Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej Ilony Talar

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2016 r. sprawy

K. M.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku łącznego Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 11 kwietnia 2016 r., sygn. akt III K 284/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że jako podstawę prawną umorzenia postępowania co do objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyrokami opisanymi w punktach 4 i 5 części wstępnej zaskarżonego wyroku, wskazuje przepis art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. i art. 572 k.p.k., natomiast co do kary orzeczonej wyrokiem opisanym w punkcie 3, wskazuje przepis art. 572 k.p.k.;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. B. S. kwotę 147,60 (stu czterdziestu siedmiu 60/100) złotych z VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia skazanego od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze.

Małgorzata Jankowska Piotr Brodniak Stanisław Kucharczyk

Sygn. akt II AKa 116/16

UZASADNIENIE

K. M. został skazany prawomocnymi wyrokami:

1. Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 stycznia 2001r., sygn. akt III K 263/00 za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 2 kk, popełniony w nocy z 27 na 28.03.1999 r., na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2001 r., sygn. akt II AKa 148/01 w ten sposób, że za podstawę wymiaru kary przyjęto art. 14 § 1 kk w zw. z 280 § 2 kk,

2. Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 10 grudnia 2001r., sygn. akt II K 171/99 za czyn z art. 278 § 3 kk, popełniony w nocy z 10 na 11 sierpnia 1997r. w M. na karę 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy,

3. Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 21 lipca 2004 r., sygn. akt II K 345/04, za czyn z art. 280 § 1 kk w zw. z 11 § 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełniony w nocy z 8 na 9 stycznia 2004 r., na karę 4 lat pozbawienia wolności, za czyn z art. 197 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełniony w nocy z 8 na 9 stycznia 2004 r. na karę 3 lat pozbawienia wolności i na karę łączną 4 lat pozbawienia wolności,

4. Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt III K 226/12, za czyn z art. 148 § 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk, popełniony w dokładnie nieustalonej dacie, w okresie od 26 listopada 2011r. do dnia 29 listopada 2011r. na karę 25 lat pozbawienia wolności, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 grudnia 2013 r., sygn. akt II AKa 204/13 w ten sposób, że za podstawę wymiaru kary przyjęto art. 148 § 1 kk w zw. z art. 64 § 2 kk.

5. Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III K 63/13, za czyn z art. 148 § 1 kk w zw. z 64 § 2 kk popełniony w dniu 26 listopada 2009 r., na karę 25 lat pozbawienia wolności, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 listopada 2014 r., sygn. akt II AKa 185/14.

6. wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 28 kwietnia 2015 r., sygn. akt III K 31/15, którym połączono kary 25 lat pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013r. o sygn. akt III K 226/12 oraz Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 4 czerwca 2014r. o sygn. akt III K 63/13 i wymierzono karę łączną dożywotniego pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z dnia 11 kwietnia 2016 r., wydanym w sprawie III K 284/15, na podstawie art. 85 kk, art. 86 kk i art. 87 kk, połączył kary jednostkowe orzeczone wyrokami opisanymi w punktach 1 oraz 2 i orzekł wobec K. M. karę łączną 4 lat i 11 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonej w punkcie I części dyspozytywnej wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył okres faktycznego pozbawienia wolności w sprawach objętych wyrokiem łącznym.

Na podstawie art. 17 § 1 pkt. 7 kpk umorzył postępowanie co do objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyrokami opisanymi w punktach 4 i 5 oraz na podstawie art. 572 kpk co do wyroku opisanego w punkcie 3.

W pozostałym zakresie wyroki pozostawił do odrębnego wykonania.

Nadto, Sąd Okręgowy rozstrzygnął o wydatkach postępowania, zwalniając skazanego z obowiązku ich ponoszenia.

Apelację od wyroku wywiódł obrońca K. M. i zarzucił mu:

I. w zakresie punktu I części dyspozytywnej wyroku w części - co do kary, na podstawie art. 438 pkt 2 i 4 kpk:

- obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 kpk i art. 4 kpk w zw. z art. 85 kk, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uwzględnienie, w szczególności przy badaniu prognozy kryminologicznej skazanego, jedynie okoliczności dla niego niekorzystnych oraz wzięcie pod uwagę przy ustalaniu wymiaru kary łącznej faktu popełnienia przez skazanego innych przestępstw, objętych wyrokami, które nie podlegają łączeniu z orzeczeniami wskazanymi w pkt I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, co w konsekwencji doprowadziło do:

- rażącej niewspółmierności wymierzonej skazanemu kary, tj. wymierzenie kary łącznej z zastosowaniem zasady pełnej kumulacji, pomimo istnienia okoliczności, przede wszystkim związku przedmiotowego pomiędzy przestępstwami objętymi wyrokami podlegającymi łączeniu, przemawiających za wymierzeniem kary łącznej przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji albo asperacji;

II. w zakresie punktu III części dyspozytywnej wyroku, co do umorzenia postępowania w przedmiocie objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt 4 i 5 części wstępnej wyroku - w całości, na podstawie art. 438 pkt 2 kpk, obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, w postaci: art. 17 § 1 pkt 7 kpk w zw. z art. 85 kk i art. 569 kpk, polegającą na umorzeniu postępowania odnośnie połączenia kar orzeczonych w wyrokach opisanych w pkt 4 i 5 części wstępnej wyroku, mimo obowiązku badania przez Sąd z urzędu, w jednym, tym samym postępowaniu, kar orzeczonych wobec skazanego wszystkimi zapadłymi uprzednio wyrokami, co nie nastąpiło przy wydawaniu wyroku łącznego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 28 kwietnia 2015 r. (sygn. akt III K 31/15), mimo istnienia wówczas wszystkich wyroków opisanych w pkt 1 - 5 części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Podnosząc te zarzuty, obrońca skazanego wniósł o:

- zmianę punktu I części dyspozytywnej wyroku i wymierzenie skazanemu K. M., po połączeniu kar orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt 1 i 2 części wstępnej wyroku, kary łącznej przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji, tj. kary 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

- zmianę punktu III części dyspozytywnej wyroku w części umarzającej postępowanie w przedmiocie objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt 4 i 5 części wstępnej wyroku i połączenie kar wymierzonych skazanemu K. M. ww. wyrokami przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji, tj. kary 25 lat pozbawienia wolności,

ewentualnie, o uchylenie wyroku w zaskarżonej części, tj. w zakresie punktu I oraz częściowo w zakresie punktu III i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się o tyle skuteczna, że doprowadziła do korekty, a właściwie do uzupełnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia zawartego w punkcie III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, to jest rozstrzygnięcia o umorzeniu postępowania co do objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt III K 226/12 oraz z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III K 63/13. Natomiast w swym zasadniczym nurcie, apelacja ta jest bezzasadna.

Dokonując takiej oceny skargi i ustosunkowując się do drugiego ze sformułowanych w niej zarzutów (zarzut wyspecyfikowany w punkcie II), na wstępie wypada zauważyć, że kara ograniczenia wolności oraz wszystkie kary pozbawienia wolności wymierzone K. M. zostały wobec niego prawomocnie orzeczone przed 1 lipca 2015 r., to jest przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015. 396). W związku z tym, łączenie tych kar, zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy, musiało nastąpić według zasad obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r., a więc zasad, określonych w poprzednio obowiązujących przepisach art. 85 kk, art. 86 § 1 kk i art. 87 kk. Ich urzeczywistnienie nakładało zaś na Sąd Okręgowy obowiązek wskazania pierwszego chronologicznie wyroku, którym wymierzono skazanemu karę pozbawienia wolności oraz przestępstw, które to zostały stwierdzone innymi orzeczeniami, a które to skazany popełnił zanim zapadł pierwszy wyrok. Realizując tę powinność, Sąd orzekający bezbłędnie wskazał, że pierwszym chronologicznie wyrokiem, którym ukształtowano wobec K. M. karę pozbawienia wolności jest wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 stycznia 2001 r., wydany w sprawie III K 263/00. Przyjęcie tego wyroku jako cezury czasowej dla przestępstw przypisanych skazanemu w pozostałych orzeczeniach, w konsekwencji zaś powoduje, że węzłem kary łącznej mogła być objęta tylko kara 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, która to została orzeczona wobec skazanego wyżej wymienionym wyrokiem, a także kara 10 miesięcy ograniczenia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 10 grudnia 2001 r., sygn. akt II K 171/99 za czyn popełniony w nocy z 10 na 11 sierpnia 1997 r. Natomiast kary wymierzone skazanemu wyrokami Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 21 lipca 2004 r., sygn. akt II K 345/04, Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt III K 226/12 oraz Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III K 63/13 dotyczą przestępstw, które zaistniały, odpowiednio, w nocy z 8 na 9 stycznia 2004 r., w okresie od 26 listopada 2011 r. do 29 listopada 2011 r. oraz w dniu 26 listopada 2009 r. A zatem, przestępstw stwierdzonych wymienionymi wyrokami, K. M. dokonał już po wydaniu pierwszego chronologicznie wyroku, to jest wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 stycznia 2001 r., sygn. akt III K 263/00, a istnienie takiego stanu rzeczy w konsekwencji powoduje, że kary wynikające z tych wyroków nie mogą być połączone z karami, które tworzą węzeł kary łącznej, a które to orzeczono wobec skazanego wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 stycznia 2001 r., sygn. akt III K 263/00 oraz Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 10 grudnia 2001 r., sygn. akt II K 171/99. W konkluzji tych uwag należy więc jedynie powtórzyć, że kary 25 lat pozbawienia wolności, które zostały wymierzone K. M. wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt III K 226/12 oraz z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III K 63/13, nie łączą się, bo z oczywistych względów łączyć się nie mogą, z karami ukształtowanymi w pozostałych wyrokach. Jest natomiast oczywistym, że wyłącznie w zakresie tych dwóch skazań, to jest skazań wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt III K 226/12 oraz z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III K 63/13, przestępstwa stwierdzone tymi orzeczeniami tworzą zbieg realny, którego istnienie stanowi podstawę do połączenia kar orzeczonych za te przestępstwa. Rzecz jednak w tym, że Sąd Okręgowy w Szczecinie, wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2015 r., wydanym w sprawie III K 31/15 połączył już te kary i w konsekwencji orzekł wobec skazanego karę dożywotniego pozbawienia wolności. A zatem, materia, której dotyczy to rozstrzygnięcie korzysta, z tak zwanej, powagi rzeczy osądzonej, a ta z kolei, materializuje negatywną przesłankę procesową określoną w art. 17 § 1 pkt 7 kpk, której wystąpienie nakazywało postąpić tak, jak uczynił to Sąd orzekający, a mianowicie umorzyć postępowanie co do objęcia wyrokiem łącznym kar orzeczonych wyżej wymienionymi wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie. Podstawa prawna tej decyzji, jak trafnie wskazał to Sąd pierwszej instancji, tkwi w art. 17 § 1 pkt 7 kpk, tyle tylko, że przywołanie w tej podstawie wyłącznie tego przepisu nie odzwierciedla w pełni tego, co w rzeczywistości uczynił Sąd meriti, a mianowicie, że badał możliwość połączenia kar 25 lat pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt III K 226/12 oraz z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt III K 63/13 z karami, które wynikają z innych wyroków dotyczących skazanego. W tej sytuacji, Sąd Apelacyjny zmienił więc w tym zakresie zaskarżony wyrok, uzupełniając podstawę prawną omawianego rozstrzygnięcia o przepis art. 572 kpk.

Natomiast ustosunkowując się do zarzutu sformułowanego w punkcie I apelacji, stwierdzić należy, że w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, Sąd pierwszej instancji bezbłędnie i wyczerpująco wskazał, zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe uwarunkowania charakteryzujące przestępstwa stwierdzone wyrokami Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 25 stycznia 2001 r., sygn. akt III K 263/00 oraz Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 10 grudnia 2001 r., sygn. akt II K 171/99, a na podstawie tej charakterystyki sformułował jak najbardziej poprawne wnioski. Wyrażając ów pogląd, należy więc jedynie powtórzyć za Sądem orzekającym, że związki podmiotowo - przedmiotowe istniejące pomiędzy wspomnianymi przestępstwami, są tylko umiarkowanie bliskie. Co prawda obydwu tych przestępstw skazany dokonał z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej, niemniej jednak nie można zapominać, że ich byt zmaterializował się na skutek zupełnie różnych działań podjętych przez K. M.. Aby nie być gołosłownym należy zaś wskazać, że przestępstwo przypisane skazanemu w sprawie II K 171/99 Sądu Rejonowego w Giżycku polegało na kradzieży roweru, natomiast czyn, który był przedmiotem sprawy III K 263/00 Sądu Okręgowego w Szczecinie wyczerpywał znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 2 kk w zb. z art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, a więc przestępstwa, którego popełnienie łączyło się z posługiwaniem niebezpiecznym przedmiotem oraz ze stosowaniem przemocy wobec pokrzywdzonej. Nadto, trzeba podkreślić, że pierwsze z wymienionych przestępstw zaistniało w nocy z 10 na 11 sierpnia 1997 r., a drugie w nocy z 27 na 28 marca 1999 r., co oznacza, że skazany dokonał ich na rozległej przestrzeni czasowej.

Jeśli zaś chodzi o charakterystykę osobowości K. M., to niewątpliwie rację ma Sąd Okręgowy stwierdzając, że uwypuklenia wymaga fakt, że po popełnieniu wspomnianych czynów, skazany dokonał, między innymi, dwóch przestępstw stypizowanych w art. 148 § 1 kk. Okoliczność ta oraz wynikający z opinii penitencjarnej (k.17), bezkrytyczny stosunek skazanego wobec popełnionych przestępstw i dotychczasowego trybu życia, nie tylko, że pozwalają, ale wręcz nakazują na wskroś negatywnie ocenić, zarówno aktualną, jak i dotychczasową postawę życiową wymienionego.

Podsumowując, stwierdzić więc należy, że kara łączna pozbawienia wolności orzeczona wobec K. M. jest niczym innym, jak prostą konsekwencją wszystkich, a więc zarówno podmiotowych, jak i przedmiotowych okoliczności tworzących realia rozpoznawanej sprawy. Innymi słowy, kara ta jest sprawiedliwa i wyważona, a ukształtowanie jej przez Sąd pierwszej instancji na poziomie 4 lat i 11 miesięcy pozbawienia wolności gwarantuje, że spełni ona swe cele, tak w zakresie społecznego, jak i indywidualnego oddziaływania.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie wynagrodzenia z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym zapadło na podstawie § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2015. 1801)

Zważywszy na długoterminowy charakter kary orzeczonej wobec K. B., Sąd Apelacyjny zwolnił go z obowiązku ponoszenia wydatków związanych z postępowaniem odwoławczym. Rozstrzygnięcie w tej materii zapadło w oparciu o przepis art. 624 § 1 kpk i art. 634 kpk.

Małgorzata Jankowska Piotr Brodniak Stanisław Kucharczyk