Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2012 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji Nieruchomości Rolnych w W. O. T. w G. z siedzibą w P.

przeciwko B. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku

z dnia 9 marca 2012 r. sygn. akt I C 237/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 4. (czwartym) w ten sposób, że obniża zasądzoną w nim kwotę 3.392 (trzy tysiące trzysta dziewięćdziesiąt dwa) złote do kwoty 2.798 (dwa tysiące siedemset osiemdziesiąt dziewięć) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 609/12

UZASADNIENIE

Powódka Agencja Nieruchomości Rolnych w W. O. T. w
G. z siedzibą w P. domagała się zasądzenia od pozwanej B.
G. kwoty (...) zł wraz z odsetkami ustawowymi od 16 czerwca 2010r. do dnia
zapłaty tytułem wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie nieruchomości w okresie od 24
maja 2003r. do 15 czerwca 2004r.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Na dalszym etapie postępowania powódka zmodyfikowała żądanie domagając się
wynagrodzenia za okres od 28 sierpnia 2003r. do 15 września 2004r. w kwocie (...) zł.

Na rozprawie w dniu 27 stycznia 2012r. powódka cofnęła powództwo ponad kwotę

111.889,78  zł, a pozwana wyraziła na to zgodę.

Wyrokiem z dnia 9 marca 2012r. Sąd Okręgowy w Słupsku zasądził od pozwanej na
rzecz powódki kwotę (...) zł z odsetkami ustawowymi od 23 marca 2010r. do dnia
zapłaty (pkt 1), umorzył postępowanie co do kwoty (...) zł (pkt 2), oddalił powództwo
w pozostałym zakresie (pkt 3), zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.392 z\
tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 4) i zniósł wzajemnie między stronami koszty
zastępstwa procesowego (pkt 5).

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 1 lipca 1994r. pomiędzy A. G. a
Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa zawarta została umowa dzierżawy nieruchomości
rolnych położonych w gminie P. bliżej określonych w załączniku nr 1 do tejże
umowy, o ogólnej powierzchni 531,74 ha, w tym m.in. grunty orne, tereny zabudowane,
budynki i budowle oraz urządzenia trwale z nimi związane wskazane w załączniku nr 2 do
umowy. (...) te wchodziły w skład zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Umowa została zawarta na okres 10 lat. Umowa dzierżawy zmieniana była kolejnymi
aneksami, które dotyczyły min. rodzaju i powierzchni nieruchomości, oraz zasad ustalania
wysokości czynszu. Po śmierci A. G. w prawa i obowiązki dzierżawcy wstąpiła
jego żona B. G., co uregulowane zostało aneksem do urnowy dzierżawy nr
(...) zawartym w dniu 6 czerwca 2002r. § 15 tego aneksu określał zasady ustalania
wysokości i terminu płatności czynszu, zaś § 18 ust. 4 określał zasady ustalania wysokości
opłaty z tytułu bezumownego korzystania. Strony postanowiły, że w razie rozwiązania lub
wygaśnięcia umowy w ciągu roku kalendarzowego, czynsz dzierżawy ustala się

proporcjonalnie do długości okresu dzierżawy w danym półroczu, przyjmując cenę pszenicy,

o której mowa w ust. 3 § 15 umowy za poprzednie półrocze - a jest on płatny w ciągu
miesiąca od daty wygaśnięcia lub rozwiązania umowy (§15 ust 7). Dzierżawca zobowiązał się
zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot dzierżawy w stanie niepogorszonym, z wyjątkiem
pogorszenia będącego wynikiem normalnego zużycia rzeczy. W § 18 ust. 1 strony uzgodniły,
że jeżeli dzierżawca opóźni się z zapłatą czynszu za dwa półrocza umowa może zostać
rozwiązana ze skutkiem natychmiastowym po bezskutecznym upływie dodatkowego,
wyznaczonego przez wydzierżawiającego 3- miesięcznego terminu zapłaty zaległego
czynszu. Jednocześnie strony ustaliły i zapisały w umowie w § 18 ust. 4, że w przypadku, gdy
umowa uległa rozwiązaniu, a dzierżawca nie wydał przedmiotu dzierżawy w terminie
określonym w ust. 5 (tj. w terminie jednego miesiąca od daty doręczenia pisemnego
wezwania do wydania nieruchomości), wydzierżawiający będzie naliczał opłatę z tytułu
bezumownego korzystania z przedmiotu dzierżawy w wysokości dotychczasowego czynszu
dzierżawnego określonego w § 15 ust. 1 przypadającego do zapłaty w terminach, o których
mowa w § 15 ust. 5 wraz z karą umowną w wysokości 25 % tej opłaty. Strony postanowiły
także, że używania przez dotychczasowego dzierżawcę przedmiotu dzierżawy, po
wygaśnięciu albo rozwiązaniu umowy dzierżawy nie uważa się przedłużenie umowy
dzierżawy na czas nieokreślony, mimo wymienionego wynagrodzenia. W § 18 ust. 6 umowy
strony za datę doręczenia przyjęły - a) datę potwierdzenia odbioru listu poleconego
wypowiadającego umowę lub wzywającego do wydania nieruchomości albo b) datę adnotacji
poczty o odmowie przyjęcia listu, o którym mowa pkt a, albo datę zwrotu tego listu z
adnotacją, że adresat nie zamieszkuje pod wskazanym adresem, albo c) datę doręczenia w
inny sposób pisma wypowiadającego umowę lub zawierającego wezwanie do wydania
nieruchomości - za potwierdzeniem odbioru.

Pozwana znała i akceptowała treść przedmiotowej umowy.

W dniu 10 czerwca 2002r. pozwana złożyła w formie aktu notarialnego oświadczenie

opoddaniu się egzekucji w zakresie obowiązku zapłaty czynszu wraz z odsetkami
ustawowymi za opóźnienie albo wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotu
dzierżawy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie stosownie do treści art. 777§1 pkt 5
kpc. Ponadto co do wydania nieruchomości poddała się rygorowi egzekucji stosownie do art.
777§1 pkt 4 i 5 kpc.

Z uwagi na to, że pozwana nie regulowała należności wynikających z przedmiotowej
umowy zarówno za rok 2002 jak i pierwsze półrocze 2003r., doszło do skutecznego
rozwiązania umowy dzierżawy. O powyższym strona powodowa powiadomiła pozwaną

pismem z dnia 19 sierpnia 2003r. doręczonym pozwanej w dniu 27 sierpnia 2003r. za
zwrotnym poświadczeniem odbioru. Jako datę rozwiązania umowy powódka wskazała dzień
22 maja 2003r. Jednocześnie wezwała pozwaną do wydania nieruchomości będących
przedmiotem umowy, informując, że od chwili rozwiązania umowy do czasu przekazania
nieruchomości powódce naliczana będzie opłata z tytułu bezumownego korzystania z
przedmiotu dzierżawy w wysokości dotychczasowego czynszu dzierżawnego wraz z karą
umowną w wysokości 25% tej opłaty, zgodnie z postanowieniami w tym zakresie zawartej
umowy. W kolejnym piśmie z dnia 29 września 2003r. doręczonym pozwanej w dniu 1
października 2003r. za zwrotnym poświadczeniem odbioru powódka wyznaczyła pozwanej
ostateczny termin protokolarnego zdania nieruchomości na dzień 10 października 2003i.
Pozwana nie wydała w wyznaczonym terminie składników majątkowych przedmiotu
umowy dzierżawy. Powódka wystąpiła do Sądu Rejonowego w Lęborku z żądaniem
zasądzenia od pozwanej kwoty (...) zł z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia
powództwa do dnia zapłaty tytułem czynszu dzierżawnego za dzierżawę nieruchomości
objętej umową dzierżawy za pierwsze półrocze 2003 roku naliczonego do dnia 21 maja
2003r. (data rozwiązania umowy dzierżawy wg powódki) oraz kwoty 5684,01 zł wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty tytułem należności za
bezumowne korzystanie z ww. nieruchomości w okresie od dnia rozwiązania umowy do
końca pierwszego półrocza 2003 roku, tj. 30 czerwca 2003r.

Wyrokiem z dnia 7 października 2004r. Sąd Rejonowy w Lęborku zasądził od
pozwanej na rzecz powódki kwotę (...) zł z ustawowymi odsetkami w wysokości
12,25% w stosunku rocznym od dnia 25 listopada 2003r. do dnia zapłaty, oddalając
powództwo w pozostałym zakresie. U podstaw orzeczenia legły ustalenia, że oświadczenie
woli Agencji Nieruchomości Rolnych o rozwiązaniu umowy dzierżawy ze skutkiem
natychmiastowym nastąpiło skutecznie dopiero z dniem doręczenia pozwanej pisma z dnia 19
sierpnia 2003r., co nastąpiło w dniu 27 sierpnia 2003r., a nie jak to błędnie przyjęła Agencja z
upływem dnia 21 maja 2003r. W tym stanie rzeczy, nie budziło wątpliwości Sądu, że w całym
pierwszym półroczu 2003r. ww. umowa dzierżawy wiązała strony, a zatem pozwana
zobowiązana była uiścić w terminie do 30 września 2003r. (§15 ust. 3 i 5) umówiony czynsz,
obliczony zgodnie z postanowieniami umownymi (§ 15 ust. 1 i nast. umowy), a nie jak
twierdziła powódka należność z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu dzierżawy.
Sąd zwrócił uwagę na konieczność odróżnienia uprzedzenia o zamiarze wypowiedzenia
umowy od samego wypowiedzenia umowy. Są to bowiem dwa odrębne oświadczenia woli
wydzierżawiającego, z których drugie tj. oświadczenie o rozwiązaniu umowy dzierżawy ze

skutkiem natychmiastowym, może zostać skutecznie złożone przez wydzierżawiającego
dopiero po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego dzierżawcy do zapłaty zaległego
czynszu. Takim właśnie uprzedzeniem o zamiarze rozwiązania umowy było oświadczenie
zawarte w piśmie z dnia 18 lutego 2003r. Nie mając wątpliwości, iż po stronie
wydzierżawiającego była wola rozwiązania z pozwaną umowy dzierżawy ze skutkiem
natychmiastowym Sąd uznał, że samo uprzedzenie z dnia 18 lutego 2003r. nie było
wystarczające do osiągnięcia zamierzonego przez wydzierżawiającego skutku w postaci
rozwiązania umowy dzierżawy ze skutkiem natychmiastowym.

Pozwana konsekwentnie odmawiała wydania przedmiotu umowy dzierżawy,
powołując się na toczące się pomiędzy stronami postępowania sądowe i będąc przekonaną, że
zakończą się one dla niej pozytywnym rozstrzygnięciem.

Postanowieniem z dnia 4 marca 2004r. Sąd Rejonowy w Lęborku nadał klauzulę
wykonalności tytułowi egzekucyjnemu - aktowi notarialnemu rep. A (...)
sporządzonemu w dniu 10 czerwca 2002r. w K. przed notariuszem G.
K. - S. w części, a mianowicie co do § 1 tego aktu w zakresie
stwierdzającym obowiązek wydania przez B. G. Agencji (...)
Rolnej Skarbu Państwa w G. (obecnie Agencji Nieruchomości Rolnych z siedzibą w
W. O. T. w G.) nieruchomości, która stanowiła przedmiot umowy
dzierżawy z dnia 1 lipca 1994r. Nr (...) wraz z późniejszymi aneksami, położonej w
Gminie P., obręb G. na działkach o łącznej powierzchni 507,0454 ha. W wyniku
podjętych czynności egzekucyjnych, w dniu 15 września 2004r. komornik wydał
wierzycielowi przedmiotowe nieruchomości.

Pismem z dnia 11 marca 2010r. doręczonym pozwanej za zwrotnym potwierdzeniem
odbioru w dniu 15 marca 2010r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty (...)zł
z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości. Pozwana nie zapłaciła powódce
wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy zważył, że spór dotyczył rozliczeń z okresu od 28 sierpnia 2003r. do
15 września 2004r. Należność za okres od 1 stycznia 2003r. do 30 czerwca 2003r. była
przedmiotem postępowania przed Sądem Rejonowym w Lęborku, zaś co do należności za
okres od 1 lipca do 2003r. powódka cofnęła powództwo. W ocenie Sądu I instancji podstawa
prawna żądania znajduje się w art. 224 i 225 kc, regulujących stosunku bezumowne. Sąd ten
nie podzielił twierdzenia pozwanej, kwestionującej istnienie stanu bezumownego
użytkowania, wskazując, że wystarczającym do rozwiązania umowy dzierżawy było
pozostawanie dzierżawcy w opóźnieniu w zapłacie czynszu dzierżawnego, a jest bezsporne,

że pozwana nie zapłaciła go za cały 2002r. i pierwsze półrocze 2003r. Dalej Sąd Okręgowy
wskazał, że pismo zawierające oświadczenie o rozwiązaniu umowy dzierżawy zostało
pozwanej doręczone 19 sierpnia 2003r., przy czym pismo z 18 lutego 2003r. uznał za
uprzedzenie o zamiarze rozwiązania umowy. W konsekwencji uznał Sąd I instancji, że
pozwana od 28 sierpnia 2003r. do 15 września 2004r. była posiadaczem bezumownym w złej
wierze. Wskazał też, że brak wydania przedmiotu umowy nie stanowił źródła powstania
stosunku cywilnoprawnego między stronami. O tym, że opisany stan rzeczy nie prowadził do
przedłużenia dzierżawy stanowił też zapis umowy łączącej strony. Sąd I instancji uznał za
niezasadny zarzut przedawnienia wskazując, że wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przez
posiadacza nie stanowi świadczenia okresowego i w związku z tym ulega 10-letniemu
terminowi przedawnienia. Ustalając wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie Sąd
Okręgowy przyjął stawki wynikające z umowy dzierżawy, ponieważ strony przewidziały w
niej kwestię wysokości opłaty w przypadku bezumownego korzystania z przedmiotu
dzierżawy. Na podstawie kryterium określonego w umowie powódka ustaliła wysokość
wynagrodzenia na kwotę (...) zł, zaś pozwana nie zakwestionowała tego obliczenia. W
konsekwencji Sąd Okręgowy na podstawie art. 224§1 kc w zw. z art. 225 kc uwzględnił
powództwo co do tej kwoty, a w pozostałym zakresie je oddalił wskazując, że dochodzone
świadczenie nie było świadczeniem okresowym, wobec czego brak było podstaw do
powiększenia należności głównej o odsetki ustawowe od 15 czerwca 2010r. w kwocie
(...) zł. Wskazując na to, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy jest
zobowiązaniem bezterminowym, Sąd I instancji przyjął, że powinno być spełnione
niezwłocznie po wezwaniu. Wezwanie zostało doręczone pozwanej dniu 15 marca 2010r.,
wyznaczono w nim 7- dniowy termin płatności, który upłynął 22 marca 2010r. Oznacza to, że
pozwana pozostaje w opóźnieniu od 23 marca 2010r. i od tego dnia Sąd Okręgowy zasądził
odsetki ustawowe (art. 481 § lw zw. z art. 455 kc). Ze względu na cofnięcie powództwa co
do kwoty(...) zł Sąd Okręgowy umorzył postępowanie w tej części na podstawie art.
355 kpc.

Okosztach procesu orzekł Sąd Okręgowy na podstawie art. 100 kpc mając na uwadze
częściowe uwzględnienie roszczeń powódki (w (...)%). Na tej podstawie zasądził od pozwanej
na rzecz powódki kwotę 3392 zł tytułem połowy opłaty od pozwu. Na tej samej podstawie
zniósł koszty zastępstwa procesowego między stronami.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana w części dotyczącej
rozstrzygnięć zawartych w punktach 1, 4 i 5. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

-

błędną wykładnię art. 353 ¹ kc w zw. z art. 224§2 kc i art. 225 kc poprzez przyjęcie
stawki wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ponad pożytki cywilne, jakie z tej
nieruchomości mógł uzyskać właściciel zawierając umowę najmu czy też dzierżawy
nieruchomości będącej w takim stanie, w jakim była w okresie, za jaki żąda wynagrodzenia,

-

niewłaściwe zastosowanie art. 316§ 1 kpc w zw. z art. 365§1 kpc i przyjęcie ustaleń
Sądu Rejonowego w Lęborku (sygn. akt I C 437/03) jako swoje,

-

naruszenie art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art.
100§ 1 kpc poprzez nałożenie na pozwaną obowiązku ponoszenia kosztów procesu pomimo
jej złej sytuacji majątkowej i nierozpoznanie wniosku pozwanej o zwolnienie od kosztów oraz
naruszenie art. 80 ust. 1 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 203 §2 kpc
oraz art. 100 kpc poprzez błędne obciążenie pozwanej kwotą 3392 zł w sytuacji, gdy powód
cofnął powództwo co do kwoty(...) zł.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części

i  oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu. Ewentualnie domagała się
uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I
instancji. W uzasadnieniu apelacji skarżąca wywodziła, że w rozumowaniu Sądu zaistniała
sprzeczność skoro Sąd Okręgowy przyjął, że stron nie wiązała umowa dzierżawy w okresie
po 27 sierpnia 2003r. a z drugiej przyjął, że wysokość wynagrodzenia za bezumowne
korzystanie określa umowa i należy ją stosować odnośnie kary umownej za dalsze
korzystanie z rzeczy. Podniosła również, że wynagrodzenie jest wygórowane i nie powinno
przekraczać dochodu z czynszu dzierżawnego. Jej zdaniem powódka nie wykazała, w jakim
czasie pozwana korzystała z przedmiotowej nieruchomości, zaś Sąd oparł się w tym zakresie
jedynie na ustaleniach Sądu Rejonowego w Lęborku, czym naruszył art. 365§1 kpc. Skarżąca
podniosła również, że Sąd I instancji błędnie obliczył kwotę zasądzonej części opłaty od
pozwu, gdyż nie uwzględnił faktu cofnięcia przez powódkę pozwu. Połowa należnej opłaty
wynosi 2.798 zł.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona jedynie w części, w której skarżąca kwestionuje
prawidłowość rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartego w punkcie 4 zaskarżonego
wyroku. W pozostałym zakresie zaskarżone rozstrzygnięcie jest prawidłowe. Sąd I instancji,
wbrew odmiennym twierdzeniom skarżącej, dokonał prawidłowej oceny zebranego materiału
dowodowego bez przekroczenia granic określonych w art. 233 § 1 kpc i właściwie ustalił

wszystkie istotne dla sprawy fakty, zaś Sąd Apelacyjny ustalenia te aprobuje i przyjmuje za
podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Analizując prawidłowość rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 4 wyroku Sąd
Apelacyjny miał na względzie to, że ostatecznie powódka domagała się od pozwanej kwoty

111.889,79  zł i to ta kwota powinna stanowić podstawę ustalenia opłaty od pozwu. Obliczona
w ten sposób opłata od pozwu wynosi 5.595 zł (ze względu na treść art. 21 ustawy z dnia 28
lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Mając to na uwadze, jak też
przyjętą przez Sąd Okręgowy zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów, stwierdzić należy,
że pozwana winna zwrócić powódce połowę ww. opłaty, a więc kwotę 2.798 zł (art. 21 cyt.
ustawy).

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił
zaskarżony wyrok w punkcie 4 (czwartym) i obniżył zasądzoną w nim kwotę 3.392 zł do
kwoty 2.798 zł.

W pozostałym zakresie zarzuty apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

I  tak, nie mogły odnieść oczekiwanego przez skarżącą skutku twierdzenia dotyczące
błędnego, w jej ocenie, przyjęcia przez Sąd I instancji za podstawę ustalenia wynagrodzenia
za korzystanie z nieruchomości kryteriów określonych w umowie dzierżawy. U podstaw tego
zarzutu legło przekonanie apelującej, że ze względu na rozwiązanie umowy strony nie są
związane jej treścią, w tym w zakresie wysokości opłat za dalsze korzystanie z rzeczy. W
konsekwencji, zdaniem skarżącego, podstawą obliczenia wynagrodzenia za korzystanie z
nieruchomości powódki powinien być dochód możliwy do uzyskania poprzez
wydzierżawienie tej nieruchomości. Sąd Apelacyjny nie podziela tego twierdzenia uznając, że
pomimo rozwiązania stosunku prawnego dzierżawy dla ustalenia wysokości opłaty z tytułu
dalszego korzystania przez pozwaną z przedmiotu dzierżawy właściwe są kryteria ustalone
przez strony umowy. Podkreślić należy, że przecież strony w umowie same określiły wprost
sposób naliczania wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotu dzierżawy
w wypadku rozwiązania tej umowy, na co już zwrócił uwagę Sąd I instancji. W doktrynie
zgodnie przyjmuje się, że przepisy regulujące roszczenia uzupełniające (art. 224 kc i n.) mają
charakter względnie obowiązujący. Właściciel i posiadacz rzeczy mogą ukształtować
rozliczenia z tytułu korzystania z rzeczy w sposób odbiegający od uregulowań kodeksowych.
Tak zwane roszczenia uzupełniające mają zastosowanie do stosunków bezumownych, gdy
bez porozumienia zainteresowanych dojdzie do tego, że rzecz stanowiąca własność jednej
osoby znajdzie się w posiadaniu innej osoby. Przepisy kodeksu nie uchybiają odmiennemu
uregulowaniu rozliczeń przez zainteresowanych i tym samym nie mają zastosowania wtedy,

gdy do korzystania z rzeczy przez inną osobę aniżeli właściciel dochodzi na podstawie
porozumienia tej osoby z właścicielem. W takim wypadku o rozliczeniach decyduje treść
umowy (por. komentarze do art. 224 kc: T. Filipiak opubl. w Lex, S. Rudnickiego opubl. w
LexPolonica, E. Skowrońskiej - Bocian opubl. w Legalis). Niezależnie od tego podkreślić
należy, że Sąd Najwyższy wielokrotnie odpowiadał się za dopuszczalnością domagania się
kary umownej także w przypadku, gdy umowa łącząca strony, która zastrzegała karę
umowną, przestała obowiązywać (por. wyrok SN z 20 października 2006r., IV CSK 154/06;
wyrok SN z dnia 25 marca 201 lr. IV CSK 401/10, wyrok SN z dnia 29 czerwca 2005r. V CK
105/05). Wprawdzie ww. orzeczenia odnoszą się do kwestii dopuszczalności dochodzenia kar
umownych zastrzeżonych w umowach, od których odstąpiono, niemniej jednak ich wywody
można zasadnie odnosić do okoliczności niniejszej sprawy. Jeśli bowiem dopuszcza się
dochodzenie kar umownych zastrzeżonych w umowach, które przecież na skutek odstąpienia
uważa się za niezawarte, to tym bardziej uznać należy za dopuszczalne dochodzenie roszczeń
zastrzeżonych w umowie, która została rozwiązana ze skutkiem na przyszłość.

Nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut przekroczenia inicjatywy dowodowej

i  naruszenia kontradyktoryjności sporu. Sąd orzekający w sprawie może odwoływać się do
materiału dowodowego zgromadzonego w innej sprawie. Materiał ten jest wyłącznie
materiałem faktycznym. Chcąc z niego skorzystać, sąd orzekający powinien uczynić go
przedmiotem postępowania dowodowego, a więc ujawnić dokumenty, które mogą mieć
znaczenie dla wyniku sprawy. Tak postąpił Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu -
dołączył do akt poświadczone kserokopie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy I C
437/03 i dopuścił dowód z tych dokumentów, czym umożliwił stronom zajęcie stanowiska
odnośnie tych dokumentów. Z tego względu zarzut wyżej wskazany uznać należało za
chybiony. Decyzja Sądu I instancji w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z akt ww.
postępowania była prawidłowa również z tego względu, że umożliwiła Sądowi ustalenie, czy
sprawa niniejsza nie jest tożsama podmiotowo i przedmiotowo ze sprawą toczącą się przed
Sądem Rejonowym w Lęborku. Dokonanie takich ustaleń jest wszak obowiązkiem Sądu,
skoro orzekanie o tym samym roszczeniu między tymi samymi stronami skutkuje
nieważnością postępowania. Nadmienić jeszcze należy, że ustalenie przedmiotu rozpoznania
w sprawie I C 437/03 spowodowało przecież ograniczenie roszczenia przez powódkę.

Formułując omawiany zarzut skarżąca w istocie zmierza do wykazania, że w
niniejszym postępowaniu nie zostało udowodnione, w jakim okresie rzeczywiście korzystała z
nieruchomości powódki. Twierdzenie to nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem sama
pozwana na rozprawie przyznała, że z przedmiotowej nieruchomości korzystała do czasu, gdy

została ona w ramach postępowania egzekucyjnego wydana komornikowi (v: oświadczenie
pozwanej k. 69, zeznania pozwanej k. 90v). Jednocześnie z protokołu wydania nieruchomości
wynika, że nieruchomość ta została odebrana pozwanej w dniu 15 września 2004r. (v:
protokół wydania nieruchomości k. 10). Pozwana nie podważyła prawdziwości i zgodności z
prawdą tego dokumentu urzędowego. W tym stanie rzeczy nie budzi wątpliwości ustalenie, że
pozwana korzystała z nieruchomości do dnia 15 września 2004r.

Chybiony jest zarzut dotyczący braku rozpoznania wniosku pozwanej o zwolnienie od
kosztów sądowych. Pozwana została przecież zwolniona od opłaty od apelacji, przy czym
nadmienić trzeba, że konieczność uiszczenia przez pozwaną kosztów sądowych pojawiła się
wszak dopiero na etapie postępowania związanego z wniesieniem apelacji, przez co nie
można uznać, że jej prawa zostały naruszone. Podkreślenia jednocześnie wymaga, że
zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu
przeciwnikowi, o czym stanowi art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych. Tym samym obciążenie pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów
procesu (połowy opłaty od pozwu) na rzecz powódki uznać należy za rozstrzygnięcie
prawidłowe, z tym, że wymagało modyfikacji co do wysokości zasądzonej kwoty, o czym
była mowa we wstępnej części niniejszego uzasadnia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny w pozostałym zakresie oddalił apelację
pozwanej na podstawie art. 385 kpc jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego poniesionych przez powódkę, na które
składało się wynagrodzenie pełnomocnika ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za
czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.1349 ze zm.)
Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z wynikającą z art. 98 kpc zasadą odpowiedzialności za wynik
postępowania.