Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka M. D. w pozwie przeciwko Powiatowi (...) wniosła o zasądzenie kwoty 500 zł oraz kwoty 6,77 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych od kwoty 500 zł od dnia 06.12.2013 r. do dnia 12.01.2014 r. oraz dalszych odsetek ustawowych od kwoty 500 zł od dnia 06.12.2013 r. do dnia zapłaty i od kwoty 6,77 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powódka wskazała, że po dacie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, przy pierwszej rejestracji pojazdu marki O. (...), działając na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28.07.2003 r. w sprawie wysokości opłaty za kartę pojazdu, wniosła na rzecz Powiatu (...) opłatę za kartę pojazdu w wysokości 500 zł. Powódka wskazała, że podstawą żądania zwrotu całej opłaty jest zakwestionowanie całej opłaty i uznanie jej w całości jako nienależnej, co wynika z postanowienia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10.12.2007 r. w sprawie sygn. akt C137/07. Powódka podniosła, że art. 90 WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jaka była przewidziana w § I ust.l rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28.07.2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego. Powódka podkreśliła, że opłaty za kartę pojazdu były sprzeczne z prawem unijnym od samego początku.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że powódka nie wykazała, by pojazd którego sprawa dotyczy został sprowadzony z innego państwa Unii Europejskiej. Ponadto podniósł, że roszczenie powódki jest zawyżone w części powyżej kwoty 425 zł oraz o zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych. Pozwany podniósł, że rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28.03.2006 r. ustalono, że za wydanie karty pojazdu przy pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczpospolitej Polskie pobiera się opłatę w wysokości 75 zł. Powołując się na powyższe pozwany podniósł, że żądanie pozwu ponad kwotę 425 zł jest bezpodstawne.

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2014 roku, o sygn. akt VII C 109/14, Sąd Rejonowy w Inowrocławiu, VII Zamiejscowy Wydział Cywilny w Mogilnie zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 506,77 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 500 zł od dnia 13 stycznia 2014 roku i od kwoty 6,77 zł od dnia 16 stycznia 2014 roku (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt 2) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 227 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3).

Sąd Rejonowy rozpoznający niniejszą sprawę w I instancji, oparł swoje rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie, na następujących ustaleniach faktycznych.

Sąd ustalił, że w dniu 17.08.2004 r, M. D. uzyskała rejestrację pojazdu marki O. (...) rok produkcji 1992. Wcześniej uiścła na rzecz Powiatu (...) opłatę za kartę pojazdu w wysokości 500 zł.

Powódka wezwała pismem z dnia 29 listopada 2013 roku pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia, jednak zapłata nie nastąpiła.

Sąd I instancji wskazał, że okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy nie były pomiędzy stronami sporne.

Powódka wskazała, że przedmiotowa opłata jako nienależna podlega zwrotowi na zasadzie artykułu 405 i następne Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art.405 kto bez podstawy prawnej uzyskuje korzyści majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, gdyby nie było to możliwe, do zwrotu jej wartości.

Przechodząc do rozważań prawnych czynionych w niniejszej sprawie, Sąd Rejonowy wskazał, że na wstępie należy wskazać, że kwestia dopuszczalności drogi sądowej w sprawie o zwrot opłaty za kartę pojazdu uiszczonej wejście w życie z dniem 1 stycznia 2010 r ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r o finansach publicznych została przesądzona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r, sygn. akt III CZP 24/12. Należy jednak podkreślić, że dopuszczalność drogi sądowej nie przesądza o zasadności powództwa.

Zgodzić należy się z powódką co do tego, że pobrana od M. D. opłata za kartę pojazdu w całości była nienależna, jako że sprzeciwiała się zasadzie wyrażonej w art. 90 akapit pierwszy WE, na co wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2007 r. w sprawie C-134/07. W kontekście tego uregulowania należało stwierdzić, że brak było podstaw do pobrania jakiejkolwiek opłaty za wydanie karty pojazdu w związku z jego pierwszą rejestracją w Polsce.

W sprawie zgodności odpowiedniego przepisu rozporządzenia z 2003 roku z prawem wspólnotowym Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu w dniu 10 grudnia 2007 roku w sprawie C-134/07 zajął stanowisko, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie takiej, jak przewidziana w §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku, która to w praktyce była nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Traktat WE jest umową międzynarodową, ratyfikowaną przez RP, która była w odpowiednim trybie ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Zgodnie zaś z przepisem art, 91 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Także z art. 10 TWE należy wywieść zasadę pierwszeństwa, która nakłada na Sąd krajowy obowiązek pominięcia normy prawa krajowego, jeśli stwierdzi, że jest ona sprzeczna z normą wspólnotową. Zasada ta została wprost sformułowana w dotychczasowym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Postanowienie z dnia 10 grudnia 2007 roku ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek od samego początku obowiązywania niezgodnego z prawem wspólnotowym przepisem. W świetle tego nakładanie opłaty za kartę pojazdu było od samego początku sprzeczne z prawem unijnym. Oznacza to. że kupujący pojazd i rejestrujący go po raz pierwszy w Polsce, nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez znaczenia zatem na roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania w mocy przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 roku.

Sąd Rejonowy jednocześnie zważył, że powyższe postanowienie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 roku odnosi się do pełnej wysokości opłaty pobieranej za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jej części czy różnicy pomiędzy kwotami pobieranymi w tym przedmiocie poprzednio i obecnie. Po pierwsze, Trybunał uznał za sprzeczne z prawem wspólnotowym pobieranie opłaty w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego, przywiezionego z innego kraju członkowskiego UE w sytuacji, gdy opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on już tam zarejestrowany. Po drugie, skoro dany przepis uznano za sprzeczny i z tego powodu nie mógł być on stosowany, to na dzień faktycznego uiszczenia przez osoby rejestrujące pojazdy w Polsce pełnej opłaty 500 zł, nie było skutecznego przepisu, który ustalałby wysokość jakiejkolwiek opłaty za tą czynność rejestracyjną. Zatem spełnione wówczas świadczenia było nienależne.

Sąd Rejonowy w konsekwencji uznał, że zostały spełnione przesłanki z art. 410 §2 k.c. w zakresie zgłoszonych roszczeń i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 6 grudnia 2013 roku do dnia 12 stycznia 2014 roku skapitalizowanymi w kwocie 6,77 zł. W ocenie sądu powódka mogła domagać się odsetek od dnia upływu terminu określonego w wezwaniu do zapłaty (art. 455 kc). Świadczenie z bezpodstawnego wzbogacenia ma bowiem charakter bezterminowy, a zatem winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty. Sąd oddalił żądanie zasądzenia odsetek od kwoty 500 zł od dnia 6.12.2013 do 12.012014 r, tych odsetek powódka domagała się już bowiem w formie skapitalizowanej.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. w punkcie 3 wyroku.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył apelacją pozwany zarzucając:

-

naruszenie 410 §1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez jego niezastosowanie;

-

naruszenie art.77 ust. 3,4 i 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym poprzez ich niezastosowanie.

Uzasadniając apelację pozwany podniósł, iż powódka odniosła korzyść równą co do

wartości wydanej jej karcie pojazdu, której koszt wynosił 75 złotych.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w części przekraczającej 425 złotych i o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego w toku postępowania przez strony bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 §1 k.p.c., które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że z dniem 01.01.2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 27.8.2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz.1240), która w art. 60 zawiera definicję środków publicznych stanowiących nie podatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno - prawnym, a punkcie 7 art. 60 mieści się opłata objęta żądaniem pozwu, gdyż stanowiła dochód pobierany przez samorządową jednostkę budżetową na podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie w art. 67 tej ustawy przewidziano, że do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa. Natomiast zgodnie z art. 115 ustawy z dnia 27.8.2009 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, do spraw dotyczących nie podatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60 ustawy o finansach publicznych, wszczętych i nie zakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższa regulacja nie wyłącza drogi sądowej, którą zgodnie z art. 2 k.p.c. należy domniemywać i jest ona rozumiana szeroko, a jej granicą jest wyraźny przepis prawa, który wprost przewiduje dla konkretnej kategorii spraw jedynie drogę administracyjną.

W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24.6.2010 roku w sprawie IV CSK 554/09 (ubl. Lex nr 738131), że nie jest uzasadnione odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przedstawił okoliczności i zdarzenia, które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań.

Powód w pozwie jako podstawę faktyczną swojego żądania wskazywał pobranie przez pozwanego bez podstawy prawnej opłaty, wskutek czego pozwany stał się bezpodstawnie wzbogacony, czyli roszczenia o zwrot tej kwoty od pozwanego upatrywał w przepisach prawa cywilnego, art. 405 i nast. k.c.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. III CZP 24/12 na pytanie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zadane w analogicznej sprawie zajął stanowisko, że wejście w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz. 1240), która w art. 60 pkt 7 , jako środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno -prawnym wymienia: „dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie innych ustaw", a w art. 67 do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą przewiduje stosowanie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) i odpowiednio przepisów działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm. nie spowodowało niedopuszczalności drogi sądowej w sprawach o zwrot nienależnie pobranych opłat za karty pojazdu na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. z 2003 roku, nr 137, poz. 1310).

W dalszej kolejności rozpoznaniu podlegał zarzut naruszenia w wyroku art. 410 k.c.

W kwestii zgodności §1 ust. I rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Jaworznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007 roku, sygn. akt C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15), orzekł, że art. 90 akapit pierwszy "WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w §1 ust.l rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym i było z nim sprzeczne od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez wpływu zatem na rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania mocy przepisów rozporządzenia z 2003 r. o opłacie za wydanie karty pojazdu przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04.

Podkreślić należy, że postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnosi się do pełnej wysokości opłaty za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jedynie do różnicy 425 zł pomiędzy kwotami określonymi w rozporządzeniach z 2003 i 2006 roku.

Trybunał Sprawiedliwości uznał bowiem za sprzeczną z prawem unijnym (wspólnotowym) opłatę nakładaną w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego w sytuacji, w której opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już-zarejestrowany.

Zważyć jednocześnie należy, że sprzeczność przepisów rozporządzeń krajowych ż prawem wspólnotowym, wywoływało skutek nieważności tych rozporządzeń ex tunc, dlatego odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisów prawa, nie ma znaczenia dla ich nieważności od samego początku.

Z tytułu naruszenia prawa unijnego wchodzi w grę odpowiedzialność odszkodowawcza. Powód jednak nie nawiązywał do tej podstawy odpowiedzialności, a zgłoszone roszczenia -żądanie zapłaty określonej kwoty - oparł na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, przytaczając stan faktyczny dla wykazania przesłanek bezpodstawnego wzbogacenia i te przesłanki wykazywał.

Powyższe pozostaje w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 roku (sygn. akt IH CZP 37/10, OSNC 2011/1/2, LEX nr 578583,Biul.SN 2010/6/9).

Podzielając powyższą ocenę wyrażoną przez Sąd Najwyższy, Sąd Okręgowy uznał, że powód wykazał zaistnienie przesłanek domagania się zwrotu nienależnie pobranej opłaty na podstawie art. 410 k.c.

Sąd odwoławczy podkreśla, że pozwany mógł wykazywać w toku postępowania rzeczywiste koszty wydania karty pojazdu, nie zdołał jednak tego uczynić, a to jego obciążał ciężar dowodu w tym zakresie (art. 6 kc). Odwoływanie się do zryczałtowanych kosztów wydania karty pojazdu określonych w rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa z 28 czerwca 2006 roku nie może zostać zaaprobowane przez sąd, odnosi się bowiem do przepisów które nie obowiązywały w chwili pobierania opłaty od powódki. Podobnie wprowadzona w rozporządzeniu z 2003 roku opłata za wydania wtórnika karty pojazdu nie może być uznana za wykładnik rzeczywistych kosztów wydania dokumentu karty pojazdu, stanowi bowiem ona podstawę do pobrania innej opłaty publicznoprawnej, nie zaś podstawę do określenia rzeczywistych kosztów wydania dokumentu. Z kolei z zeznań świadka K. K. czy składającego zeznania w charakterze pozwanego T. B. nie wynikają, wbrew twierdzeniom apelującego, rzeczywiste koszty wydania karty pojazdu w 2004 roku, w szczególności zaś by wyniosły one 75 złotych. Same przypuszczenia pracowników pozwanego co do rzeczywistych kosztów wydania dokumentu nie stanowią bowiem dowodu. Tym samym brak jest podstaw do uznania, iż sąd I instancji naruszył przepisy przywołane w apelacji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy apelację jako niezasadną oddalił (art. 385 k.p.c.).

O kosztach postępowania odwoławczego sąd orzekł zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 60 zł (art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 108 kpc oraz § 12 ust. 1 pkt 1 z zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).