Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział II Cywilny Odwoławczy,

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Tarasiuk-Tkaczuk

Sędziowie: SO Sławomir Krajewski

SO Robert Bury (spr.)

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 lutego 2016 roku w S.

sprawy z powództwa Gminy M. Ś.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) w S.

o wydanie

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 27 maja 2015 roku w sprawie I C 71/14

postanawia:

1.  uchylić zaskarżony wyrok i umorzyć postępowanie w całości;

2.  zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę (...) (czterech tysięcy trzystu trzydziestu ośmiu złotych) tytułem kosztów procesu przed Sądem pierwszej i drugiej instancji.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Świnoujściu wyrokiem z dnia 27 marca 2015 roku uwzględnił powództwo o wydanie nieruchomości i zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3138 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W postępowaniu ustalono, że strony łączyła umowa, stypizowana w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, którego przedmiotem była realizacji zadania publicznego pod nazwą „Prowadzenie schroniska dla bezdomnych zwierząt w Ś.” w obiekcie gminnym posadowionym na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu w nr 258/8 przy ulicy (...) w Ś.. Pozwany zobowiązany był wykonywać czynności objęte zakresem rzeczowym zadania na terenie wskazanego obiektu gminnego; Sąd przyjął, że władanie opisaną wyżej nieruchomością i terenem schroniska stanowiło akcesoryjny element umowy z dnia 21 maja 2012 roku i w momencie jej rozwiązania odpadła ważna podstawa do władania nieruchomością. Ustalono, że zaistniały przesłanki stanowiące podstawę wypowiedzenia umowy w trybie natychmiastowym, wskutek czego pozwany utracił uprawnienie do władania nieruchomością i zobowiązany był ją wydać.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez pozwanego, który kwestionował istnienie podstaw do wypowiedzenia umowy, twierdząc w konsekwencji, że umowa nie wygasła, więc że w dalszym ciągu przysługuje jemu uprawnienie do władania nieruchomością.

W toku postępowania apelacyjnego powódka cofnęła pozew i zrzekła się roszczenia, domagając się zwrotu kosztów procesu przed Sądem pierwszej i drugiej instancji. Oświadczono, że pozwany wydał powódce w dniu 11 czerwca 2015 roku zajmowane pomieszczenia, opisane w sentencji wyroku Sądu pierwszej instancji z 27 marca 2015 roku. W ocenie powódki, pozwany po wydaniu wyroku wykonał świadczenie, którego nakazania dochodziła pozwem; powództwo było zasadne w chwili wniesienia, więc przysługuje jej roszczenie o zwrot kosztów procesu.

Pozwany domagał się oddalenia wniosku powódki, twierdząc, że wydał pomieszczenia 11 czerwca 2015 roku nie w związku z wniesieniem pozwu przez powódkę, lecz z uwagi na to, że 21 maja 2015 roku utracił tytuł do zajmowania spornych pomieszczeń. Pomieszczenia zostały dobrowolnie wydane w terminie uzgodnionym ze stroną powodową. Pozwany nie może być taktowany jako przegrywający proces, powództwo było niezasadne, a zaspokojenie roszczenia nie nastąpiło w związku z wytoczeniem powództwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Według art. 355 § 1 k.p.c. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew, stosownie zaś do art. 386 § 3 k.p.c., jeżeli zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz umarza postępowanie. Postępowanie w sprawie, w której powód cofnął pozew po jego zaskarżeniu przez pozwanego podlega umorzeniu w całości. Do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia ponoszenia kosztów procesu przed Sądem pierwszej i drugiej instancji zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Zasada odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.) stanowiąca podstawę obciążenia strony kosztami procesu wymaga odpowiedniego zastosowania przy cofnięciu pozwu. Z reguły należy przyjąć, że zaspokojenie istotnego interesu powoda, który uczynił przedmiotem ochrony prawnej wytaczając powództwo, mające miejsce już po wniesieniu pozwu (wytoczeniu powództwa) oznacza, że powód jest stroną wygrywającą proces. Powód jest stroną wygrywającą sprawę, jeżeli zadośćuczyniono roszczeniu istniejącemu w chwili wniesienia pozwu, roszczenie ab initio było zasadne, więc bezprzedmiotowość ochrony prawnej zaistniała po wniesieniu pozwu wskutek zachowania pozwanego. Należy także zauważyć, że kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje reguł rozliczenia kosztów procesu w opisanej sytuacji; art. 203 § 2 i 3 nie może być stosowany w oderwaniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu, więc decyduje interpretacja art. 98 k.p.c. oraz okoliczności konkretnego przypadku. Dla ustalenia, którą ze stron należy traktować jako wygrywającą sprawę znaczenie ma ustalenie, czy powództwo w chwili wniesienia było zasadne, więc czy pozwany zadośćuczynił słusznemu w chwili wszczęcia postępowania żądaniu, czy też żądanie powództwa stało się bezprzedmiotowe wskutek okoliczności, których nie można kwalifikować jako zachowanie pozwanego zmierzające do zaspokojenia roszczenia.

W § 13 umowy strony postanowiły, że powódka może rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym w pięciu okolicznościach:

1) wykorzystywania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem,

2) nieterminowego oraz nienależytego wykonywania umowy, w szczególności zmniejszenia zakresu rzeczowego realizowanego zadania,

3) przekazania przez pozwanego części lub całej dotacji osobie trzeciej,

4) nieprzedłożenia przez pozwanego sprawozdania z wykonania zadania w terminie i na zasadach określonych w umowie,

5) odmowy poddania się przez pozwanego kontroli albo nie doprowadzenia przez pozwanego w terminie określonym do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.

Tak określone prawa i obowiązki stron przyznawały powódce szerokie uprawnienia do rozwiązania umowy, w szczególności przez sformułowanie, że podstawą do ustania stosunku prawnego jest ustalenie „nienależytego wykonywania umowy”.

Powódka złożyła oświadczenie o rozwiązaniu umowy w trybie natychmiastowym, w piśmie z dnia 2 grudnia 2013 roku zawarła oświadczenie powołując się na § 13 ust. 1 pkt 2, 4, 5 umowy. Jako przyczyny wypowiedzenia podała:

1) odmowę poddania się kontroli poprzez nieprzekazanie kserokopii dokumentów powołując się na ochronę danych osobowych,

2) prowadzenie przez pozwanego niezarejestrowanej działalności gospodarczej w schronisku w postaci hotelu dla zwierząt,

3) zmniejszenie zakresu świadczonej pracy poprzez otwarcie schroniska w innych godzinach i dniach niż umówione,

4) zmniejszenie liczby zatrudnionych osób, co wpływa negatywnie na komunikację z pozwanym i jego dostępnością na terenie schroniska,

5) niewłaściwe prowadzenie wykazu z dokumentacją lekarsko-weterynaryjną zwierząt przyjmowanych, przebywających i aktualnie wydawanych ze schroniska,

6) brak wydzielenia odrębnych pomieszczeń dla zwierząt na terenie schroniska,

7) niewłaściwie sporządzona instrukcja odkażania i dezynfekcji schroniska,

8) niezgodne z zapisami regulaminu schroniska ustalanie sposobu karmienia

zwierząt przebywających w schronisku,

9) brak ewidencji przedmiotów nietrwałych w użytkowaniu,

10) brak prowadzenia karty ewidencji pojazdu,

11) nieprzedłożenie wyjaśnień do sprawozdania z wykonania zadania (sprawozdania częściowego za I, II, III kwartał 2013 roku).

Jedynie ustalenie jednej z okoliczności, o których mowa w paragrafie 13 umowy, w szczególności szeroko określonej jako nienależyte wykonywanie umowy, decydowało o skuteczności wypowiedzenia i w rezultacie - jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji – skutkowało utartą przez pozwanego uprawnień do władania nieruchomością. Apelujący błędnie interpretuje zapisy § 13 umowy w związku z § 8 ust. 4 i 5. Obowiązek zleceniodawcy po przeprowadzeniu kontroli poinformowania zleceniobiorcy o wynikach, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości - przekazania wniosków i zaleceń mających na celu ich usunięcie, nie wyłącza złożenia ważnego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Skuteczność wypowiedzenia umowy nie została uzależniona od uprzedniego wyczerpania przez strony procedury naprawczej Decyzję w tym przedmiocie podejmowała powódka, w § 13 umowy użyto sformułowania, że powódka może rozwiązać umowę, co oznacza, że może skorzystać z tego uprawnienia bez wszczęcia procedury naprawczej albo po jej bezskutecznym rezultacie. Powódka mogła w każdej chwili stwierdzić, że nienależyte wykonywanie umowy jest tak daleko idące, że wszczynanie procedury naprawczej nie może tego zmienić. Nie jest uprawniona konstatacja, że złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy jest uzależnione od wszczęcia i kontynuowania procedury naprawczej, umowa zapisu tej treści po prostu nie przewiduje. Użycie w umowie zwrotów „zleceniodawca poinformuje”, „przekaże wnioski i zalecenia” - jak trafnie wskazuje apelujący - należy interpretować jako obowiązek nałożony na zleceniodawcę, jednak jego niewykonanie nie rodzi skutków w postaci niemożności złożenia oświadczenia w przedmiocie rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym. Skutków tych należy poszukiwać w ogólnych przepisach dotyczących wykonania zobowiązań.

Jak wskazano, stwierdzenie jedynie jednego uchybienia w sposobie wykonywania umowy przez pozwanego stanowi o skuteczności wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym. Umowa łącząca strony uprawniała pozwanego do prowadzenia schroniska dla zwierząt według zasad określonych w tej umowie, a nie stanowiła jednocześnie uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej albo w ogóle jakiekolwiek innej, niż wskazana w umowie. Pozwany prowadził w obiekcie stanowiącym własność powódki działalność polegającą na przyjmowania do schroniska zwierząt na pobyty czasowe. Nie zastosował się zatem do treści umowy, do uprawnień które uzyskał w zakresie korzystania z cudzego mienia. Argumenty wskazane w apelacji nie odnoszą się do istniejącego stanu prawnego, a do stanu, który byłby pożądany według apelującego. W ocenie pozwanego celowym byłoby, więc uzasadniony byłby taki stan, kiedy umowa przewidywałaby przyjmowanie zwierząt na pobyt czasowy. Nie negując tak postawionego postulatu należy jednak jednoznacznie stwierdzić, że umowa nie uprawniała pozwanego do takich czynności. Nienależyte wykonywanie umowy jest podstawą do jej wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym.

Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy zaznacza - już bez szerszego i zbędnego omówienia - że podziela pogląd Sądu pierwszej instancji, że istniały podstawy do wypowiedzenia umowy również z innych przyczyn, szczegółowo omówionych przez ten sąd w uzasadnieniu wyroku.

Powyższe prowadzi do wniosku, że wypowiedzenie umowy ze skutkiem natychmiastowym było skuteczne, więc powództwo w chwili wszczęcia było zasadne, co dalej oznacza, że pozwanego należy traktować jako przegrywającego sprawę przed Sądem pierwszej instancji. W odniesieniu do postępowania przed Sądem drugiej instancji należy zaznaczyć, że apelacja była bezzasadna, skoro ustalono, że istniały skuteczne podstawy do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym. Wniesienie bezzasadnego środka odwoławczego przez pozwanego skutkuje przyjęciem, że jest stroną przegrywającą sprawę i powinien ponieść koszty postępowania przed sądem drugiej instancji, bez względu na okoliczność, że w sprawie nie odbyła się rozprawa.

Koszty procesu przed sądem pierwszej instancji wyrażają się kwotą 3.138 zł, na którą składa się opłata od pozwu - 738 zł i koszty zastępstwa procesowego - 2.400 zł zgodnie z § 10 pkt 3 w związku z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j.: Dz.U. z 2013r., poz. 461), obliczone od wartości sześciomiesięcznego czynszu. Koszty postępowania przed sądem drugiej instancji wyrażają się kwotą 1.200 zł zgodnie z § 10 pkt 3 w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 cytowanego Rozporządzenia.