Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2017 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej (poprzednio (...) Bank (...) S.A.) w W.

przeciwko R. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 7 października 2016 r., sygn. akt I C 99/16

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 329/17

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od R. M. kwoty 81 242, 59 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami procesu. Kwoty tej dochodził z tytułu zwrotu kredytu udzielonego pozwanemu w maju 2015r., a wypowiedzianego z uwagi na brak terminowej spłaty.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu stanowiska podniósł, że zawarł z powodem umowę o nabycie pakietu F., która dopuszczała możliwość modyfikacji umowy kredytowej. Pozwany w sierpniu 2015r. złożył powodowi dyspozycję zmiany warunków umowy, a następnie we wrześniu 2015r., przed wypowiedzeniem umowy, pozwany złożył drugą dyspozycję zmiany warunków umowy. Wypowiedzenie umowy kredytowej, dokonane przez powoda w dniu 4 września 2015r. zdaniem pozwanego jest nieważne. Przyczyną nieważności było zastrzeżenie warunku, a także złożenie wypowiedzenia przez osobę nieuprawnioną do reprezentowania powoda. Pozwany wskazał również na zawartą w dniu 20 lutego 2015r. umowę ubezpieczenia kredytu. W przypadku odstąpienia od umowy ubezpieczenia kwota odpowiadająca części wynagrodzenia będzie zaliczana przez powoda na spłatę zobowiązań wynikających z umowy kredytowej.

Sąd Okręgowy w Częstochowie poczynił następujące ustalenia.

W dniu 20 lutego 2015r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarł z R. M. umowę o kredyt (...) ekspresowy nr (...) z Pakietem F.. Powód w związku z zawartą umową z Pakietem F. pobrał jednorazową opłatę 2500 złotych. Bank udzielił R. M. w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej pod firmą (...). P.H.U. (...) kredyt łącznie w wysokości 80 727,73 złotych. Celem kredytu było finansowanie bieżącej działalności gospodarczej pozwanego. Umowa zawarta została do dnia 20 lutego 2020r., ustalono raty spłaty kredytu na kwoty 1820,65 złotych miesięcznie, począwszy od 20 marca 2015r. Kredyt został ubezpieczony zgodnie ze (...). Opłata za przystąpienie do ubezpieczenia wynosiła 14 502,60 złotych i pobierana była z góry w ciężar kredytu. Zastrzeżono możliwość odstąpienia od umowy ubezpieczenia. Rozliczenie świadczeń z tytułu odstąpienia od umowy ubezpieczenia miało nastąpić według zasad ustalonych w (...). Przy zawarciu umowy pozwany otrzymał regulamin kredytowania działalności gospodarczej (...) Banku, Obszar Mikro i Małych Przedsiębiorstw a także regulamin korzystania z Pakietu F. (...) Banku, Obszar Mikro i Małych Przedsiębiorstw. Praktycznie od początku zawarcia umowy pojawiły się problemy z jego spłatą. Dwie pierwsze raty zapłacono zgodnie z umową. W maju 2015r. pozwany spłacił kwotę 762,33 zł zamiast kwoty 1718,28 złotych. W czerwcu pozwany spłacił kwotę 1066,06 zł zamiast kwoty 1718,28 złotych. Kolejne wpłaty 939, 94 zł, 902,24 zł i 917,76 zł dokonywane do 20 lipca 2015r. odbiegają od ustalonych w harmonogramie spłat rat kredytu. Po tej dacie pozwany zaprzestał płatności rat. W dniu 31 sierpnia 2015 roku R. M. wypowiedział umowę ubezpieczenia umowy kredytowej (...), składając oświadczenie o przekazaniu pozostałej kwoty za niewykorzystany okres ubezpieczenia na spłatę umowy kredytowej. Pismem z dnia 4 września 2015r. osoba uprawniona przez powoda G. M. dokonała wypowiedzenia umowy z dnia 20 lutego 2015r. zawartej między stronami z uwagi na niedotrzymywanie przez pozwanego terminów płatności rat kredytu. W wypowiedzeniu umowy wprowadzono zastrzeżenie, że w przypadku uregulowania przez pozwanego kwoty 4523,04 złote w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma, nie będzie ono wywoływało żadnych skutków prawnych, a Bank będzie je traktował, jako niebyłe i niezłożone. Po wypowiedzeniu umowy pozwany nie dokonał żadnej wpłaty na rzecz powoda. Na kwotę zadłużenia składają się kwota 76 195,63 złote należności głównej, kwota 1917,56 złote tytułem odsetek umownych, kwota 1659,40 złotych tytułem odsetek karnych, kwota 1470 złotych tytułem opłat i prowizji.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwany nie wykazał zasadności podniesionego zarzutu skorzystania z przysługujących mu uprawnień wynikających z Pakietu F.. Dowodami potwierdzającymi fakt składania przez pozwanego dyspozycji, zmieniających warunki spłaty kredytu miały być zeznania pozwanego i świadka P. S. – partnerki pozwanego. P. S. jako partnerka pozwanego była w oczywisty sposób osobiście zaangażowania w rozstrzygnięcie sporu na korzyść pozwanego. Oceniając zeznania pozwanego oraz zeznania P. S. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na ich ogólnikowość i lakoniczność. Szczególnie pozwany - osoba, która bezpośrednio musiała brać udział w rozmowach na tematy związane ze skorzystaniem z Pakietu F. , posiadał mocno ograniczoną wiedzę o treści tego pakietu i jego opcjach. Świadek relacjonuje spotkania z bliżej nieokreślonym „pracownikiem Banku” i praktycznie tak samo jak pozwany wskazuje na działania pozwanego wobec tej osoby, jako dowód na skorzystanie przez pozwanego z opcji pakietu F.. Pomimo, jak zeznają świadek i pozwany, co najmniej dwukrotnej obecności u pozwanego tej osoby, pozwany nie posiadał żadnego dokumentu, odpisu dokumentu, zaświadczenia, że dyspozycja zmiany terminu płatności raty i skorzystania z wakacji kredytowych w ogóle zostały złożone. Pozwany nie występuje w sprawie w charakterze konsumenta, jako prowadzący działalność gospodarczą występuje, jako profesjonalista, tj. podmiot, który ma szczególny obowiązek zadbania o bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej. Zaniechanie dotyczące braku jakichkolwiek dowodów pisemnych złożenia dyspozycji jest rażącą niestarannością pozwanego i nie usprawiedliwia obecnego stanowiska. Zdaniem Sądu zeznania pozwanego i świadka są niewiarygodne i brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany złożył powodowi jakiekolwiek dyspozycje wynikające z Pakietu F.. Na marginesie zauważyć należy, że gdyby przyjąć wersję pozwanego o złożeniu dyspozycji w sierpniu i wrześniu 2015 roku, to nie mogłyby zostać uznane za skuteczne, bo wprost są sprzeczne z umową Pakietu F.. Zgodnie z § (...) ust (...) pkt (...) regulaminu korzystania z pakietu F. warunkiem skorzystania z Pakietu jest regularne spłacanie rat kredytu. W sierpniu 2015 roku pozwany nie dokonywał regularnej zgodnej z harmonogramem spłat kredytu. W maju 2015 roku pozwany spłacił kwotę 762,33 złote zamiast kwoty 1718,28 złotych. W czerwcu pozwany spłacił kwotę 1066,06 złotych zamiast kwoty 1718,28 złotych. Już ten zapis uniemożliwiał skuteczne skorzystanie z despocji zmiany warunków umowy spłaty zadłużenia. W §(...) ust(...) regulaminu korzystania z pakietu F., uzgodniono możliwość skorzystania z kolejnej dyspozycji po upływie 3 miesięcy od złożenia poprzedniej. O ile w sierpniu 2015r. złożona zostałaby pierwsza dyspozycja to we wrześniu 2015r. nie można by złożyć drugiej dyspozycji. Ostatnią okolicznością dotyczącą Pakietu F. jest całkowite zaniechanie dowodowe pozwanego w ustaleniu i wskazaniu osoby, której jak twierdzi pozwany, dyspozycje były składane. W ustalonym przez Sąd stanie faktycznym wypowiedzenie umowy kredytowej w piśmie z dnia 4 września 2015r. z powodu niedotrzymywania terminów płatności rat kredytu na podstawie § (...) umowy kredytowej i § (...) regulaminu kredytowania działalności gospodarczej (...) Banku, O. M. i Małych Przedsiębiorstw, było skuteczne. W dacie wypowiedzenia istniała zaległość w płatności rat, niezłożona została skutecznie żadna dyspozycja wynikająca z Pakietu F.. Nie mają zatem, zdaniem Sądu, znaczenia dla oceny wypowiedzenia umowy kredytu, rozważania dotyczące rozwiązania umowy ubezpieczenia kredytu i tej okoliczności, jako drugiej podstawy wypowiedzenia. Zaprzestanie regularnej spłaty kredytu jest samoistną i wystarczającą podstawą wypowiedzenia umowy.

Zasadniczy zarzut pozwanego dotyczący nieważności wypowiedzenia umowy kredytowej, z uwagi na to, że zastrzeżony został warunek wbrew właściwości czynności prawnej wypowiedzenia umowy w rozumieniu art. 89 kc, nie jest przekonujący. Właściwa ocena tego zarzutu wymaga analizy treści wypowiedzenia z dnia 4 września 2015r. w kontekście celu, jakie ma spełniać, jednostronne prawokształtujące oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy.

Zgodnie a art. 89 kc - z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek). W ocenie Sądu w treść wypowiedzenia z dnia 4 września 2015r. nie zawiera warunku w rozumieniu cytowanego przepisu, a przynajmniej nie można uznać tej czynności, jako nieważnej, choć sporna może być kwestia terminologii. Nie budzi również wątpliwości umocowanie w dacie wypowiedzenia umowy G. M. do dokonania takiej czynności. W wypowiedzeniu umowy niewątpliwie zastrzeżono zdarzenie przyszłe i niepewne, ale jednocześnie zdarzenie to było całkowicie zależne od dłużnika i wynikało ze zobowiązania zawartego w umowie będącej przedmiotem wypowiedzenia. Zdarzenie miało tylko i wyłącznie cechy wewnętrzne, niewychodzące poza zakres przedmiotowy i podmiotowy umowy kredytowej. Sąd rozpoznający spór podziela ocenę prawną tego typu czynności prawnych dokonaną w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1999 r. I CKN 1069/98, OSNC 1999/9/160, Biul.SN 1999/6/10 - jeżeli powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej uzależnione jest wyłącznie od woli stron, to takie zastrzeżenie, jako objęte treścią czynności prawnej, nie może być kwalifikowane jako warunek w rozumieniu art. 89 k.c. Stanowisko to podzielił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 maja 2000 r. III CKN 246/00, - …aby można było przyjąć powstanie warunku w rozumieniu art. 89 k.c., to warunek musi być przez strony ustanowiony, a przyszłe i niepewne zdarzenie nie może należeć do zobowiązania dłużnika zaciągniętego w danym stosunku prawnym i przez to być od jego woli całkowicie uzależnione. Niewątpliwie w orzecznictwie nie ma utrwalonego stanowiska, czy niewykonanie zobowiązania przez dłużnika może być uznane, jako warunek, od którego uzależnione jest powstanie lub ustanie innego stosunku zobowiązaniowego, przy złożeniu jednostronnego prawnokształtującego oświadczenia woli. Stanowisko o uznaniu niewykonania przez dłużnika zobowiązania, jako warunek w rozumieniu art. 89 kc wynika choćby z wyroków Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1995 r., I CR 7/95 (OSNC 1995, nr 12, poz. 183) oraz z dnia 8 marca 2002 r., III CKN 748/00 (OSNC 2003, nr 3, poz. 33) a także orzecznictwa sądów powszechnych - wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 maja 2008 r. I ACa 316/08, LEX nr 446159 - wypowiedzenie umowy, jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawnokształtującym, nie może być złożone z zastrzeżeniem warunku w rozumieniu art. 89 k.c. Pozostawałoby to w sprzeczności z istotą tego rodzaju czynności prawnej, której celem jest definitywne uregulowanie łączącej strony stosunku prawnego. Kłóciłoby się z tym uzależnienie takiego skutku od zdarzenia przyszłego i niepewnego, na który strony nie mają wpływu. Wydaje się, więc problematycznym zaliczenie jednostronnego oświadczenia woli o charakterze prawnokształtującym o cechach zdarzania przyszłego i niepewnego do kategorii warunku w rozumieniu art. 89 kc, bądź też do zastrzeżenia zależnego tylko i wyłącznie od woli stron. Bez względu jednak na terminologię używaną w definiowaniu pojęcia warunku czy zastrzeżenia, bardzo istotną okolicznością zdaniem Sądu Okręgowego jest wspólne stanowisko orzecznicze, również pojawiające się w doktrynie, dotyczące określenia celu jednostronnego oświadczenia woli o charakterze prawnokształtującym, w tym przypadku wypowiedzenia umowy, którym jest definitywne uregulowanie łączącego strony stosunku prawnego i pewność strony, co do jej sytuacji prawnej – uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2009 r. II CSK 614/08, OSNC 2010/2/32, Biul.SN 2009/7/12, M.Prawn. 2010/12/685-687, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 maja 2008 r. I ACa 316/08 LEX nr 446159. W ostatnim z orzeczeń wskazano, że nie ma jednak przeszkód prawnych, dla których składający oświadczenie o wypowiedzeniu nie mógłby uzależnić jego skuteczności prawnej od określonego zachowania się adresata, np. od złożenia przez niego oświadczenia woli o żądanej treści. W omawianym sporze wypowiedzenie z dnia 4 września 2015r. jednoznacznie i precyzyjnie określa wolę powoda, i nie rodzi po stronie pozwanej żadnych wątpliwości, co do jej sytuacji prawnej. Nie jest uzależnione od zachowania bądź zaniechania osoby trzeciej, wynika ze zobowiązania istniejącego pomiędzy stronami i tylko dłużnik – pozwany ma wpływ na skutek prawny, jakie wywoła. Jeżeli celem wypowiedzenia umowy jest pewność sytuacji prawnej stron umowy, to w ocenie Sądu cel ten został osiągnięty.

Nie uwzględnił Sąd Okręgowy także zarzutu pozwanego związanego z zaliczeniem przez powoda na spłatę zobowiązań wynikających z umowy kredytowej kwot odpowiadających części wynagrodzenia w związku z rozwiązaniem w dniu 31 sierpnia 2015r. przez R. M. umowy ubezpieczenia umowy kredytowej (...). Co do zasady rozliczenie takie powinno nastąpić, ale obowiązkiem pozwanego, występującego w sporze, jako profesjonalista w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, było nie tylko wskazać zarzut, ale go udowodnić, co do zasady i co do wysokości. Jak wynika z § (...)ust (...) umowy z dnia 20 lutego 2015 roku o kredyt (...) ekspresowy nr (...) z Pakietem F., świadczenie wypłacane przez Bank z tytułu ubezpieczenia następuje zgodnie z szczegółowymi warunkami ubezpieczenia. Pozwany nie przedstawił szczegółowych warunków ubezpieczenia nie złożył żadnego wniosku dowodnego w tym kierunku, trudno, zatem ustalić wymagalność zobowiązania, a tym bardziej jego wysokość. Brak dowodowy w tym zakresie obciąża pozwanego i uniemożliwia Sądowi merytoryczną kontrolę i ocenę zarzutu. W tej sytuacji Sąd uznał zarzut, jako nieudowodniony – art. 6 kc.

Reasumując, w wyniku rażącego naruszenia warunków umowy kredytowej (...) przez pozwanego R. M. poprzez zaprzestanie spłaty rat kredytu zasadnym było na podstawie § (...) umowy kredytowej i § (...) regulamin kredytowania działalności gospodarczej (...) Banku, Obszar Mikro i Małych Przedsiębiorstw w związku z art. 75 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe, wypowiedzenie przedmiotowej umowy. Pozwany od 20 lipca 2015 roku nie uiszcza żadnych należności z umowy kredytowej. Wysokość należnego powodowi wynika z wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 2 marca 2016 roku, harmonogramu spłat rat kredytowych oraz tabel prowizji i opłat. Pozwany wysokość roszczenia kwestionował jedynie w zakresie zaliczenia na jego poczet kwoty wynikających z rozwiązanej przez pozwanego umowy ubezpieczenia kredytu. Nie składał innych zarzutów, co do wyliczenia należności, Sąd w tym zakresie nie działał z urzędu. Wyliczenie zobowiązania nie zawiera błędów matematycznych a żądanie pozwu miesi się w granicach tego wyliczenia. Na podstawie wskazanych przepisów Sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości. O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 kc od dnia wniesienia pozwu 8 stycznia 2016 roku. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc z uwzględnieniem opłat sądowych i kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku wniósł pozwany domagając się jego zmiany przez oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje. Zarzucał naruszenie prawa materialnego, a to art. 89 k.c. przez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że uzależnienie wypowiedzenia umowy od spełnienia przez dłużnika świadczenia wynikającego z tej umowy nie stanowi warunku w rozumieniu art. 89 k.c. Naruszenie wskazanego przepisu w powiązaniu z art. 58 § 1 k.c. miało także nastąpić przez przyjęcie, że uzależnienie jednostronnej czynności prawnokształtującej od zdarzenia przyszłego i niepewnego nie powoduje nieważności tej czynności. Apelujący zarzucał również naruszenie art. 233 § 1 k.p.c przez niewszechstronne rozważenie materiału polegające na pominięciu okoliczności złożenia w sierpniu i wrześniu 2015r. przez pozwanego oświadczeń o skorzystaniu z pakietu F. – niezależnie czy dyspozycje te były skuteczne oraz na pominięciu złożenia w dniu 31 sierpnia 2015r. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia i o przekazaniu pozostałej kwoty wpłaconej tytułem składki na poczet zawartej umowy kredytowej. Okoliczności te zostały pominięte – jak zarzucał pozwany – przy ocenie ważności wypowiedzenia umowy kredytowej. Apelujący zarzucał rónież naruszenie art. 233 § 1 w związku z art. 236 k.p.c. przez poczynienie ustaleń faktycznych w oparciu o dokument regulaminu korzystania z pakietu F., pomimo że dokument ten nie został dopuszczony jako dowód w sprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja była bezzasadna.

W pierwszej kolejności rozważyć należy zarzuty naruszenia prawa procesowego, bowiem prawidłowość zastosowania prawa materialnego badać należy w prawidłowo ustalonych okolicznościach faktycznych.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez pominięcie okoliczności skorzystania przez pozwanego z pakietu F.. Podnosząc ten zarzut apelujący nie zakwestionował poprawności oceny Sądu Okręgowego w zakresie wiarygodności dowodów z przesłuchania pozwanego i świadka P. S.. Były to jedyne środki dowodowe, którymi pozwany usiłował dowieść faktu skorzystania z Pakietu F.. Sąd Okręgowy jednoznacznie i stanowczo przesądził, że nie została udowodniona okoliczność wprowadzenia przez pozwanego zmiany sposobu spłaty kredytu, ponieważ pozwany nie udowodnił, że złożył oświadczenie w sierpniu i wrześniu 2015r. o skorzystaniu z Pakietu. Skoro nie zostało dowiedzione, że pozwany złożył oświadczenia, na które się powoływał, to nie sposób było uwzględnić okoliczności skorzystania z Pakietu F.. Prawidłowo również nie uwzględnił Sąd Okręgowy przy dokonywaniu oceny skuteczności dokonanego przez powoda wypowiedzenia umowy, faktu dokonania przez pozwanego wypowiedzenia umowy ubezpieczenia. Pozwany wypowiedział umowę ubezpieczenia kredytu pismem z dnia 28 08 2015r., które wpłynęło do powoda dnia 31 sierpnia 2015r., a więc przed dokonaniem przez powoda wypowiedzenia umowy kredytowej w dniu 4 września 2015r. Pozwany składając w sierpniu 2015r. pismo nie mógł zatem oczekiwać – jak wywodzi w apelacji – że należna mu kwota z tytułu niewykorzystanego okresu ubezpieczenia, która przeznaczona być miała na spłatę kredytu (zgodnie ze złożoną przez pozwanego dyspozycją) pokryć ma kwotę 4 523,04 zł. wskazaną w późniejszym, bo z września pochodzącym, piśmie powoda wypowiadającym umowę kredytu. O ile natomiast po dokonanym w dniu 4 września 2015r. wypowiedzeniu umowy kredytowej pozwany zamierzał zniweczyć skutek wypowiedzenia poprzez wpłatę kwoty 4 523,04zł. w formie postulowanego zaliczenia niewykorzystanej opłaty ubezpieczenia na poczet tej wpłaty, winien był złożyć powodowi oświadczenie takiej treści. Zauważyć również należy, że zgodnie z §(...) ust.(...) umowy kredytowej (k- 20) powód zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu części opłaty za przystąpienie do ubezpieczenia w wysokości proporcjonalnej do niewykorzystanego okresu ubezpieczenia. Powód natomiast nie ma obowiązku zaliczenia na poczet spłaty kredytu kwoty, którą obowiązany jest zwrócić pozwanemu z mocy powołanego postanowienia umowy. Obowiązek taki obciąża powoda wyłącznie w odniesieniu do świadczeń wypłacanych mu z tytułu ubezpieczenia (§ (...) ust.(...) umowy). Fakt niedokonania pozwanemu zwrotu opłaty za niewykorzystany okres ubezpieczenia jest zatem nieistotny dla oceny skuteczności dokonanego przez powoda wypowiedzenia umowy kredytu.

Zgodzić należy się z zarzutem apelacji, że Sąd Okręgowy przedstawił w rozważaniach argumenty przemawiające za uznaniem, że nawet gdyby pozwany złożył dyspozycje z pakietu F., nie byłyby one skuteczne ponieważ nie zostały spełnione przesłanki regulaminowe do skorzystania przez pozwanego z możliwości wydania dyspozycji, a argumenty te wynikały z postanowień regulaminu korzystania z pakietu F., z którego to dokumentu nie został formalnie dopuszczony dowód. Przeprowadzenie dowodu bez wydania postanowienia dowodowego z pewnością stanowi uchybienie proceduralne, jednak uchybienie to pozostaje bez wpływu na wynik sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 października 2008r. w sprawie II CSK 254/08). Wskazać dodatkowo należy, że rozważania dotyczące możliwości skorzystania przez pozwanego z wydania dyspozycji zmiany terminu płatności raty kredytu lub skorzystania z wakacji kredytowych są o tyle nieistotne, że poprawnie ustalił Sąd Okręgowy, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany dyspozycje takie wydał.

Podniesione przez pozwanego w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego są zatem bezzasadne, co sprawia że okoliczności faktyczne ustalone przez Sąd Okręgowy zostać muszą przyjęte za podstawę rozważań o prawidłowości zastosowania prawa materialnego.

Nie zasługiwał na podzielenie zarzut apelacji naruszenia art. 89 k.c.

Zgodnie z art. 89 k.c., powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego, chyba że taką możliwość wyłącza ustawa albo właściwości czynności prawnej. Sąd Okręgowy zajął kwestionowane w apelacji stanowisko, że „ treść wypowiedzenia z dnia 4 września 2015r. nie zawiera warunku w rozumieniu cytowanego przepisu” (tj. art. 89 k.c.) , „a przynajmniej nie można uznać tej czynności, jako nieważnej, choć sporna może być kwestia terminologii”. Z dalszych niezbyt przejrzystych wywodów można wywnioskować, że Sąd Okręgowy przypisał istotne znaczenie osiągnięciu celu wypowiedzenia umowy jakim jest pewność strony co do jej sytuacji prawnej i stwierdził, że w przypadku wypowiedzenia dokonanego przez powoda w dniu 4 września 2015r. cel ten został osiągnięty.

Podważając słuszność zajętego przez Sąd Okręgowy stanowiska apelujący prawidłowo przytacza odmienne poglądy prezentowane w powołanych w apelacji orzeczeniach. W ocenie Sądu Apelacyjnego najistotniejsze dla rozpoznania niniejszej apelacji znaczenie ma uzasadnienie postanowienia składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2013 r., III CZP 85/12 (OSNC 2013 nr 11, poz. 132), w którym zostało wyrażone stanowisko, że dopuszczalne jest, co do zasady, dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ^{( 1)} k.c., z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 k.c. Nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. Zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika (wyroki z dnia 6 września 2007 r., IV CSK 118/07 (OSP 2008 nr 12, poz. 125; z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10, niepubl.). Podkreślenia wymaga, że apelujący powołuje się w uzasadnieniu swego stanowiska na wskazane orzeczenia Sądu Najwyższego, wywodząc z nich wniosek, że dokonane przez powoda wypowiedzenie umowy kredytu zawierało warunek w rozumieniu art. 89 k.c. Stanowisko to Sąd Apelacyjny podziela. Jednocześnie jednak nie jest prawidłowe stanowisko, że wypowiedzenie umowy jako jednostronna czynność prawnokształtująca nie może zawierać warunku w rozumieniu art. 89 k.c. Przyjmowana bowiem w orzecznictwie co do zasady jest możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia. Możliwość taka wymaga każdorazowo rozważenia, czy powinna mieć zastosowanie w kontekście postanowień konkretnej umowy. Zauważyć również należy, że Sąd Najwyższy dopuścił możliwość niestanowczego wypowiedzenia umowy o kredyt, w szczególnych okolicznościach, dotyczących stworzenia kredytobiorcy możliwości doprowadzenia do kontynuacji stosunku kredytowego na dotychczasowych warunkach (por. wyrok z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14). Taka sytuacja występuje w okolicznościach niniejszej sprawy. Nie ulega wątpliwości, że pozwany nie wywiązywał się z zobowiązań, jakie nakładała na niego umowa kredytowa, nie spłacał rat w wymaganej wysokości, doprowadził do powstania zaległości, a następnie zaprzestał spłacania rat w terminie wynikającym z umowy. Zarzuty pozwanego, że zaprzestanie dokonywania przez niego spłaty kredytu uzasadnione było skorzystaniem przez niego z możliwości zmiany daty spłaty raty kredytowej i wakacji kredytowych, zgodnie z umową o nabycie pakietu F. były bezpodstawne, bowiem pozwany nie dowiódł, że skutecznie skorzystał z możliwości wynikających z tej umowy. Powód zatem miał prawo, zgodnie z § (...) ust. (...) pkt (...) i ust. (...) pkt. (...) Regulaminu kredytowania działalności gospodarczej (...) Banku, stanowiącego integralną część umowy kredytowej łączącej strony do wypowiedzenia tej umowy. Stworzenie pozwanemu możliwości doprowadzenia do kontynuacji umowy przez zależne od jego woli działanie polegające na wpłacie w terminie wypowiedzenia kwoty 4 523,04 zł i zniweczenie tym samym skutku wypowiedzenia nie może prowadzić do uznania nieważności dokonanego wypowiedzenia z powołaniem się na zakwalifikowanie tej możliwości jako warunku w rozumieniu art. 89 k.c.

Z tych względów także przy uznaniu zasadności zarzutu apelacji naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 89 k.c. zaskarżony wyrok odpowiada prawu, bowiem dokonane przez powoda wypowiedzenie umowy kredytowej było prawnie skuteczne i pociągało za sobą stwierdzony w skarżonym orzeczeniu obowiązek zapłaty przez pozwanego zasądzonej kwoty na rzecz powoda.

Apelacja podlegała zatem oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzono od pozwanego na rzecz wygrywającego etap postępowania apelacyjnego powoda koszty tego postępowania w wysokości wynagrodzenia pełnomocnika powoda, będącego adwokatem.

SSO (del) Arkadia Wyraz - Wieczorek SSA Roman Sugier SSA Elżbieta Karpeta