Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 grudnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Janusz Supiński

Protokolant: Katarzyna Kucharska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13.12.2016 r.

sprawy z powództwa B. G. i M. G.

przeciwko K. W. (1)

o wydanie nieruchomości i zapłatę

i sprawy z powództwa wzajemnego K. W. (1)

przeciwko B. G., M. G.

o zobowiązanie

I.  Nakazuje pozwanej K. W. (1), aby wydała powodom B. G. i M. G.:

1.  część nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w G. gmina G., zapisanej w księdze wieczystej nr (...)/, o powierzchni 143 m ², zaznaczonej na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez biegłego geodetę J. O. (1) (k 125 akt sprawy), która to mapa stanowi integralną część orzeczenia, obwodnicą: B, 2090, 2080,A;

2.  część nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w G. gmina G., zapisanej w księdze wieczystej nr (...)/, o powierzchni 58 m ², zaznaczonej na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez biegłego geodetę J. O. (1) (k 125 akt sprawy), która to mapa stanowi integralną część orzeczenia, obwodnicą: B, C, (...), 2090.

II.  Zasądza od pozwanej K. W. (1) na rzecz powodów B. G. i M. G. solidarnie kwotę 5.779,20 (pięć tysięcy siedemset siedemdziesiąt dziewięć 20/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 3.291,07 zł od dnia 13.03.2014r. do dnia zapłaty i od kwoty 2.488,13 zł od dnia 27.12.2016r. do dnia zapłaty.

III.  Powództwo B. G. i M. G. w pozostałym zakresie oraz powództwo wzajemne K. W. (1) oddala.

IV.  Zasądza od pozwanej K. W. (1) na rzecz powodów B. G., M. G. kwotę 4.894,15 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt. I C 247/14

UZASADNIENIE

Powodowie B. G. i M. G. – po ostatecznym doprecyzowaniu roszczeń pozwu - domagali się nakazania pozwanej K. W. (1), aby wydała powodom część nieruchomości o powierzchni 214 m ² położonej na działkach nr (...) obręb G. gm. G., zapisanej w księdze wieczystej nr (...) oraz zasądzenia na ich rzecz od pozwanej kwoty 10.429,64 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu powodowie podnieśli, iż są właścicielami w/w nieruchomości na prawie wspólności ustawowej małżeńskiej, nieruchomość tę nabyli częściowo w drodze licytacji komorniczej, częściowo wskutek umowy kupna-sprzedaży z pozwaną, pozwana jest właścicielem nieruchomości sąsiedniej i zajmuje część nieruchomości, należącej obecnie do powodów. W roku 2010 powodowie zażądali od pozwanej, aby wydała im zajmowaną część ich nieruchomości, ale pozwana odmówiła. Wobec tego – twierdzili powodowie – dochodzą obecnie wraz z wydaniem nieruchomości również wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną z ich działki za okres od września 2010r. do końca września 2016r.

Pozwana K. W. (1) nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie w całości. Jednocześnie złożyła pozew wzajemny, w którym domagała się zobowiązania powodów (pozwanych wzajemnych) do przeniesienia na jej rzecz własności części nieruchomości o powierzchni 214 m ² położonej w G. gm. G., obejmującej działki oznaczone numerami (...) za jednoczesną zapłatą przez pozwaną (powódkę wzajemną) na rzecz powodów (pozwanych wzajemnych) kwoty 10.000 zł. Nadto pozwana wniosła o zasądzenie na jej rzecz od powodów kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwana potwierdziła, że była właścicielem działek nr (...), działka nr (...) została sprzedana w drodze licytacji komorniczej na rzecz powodów, a działka nr (...) przeszła na rzecz powodów w drodze umowy sprzedaży pomiędzy stronami. Nadto pozwana potwierdziła, że w chwili nabycia działek przez powodów, istniał już płot oddzielający działki (...) od działek (...), z tym, że nie został on postawiony na granicy działek, a na terenie działek będących obecnie własnością powodów. Mając na uwadze, że płot został postawiony zgodnie z przepisami, pozwana jest obecnie samoistnym posiadaczem działki, należącej do powodów, a wartość płotu znacznie przewyższa wartość zajmowanej przez pozwaną działki – podnosiła pozwana - istnieje uzasadnienie dla roszczenia K. W. z art. 231 § 1 kc. Na marginesie pozwana zakwestionowała roszczenie powodów co do wysokości.

W ostatniej fazie postępowania powodowi cofnęli powództwo o zapłatę w części przekraczającej kwotę 5.853,68 zł, a pozwana nie wyraziła zgody na ograniczenie powództwa (k 439).

Sąd ustalił, co następuje:

W roku 1998 właścicielem działek oznaczonych obecnie jak (...) położonych w miejscowości G. gmina G. był świadek J. W. (1), syn pozwanej. W w/w roku J. W. (1) postawił płot, oddzielający w zamyśle inwestora działki nr (...) od działek (...). W rzeczywistości płot ten został posadowiony na działkach nr (...). Płot został wykonany z cegły klinkierowej na fundamencie i zawiera przęsła metalowe. W roku 2002 własność nieruchomości obejmującej działki nr (...) położone w miejscowości G. gmina G. nabyła pozwana K. W. (1).

dowód: słuchanie stron k 74

zeznania świadka J. W. k 98v

kw k 8-14, 42-59

opinia biegłego J. O. k 107-125

Postanowieniem z dnia 01.07.2008r. w sprawie I Co 840/07 Sąd Rejonowy w Giżycku przysądził na rzecz powodów B. G. i M. G. własność działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) położonej w G. obręb 4 G. gmina G.. Umową sprzedaży z dnia 06.11.2008r. pozwana K. W. (1) sprzedała powodom B. G. i M. G. działkę oznaczoną numerem geodezyjnym (...) położoną w G. obręb 4 G. gmina G.. Powodowie objęli w posiadanie jedynie część w/w działek, pozostającą poza płotem z cegły klinkierowej z metalowymi przęsłami, a strony nie miały w tamtym czasie wiedzy o rzeczywistym przebiegu granicy dzielącej nieruchomości.

dowód: słuchanie stron k 74

zeznania świadka J. W. k 98v

umowa k 15-16

mapa k 18

W dniu 01.09.2010r. powód M. G. wezwał pozwaną K. W. (1) do wydania zajętych przez nią części działek nr (...) poprzez demontaż i przesunięcie istniejącego ogrodzenia, ale pozwana odmówiła. Powierzchnia działki nr (...) zajęta przez pozwaną to 143 m ², zaś powierzchnia działki nr (...) zajęta przez pozwaną to 58 m ^2..

dowód: wezwanie k 22

opinia biegłego J. O. k 107-125, 163-164, 211-214, 255

Wartość spornego płotu, położonego na działkach nr (...) to kwota 56.708,29 zł. Wartość nieruchomości obejmującej działki nr (...) wraz z istniejącym budynkiem segmentowym w budowie to 2.425.000 zł, a wartość tej samej nieruchomości bez części działek nr (...) zajętych przez pozwaną to 2.411.000 zł, co oznacza, że wartość samej działki zajmowanej przez pozwaną K. W. (1) kształtuje się na poziomie kwoty 14.000 zł. Wysokość rocznego wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z działki nr (...) to kwota 800,80 zł, zaś z działki nr (...) – 162,40 zł , co w skali miesiąca oznacza łączną wartość 80,27 zł.

dowód: opinia biegłego J. O. k 107-125, 163-164, 211-214, 255

opinia biegłego J. W. k 267-298, 325

opinia biegłego A. S. k 349-355, 380, 384-387, 415-416, 446

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym w sprawie pozostaje fakt, że właścicielem działek nr (...), będących przedmiotem niniejszej sprawy, był w roku 1998 J. W. (1). On też w tymże 1998 roku wzniósł na swoim wówczas gruncie budowlę, jaką jest płot z cegły klinkierowej na fundamencie betonowym z metalowymi przęsłami, stanowiący główną oś niniejszego sporu. Wynika to zarówno z kategorycznych zeznań świadka J. W. (1), jak i z twierdzeń samych stron, a to sprawia, że należało przyznać przymiot wiarygodności zeznaniom świadka J. W. i oprzeć na nich (przynajmniej w omawianym zakresie) orzeczenie.

Powyższe ustalenie odgrywa pierwszorzędną rolę w sprawie, bowiem oznacza, że płot ten, z chwilą jego wzniesienia stał się częścią składową działki i od tej pory dzielił jej los prawny. „Zgodnie z brzmieniem art. 47 § 2 częścią składową rzeczy jest wszystko, ale niebędące rzeczą, co nie może być od rzeczy odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu (nie rzeczy) odłączonego. Przepis używa takich określeń dla części składowej, aby ominąć słowo „rzecz”, a to dlatego, że część składowa nie może mieć charakteru samoistnego w obrocie, zaś cechą rzeczy jest właśnie ta samoistność. Jeśli więc nawet przed włączeniem do rzeczy jej składnik był rzeczą, to przez włączenie do rzeczy ten przymiot stracił … Warunkiem prawnym uznania czegokolwiek („wszystko”) za część składową rzeczy jest skutek odłączenia polegający albo na uszkodzeniu, albo na istotnej zmianie bądź całości (rzeczy i składnika), bądź tej włączonej części … Konsekwencją uznania za część składową jest niemożność stania się odrębnym od rzeczy przedmiotem własności i innych praw rzeczowych (zob. wyrok SN z dnia 6 listopada 1964 r., I CR 235/64, OSNC 1965, nr 7–8, poz. 129; wyrok SN z dnia 17 stycznia 1969 r., III CRN 360/68, OSNC 1969, nr 12, poz. 222; postanowienie SN z dnia 11 marca 1970 r., III CRN 32/70, OSNC 1970, nr 11, poz. 206; uchwała SN z dnia 16 lipca 1980 r., III CZP 40/80, OSNC 1981, nr 2–3, poz. 23). To zrozumiałe, skoro część składowa przestaje być rzeczą, a nie staje się też dobrem, które mogłoby być przedmiotem takiego prawa, odrębnego od prawa przynależnego do rzeczy. To sprawia, że do części składowych nieruchomości zalicza się także prawa związane z własnością nieruchomości (zob. art. 50 i uwagi do niego) … Przenosząc własność rzeczy, przenosi się automatycznie własność jej części składowych. Nie można przenieść własności części składowej, nie przenosząc własności rzeczy. To nie oznacza, że czynność taka nie jest możliwa. W razie zajścia takiej potrzeby albo rzecz utraci swoje cechy i przestanie być określoną rzeczą (np. samochód, z którego wyjęto silnik, przestaje być samochodem, stając się karoserią samochodu z pozostawionymi w niej częściami), albo część składowa stanie się samodzielną rzeczą (np. wymiana silnika na nowy i sprzedanie dotychczasowego silnika, wymiana uszkodzonych wskutek wypadku części pojazdu na nowe) (uchwała SN z dnia 26 stycznia 1988 r., III CZP 2/88, LEX nr 8862)” [tak: Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna pod red. Pawła Księżaka i Małgorzaty Pyziak-Szafnickiej, wyd. II, LEX 2014].

Przenosząc cytowane wyżej stanowisko literatury, skądinąd ugruntowane w doktrynie i judykaturze oraz podzielane przez orzekający w sprawie Sąd, należy wskazać, że niezależnie od wiedzy kolejnych właścicieli działek nr (...), a nawet od wartości samego ogrodzenia, sporny płot w roku 2002, wraz z owymi działkami, stał się własnością pozwanej K. W. (1), a w roku 2008 – własnością powodów B. G. i M. G..

Drugim równie ważnym, co bezspornym, elementem sprawy pozostaje fakt, że od roku 2008, kiedy to powodowie nabyli własność działek nr (...), posiadaczem części ich działek pozostała poprzednia właścicielka, czyli pozwana K. W. (1). Wprawdzie doszło do tego w sposób nieświadomy (zarówno po stronie pozwanej jak i powodów, co obie strony zgodnie podkreślały), ale fakt jest faktem, że powodowie nie objęli w posiadanie części działek o łącznej powierzchni 201 m ², szczegółowo zaznaczonej na mapie, sporządzonej przez biegłego J. O. (1) (vide k 125).

Trzecia istotna okoliczność sprawy, a jednocześnie trzecia kwestia bezsporna w kontekście twierdzeń stron, to brak jakiegokolwiek porozumienia pomiędzy tymi stronami w przedmiocie posiadania spornego fragmentu nieruchomości przez pozwaną. Co więcej – powodowie, po uzyskaniu wiedzy co do zajmowania części ich gruntu przez pozwaną, skierowali do tej ostatniej pisemne żądanie wydania im owego pola, co miało miejsce w roku 2010. Mając na uwadze ów brak jakiejkolwiek umowy stron w zakresie korzystania przez pozwaną z nieruchomości powodów, stwierdzić należy, że pozwana nie posiada tytułu prawnego do zajmowania spornych działek. To zaś w prostej linii prowadzi do zastosowania przepisu art. 222 § 1 kc i orzeczenia jak w pkt I wyroku.

Przechodząc do drugiego roszczenia powodów należy wskazać, że „samo roszczenie windykacyjne nie zapewnia właścicielowi pokrycia strat poniesionych w okresie, kiedy był on pozbawiony władztwa nad rzeczą. Wyrównanie tych strat może - choć nie zawsze (zob. niżej uwaga 3) - właściciel uzyskać za pomocą uregulowanych w komentowanym przepisie tzw. roszczeń uzupełniających (por. J. Ignatowicz (w:) Komentarz, t. I, 1972, s. 599 i n.). Ich treścią jest możliwość żądania od posiadacza stosownego wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków lub ich równowartości oraz odszkodowania za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą. Przepisy art. 224 § 2 i art. 225 k.c. wyłączają w zakresie przewidzianych w nich roszczeń inne podstawy odpowiedzialności posiadacza względem właściciela (por. T. Dybowski, Ochrona własności..., s. 175 i n.; J. Ignatowicz (w:) Komentarz, t. I, 1972, s. 600; S. Wójcik (w:) System prawa cywilnego, t. II, 1977, s. 511 i n.; zob. też wyrok SN z dnia 9 czerwca 2000 r., IV CKN 1159/00, Lex nr 52472; wyrok SN z dnia 11 grudnia 2009 r., V CSK 175/09, Lex nr 688048)” .. roszczenia uzupełniające nie mają charakteru obiektywnego. Ich powstanie i zakres zależy bowiem od tego, czy posiadacz samoistny rzeczy windykowanej jest w dobrej, czy złej wierze.” [tak: Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II, LEX 2012”. „Dobrą wiarę samoistnego posiadacza rzeczy można scharakteryzować od strony negatywnej przez określenie, że posiadaczem w złej wierze jest ten, kto wie albo wiedzieć powinien na podstawie towarzyszących okoliczności, że nie przysługuje mu prawo własności. Z określenia tego wynika przeciwieństwo, a mianowicie, że dobra wiara jest usprawiedliwionym w danych okolicznościach błędnym przeświadczeniem posiadacza, że przysługuje mu prawo własności konkretnej rzeczy. Tak więc w dobrej wierze jest samoistny posiadacz, który uważa się za właściciela, nie wiedząc o tym, że umowa, na podstawie której miało nastąpić przeniesienie własności, jest nieważna. Dobrą wiarę wyłącza niedbalstwo, przez które należy rozumieć znajomość okoliczności, które u każdego przeciętnego człowieka powinny wzbudzić poważne wątpliwości, uzasadnione podejrzenia, że nie przysługuje mu prawo własności posiadanej rzeczy. Tak więc samoistny posiadacz w dobrej wierze może stać się posiadaczem w złej wierze już z chwilą, gdy narastające u niego wątpliwości osiągną w konkretnych okolicznościach taki poziom, że żaden rozsądny człowiek nie będzie mógł nadal trwać w usprawiedliwionym okolicznościami błędzie. O zmianie kwalifikacji posiadania decyduje w każdym wypadku powzięcie wiadomości o konkretnych okolicznościach; chwila ta decyduje o tym, czy rozliczenia z właścicielem będą się odbywały według art. 224 lub art. 225. Taką odpowiednią dla kwalifikacji posiadania chwilą może być doręczenie pozwu w sprawie o wydanie rzeczy, o uzgodnienie stanu ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, o ustalenie własności, o zabezpieczenie powództwa przez zakaz budowy, odmowa przeniesienia własności rzeczy wydanej uprzednio przez właściciela posiadaczowi z myślą o zawarciu umowy przeniesienia własności itp. … Według art. 7, jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Jest to domniemanie wzruszalne, ale ciężar dowodu złej wiary posiadacza spoczywa na właścicielu (orzeczenie SN z 9 marca 1967 r., II CR 340/66, LexPolonica nr 309226, OSPiKA 1967, nr 11, poz. 262). Domniemanie może być obalone przez same okoliczności faktyczne wskazujące w niewątpliwy sposób na istnienie złej wiary posiadacza. Na domniemanie wynikające z posiadania nie można powołać się przeciwko domniemaniu wynikającemu z wpisu w księdze wieczystej (art. 4 u.k.w.h.)” [tak: Rudnicki Grzegorz, Rudnicki Stanisław, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. X, LexisNexis 2011].

Wracając na grunt sprawy należy wskazać, że o ile do września 2010 roku obie strony pozostawały nieświadome rzeczywistego przebiegu granicy działek nr (...) z jednej strony a działkami nr (...) z drugiej, o tyle stan taki uległ diametralnej zmianie po uzyskaniu przez powodów wiedzy o rzeczywistym przebiegu granicy oraz poinformowaniu o tym strony pozwanej. O ile zatem można przyjąć, że do września 2010 roku pozwana pozostawała w dobrej wierze co do posiadania spornych działek, to po tej dacie wiary owej za dobrą uznać już niepodobna. To zaś prowadzi do wniosku, że roszczenie powodów co do wynagrodzenia za korzystanie z ich gruntów przez pozwaną zasługuje co do zasady na uwzględnienie, z ograniczeniem wszakże okresu o miesiąc wrzesień 2010. Wynika to z faktu, że wprawdzie pismo powoda datowane jest na 1 września 2010 roku, to jednak brak jest dowodu potwierdzającego datę otrzymania tego pisma przez pozwaną. Skoro zatem nie można ustalić konkretnego dnia uzyskania przez pozwaną wiedzy co do przebiegu spornej granicy, to przyjąć należało ostatni dzień września jako datę dojścia informacji do pozwanej i zasadność roszczenia powodów o wynagrodzenie od dnia 1 października 2010r. Mając przy tym na względzie wysokość miesięcznego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowych części działek nr (...), wskazaną przez biegłego J. O. (80,27 zł) i liczbę miesięcy objętych obliczeniami (72 tj. od m-ca X.2010 do IX.2016), Sąd uznał zasadność pozwu powodów do kwoty 5.779,20 zł i orzekł jak w pkt II wyroku. O odsetkach od roszczenia powodów w tej materii należało orzec po myśli art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 kc, dostrzegając jednocześnie treść żądania z pozwu. Skoro powodowie domagali się zasądzenia odsetek od dnia wniesienia pozwu, a pozew wpłynął do Sądu w dniu 18.03.2014r. i dotyczył żądania zapłaty za okres do końca lutego 2014, to i odsetki winne być zasądzone od dnia 18.03.2014r. od kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną z pola powodów, należnego za miesiące od X.2010r. do II.2014r.. Zauważyć bowiem należy w tym miejscu, że pozew stanowi pierwsze wezwanie strony pozwanej do zapłaty przedmiotowego wynagrodzenia. Co do odszkodowania, obejmującego czasoprzestrzeń od III.2014r. do IX.2016r. wskazać trzeba, że roszczenie powodów w tym zakresie zostało zgłoszone w toku procesu poprzez rozszerzenie zakresu czasowego dochodzonego odszkodowania o kolejne okresy, a to prowadzi do wniosku, że odsetki od kwot wynagrodzenia za tę część roszczenia przysługują – wobec braku dookreślenia ich przez stronę powodową – od dnia wyrokowania.

Pochylając się nad roszczeniem zawartym w pozwie wzajemnym Sąd przeanalizował treść art. 231 § 1 kc oraz narosły na bazie tego przepisu obfity dorobek doktryny. W efekcie tego Sąd doszedł do konstatacji, że przepis ten nie może znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie i to niezależnie od różnicy wartości pomiędzy częścią działek nr (...), zajętych przez pozwaną, a samym płotem.

„Artykuł 231 jest ostatnim przepisem działu V "Ochrona własności". Reguluje on sytuację powstałą na skutek wybudowania na cudzym gruncie budynku lub innego urządzenia w warunkach opisanych w hipotezach § 1 i 2. Z każdą z tych hipotez związana jest dyspozycja określająca w sposób ścisły wynikające z niej roszczenie ... Przesłankami roszczenia unormowanego w art. 231 § 1 są:

1)  samoistne posiadanie cudzego gruntu,

2)  dobra wiara posiadacza,

3)  wzniesienie budynku lub innego urządzenia o wartości znacznie przekraczającej wartość zajętej na ten cel działki ...

Artykuł 231 § 1 nie obejmuje swoją dyspozycją posiadania właściciela, lecz tylko posiadanie niezwiązane z określonym prawem, a więc będące tylko określonym stanem faktycznym. Należy bowiem mieć na uwadze, że art. 231 § 1 jest zamieszczony w dziale dotyczącym ochrony własności i regulującym stosunki prawne między właścicielem i posiadaczem samoistnym. Stosunki prawne między obecnym a poprzednim właścicielem nie są natomiast objęte tym przepisem, normują je bowiem inne przepisy. Gdyby więc budynek został wzniesiony przez osobę, która była właścicielem i posiadaczem tej nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie i umowa ta zostałaby następnie rozwiązana, to osobie tej nie przysługiwałoby względem aktualnego właściciela nieruchomości roszczenie o wykup objętej zabudową działki (wyrok SN z dnia 31 października 1973 r., II CR 736/73, OSNCP 1974, nr 6, poz. 117, z omówieniem A. Szpunara i W. Wanatowskiej, NP 1975, nr 2, s. 270)” [tak: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe pod red. Jacka Gudowskiego, WK 2016]. „Art. 231 reguluje kwestie nakładów posiadacza samoistnego, który wzniósł na cudzym gruncie budynek lub inne urządzenia o wartości znacznie przenoszącej wartość zajętej na ten cel działki. W myśl zasady superficies solo cedit wzniesiony przez posiadacza na cudzym gruncie budynek lub urządzenie na skutek trwałego połączenia z gruntem (art. 48 w zw. z art. 47 § 2) staje się częścią składową gruntu i w takim charakterze jest objęty przysługującym właścicielowi gruntu prawem własności (art. 47 § 1). W związku z tą sytuacją ustawodawca w art. 231 przewidział jeszcze jeden, różny od rozliczenia pieniężnego lub zabrania nakładów w naturze (zob. uwagi do art. 226-227) sposób rozliczenia nakładów. Tym sposobem jest przyznanie posiadaczowi, który wzniósł budynek (urządzenie), oraz właścicielowi gruntu roszczenie o przeniesienie (nabycie) własności zajętej pod budowę działki, w zamian za odpowiadające jej wartości wynagrodzenie dla dotychczasowego właściciela. Roszczenie to zwane jest powszechnie roszczeniem o wykup i służy z jednej strony posiadaczowi samoistnemu przeciwko właścicielowi i symetrycznie - właścicielowi przeciwko posiadaczowi samoistnemu” [tak: Kodeks cywilny. Komentarz pod red. Jerzego Ciszewskiego, wyd. II, LexisNexis 2014]. „Ustawodawca w komentowanej normie art. 231 § 1 k.c. udziela ochrony inwestycjom posiadaczy gruntu. Przyznaje im mianowicie roszczenie o przeniesienie własności zajętej działki gruntu, legalizując w ten sposób budowę dokonaną na cudzym gruncie. Jednakże dokonuje tego wstrzemięźliwie, by nie pozbawić całkowicie właściciela ochrony jego naruszonego prawa. Sformułowano zatem rygorystyczne przesłanki dla „uwłaszczeniowego” roszczenia posiadacza” [tak: Gniewek Edward, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze 2001]. „Z dyspozycji obu tych przepisów [§ 1 i § 2 art. 231 kc – przypis autora] wynika, że ten, kto dokonał zabudowy cudzego gruntu w warunkach opisanych w każdej z tych hipotez, nie staje się przez to właścicielem ani budynku lub innego urządzenia, ani zajętego pod budowę gruntu. Nabywa jedynie roszczenie, które wymaga realizacji. Konsekwencją tego jest, że zgodnie z zasadą superficies solo cedit wzniesiony budynek jako obiekt trwale związany z gruntem stanowi część składową nieruchomości” [tak: Rudnicki Grzegorz, Rudnicki Stanisław, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. X, LexisNexis 2011].

Wszystkie, zacytowane powyżej, głosy przedstawicieli literatury przedmiotu, potwierdzają możliwość zastosowania art. 231 § 1 kc jedynie w przypadku gdy w chwili budowy obiektu przez inwestora nie jest on właścicielem gruntu, na którym wznosi budynek lub budowlę. Innymi słowy ujmując – gdyby pozwana K. W. (1) wznosiła sporny płot w chwili gdy była jedynie posiadaczem gruntu, a jego właścicielami w tym momencie byli powodowie, to zaistniałby pierwszy warunek dopuszczalności zastosowania tego przepisu i konieczność ustalania wystąpienia pozostałych przesłanek, objętych sporną normą. Taka jednak sytuacja nie zaistniała w niniejszej sprawie, co pozbawia zasadności roszczenia pozwu wzajemnego i zwalnia jednocześnie Sąd od szczegółowej analizy wiary posiadacza i porównania wartości budowli oraz gruntu.

Sumując powyższe Sąd orzekł jak w pkt I i II, a mając na względzie treść roszczeń obu stron oraz nieskuteczność częściowego cofnięcia pozwu przez powodów (brak zgody pozwanej w kontekście treści art. 203 kpc) – również jak w pkt III.

O kosztach Sąd orzekł w pkt IV orzeczenia po myśli art. 100 kpc. Na koszty strony powodowej (pozwany wzajemny) składają się: 560 zł opłaty od pozwu, 2.400 zł wynagrodzenia pełnomocnika powodów, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 4.500 zl uiszczonych i rozliczonych zaliczek. Koszty pozwanej to 500 zł opłaty od pozwu wzajemnego, 2.400 zl wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 2.520,24 zł uiszczonych i rozliczonych zaliczek. Uwzględniając fakt, że powodowie wygrali sprawę w 80 %, zaś przegrali w 20 % Sąd dokonał obliczeń natury matematyczno-rachunkowej, w wyniku czego ustalił, że pozwana winna zwrócić powodom kwotę 4.894,15 zł. Tak też i Sąd orzekł w pkt IV wyroku.