Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę i ustalenie kapitału początkowego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 16 kwietnia 2013 r. sygn. akt IV U 218/13

I o d d a l a apelację,

II p r z y z n a j e radcy prawnemu G. O. kwotę 147,60 zł ( sto czterdzieści siedem 60/100) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu, które wypłaci Sąd Apelacyjny w Rzeszowie.

Sygn. akt III AUa 704/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 28 grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., wskazując na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43) odmówił W. M. prawa do emerytury. W uzasadnieniu powyższego wskazano, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999r. nie udowodnił co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego a jedynie 19.lat i 29 dni oraz 15 lat pracy w szczególnych warunkach a jedynie 8 lat, 11 miesięcy i 16 dni. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie uznano za udowodniony okresu od dnia 20 maja 1983r. do dnia 1 listopada 1992r. zatrudnienia w Zakładzie (...) w S. ponieważ okres ten nie został wykazany właściwym świadectwem pracy.

Decyzją z 18 lutego 2013r. ZUS Oddział w R. ustalił dla wnioskodawcy kapitał początkowy na dzień 01.01.1999r. według wskaźnika 65,85 % na kwotę 79 142,03 zł, przyjmując jako wykazany okres składkowy wynoszący 17 lat, 6 miesięcy i 17 dni oraz 1 miesiąc i 11 dni okresów nieskładkowych. W decyzji szczegółowo wymieniono dni nie uwzględnione do naliczenia kapitału z uwagi na nieopłacenie składek oraz przebywanie na urlopie bezpłatnym. Decyzja ta została skorygowana decyzją z dnia 02.04.2013r. przez wskazanie iż okresy składkowe wynoszą 18 lat,11 miesięcy i 19 dni a kwota kapitału 83 445,34 zł.

Od powyższych decyzji wnioskodawca W. M. złożył odwołania domagając się przyznania prawa do emerytury i zmiany wartości kapitału początkowego. Odnosząc się do decyzji emerytalnej argumentował, że w okresie od dnia 20.05.1983r. do dnia 01.11.1992r. pracował w Zakładzie (...) w S. jako zbrojarz – betoniarz w pełnym wymiarze czasu pracy, w wyjątkowo ciężkich warunkach i wbrew stanowisku ZUS na pewno była to praca w warunkach szczególnych. Pracę w warunkach szczególnych wykonywał także na kontraktach eksportowych. Do odwołań dołączył posiadane dokumenty.

Kwestionując decyzję kapitałową zwrócił uwagę na rozbieżności w ustaleniu okresów składkowych oraz podniósł, że jeżeli nawet przebywał na urlopach bezpłatnych to nie ze swej winy i były one podyktowane różnymi awariami, przestojami związanymi z warunkami pracy czy warunkami atmosferycznymi.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie z przyczyn wskazanych w zaskarżonych decyzjach.

W toku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy na podstawie dowodów z dokumentów organu rentowego oraz przesłanych przez wnioskodawcę ustalił, że W. M. po ukończeniu 60-tego roku życia, 28 listopada 2012 r. złożył w ZUS wniosek o emeryturę w wieku obniżonym ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych powołując się na dołączone dokumenty dotyczące przebiegu zatrudnienia. W kwestionariuszu dotyczącym przebiegu okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawca wskazał na okresy – zasadniczej służby wojskowej w latach 1972 – 1974, pracy w Hucie (...) od 14 lutego 1974r. do 16 maja 1983r. oraz pracy w (...) S. od 20 maja 1983r. do 1 listopada1992 r.

Świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydane przez Hutę (...) a potwierdza, że w okresie od dnia od 14 lutego 1974r. do 16 maja 1983r. wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu i w tym czasie od 1 czerwca 1974r. do końca zatrudnienia pracował jako starszy układacz torów – brygadzista , toromistrz które to stanowiska są tożsame ze stanowiskiem robotnika torowego i kwalifikowane jako zatrudnieni w warunkach szczególnych według wykazu A , dział VIII, poz. 13 tj. prac zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów. W dokumencie tym powołano także podstawę z zarządzenia resortowego i ZUS powyższy okres przy uwzględnił jako zatrudnienie w warunkach szczególnych w wymiarze 8 lat, 11 miesięcy i 16 dni.

Okres odbywania przez wnioskodawcę służby wojskowej został potwierdzony zaświadczeniem Wojskowej Komendy Uzupełnień w N. i służbę tą wnioskodawca odbył od 25 października 1972r. do 30 stycznia 1974r.

Zatrudnienie w (...) Kombinacie Budowlanym – Zakładzie (...) był dokumentowany kserokopiami dokumentów z akt osobowych i dokumentacją płacową wydana przez Archiwum Zakładowe (...) w R. – Delegatura w T.. W Zakładzie (...) w S. wnioskodawca pracował w okresie od 20 maja 1983r. do 1 listopada 1992r. na stanowisku betoniarz – zbrojarz, w pełnym wymiarze czasu pracy. W czasie tego zatrudnienia w okresie od 31 maja 1988r. do 27 października 1989r. wykonywał prace zbrojarza – betoniarza na budowie eksportowej w L. w ramach zatrudnienia w B. jako jednostką kierującą . Angaże dotyczące warunków zatrudnienia wskazują na wykonywanie pracy zbrojarza – betoniarza , zbrojarza lub betoniarza, montera konstrukcji żelbetowych, posadzkarza-glazurkarza oraz w okresie 17 kwietnia 1985r. – 26 kwietnia 1985r. kierownika magazynu. Z powyższego okresu zatrudnienia wnioskodawca nie posiada świadectwa pracy w warunkach szczególnych. W aktach osobowych znajdował się szereg wniosków o udzielenie urlopów bezpłatnych na pojedyncze dni np. jak i na dłuższe okresy np. od 28 listopada 1989r. do 31 maja 1990r. i od 1 sierpnia 1992r. do 1 listopada 1992r. Z dokumentacji płacowej wynikały dni nieusprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy w pracy, za które nie otrzymał wynagrodzenia. Dni nieobecności nie usprawiedliwionej przypadały na 1 listopada 1984r., 1 marca 1985r., 1 czerwca 1985r., 1 października 1986r., 1-2 grudnia 1986r., 1- 3 stycznia 1987r., 1 grudnia 1987r., 1-12 listopada 1990r. Z list płac wynikały także dni za które nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne tj. 1-2 lutego 1991r., 1 marca 1991r., 1 kwietnia 1991r., 1-2 maja 1991r., 1-2 sierpnia 1991r., 1 września 1991r., 25 listopada 1991r., 1-8 grudnia 1991r., 1 stycznia 1992r., 1 marca 1992r., 1 kwietnia 1992r., 1 czerwca 1992r.

Uwzględnienie wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych – w Ocenie Sądu – stanowi łączny staż w wymiarze 19 lat i 29 dni.

Okres pracy w warunkach szczególnych dokumentowany świadectwem pracy w szczególnych warunkach wynosi 8 lat, 11 miesięcy i 16 dni zaś okres pracy w Zakładzie (...) (przy pominięciu urlopów bezpłatnych) wynosi 8 lat, 6 miesięcy i 21 dni.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody z dokumentów, które w jego ocenie nie budzą wątpliwości co do swej treści.

Sąd Okręgowy stwierdził, że spór w przedmiotowej sprawie w zakresie ustalenia prawa wnioskodawcy do emerytury w obowiązującym wieku emerytalnym należało rozstrzygnąć w oparciu o przepis art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) w związku z art. 32 tej ustawy. Przepisy te w szczególności wymagają, aby wnioskodawca w dniu 1 stycznia 1999 r. legitymował się 25 letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych wynoszącym co najmniej 15 lat. Tymczasem przedłożone dokumenty pozwalają przyjąć za wykazany, ogólny okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) 19 lat i 30 dni taki okres ZUS ostatecznie uwzględnił przy wyliczeniu kapitału początkowego wnioskodawcy.

Ponieważ wnioskodawca nie spełnił ustawowego wymogu wykazania na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w ocenie Sądu Okręgowego nie zachodziła potrzeba ustalania spełnienia przesłanki pracy przez co najmniej 15 lat wykonywanej w warunkach szczególnych – co dotyczy również spornego okresu pracy z Zakładu (...) w S..

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy w Rzeszowie wyrokiem z 16 kwietnia 2013 r. w pkt I-szym umorzył postępowanie dotyczące ustalenia wartości kapitału początkowego – a to na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. wobec korekty przez ZUS decyzji z 18 lutego 2012 r. decyzją z 2 kwietnia 2013 r., w pkt II-gim oddalił odwołanie w pozostałej części jako niezasadne – a to na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył w całości apelacją wnioskodawca W. M.. Apelacja zarzuca naruszenie przez Sąd bliżej nieokreślonych przepisów prawa materialnego i procesowego, skutkującego brakiem przyznania prawa do: „renty i emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych”.

Wnioskodawca - obecnie odbywający karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Z.zarzucił, że Sąd pomimo jego wniosku nie przeprowadził dowodu z przesłuchania go w charakterze strony na okoliczność pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w Zakładzie (...) w S., na stanowisku zbrojarza- betoniarza.

Na wniosek W. M. Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustanowił dla niego w postępowaniu apelacyjnym pełnomocnika procesowego z urzędu, który brał udział w rozprawie przed Sądem drugiej instancji, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego i ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest bezzasadna i dlatego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania pierwszo instancyjnego było odwołanie od dwóch decyzji organu rentowego z tej samej daty. Pierwsza z nich dotyczyła ustalenia kapitału początkowego i została przez organ rentowy skorygowana w toku postępowania odwołującego wydaną decyzją, w której uwzględniono wszystkie dokumentowane przez wnioskodawcę świadectwami pracy okresy składkowe i nieskładkowe.

Treść apelacji wnioskodawcy jak i wnioski tej apelacji formułowane przez pełnomocnika procesowego z urzędu wskazuje na to, że apelacja skierowana została przeciwko rozstrzygnięciu zawartemu w pkt II zaskarżonego wyroku, oddalającego odwołanie od decyzji ZUS z 28 grudnia 2012 r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury. W. M., który po ukończeniu 60 roku życia wystąpił do ZUS o ustalenie takiego prawa, zamierzał skorzystać z uprawnienia do emerytury w obniżonym wieku z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Organ rentowy, a następnie Sąd Okręgowy w postępowaniu odwoławczym, badając możliwość skorzystania przez wnioskodawcę z uprawnienia do spornego świadczenia emerytalnego w sposób prawidłowy zastosowały podstawę prawną z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), który stanowił, że ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Z kolei art. 184 pozwala stosować art. 32 do osób urodzonych po 1 stycznia 1949 r., pod warunkiem, iż do 31 grudnia 1998 r. osiągnęli wymagany okres składkowy i nieskładkowy oraz okres pracy w warunkach szczególnych. definicje ustawową „pracy w szczególnych warunkach” zawiera art. 32 ust. 2 wyżej powołanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Pracę taka pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku. Ust. 4 tego artykułu stanowi, że „wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych”. Przepisy te, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wnioskodawca występujący do ZUS o ustalenie prawa do spornego świadczenia emerytalnego powinien więc wykazać spełnienie łącznie wszystkich wyżej wymienionych ustawowych warunków, w pierwszej kolejności jest to wykazanie na dzień 31 grudnia 1998 r. 25 lat składkowych i nieskładkowych oraz 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Na podstawie przedłożonych przez wnioskodawcę świadectw pracy wykazał on łącznie 19 lat i 30 dni okresów podlegania ubezpieczeniu pracowniczemu do 1 stycznia 1999 r. Powyższe wobec braku wykazania wymaganych przez ustawodawcę 25 lat (składkowych i nieskładkowych) wyklucza możliwość ustalenia prawa wnioskodawcy do spornego świadczenia emerytalnego.

Jak słusznie zauważył w uzasadnieniu swojego wyroku Sądu I instancji – uwzględnienie wszystkich okresów zatrudnienia wnioskodawcy łącznie z zasadniczą służbą wojskową, bez wyłączania ze stażu pracy urlopów bezpłatnych i dni nieusprawiedliwionych nieobecności dadzą łącznie zaledwie 20 lat wymaganych okresów. Brak spełnienia warunku wykazania wymaganego przepisami ogólnego (25 lat) stażu ubezpieczeniowego wyklucza możliwość skorzystania przez wnioskodawcę z prawa do spornego świadczenia emerytalnego, dlatego Sąd I instancji postąpił prawidłowo, nie prowadząc dalszego postępowania dowodowego w celu ustalenia, czy wnioskodawca spełnił pozostałe, ustawowe warunki (15 lat pracy w warunkach szczególnych) do nabycia prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny zatem uznaje za prawidłowe ustalenia faktyczne sprawy poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje za własne. Powyższe skutkuje uznaniem za pozbawioną wadliwości ocenę prawną sprawy poczynioną przez ten Sąd.

Apelacja wnioskodawcy, stanowiąca wyłącznie subiektywną i pozbawioną wszelkich uzasadnionych podstaw prawnych polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, z mocy art. 385 k.p.c. podlega oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach udzielonej z urzędu pomocy prawnej Sąd Apelacyjny wydał zgodnie z art. 98 k.p.c. w związku z § 12 ust. 1 pkt 2 i § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz. 1349 ze zm.).