marki M.. Poza sporem było to, że M. P. ponosi winę za zderzenie się pojazdów, gdyż doprowadził do kolizji pojazdów. M. P. ponosiłby zatem odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.

Odpowiedzialność ubezpieczeniowa ubezpieczyciela pojazdu marki M. wchodziła w grę wówczas, gdy posiadacz samoistny odpowiadał z tytułu czynu niedozwolonego (art. 34 i art. 35 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku w zw. z art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c.).

Przepis art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku stanowi, że odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Sama zasada odpowiedzialności ubezpieczeniowej ubezpieczyciela za skutki wypadku z dnia 20 stycznia 2012 roku nie budziła żadnych wątpliwości w rozpoznawanej sprawie. Należało jedynie dodatkowo wyjaśnić podstawę prawną tej odpowiedzialności, a tym samym rozstrzygnięcia Sądu.

Sąd Rejonowy dokonał przy tym prawidłowej wykładni przepisu art. 445 § 1 k.c., gdy chodzi o określenie kryteriów ustalenia odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podobne zresztą stanowisko zajmuje w tym zakresie pozwany w apelacji, odwołując się do stosownego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych (k. 367 – strona 7 apelacji).

Sąd Rejonowy ustalił wysokość świadczenia ubezpieczeniowego na rzecz P. N. i K. N. (1) adekwatnie do ustalonego przez siebie stanu faktycznego, co oznacza, że Sąd prawidłowo zastosował przepis art. 36 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 22 marca 2003 roku. Ustalenie świadczenia w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym oznacza, że przy określeniu wysokości świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego zadośćuczynieniu za krzywdę sąd kieruje się wymienionymi w art. 445 § 1 k.c. wskazaniami dotyczącymi określenia wysokości zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Nie można uznać, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy świadczenia ubezpieczeniowe na rzecz P. N. i K. N. (1) są rażąco wygórowane, czy nawet tylko wygórowane.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, jakie zdaje się wynikać z treści apelacji, że przesłanką przyznania zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, powstałą w wyniku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, jest istnienie trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Kryterium wystąpienia „trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu” występuje często w praktyce w umowach ubezpieczeń osobowych, mających charakter ubezpieczeń dobrowolnych.

Podobnym kryterium posługują się przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz. U. z 2013 r., poz. 954 – tekst jednolity), które jednak nie ma zastosowania w rozpoznawanej sprawie. Rozporządzenie to nie dotyczy w ogóle umów ubezpieczenia majątkowego, ale problematyki ubezpieczeń społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Oczywiście wystąpienie u osoby fizycznej stanu, który w aspekcie medycznym można określić jako trwały (stały) czy długotrwały uszczerbek na zdrowiu, ma istotne znaczenie z punktu widzenia określenia wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a tym samym wysokości świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego temu zadośćuczynieniu, nie jest jednak warunkiem koniecznym uznania, że uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o których mowa w przepisach art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 1 k.c., spowodowało krzywdę, za którą sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego.

W rozpoznawanej sprawie w związku z tym, że w odniesieniu do P. N. i K. N. (1) proces leczenia zakończył się stosunkowo szybko i nie pozostawił trwałych następstw w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego, świadczenia ubezpieczeniowe dla tych osób, ustalone przez Sąd Rejonowy nie są znaczne. Nie można jednak uznać, że zakres krzywdy tych osób był tego rodzaju, że uzasadnia przyznanie świadczeń ubezpieczeniowych na poziomie symbolicznym, tak jak ustalił to ubezpieczyciel.

U obojga powodów wystąpił rozstrój zdrowia wyrażający się dolegliwościami o charakterze fizycznym, jak i psychicznym. W tym ostatnim wypadku chodzi nie tylko o stres związany z przebiegiem wypadku, ale przede wszystkim z obawą o jego skutki w odniesieniu do zdrowia każdego ze wskazanych powodów oraz o jego skutki w odniesieniu do zdrowia ich małoletniego dziecka, które w wyniku wypadku straciło przytomność i co do którego istniała niepewność co do następstw wypadku na zdrowie dziecka.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne w zakresie dolegliwości fizycznych i psychicznych P. N. i K. N. (1) w związku z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 20 stycznia 2012 roku.

Ustalone przez Sąd Rejonowy kwoty świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego zadośćuczynieniu za krzywdę są adekwatne do tej krzywdy. Gdyby zakres krzywdy powodów był większy, na przykład gdyby doszło do naruszenia integralności powłok ciała, uszkodzeń organów wewnętrznych, zaburzeń o charakterze neurologicznym, zakres zadośćuczynienia pieniężnego byłby znacznie większy, zwłaszcza gdyby uszkodzenia ciała lub rozstrój zdrowia były nieodwracalne.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy:

a) zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz A. N. (1) kwotę 135 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

b) zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz K. N. (1) kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

c) zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz P. N. kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanego została oddalona w całości, pozwany jest stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powinien zatem zwrócić powodom koszty poniesione przez nich w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika procesowego każdego z powodów ustalone odpowiednio na podstawie:

a) § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych,

b) § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych,

c) § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Ewa Bazelan Dariusz Iskra Joanna Misztal-Konecka

1 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 23 maja 2012 roku, III CSK 274/11, OSN C 2013, z. 2, poz. 23; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 17 maja 2013 roku, I CSK 545/12, Lex nr 1353064.

2 Por.: postanowienie SN z dnia 28 maja 1999 roku, I CKN 276/99, Prokuratura i Prawo 1999, nr 11-12, poz. 34; wyrok SN z dnia 19 stycznia 1998 roku, I CKN 424/97, OSN C 1998, z. 9, poz. 36; uzasadnienie postanowienia z dnia 28 marca 2003 roku, IV CKN 1961/00, Lex nr 80241.