Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Teresa Kołeczko- Wacławik

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2017 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T.

przeciwko J. K. i A. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 28 stycznia 2016 roku, sygn. akt I C 714/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 600 złotych tytułem kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Teresa Kołeczko- Wacławik

Sygn. akt III Ca 13/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 stycznia 2016r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanych J. K. i A. K. solidarnie na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. kwotę 2.412,54 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 16 lutego 2015r. do dnia zapłaty oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd ustalił, że K. K. i J. K. zawarli z powódką dnia 30 kwietnia 2004 roku umowę nr (...) o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w T. przy Al. (...). Z tytułu przekształcenia członek spółdzielni obowiązany był wnieść wkład budowlany określony w wysokości wartości rynkowej lokalu, która w tym przypadku została wyceniona na 47.000 złotych. Na poczet wymaganego wkładu zaliczono zwaloryzowany wkład mieszkaniowy w kwocie 33.840 zł. Członek spółdzielni zobowiązany był wpłacić 50% różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego w 60 nieoprocentowanych ratach miesięcznych. Na mocy umowy pozostała część w rozmiarze 50% części wkładu budowlanego została zawieszona w spłacie na okres 5 lat. W przypadku zalegania z zapłatą co najmniej 2 rat członek spółdzielni był zobowiązany do natychmiastowej spłaty całej pozostałej części rozłożonego na raty wkładu budowlanego. Nadto Sąd ustalił, że K. K. i J. K. dokonali wpłat w kwocie łącznej 4.167,46 zł, co nie było sporne między stronami. W dniu 22 września 2007 r. zmarła K. K.. Spadek po niej na podstawie ustawy odziedziczył mąż J. K. oraz dzieci G. Z., G. P. i A. K., każdy z nich w 1/4 części. W wyniku działu spadku, udział w wysokości ½ spółdzielczego własnościowego prawa do przedmiotowego lokalu przyznany został pozwanemu A. K.. Pismem z dnia 22 grudnia 2014 r. powód wezwał pozwanych do zapłaty nie wniesionej części wkładu budowlanego, ale bezskutecznie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie, a roszczenie ma swoją podstawę w umowie z dnia 30 kwietnia 2004 roku, z której to pozwani nie wykonali swojego zobowiązania. Powołując się również na wyrok TK z dnia 15 lipca 2009 r. o sygn. K 64/07 i orzecznictwo wskazał, że powód nie utracił prawa do żądania wierzytelności, które nie zostały umorzone. Sąd stwierdził niezasadność zgłoszonego zarzutu przedawnienia roszczenia. Sąd zwrócił uwagę, że dla kwalifikacji roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 kc ma znaczenie jego związek z działalnością gospodarczą. Sąd zwrócił uwagę, że o ile w stosunkach „zewnętrznych” spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą zawierając umowy kredytu czy występując w charakterze inwestora w umowach o roboty budowlane, to jednak brak podstaw do przyjęcia, że jest podmiotem gospodarczym w stosunku do swoich członków. Wobec powyższego, skoro roszczenie powódki w stosunku do powodów było wymagalne od sierpnia 2008r. i przy przyjęciu podstawowego 10-letniego terminu przedawnienia, Sąd stwierdził, że nie było przedawnione w dacie wniesienia pozwu.Podstawą zasądzenia odsetek jest art. 481 § l kc. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc.

W apelacji pozwani zarzucili naruszenie prawa materialnego, a to art. 60 kc w zw. z art. 506 kc poprzez jego niezastosowanie skutkujące niezbadaniem, czy zachowanie powódki względem pozwanych po ogłoszeniu wyroku TK z 15 lipca 2009r. stanowi oświadczenie woli o zwolnieniu pozwanych z długu, kiedy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, iż istnieją uzasadnione podstawy do uznania, że działania i postawa powódki stanowiły takie oświadczenie woli; art. 11 ¹ ust. 2 i 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu obowiązującym w dniu 30 kwietnia 2004r. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie polegające na nieuznaniu, że roszczenie powódki utraciło podstawę prawną z uwagi na nieretroaktywne skutki wyroku TK z 20 kwietnia 2005r. o sygn. K 42/02 rozciągające się na przepis zobowiązujący spółdzielnię do pokrycia wkładu budowlanego w umowie o przekształcenie; art. 1 ust.1 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych poprzez jego niezastosowanie, kiedy to pokrycie wkładu budowlanego w wysokości ustalonej na podstawie niekonstytucyjnych przepisów, stanowić będzie dla powoda korzyść majątkową kosztem pozwanych, co stoi w sprzeczności z powołanym przepisem;118 kc w zw. z art. 117 kc poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że roszczenie powódki nie jest związane z działalnością gospodarczą; art. 5 kc poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż bierna postawa powódki w okresie od wydania wyroku TK z dnia 15 lipca 2009r. nie stanowi nadużycia prawa podmiotowego powódki.

Na tych podstawach wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych; względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji, pozostawiając mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za obydwie instancje.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja pozwanych nie mogła odnieść skutku.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia są prawidłowe i w pełni znajdują potwierdzenie w zgromadzonych dowodach. Zostały one poddane wnikliwej ocenie, zgodnej z wypływającymi z treści art. 233 kpc dyrektywami. Z tych to przyczyn Sąd Okręgowy podzielił je i przyjął za własne.

Zauważyć należy, że okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie były sporne. Strony w rzeczywistości spierały się o zasadność żądania zapłaty zobowiązania rozłożonego na raty, a to z tytułu wkładu mieszkaniowego, którego wysokość i sposób uregulowania były określone w zawartej przez nich umowie z dnia 30 kwietnia 2004r. W istocie apelacja zmierza do podważenia podstawy realizowania wskazanego świadczenia przez Spółdzielnię.

Kwestia regulowania opłat za wkład mieszkaniowy była przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego. W powołanym wyroku z dnia 15 lipca 2009 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził m.in., że art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873 oraz z 2008 r. Nr 235, poz. 1617) jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że zakwestionowane unormowanie zmierzało do zrekompensowania obciążeń związanych z uzyskaniem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub odrębnej własności lokalu tym członkom, którzy przekształcili lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego po dniu 23 kwietnia 2001 r., tj. od wejścia w życie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, a przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, czyli do 30 lipca 2007 r., i ponieśli większe wydatki niż przewidziane w znowelizowanej ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych. Pomimo tego Trybunał uznał ten przepis za niekonstytucyjny jako ingerencję ustawodawcy w umowne stosunki prawne ukształtowane pod rządami przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, a tym samym niedopuszczalną ingerencję w prawo nabyte przez spółdzielnię mieszkaniową w postaci roszczenia o zapłatę należności określonej w umowie zawartej z członkiem spółdzielni. Podkreślić przy tym należy, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lipca 2009 r. wywołał skutki ex tunc. Oznacza to zatem, że po stronie powodowej spółdzielni istnieje w dalszym ciągu roszczenie o zapłatę wynikające z zawartej z pozwanymi umowy, a po stronie pozwanej odpowiadający temu roszczeniu obowiązek zapłaty (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08, OSNC 2009/12/172).

Mając na uwadze wskazane wytyczne za Sądem Rejonowym należy podnieść, że zobowiązanie pozwanych nie zostało umorzone z mocy prawa, zaś okoliczności sprawy wskazują, iż powód nie złożył pozwanym żadnego oświadczenia skutkującego jakąkolwiek modyfikacją zobowiązania wynikającego z umowy z dnia 30 kwietnia 2004 r. W konsekwencji uznać należało, iż powód, co do zasady miał prawo skutecznie dochodzić od pozwanych należności określonej w pozwie. Zdaniem Sądu Okręgowego nie doszło bowiem do zwolnienia pozwanego z długu, a okoliczność taka nie została wykazana przez pozwanych (art. 6 kc). Wymagane dla zrealizowania przesłanek z art. 509 kcjest bowiem jednoznaczne oświadczenie wierzyciela, że jego wolą jest zwolnienie dłużnika z długu oraz oświadczenie dłużnika o wyrażeniu zgody na takie zwolnienie, a tego rodzaju zdarzenia prawne nie miały miejsca po wydaniu powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

W szczególności za bezzasadne należało uznać zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 11 ¹ o spółdzielniach mieszkaniowych. Zgodnie z art. 11 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu obowiązującym w chwili zawierania umowy spółdzielnia zobowiązana była w zawrzeć z członkiem umowę o przekształcenie przysługującego mu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, ale umowa ta powinna być zawarta po dokonaniu przez niego wpłaty wkładu budowlanego w wysokości wartości rynkowej. Na poczet tego wkładu zaliczało się wkład mieszkaniowy zwaloryzowany wg wartości rynkowej lokalu, a przepis art. 46 ¹ tej ustawy stosuje się odpowiednio (por. art. 11 ¹ ust. 1 i 2 tej ustawy). Istotnym w sprawie było to, że powódka na podstawie obowiązujących w dniu zawierania w/w umowy przepisów, w tym art. 11 ¹ w/w ustawy oraz zawartej z pozwaną umowy o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, skutecznie nabyła wierzytelność o zapłatę wynikającej z umowy z dnia 30 kwietnia 2004r. kwoty pieniężnej, która to bezspornie nie została w całości zapłacona przez pozwanych, a pozwani nie udowodnili, aby roszczenie powódki w niezaspokojonej części przestało istnieć lub uległo przedawnieniu. Nie zmieni powyższego wywodu powoływany przez skarżących wyrok TK z dnia 20 kwietnia 2005r. sygn. akt K 42/02.

Art. 1 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych został wprowadzony 30 grudnia 2009 roku [por. art. 1 pkt 2 lit. b oraz art. 8 ustawy z 18 grudnia 2009 roku o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 223, poz. 1779)]. Jego treść stanowi, że spółdzielnia mieszkaniowa nie może odnosić korzyści majątkowych kosztem swoich członków, w szczególności z tytułu przekształcenia praw do lokali. Przepis ten nie obowiązywał w chwili, gdy zawierano umowę z 30 kwietnia 2004 roku,
a co za tym idzie nie może stanowić podstawy do tego, aby nie realizować tej umowy.

Zarzut przedawnienia roszczenia podniesiony przez pozwanychnie jest uzasadniony.W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że działalność spółdzielni mieszkaniowej skierowana "do wewnątrz", w ramach stosunków członkowskich nie ma charakteru gospodarczego (tak SN w postanowieniu z dnia 20 października 1999 r., III CKN 372/98, Lex 38863, oraz w wyroku z dnia 18 października 2006 r., II CNP 32/06, Lex 445233 ). W konsekwencji uznać należy, że roszczenia z tytułu wkładu budowlanego przedawniają się z upływem dziesięcioletniego terminu, zgodnie z art. 118 § 1kc (SN w uchwale z dnia 20 grudnia 2001 r., III CZP 73/01, Lex 49694). Sam fakt rozłożenia spłaty należności na raty nie zmienia charakteru świadczenia pozwanej na świadczenie okresowe. Dlatego też uznać należało, że roszczenia Spółdzielni z tytułu niezapłaconych w terminie rat ustalonych w umowie pomiędzy stronami, przedawniają się z upływem dziesięcioletniego terminu przedawnienia liczonego od dnia wymagalności poszczególnych rat. Od daty wymagalności każdej z rat biegnie dziesięcioletni termin jej przedawnienia.

W sprawie tej, w ocenie Sądu II instancji nie miał zastosowania art. 5 k.c., wobec czego nie można było twierdzić o naruszeniu przywołanego prawa materialnego. Nieuprawnione jest bowiem twierdzenie skarżących, iż powód czyni z przysługującego mu prawa użytek sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w ustalonym stanie faktycznymi przy zastosowaniu obowiązujących norm prawnych. Skoro powódka w rozpoznawanej sprawie dochodziła nabytego przez nią prawa do żądania od pozwanych zapłaty pozostałej części należności wynikającej z zawartej pomiędzy stronami umowy - które to prawo nawet Trybunał Konstytucyjny uznał za zasługujące na dalej idącą ochronę niż zwolnienie z mocy ustawy takich osób ze spłaty zobowiązań z tego tytułu, w związku z wprowadzonymi preferencyjnymi zasadami nabywania praw do lokali przez osoby, które do dnia wejścia w życie w/w ustawy takich przekształceń nie dokonały - to pozwani nie mogą skutecznie domagać się oddalenia powództwa z powołaniem na art. 5 kctym bardziej, że w sprawie nie zaszły żadne inne okoliczności, które uzasadniałyby zarzut nadużycia przez powódkę przysługującego jej prawa.

Mając powyższe na uwadze, ponieważ wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy, apelacja jako bezzasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. w z art. 505 ¹² k.p.c. Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego zapadło na podstawie art. 98§ 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c., § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804).

SSO Teresa Kołeczko-Wacławik