Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lipca 2017r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Mariusz Struski

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska (spr.), Elżbieta Jaroszewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Zadrożna

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2017 r., w S.

na rozprawie

sprawy z wniosku W. K. i M. K.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w G.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców od postanowienia Sądu Rejonowego
w L. z dnia 20 marca 2017 r. sygn. akt I Ns 605/12

postanawia:

I.  oddalić apelację,

II.  zasądzić od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 326/17

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy M. K. i W. K. złożyli w 2012 roku wniosek o ustanowienie za wynagrodzeniem, na rzecz (...) S.A. z siedzibą w G. , służebności przesyłu na należących do nich nieruchomościach położonych w miejscowości G. (gm. W.) opisanych w KW nr (...) (w obrębie działek nr: (...)) oraz w KW nr (...) (w obrębie działki nr (...)). Zażądali także zasądzenia zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazali m.in., że posadowione na opisanych nieruchomościach urządzenia elektroenergetyczne są własnością ww. spółki i ograniczają wykonywanie prawa własności, co z kolei uzasadnia zgłoszone żądanie.

Uczestnik w odpowiedzi na wniosek wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie stosownych kosztów postępowania. Podniesiono przy tym zarzut zasiedzenia służebności.

Postanowieniem z dnia 20 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w L. oddalił wniosek (punkt 1 sentencji) i stwierdził, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (punkt 2 sentencji).

Przedmiotowe orzeczenie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych:

M. K. i W. K. pozostają współwłaścicielami (w ramach wspólności ustawowej małżeńskiej) nieruchomości położonej w miejscowości G. (gm. W.; m.in. działka nr (...)), dla której Sąd Rejonowy w L. (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...). Ponadto M. K. pozostaje właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości G. (gm. W.; m.in. działki nr: (...)), dla którejS. (...) prowadzi księgę wieczystą (...).

Na wskazanych nieruchomościach posadowione są urządzenia i instalacje elektroenergetyczne (tj. słupy oraz odcinki linii niskiego napięcia 0,4 kV i średniego napięcia 15kV) należące do (...) SA z siedzibą w G. w postaci: słupa i linii niskiego napięcia zasilanej obecnie ze stacji transformatorowej (...) (...) (działka nr (...)), słupa i linii średniego napięcia 15 kV (działka nr (...)), słupa odgałęzienia linii średniego napięcia 15 kV o numerze (...)do stacji transformatorowej Ł. O. wraz z linią (działka nr (...)), a także słupa i linii średniego napięcia 15 kV nr (...)(działka nr (...)).

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w L. z dn. 31.03.2015 roku wydanym w sprawie I Ns 112/14 (zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego w S. z dn. 24.07.2015 roku wydanym w sprawie IV Ca 325/15) stwierdzono ostatecznie, iż poprzednik (...) spółki (...) (tj. Zakład (...) SA w S.) nabył przez zasiedzenie z dniem 01.01.2001 roku służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na należących do wnioskodawców i opisanych przez nich we wniosku nieruchomościach.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd I instancji podkreślił, że okoliczności faktyczne niniejszej sprawy były w istocie poza sporem i korespondowały z ustaleniami w prawomocnie rozstrzygniętej sprawie I Ns 112/14 (w tym: status prawny nieruchomości wnioskodawców, a także posadowienie, rodzaj i status własnościowy urządzeń energetycznych należących obecnie do uczestnika). Sąd nie miał wątpliwości, że uczestnik był bez wątpienia sukcesorem generalnym/całościowym wobec m.in. Zakładu (...) SA w S. i nie było konieczności dokonywania co do urządzeń czy też służebności odrębnych czynności prawnych, tym bardziej w zbędnej formie aktu notarialnego. Nadto wskazał, iż ostatecznie stanowisko wnioskodawców nie zmierzało do zainicjowania zmiany treści samej służebności wg art. 291 k.p.c., gdyż ograniczono się tutaj w istocie do dalszego kwestionowania prawomocnego już rozstrzygnięcia w sprawie I Ns 112/14 co do zakresu zasiedzianego prawa.

Sąd Rejonowy podniósł, że jak wykazało wprost prawomocnie zakończone postępowanie w ww. sprawie I Ns 112/14; IV Ca 325/15, poprzednik prawny uczestnika (tj. Zakład (...) SA w S.) nabył przez zasiedzenie z dniem 01.01.2001 roku służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na należących do wnioskodawców i opisanych przez nich we wniosku nieruchomościach (przy tym ściśle co do wskazanych tam urządzeń elektroenergetycznych i o stosownym obszarze, zasięgu oraz przebiegu. W konsekwencji nabyta już w drodze zasiedzenia służebność (choć zachowująca systemowo odrębność prawną od stricte służebności przesyłu), odpowiadała w swej istocie prawu objętemu wnioskiem w przedmiotowej sprawie i wykluczała tym samym osobne/niezależne orzekanie prawnokształtujące. Stąd też żądanie wnioskodawców okazało się bezprzedmiotowe.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Wnioskodawcy zaskarżyli powyższe postanowienie apelacją, domagając się jego zmiany, poprzez uwzględnienie wniosku o ustanowienie za odpłatnością służebności przesyłu na rzecz uczestnika postępowania, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto wnieśli o zasądzenie od uczestnika na swoja rzecz zwrotu kosztów postępowania za obie instancje. Skarżonemu orzeczeniu zarzucili naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c., poprzez ustalenie, że doszło do przeniesienia z majątku Zakładu (...) S.A. do majątku uczestnika postępowania (...) S.A. służebności gruntowej o treści służebności przesyłu, na należących do wnioskodawców nieruchomościach, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika przeniesienie prawa służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu nabytej na działkach wnioskodawców w zakresie linii energetycznych objętych wnioskiem w dniu 01.01.2001 roku z Zakładu (...) S.A. do majątku uczestnika postępowania (...) S.A.; dokumenty sprzed daty 01.02.1989 r. nie mogły przenieść prawa służebności gruntowej ze Skarbu Państwa na przedsiębiorstwa państwowe z uwagi na brzmienie art. 128 k.c., a z treści dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy sporządzonych po dniu 31.01.1989 roku nie wynika, aby nastąpiło przeniesienie z majątku Zakładu (...) S.A. do majątku uczestnika postępowania (...) S.A. prawa służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu nabytej na działkach wnioskodawców w zakresie linii energetycznych objętych wnioskiem;

- art. 245 ¹ k.c., poprzez błędne przyjęcie, że doszło do przeniesienia z majątku Zakładu (...) S.A. do majątku uczestnika postępowania (...) S.A. prawa służebności gruntowej na prawach służebności przesyłu nabytej na działkach wnioskodawców przez Zakład (...) S.A. w dniu 01.01.2001 roku;

- art. 1 Protokołu numer (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności poprzez błędne przyjęcie, że może nastąpić zasiedzenie służebności na działkach wnioskodawców, podczas gdy, ograniczenie własności wnioskodawców nie jest dokonane w interesie publicznym, jest niezgodne z prawem polskim i z zasadami prawa międzynarodowego;

- art. 292 k.c. poprzez przyjęcie, że doszło do zasiedzenia służebności przesyłu na działkach wnioskodawców także w zakresie strefy ochronnej i także w zakresie strefy technologicznego korzystania.

Uczestnik postępowania w odpowiedzi na apelacje wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zważyć należy, że art. 382 k.p.c. nakłada na sąd II instancji obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97 - za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest więc przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego stanowiące podstawę wydania zaskarżonego orzeczenia były prawidłowe, dlatego Sąd Okręgowy przyjął je za własne. Sąd I instancji właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy, kierując się przy tym zasadami logicznego rozumowania. Dokonał także prawidłowej oceny merytorycznej zgłoszonego przez wnioskodawców roszczenia. W konsekwencji, zarzuty podniesione w treści apelacji, w ocenie Sądu II instancji, stanowiły jedynie gołosłowną polemikę z prawidłowymi ustaleniami i stanowiskiem Sądu Rejonowego.

Skarżący oparli apelację na zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie błędnej i niewszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że doszło do zasiedzenie przez poprzednika prawnego uczestnika Zakład (...) S.A. w S. służebności objętej wnioskiem, a następnie doszło do przeniesienia z majątku Zakładu (...) S.A. do majątku uczestnika postępowania (...) S.A.

Należy mieć na uwadze, iż zgodnie z treścią - wyrażającego obowiązującą w polskiej procedurze cywilnej zasadę swobodnej oceny dowodów - art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału - swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Jest to podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (vide: orzeczenie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, L..). W orzeczeniu z 10 czerwca 1999 roku, wydanym w sprawie II UKN 685/98 (L.) Sąd Najwyższy stwierdził, że normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Jednocześnie przysługujące sądowi prawo swobodnej oceny dowodów musi być tak stosowane, aby prawidłowość jego realizacji mogła być sprawdzona w toku instancji. Dlatego skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99 – Lex).

Zdaniem Sądu II instancji, zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, iż Sąd Rejonowy uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego. To z kolei czyni zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. gołosłownym.

Wywodom Sądu I instancji nie można zarzucić dowolności, ani przekroczenia granic logicznego rozumowania. Sąd odniósł się do podniesionych przez strony w toku sprawy zarzutów. Wskazał fakty, które uznał za udowodnione i na których oparł swoje rozstrzygnięcie. Odniósł się całego zebranego materiału dowodowego, wyjaśniając motywy, którymi się kierował. Sąd Okręgowy podzielił zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia stanowisko Sądu Rejonowego. Nie znalazł przy tym podstaw do jego zakwestionowania w oparciu zarzuty, na których oparli apelację skarżący. Podkreślenia wymaga, że Sąd Rejonowy, opierając się na doświadczeniu życiowym, w sposób całościowy i pozbawiony jakiejkolwiek dowolności – prawidłowo - zinterpretował zaproponowany przez strony materiał dowodowy. Jego treść nie budziła przy tym żadnych wątpliwości.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że między stronami toczyło się już postępowanie, którego przedmiotem była ta sama służebność obciążająca opisane we wniosku nieruchomości wnioskodawców. Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w L. z dnia 31 marca 2015 roku wydanym w sprawie I Ns 112/14 (zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego w S. z dnia 24 lipca 2015 roku wydanym w sprawie IV Ca 325/15) stwierdzono ostatecznie, iż poprzednik prawny (...) S.A. w G., tj. Zakład (...) S.A. w S., nabył przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2001 roku służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na należących do wnioskodawców nieruchomościach położonych w miejscowości G. gm. W. opisanych w KW nr (...) (w obrębie działek nr: (...)) oraz w KW nr (...) (w obrębie działki nr (...)). Jak wynika z wyroku Sądu Okręgowego w S.z dnia 24 lipca 2015 roku (IV Ca 325/15), wskazany wyżej poprzednik prawny wnioskodawcy, nabył przez zasiedzenie dokładnie tą samą służebność, która jest przedmiotem niniejszej sprawy. Nadto w uzasadnieniu przywołanego orzeczenia, Sąd Okręgowy dokonał szczegółowej analizy następstwa prawnego uczestnika i przekształceń własnościowych jego poprzedników prawnych. Stwierdził ponadto, że (...) S.A. w G. w niebudzący wątpliwości sposób wykazał, że jest następcą Zakład (...) S.A. w S. i w drodze sukcesji uniwersalnej została mu przekazana sporna służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą apelację w pełni podziela ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy w S. w sprawie IV Ca 325/15.

Wobec prawomocnego przesądzenia ww. kwestii, do których kwestionowania w zasadniczej mierze sprowadzała się apelacja wnioskodawców, brak było podstaw faktycznych i prawnych do ich uwzględnienia zawartych w niej zarzutów.

Odnosząc się z kolei do twierdzeń skarżących w kwestii naruszenia przez Sąd I instancji podstawowych norm prawa polskiego i międzynarodowego, poprzez przyjęcie, że może nastąpić zasiedzenie służebności na działkach wnioskodawców, należało stwierdzić, że są one chybione. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 maja 1999 roku (sygn. SK 9/98 – Lex) wypowiedział się bowiem za dopuszczalnością ograniczenia prawa własności, w sytuacji zasiedzenia służebności gruntowej.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 5 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (punkt 2 sentencji).