Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2017 r. w Szczecinie

sprawy M. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 maja 2016 r. sygn. akt VII U 93/15

oddala apelację.

SSA Anna Polak SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 631/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 grudnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., odmówił M. N. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, ponieważ Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła, że ubezpieczona jest niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową.

Decyzją z dnia 4 grudnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., odmówił M. N. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia, ponieważ Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła, że ubezpieczona jest niezdolna do pracy z ogólnego stanu zdrowia.

W odwołaniach od decyzji ubezpieczona wniosła o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Podała, że choruje na chorobę zawodową – zespół cieśni nadgarstka, której nabawiła się pracując jako krawiec ciężki. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 września 2013 roku w sprawie VII U 1985/11 otrzymała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową na okres do dnia 25 września 2013 roku, a od tej daty na sześć miesięcy rentę szkoleniową, przy czym (...) Urząd Pracy w P. odmówił szkolenia z uwagi na złożenie przez ZUS apelacji, a w konsekwencji przesunięcie uprawomocnienia się wyroku. W ocenie M. N. stan jej zdrowia nie uległ poprawie od czasu pierwszego sporu z organem rentowym, zaś powrót do pracy szwaczki doprowadziłby do nawrotu schorzeń.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, z argumentacją jak w treści zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 11 lutego 2015 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych połączył sprawy z odwołań ubezpieczonej do wspólnego rozpoznania i wyrokowania.

Wyrokiem z 24 maja 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie od decyzji dotyczącej renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia (pkt I), oraz zmienił decyzję dotyczącą renty z tytułu choroby zawodowej przyznając M. N. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od 25 marca 2014 roku do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, a od uprawomocnienia się wyroku prawo do renty szkoleniowej na okres sześciu miesięcy (pkt II).

Sąd I instancji ustalił, że M. N., urodzona (...) posiada wykształcenie średnie ogólnokształcące - z zawodu krawiec. W okresie aktywności zawodowej od 1977 r. do 2010 r. pracowała jako szwaczka, krawiec, krawiec ciężki. W okresie od 1 sierpnia 2010 roku do 31 stycznia 2011 roku ubezpieczona pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia – prawo do której zostało jej przyznane decyzją z dnia 23 września 2010 roku. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 września 2013 roku w sprawie VII U 1985/11 przyznał ubezpieczonej M. N. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od dnia 29 czerwca 2010 roku do dnia 24 września 2013 roku, a za okres od 25 września 2013 roku do 24 marca 2014 roku przyznał ubezpieczonej prawo do renty szkoleniowej. Wyrok w tej sprawie uprawomocnił się dnia 12 czerwca 2014 roku. (...) Urząd Pracy w P. po otrzymaniu prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 września 2013 roku w sprawie VII U 1985/11 odmówił szkolenia ubezpieczonej z uwagi na fakt upłynięcia terminu do przyznania prawa do renty szkoleniowej.

Decyzją nr (...) z dnia 19 maja 2010 roku (...) w P. stwierdził u ubezpieczonej M. N. chorobę zawodową: przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka.

Sąd Okręgowy ustalił, że u M. N. rozpoznaje się następujące schorzenia:

1.Przebyte operacyjne leczenie cieśni kanału nadgarstka z nieznacznym deficytem ruchowym (choroba zawodowa).

2. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i krzyżowo –lędźwiowego z zespołem bólowym w wywiadzie.

3. Zaburzenia konwersyjne.

4. Ubytek słuchu mieszany z zachowaną wydolnością społeczną słuchu.

Ubezpieczona jest nadal po dniu 24 marca 2014 roku częściowo trwale niezdolna do pracy w zawodzie krawcowa - krawiectwo ciężkie i powinna się przekwalifikować. Brak jest odchyleń uniemożliwiających podjęcie pracy na ogólnym rynku pracy z wyjątkiem pracy, gdzie występuje obciążenie wykonywaniem ruchów monotypowych dłoni. Ubezpieczona zachowała zdolność do pracy lekkiej i mogłaby się przyuczyć do pracy sprzedawcy, sprzątaczki, portiera i szatniarki.

Ponadto w kontekście niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia aktualnie u ubezpieczonej M. N. rozpoznaje się następujące schorzenia:

1. Zaburzenia neurasteniczno-konwersyjne.

2. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i L-S z zespołem bólowym w wywiadzie.

3. Ubytek słuchu mieszany z zachowaną wydolnością społeczną słuchu.

4. Przebyte leczenie operacyjne zespołu cieśni nadgarstków.

5. Wole guzkowe obojętne.

Rozpoznane schorzenie - zaburzenia neurasteniczno-konwersyjne jest zaburzeniem czynnościowym (nerwicowym) i manifestuje się poczuciem zmęczenia, niewydolności psychofizycznej, dolegliwościami somatycznymi, stanami rozdrażnienia i nieznacznym obniżeniem nastroju. Stwierdzone zaburzenia mają obecnie nieznaczne nasilenie i nie powodują niezdolności do pracy. Również z przyczyn endokrynologicznych ubezpieczona nie była w przeszłości ani nie jest obecnie niezdolna do pracy. U ubezpieczonej nie występują objawy korzeniowe, brak jest zaników mięśniowych lub innych odchyleń w zakresie kręgosłupa, a jedynym stwierdzonym odchyleniem jest osłabienie siły palców IV i V dłoni prawej o ½ stopni Loveta. Ubezpieczona wymaga kontynuacji leczenia w poradni zdrowia psychicznego, tak by schorzenia zaburzenia neurasteniczno-konwersyjne miały małe nasilenie i uległy remisji. Ubezpieczona jest zdolna do pracy z ogólnego stanu zdrowia.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione co do przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, natomiast za nieuzasadnione uznał żądanie ustalenia niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia. Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał art. 57 i art. 58, oraz art. 12 i art. 13, a także art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 Nr 153, poz. 1227) i art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2002 rok, nr 199, poz. 1673 ze zm.). Podkreślił, że jego zadaniem w niniejszej sprawie było ustalenie, czy stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją osobą niezdolną do pracy, w jakim stopniu, na jaki okres i czy jest to niezdolność pozostająca w związku ze stwierdzoną u ubezpieczonej chorobą zawodową: przewlekłymi chorobami obwodowego układu nerwowego wywołanymi sposobem wykonywania pracy- zespołem cieśni w obrębie nadgarstka czy też z ogólnego stanu zdrowia. Dla ustalenia powyższych okoliczności Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych specjalistów właściwych do schorzeń, na które cierpi ubezpieczona, tj. ortopedii, neurologii i medycyny pracy celem ustalenia czy jest ona osobą niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową, i biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, medycyny pracy, endokrynologii i psychiatrii celem ustalenia czy ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy z ogólnego stanu zdrowia.

Sąd Okręgowy w oparciu o przeprowadzone dowody uznał, że M. N. jest nadal po 24 marca 2014 r. częściowo niezdolna do pracy na stałe w związku z chorobą zawodową i wymaga bezwzględnie przekwalifikowania. Sąd I instancji podkreślił, że biegli zajęli tożsame stanowisko jak w sprawie VII U 1985/11. Sąd ten miał na uwadze, że w powyższej sprawie Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z 25 września 2013 r. przyznał ubezpieczonej M. N. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od dnia 29 czerwca 2010 roku do dnia 24 września 2013 roku, a za okres od 25 września 2013 roku do 24 marca 2014 roku przyznał ubezpieczonej prawo do renty szkoleniowej, zaś wyrok uprawomocnił się dnia 12 czerwca 2014 roku. Przy tym gdy ubezpieczona po uprawomocnieniu się tego wyroku udała się do (...) Urzędu Pracy w P. celem podjęcia szkolenia zawodowego odmówiono jej tego szkolenia zawodowego z uwagi na to, że upłynął już okres wskazany w wyroku na to szkolenie. Tym samym nie doszło do rzeczywistego przeszkolenia zawodowego ubezpieczonej i nie zdobyła ona żadnych nowych kwalifikacji zawodowych pozwalających jej na wykonywanie nowego zawodu. Z uwagi zatem na chorobę zawodową (zespół cieśni nadgarstków) ubezpieczona nie może wykonywać podobnych zawodów do tego, który wykonywała jako krawiec ciężki tj, szwaczki, prasowaczki, przy których wymagane jest wykonywanie czynności monotypowych kończynami górnymi, co oznacza, że wybierając nowy zawód będzie on zupełnie inny od tego, który do tej pory wykonywała. Zdaniem Sądu I instancji zasadne i niezbędne jest rzeczywiste przekwalifikowanie ubezpieczonej, aby mogła zdobyć zawód i w nim pracować. Dodatkowo Sąd Okręgowy podkreślił, że z uwagi na przedłużające się postepowanie sądowe w sprawie VII U 1985/11 odmówiono M. N. szkolenia zawodowego, a tym samym nie można jej zarzucić, że z własnej winy się nie przekwalifikowała.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy podzielił stanowisko biegłych z zakresu neurologii, ortopedii i medycyny pracy, odnośnie tego, że ubezpieczona jest nadal po dniu 24 marca 2014 roku częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową, gdyż na stałe utraciła ona zdolność do pracy zgodnej z posiadanym zawodem – krawca ciężkiego oraz że bezwzględnie wymaga ona przekwalifikowania zawodowego. Podzielił także stanowisko biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, medycyny pracy, endokrynologii i psychiatrii, że ubezpieczona z ogólnego stanu zdrowia jest osobą zdolną do pracy. Opinie wyżej wymienionych biegłych Sąd ten uznał za pełnowartościowy materiał dowodowy, którego nie podważyła skutecznie żadna ze stron. Pomimo zgłaszanych zastrzeżeń do opinii Sąd I instancji nie znalazł podstaw, aby je zakwestionować.

Sąd Okręgowy zaznaczył nadto, że z uwagi na wiek ubezpieczonej możliwe, a nawet celowe jest jej przekwalifikowanie zawodowe, gdyż może ona po przekwalifikowaniu wykonywać inne prace, niezwiązane z czynnościami monotypowymi kończyn górnych. Przy przyznaniu ubezpieczonej ponownego prawa do renty szkoleniowej, zdaniem Sądu Okręgowego nie można było pominąć tego, iż nie doszło do przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonej z uwagi na przedłużające się postępowanie sądowe w sprawie VII U 1985/11, które spowodowało niemożność przedłożenia w PUP prawomocnego wyroku przyznającego jej prawo do renty szkoleniowej za okres od 24 września 2013 roku do 24 marca 2014 roku. Biorąc pod uwagę cel renty szkoleniowej sąd ten uznał, że należy ponownie umożliwić ubezpieczonej rzeczywiste przekwalifikowanie się do nowego zawodu, a w związku z tym, iż jest ona nadal częściowo niezdolna do pracy po 24 marca 2014 roku należało przyznać jej dalej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową do czasu prawomocnego zakończenia niniejszego postępowania, zaś od jego zakończenia przyznać jej prawo do renty szkoleniowej na 6 miesięcy.

Z powyższym rozstrzygnięciem w części nie zgodził się organ rentowy. W wywiedzionej apelacji wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zw. z art.57 ust l pkt 1 w zw. z art. 12 ust. 3 i art. 13 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez uznanie, że istnienie u ubezpieczonej choroby zawodowej skutkuje orzeczeniem częściowej niezdolności do pracy i w związku z tym przyznanie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Zarzucił także naruszenie art. 60 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni przysługuje renta szkoleniowa na przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. II i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o jej oddalenie w całości w całości aprobując rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego oraz ustalenia opinii biegłych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutów podniesionych w apelacji prowadzi zdaniem Sądu Odwoławczego do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia, i rozważania zawarte w uzasadnieniu wyroku sądu pierwszej instancji, i przyjął je za własne, co czyni zbytecznym ich ponowne szczegółowe przytaczanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z 22 lutego 2010 r., I UK 233/09 i z 24 września 2009 r., II PK 58/09).

W świetle zarzutów apelacji i dotychczasowego przebiegu postępowania, spornym w sprawie pozostawało czy M. N. pozostaje po 24 marca 2014 r. osobą niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową.

Za Sądem Okręgowym powtórzyć trzeba, że w myśl art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułów wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej ustawa wypadkowa) ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy. Jednocześnie ustawa rentowa, w art. 60 ust. 1 stanowi, że osobie spełniającej warunki określone w art. 57, w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przez okres 6 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. Ponadto art. 12 ustawy rentowej definiuje osobę niezdolną do pracy, jako osobę która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Dla ustalenia okoliczności spornych niniejszej sprawy należało zatem skorzystać ze specjalnych wiadomości medycznych, co oznacza, że Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy o specjalnościach adekwatnych do schorzeń wskazywanych przez ubezpieczoną. Należy zważyć, że w sprawie o prawo do renty, gdzie dowodem podstawowym są opinie biegłych lekarzy specjalistów, posiadających wiadomości specjalne, sąd nie może orzekać wbrew tym opiniom jeżeli są one spójne, rzetelne, kategoryczne oraz wiarygodne w zakresie wyrażonych w nich ocenach. Mając zatem na względzie, że ubezpieczona bezspornie cierpi na chorobę zawodową: zespół cieśni w obrębie nadgarstka, prawidłowo Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych specjalistów z zakresu neurologii, ortopedii i medycyny pracy, a także endokrynologii i psychiatrii. Jednocześnie należało mieć na uwadze, że biegli ortopeda, neurolog i specjalista medycyny pracy jednoznacznie, spójnie i zgodnie stwierdzili, że M. N. pozostaje po 24 marca 2014 r. nadal częściowo niezdolna do pracy na stałe w związku z chorobą zawodową. Ubezpieczona trwale utraciła zdolność do pracy zgodnej z posiadanym zawodem – krawca ciężkiego. Nie sposób było odmówić tym opiniom rzetelności i kategoryczności. Były one jasne, prawidłowo uzasadnione i zdaniem Sądu Apelacyjnego stanowiły wystarczający dowód na okoliczność istnienia, stopnia i czasokresu niezdolności do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową.

Mając na uwadze powyższe podkreślenia wymaga, że biegli wyraźnie dostrzegli potrzebę przekwalifikowania ubezpieczonej, podobnie jak w postępowaniu wszczętym odwołaniem M. N. o sygn. VII U 1985/11. Sąd Apelacyjny zaznacza, że jakkolwiek wyrokiem z 25 września 2013 r. wydanym w powyższej sprawie, ubezpieczonej przyznano rentę szkoleniową na podstawie art. 60 ustawy rentowej, to ubezpieczona nie przekwalifikowała się, bowiem (...) Urząd Pracy w P. odmówił jej szkolenia z uwagi na fakt, iż ZUS złożył apelację do Sądu Apelacyjnego w Szczecinie od tego wyroku, a co za tym idzie uprawomocnienie wyroku przesunęło się. Niewątpliwie to obowiązkiem ubezpieczonej pozostaje przekwalifikowanie się, choćby samodzielnie, jednakże w świetle przepisów ustawy rentowej nie sposób wyciągać dla ubezpieczonego negatywnych skutków z faktu, że podjął on niewystarczające starania dla zrealizowania celów renty szkoleniowej. W tej sytuacji za zasadne należało przyjąć przyznanie renty szkoleniowej od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku w celu rzeczywistego nabycia nowych kwalifikacji do samodzielnego zarobkowania.

Mając na uwadze powyższą ocenę prawną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

SSA Anna Polak SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka