Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nidzicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2017 r. w Nidzicy

sprawy z powództwa A. K., K. S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódek A. K. i K. S. kwoty po 16.000 zł (słownie: szesnaście tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 24.03.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. z dalszymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  koszty postępowania wzajemnie znosi,

IV.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Nidzicy kwotę 2.256,40 zł (słownie: dwa tysiące dwieście pięćdziesiąt sześć złotych czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

I C 117/16

UZASADNIENIE

Powódki A. K. i K. S. wniosły pozew przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę na swoją rzecz kwot po 32.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 24 marca 2015 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na skutek śmierci ich brata J. Z..

W uzasadnieniu powódki wskazały, że ich żądanie ma związek z wypadkiem, który miał miejsce w dniu (...)roku we wsi Z. podczas którego D. Z. kierując ciągnikiem rolniczym marki (...), nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przewożąc w sposób niedozwolony – na stopniu schodka wejściowego do kabiny pojazdu – pasażera J. Z. i nieumyślnie doprowadziła do jego upadku ze stopnia schodków pod tylne koło ciągnika, w następstwie czego doznał on obrażeń ciała oraz jamy brzusznej skutkujących jego zgonem. Nagła śmierć brata u powódek wywołała cierpienie, związane z zerwaniem więzi rodzinnych, co z kolei odbiło się na ich codziennym życiu, głównie na zdrowiu psychicznym i fizycznym. Zmarły do chwili śmierci wspierał powódki między innymi poprzez wykonywanie prac na gospodarstwie rolnym oraz wzajemnie się odwiedzali.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych na swoją rzecz oraz podniósł zarzut przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody w wysokości 40 %.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, iż w jego ocenie żądana kwota zadośćuczynienia jest rażąco wysoka i brak jest podstaw do przyznania zadośćuczynienia na tak wysokim poziomie. Ponadto pozwany podkreślił, iż w dacie wypadku tj. (...)roku powódki były osobami dorosłymi. Jako dorosłe posiadały własną rodzinę – własne, odrębne centrum życiowe. Odnośnie odsetek od daty wcześniejszej niż data wyrokowania pozwany podniósł, że żądanie powodów jest bezzasadne, ponieważ zgodnie z aktualną linią orzeczniczą nie ma ku temu podstaw, ponieważ o wysokości zadośćuczynienia decyduje wyłącznie Sąd.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu (...)roku we wsi Z. D. Z. kierując ciągnikiem rolniczym marki (...), bez tablic rejestracyjnych, nieumyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przewożąc na stopniu schodka wejściowego do kabiny pojazdu pasażerka J. Z. i niemyślnie doprowadziła do jego upadku ze stopnia schodków pod tylne koło ciągnika, w następstwie czego doznał on obrażeń ciała oraz jamy brzusznej, skutkujących jego zgonem.

Kierowca D. Z. została uznana za winną spowodowania wyżej opisanego wypadku i skazana wyrokiem Sądu Rejonowego w N. II Wydziału Karnego z dnia(...)roku (sygn. akt. (...)) na karę 1 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu tytułem próby na okres 2 (dwóch) lat.

D. Z. w chwili spowodowania wypadku miała zawartą umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej pojazdu z pozwanym.

W dacie zdarzenia powódka A. K. miała (...) lat, natomiast powódka K. S. (...) lat, a ich zmarły brat w chwili śmierci miał (...) lat. Powódki miały wówczas własną rodzinę. Powódki mieszkały w niewielkiej odległości od brata i utrzymywali ze sobą dobre stosunki, często odwiedzali się oraz pomagali sobie nawzajem przy pracach na gospodarstwie rolnym.

K. S. bardzo przeżyła śmierć swego brata. Opowiadała o wspólnych chwilach spędzonych z bratem swojej córce E. P..

Powódki pismem z dnia 25 lutego 2015 roku wystąpiły do pozwanego o przyznanie im zadośćuczynień w kwotach 120.000,00 zł. Strona pozwana odmówiła powódkom żądanego świadczenia pismem z dnia 23 marca 2015 r.

Biegła sądowa z zakresu psychologii E. S. we wnioskach końcowych opinii stwierdziła, że śmierć brata na powódkę A. K. wywarła wpływ związany z przeżyciem żałoby i charakterystycznych dla niej zjawisk: silnego cierpienia, żalu, smutku, rozpaczy, zagubienia, kryzysu wartości. Na żałobę po bracie nałożyła się kolejna żałoba po mężu, co skomplikowało jej przebieg, ma ona cechy żałoby atopowej, niezakończonej, skutkującej objawami z zakresu podwyższonego lęku i obniżonego nastroju. Ponadto biegła stwierdziła, że stan zdrowia powódki A. K. wymaga opinii lekarza psychiatry.

Biegła odnosząc się do badania przeprowadzonego z udziałem powódki K. S. wskazała, że śmierć brata wywarła na powódkę wpływ związany z przeżyciem żałoby i charakterystycznych dla niej zjawisk: silnego cierpienia, żalu, smutku, rozpaczy, zagubienia, kryzysu wartości. Biegła stwierdziła, że żałoba powódki przebiegła w sposób typowy, trwała około pół roku, obecnie jest zakończona i stan zdrowia powódki nie wymaga opinii lekarza psychiatry.

Dowód: akta szkody (...); notatka urzędowa [k. 21-22]; kserokopia wyroku Sądu Rejonowego w Nidzicy w sprawie (...)z dn. (...)[k. 23]; skrócony odpis aktu zgony [k. 24]; pismo pozwanego [k. 27-28]; zeznania E. P. [k. 53v]; zeznania A. K. [k. 62-62v]; zeznania K. S. [k. 62v]; opinie psychologiczne [k. 68-71, 104-107; 147-149,193-194];

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów w postaci materiału dowodowego zebranego w postępowaniu likwidacyjnym oraz zeznań świadków – najbliższych członków rodziny zmarłego oraz zeznaniach powódek.

Na podstawie ustawy z 30. 05. 2008r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U., nr 116, poz. 731) z dniem 3 sierpnia 2008r. wprowadzono przepis art. 446 § 4 k.c. dający wyraźną podstawę do roszczeń o zadośćuczynienie dla najbliższych członków rodziny zmarłego za doznaną krzywdę wskutek śmierci osoby najbliższej w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Jednakże za ugruntowane w judykaturze należy uznać przekonujące stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy, dopuszczające możliwość dochodzenia zadośćuczynienia przez osoby bliskie w związku ze śmiercią osoby najbliższej przed dniem 3.08.2008r. na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych ( zob. wyrok S.N. z 14.0l.2010r., IV CSK 307/09, Lex nr 604152, uchwała S.N. z 22.10.2010 r. III CZP 76/10, Biul. S.N. z 2010r., nr 10, poz.ll, wyrok S.N. z 11.05.201lr. I CSK 621/10, Lex nr 848128). Zgodnie z tym stanowiskiem na skutek śmierci członka rodziny, w sytuacji kiedy jest ona następstwem deliktu, może dojść do naruszenia dobra osobistego jakim jest właśnie szczególna emocjonalna więź rodzinna. Więź ta należy do dóbr osobistych podlegających ochronie na podstawie art. 23, 24 i 448 kc.

Zgodnie z art. 448 kc w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyjego dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Trzeba też przyjąć, że za osoby najbliższe należy uważać członków rodziny o bliskim stopniu pokrewieństwa. W tej materii sądownictwo wypracowało stanowisko co do pojęcia „najbliższych członków rodziny”, o których mówi przepis art. 446 § 3 i 4 kc. Ten sam krąg osób należy uważać jako uprawnionych, których powództwo o zadośćuczynienie opiera się na treści przepisu art. 23, 24 i 448 kc.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem Sadu Apelacyjnego we Wrocławiu zaprezentowanym w uzasadnieniu wyroku z 25 października 2013r., sygn. akt Aca 946/13, że w judykaturze nigdy nie istniały wątpliwości co do tego, iż rodzeństwo zmarłego poszkodowanego należy do grona najbliższych członków rodziny zmarłego, a przez pojęcie najbliższego członka rodziny ponad wszelką wątpliwość należy rozumieć małżonka oraz zstępnych, wstępnych i rodzeństwo. Sąd ten trafnie zauważył, że skoro ustawodawca w przepisie art. 446 § 4 kc. posłużył się pojęciem rodziny, to nie uczynił tego w sposób przypadkowy, oderwany od normatywnego znaczenia tego pojęcia, opartego wszak na związku małżeńskim oraz więzach pokrewieństwa i powinowactwa.

Niewątpliwe śmierć brata była dla powódek bardzo silnym wydarzeniem, z którym wiązał się trudny do opisania ból i cierpienia psychiczne. Zmarły był blisko związany z rodzeństwem, utrzymywał z nimi codzienne bliskie relacje. W ocenie Sądu, następstwa związane ze śmiercią brata są nadal silne, i dają powódkom poczucie krzywdy. Trzeba przyjąć jako aksjomat, że w normalnych stosunkach nagła i niespodziewana śmierć członka bliskiej rodziny jest zawsze przeżyciem traumatycznym i niezależnie od tego czy osoba skrzywdzona korzysta z pomocy psychologa, czy też sama opanuje własne cierpienia, nie umniejsza to ich głębi. Na powyższą okoliczność zeznawały zarówno same powódki jak i E. P., którym zeznaniom Sąd dał w całości wiarę.

Jeśli chodzi o wysokość zadośćuczynienia, to trzeba przyjąć jako podstawę, że powinno być ono ekonomicznie odczuwalne dla osoby najbliższej zmarłego. Rekompensata powinna służyć nie tylko wyrównaniu krzywdy, jaką jest gwałtowne zerwanie więzi pomiędzy rodzeństwem, ale także powinna umożliwić powrót do normalnego życia. Z drugiej strony, świadczenie to powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, nie prowadzić do nadmiernego wzbogacenia się poszkodowanego, czego gwarancją powinno być odniesienie do stopy życiowej samego poszkodowanego.

Oczywistym jest, że w rodzinie, w której występują normalne zdrowe relacje, tragiczna śmierć członka rodziny wywołuje początkowo szok a w dalszej kolejności wiąże się z doświadczeniem żalu, smutku, czy wręcz rozpaczy. Uczucia takie są normalną reakcją na utratę osoby bliskiej.

W literaturze wskazuje się, że zadośćuczynienie powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, nie prowadzić do nadmiernego wzbogacenia poszkodowanego, czego gwarancją powinno być odniesienie do stopy życiowej samej poszkodowanej. Ta stopa życiowa powodów kształtuje się na średnim poziomie.

Ustalenie wysokości zadośćuczynienia wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia doznanej krzywdy oraz okoliczności związanych z przebiegiem zdarzenia wywołującego szkodę.

W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego utrwalone jest stanowisko, że jeżeli poszkodowany, który przyczynił się do powstania szkody, następnie zmarł a zadośćuczynienia dochodzą osoby uprawnione jako poszkodowane pośrednio, przyczynienie się zmarłego powoduje zmniejszenie zadośćuczynienia dla tych osób na podstawie przepisu art. 362 kc. W takim wypadku, ustalenia wyroku skazującego sprawcę śmierci, nie wyłączają badania, w jakim stopniu zmarły przyczynił się do doznanej szkody i tym samym do zmniejszenia zadośćuczynienia należnego osobom uprawnionym (patrz. wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 1985r., sygn. akt IV CR 398/85, LEX nr 8740, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27 stycznia 2012r., sygn. akt I ACa 1353/11, LEX nr 1108778). Warto w tym miejscu przytoczyć stanowisko Sądu Najwyższego, który podkreślił, że w przypadku stwierdzenia współprzyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, konieczne jest określenie jego stopnia, choćby w ogóle nie prowadziło do zmniejszenia zadośćuczynienia (patrz. wyrok SN z 29 października 2008r., sygn. akt IV CSK 228/08, M. Praw. 2009, nr 19, s. 1060).

Z danych postępowania karnego w postaci odpisu wyroku oraz akt szkody niezbicie wynika że J. Z. w chwili feralnego w skutkach zdarzenia znajdował się na stopniu schodka wejściowego do kabiny pojazdu marki U. (...) – który nie służy do przewozu osób. Zmarły musiał zdawać sobie z tego sprawę, a mimo to podróżował na owym stopniu schodka i w wyniku niezachowania należytej ostrożności spadł z niego i wpadł pod tylne koło ciągnika. Powyższe okoliczności przesądziły o przyczynieniu się do szkody w postaci swej śmierci.

Jest rzeczą normalną, że skoro zabraknie obok nas kogoś takiego, to życie wydaje się bardzo puste. Takie odczucie mają powódki, które do dziś nie mogą się pogodzić ze śmiercią swego brata J. Z., który zmarł na skutek nieszczęśliwego w skutkach wypadku. Zeznawali o tym świadek E. P. oraz same powódki.

Biegła z zakresu psychologii E. S. w swoich opiniach stwierdziła, że więzi łączące powódki z nieżyjącym J. Z. były silne. U każdej z powódek śmierć członka rodziny wywołała silne cierpienie, poczucie rozpaczy, żalu, smutku, lęku. W związku z przeżywanym napięciem emocjonalnym powódki doświadczyły i w dalszym ciągu doświadczają szeregu problemów takich jak obniżenie nastroju, problemu ze snem, poczuciem utraty, zaburzeniami bezpieczeństwa które ujawniły się w związku z doświadczonym przeżyciem. Z opinii sporządzonych przez biegłą psycholog wynika jednoznacznie, że powódka K. S. lepiej uporała się z negatywnymi emocjami wywołanymi przez tragiczne wydarzenie z dnia (...)roku. W odróżnieniu od powódki A. K., w której przypadku według opinii biegłej jest zalecane poddanie się terapii psychologicznej.

W związku z powyższym powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady, ale odnosząc się co do wysokości dochodzonego roszczenia Sąd wziął również pod uwagę przyczynienie się J. Z. a ponadto w ocenie Sądu więzi – relacje występujące w rodzinie pomiędzy zmarłym, a powódkami nie wykraczały poza normalny zakres. W związku z powyższym okoliczność ta nie przemawiała, za przyznaniem zadośćuczynienia w wyższej wysokości dlatego Sąd zasądził 16 000zł. a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych od zasądzonego świadczenia pieniężnego Sąd oparł o treść przepisów art. 481 § 1 i § 2 kc. Z akt sprawy wynika jasno, że strona pozwana do dnia 24 marca 2015 roku miała termin do zakończenia procedury likwidacyjnej powstałej szkody i wypłacenia adekwatnego zadośćuczynienia.

Mając na uwadze powyższe, o kosztach sądowych Sąd orzekł na zasadzie art. 100 kpc.

O niepokrytych przez strony wydatkach między innymi za opinię biegłych orzeczono po myśli art. 83 ust. 1 i 2 oraz art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc., Sąd nakazał ściągnąć od strony pozwanej, kwotę 2.256,40 złotych na rzecz Skarbu Państwa, od uiszczenia których powódki zostały zwolnienie, i które tymczasowo zostały pokryte ze środków budżetowych Sądu Rejonowego w Nidzicy.

ZARZĄDZENIE

1)  Odnotować,

2)  Doręczyć:

- pełn. stron.

3) za 14 dni lub z apelacją;

N., dnia 26 maja 2017 roku.