Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 września 2017 roku w S.

sprawy z wniosku Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowe (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. złożonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum - Ł. P.

z udziałem: S. S.

o wpis wzmianki o toczącej się egzekucji do księgi wieczystej (...)

na skutek apelacji wnioskodawcy Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowe (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 28 czerwca 2017 roku, DzKw 18313/16

oddala apelację.

SSO Tomasz Sobieraj SSO Iwona Siuta SSO Tomasz Szaj

Sygn. akt II Ca 1121/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z wniosku Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowe (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. złożonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum - Ł. P. z udziałem: S. S. o wpis wzmianki o toczącej się egzekucji do księgi wieczystej (...) postanowieniem z dnia 28 czerwca 2017 roku

- w punkcie pierwszym oddalił wniosek

- w punkcie drugim ustalił, że uczestnicy postępowania ponoszą koszty związane z ich udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał, iż księga wieczysta (...) prowadzona jest dla własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w S. przy ul. (...), w której w dziale II jako uprawnieni wpisani są S. S. i J. S. na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej.

Sąd Rejonowy podniósł, że może odmówić wpisu, jeżeli z urzędu poweźmie wiadomość o istniejącej przeszkodzie do dokonania wpisu. Podstawę do wydania postanowienia mogą stanowić okoliczności które doszły do wiadomości sądu w inny sposób niż przy badaniu treści wniosku, bądź które wynikają z treści księgi wieczystej. Jeżeli więc z treści innego wniosku i dołączonych do niego dokumentów sąd poweźmie wiadomość uzasadniającą odmowę dokonania wpisu z wniosku rozpoznawanego, to powinien wydać postanowienie odmawiające jego dokonania. W aktach księgi wieczystej SZ1S/00153470/4 znajduje się natomiast postanowienie o ogłoszeniu upadłości J. S. wydane w dniu 31 maja 2016roku przez Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie, Wydział XII Gospodarczy sygn. akt XII GU 82/16. Sąd Rejonowy dodał, że z treści art. 124 ustawy prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 roku wynika, iż z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art. 53 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 roku poz. 788, z późn. zm.). Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. W tej sytuacji, zakaz zarządu oraz możliwości korzystania z mienia i rozporządzania nim przez upadłego, o którym mowa w art. 75, odnosi się również do jego małżonka, mimo że ten przepis nie odnosi się wprost do niego. Gdy w dniu ogłoszenia upadłości między małżonkami istniał ustrój wspólności - czy to ustawowy, czy to umowny (wspólność rozszerzona albo ograniczona) - konsekwencją art. 124 ust. 2 zd. 1 jest to, że majątek wspólny małżonków istniejący w dniu upadłości wchodzi do masy upadłości, a zatem jest przeznaczony na zaspokojenie wierzytelności upadłościowych. Z tego względu, wyłączony jest podział majątku wspólnego (art. 124 ust. 1 zd. 2). Sąd Rejonowy podkreślił, że art. 146 Prawa upadłościowego stanowi, że postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku wchodzącego w skład masy upadłości, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie przysądzeniu własności nieruchomości, jeżeli przybicia prawomocnie udzielono przed ogłoszeniem upadłości, a nabywca egzekucyjny wpłaci w terminie cenę nabycia. Wprowadzona w treści art. 53 ust. 5 PrUp zmiana (wprowadzenie obowiązku zawiadamiania o ogłoszeniu upadłości w dniu jej ogłoszenia znanych sądowi organów egzekucyjnych) ma na celu umożliwienie organom egzekucyjnym stosowania się do dyspozycji art. 146 PrUp Zasada ta ma na celu wyeliminowanie możliwości kontynuowania jakichkolwiek postępowań egzekucyjnych w toku postępowania upadłościowego. W związku z powyższym, Sąd Rejonowy stwierdził, że nie jest możliwe dokonanie wpisu wzmianki o toczącej się egzekucji z nieruchomości, w sytuacji, gdy nastąpiło prawomocne ogłoszenie upadłości J. S., a własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu objęte było wspólnością ustawową małżeńską upadłej i S. S.. Z tego względu na podstawie art. 626 ⁹ k.p.c wniosek oddalił.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł stosownie do treści art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca i zaskarżając postanowienie w całości wniósł o jego zmianę poprzez uwzględnienie wniosku wierzyciela i dokonanie wpisu ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych, za obie instancje.

Orzeczeniu zarzucił:

1/ naruszenie prawa materialnego, a to art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, poprzez jego zastosowani

2/ naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik orzeczenia, tj. art. 626 ⁸ § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W uzasadnieniu podkreślił, że Sąd przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia w ogóle nie odniósł się do szczegółowo opisanej argumentacji wnioskodawcy zawartej w skardze. Dodał, że Sąd Rejonowy do przedmiotowego stanu faktycznego niewłaściwie zastosował przepisy. Wskazał, że S. S. jest dłużnikiem spółki, która posiada wobec niego wymagalne roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Jednakże w niniejszej sprawie doszło do sytuacji, w której spółka jako wierzyciel nie ma możliwości zaspokojenia swoich wierzytelności, choć w jej ocenie istnieją ku temu przesłanki. Podniósł nadto, że wbrew stanowisku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie przepis art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze względem wniosku jest indyferentny, albowiem wpis wzmianki o wszczęciu egzekucji nie prowadzi do osiągnięcia jakichkolwiek skutków materialnoprawnych, lecz jedynie jest informacją o tym, iż zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne z danego składnika majątku. Celem potwierdzenia powyższego stanowiska, przytoczył postanowienie Sądu Najwyższego z 30 października 2008 roku w sprawie II CSK 242/08. Wskazał następnie, że w pełni zgadzając się z poglądem Sądu Najwyższego, w dalszym ciągu pomimo ogłoszenia upadłości istnieje wspólna własność nieruchomości, a co za tym idzie, możliwy jest wpis wzmianki o egzekucji. Dopiero w przypadku zaistnienia odpowiedniej czynności, możliwe będzie zaistnienie określonych skutków, w zależności od tego, jak zakończy się postępowanie upadłościowe. Bowiem, w przypadku sprzedaży nieruchomości przez syndyka, siłą rzeczy jej nabywca nabędzie ją bez obciążenia egzekucją (nabycie od syndyka ma charakter nabycia pierwotnego). W przypadku zakończenia postępowania upadłościowego, które może nastąpić z różnych przyczyn, możliwe będzie prowadzenie postępowania egzekucyjnego, zaś brak wpisu wzmianki o egzekucji prowadziłby do pokrzywdzenia wierzyciela, który mógłby nie uzyskać zaspokojenia, np. wobec dokonania sprzedaży nieruchomości po zakończeniu postępowania upadłościowego.

Podkreślił również, że z treść art. 124 ust. 3 wynika, że „Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi". Norma wyrażona we wskazanym przepisie stanowi o roszczeniu jakie przysługuje S. S. wobec małżonki J. N. podlega zatem wątpliwości, iż na gruncie w/w artykułu Sławomirowi Szyndlerowi przysługuje konkretna wierzytelność, a ta może podlegać egzekucji. Biorąc pod uwagę, iż nieruchomość dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr SZ1S/ (...), objęta była ustawową wspólnością majątkową małżeńską, dłużnikowi przysługuje roszczenie o zwrot udziałów jakie w nieruchomości posiada. Podniósł, że w art. 124 ust 1 zdanie drugie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze wyłączono podział majątku wspólnego, który wchodzi do masy upadłości. Gdyby konsekwencją prawną wejścia do masy upadłości przedmiotów należących do majątku wspólnego upadłego i jego małżonka było nabycie ex lege ich własności przez upadłego, to zbędne byłoby formułowanie przez ustawodawcę wyłączenia podziału tego majątku. Wyłączenie podziału majątku ma sens wówczas, gdy istnieje wspólność ¹ majątkowa obejmująca przedmioty wchodzące w skład majątku wspólnego. Odmienna wykładnia prowadziłaby do wniosku, że ustawa zawiera przepis zbędny. Takiemu wnioskowaniu sprzeciwia się zakaz dokonywania wykładni per non est. Posłużenie się konstrukcją wyłączenia podziału majątku, który a contrario wobec braku takiego wyłączenia, podlegałby podziałowi świadczy o tym, że pojęcie majątku wspólnego nie obejmuje jedynie składników majątkowych tak definiowanych poprzez kryterium zaliczenia ich do tego majątku przed zniesieniem wspólności ustawowej, lecz obejmujące aktywa stanowiące nadal przedmiot wspólności upadłego i jego małżonka. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie by w księdze wieczyste] funkcjonował odpowiedni zapis, informujący o wszczęciu postępowania egzekucyjnego, na podstawie prawomocnego orzeczenia Sądu, jaką ma Spółka wobec S. S.. Przemawia za tym zarówno wcześniej wspominana okoliczność, iż sam wpis w księdze wieczystej nie wywołuje skutków materialno prawnych, jak i fakt przysługującej S. S. wierzytelności wobec tego konkretnego składnika masy upadłościowej. Wskazał też, że w niniejszym postępowaniu upadłość konsumencka została ogłoszona przez małżonkę S. S., nie zaś przez niego samego. Jest to okoliczność kluczowa. Sąd przeprowadzając wykładnię, dokonał jej rozszerzająco, w zasadzie uniemożliwiając egzekucję z majątku S. S., choć prawo upadłościowe, co do zasady, „chroni" przed egzekucją upadłego, nie zaś jego małżonka. Ochrona jakiej podlega upadły nie może być rozciągana na inne podmioty, gdyż świadczy to o niedozwolonej wykładni rozszerzającej. N. można także pominąć okoliczności, iż wykładnia Sądu sprzyja wierzycielom upadłego z pokrzywdzeniem wierzycieli małżonka. W niniejszej sprawie, postępowanie egzekucyjne nie toczy się stricte wobec masy upadłościowej, lecz wobec udziałów jakie z niej przysługują małżonkowi upadłego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Zgodnie z treścią art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.

W powyższym przepisie ustawodawca określa zakres badania sprawy przez sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym. Badanie to ogranicza się do okoliczności przytoczonych we wniosku oraz legitymacji wnioskodawcy, wymogów formalnych wniosku, a także dokumentów stanowiących załączniki do wniosku i treści księgi wieczystej. Z art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. wynika, że sąd prowadzący księgi wieczyste ocenia jako materiał dowodowy jedynie dokumenty składane z wnioskiem o wpis, a to oznacza, że w zasadzie podstawą orzekania sądu wieczystoksięgowego jest stan rzeczy z chwili złożenia wniosku. Ograniczony charakter kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym podkreśla użyte w art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. sformułowanie „bada jedynie”. Oznacza ono jednocześnie niedopuszczalność prowadzenia przez sąd jakichkolwiek własnych dowodów i dokonywania na ich podstawie ustaleń. Wbrew literalnemu brzmieniu art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., sąd wieczystoksięgowy obejmuje swoim badaniem także ogólne przesłanki rozstrzygnięcia, jak: właściwość miejscową, zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych wnioskodawcy, jego zastępstwo przez przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Przepis ten nie może być rozumiany jako ograniczający rolę sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym do realizacji wyłącznie funkcji rejestracyjno- ewidencyjnej. Określony w nim zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego wyklucza wprawdzie przeprowadzenie jakichkolwiek własnych dowodów i dokonywanie na ich podstawie własnych ustaleń, co jednak nie stoi na przeszkodzie wyjaśnieniu i sprawdzeniu poprawności danych, na które powołuje się strona, załączając stosowne dokumenty. Z kolei Sąd drugiej instancji, stosownie do treści art. 626 ⁸ § 2 k.p.c., rozstrzyga jedynie, czy wpis dokonany przez Sąd Rejonowy pozostaje w zgodzie z prawem w świetle: treści wniosku, treści i formy dokumentów stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej.

Z tego względu co do zasady Sąd pierwszej, jak i drugiej instancji nie może wykroczyć poza te dokumenty; sąd odwoławczy bada jedynie, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku wpis bądź jego odmowa przez sąd pierwszej instancji była uzasadniona. Niedopuszczalne jest również prowadzenie postępowania dowodowego, zmierzającego do ustalenia istnienia podstawy wpisu, która nie wynika z przedstawionych dokumentów.

Podkreślić jednak należy, że w myśl art. 626 ⁹ k.p.c. sąd oddala wniosek o wpis, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania. W związku z tym w orzecznictwie wskazuje się, że sąd wieczystoksięgowy może odmówić wpisu, jeżeli z urzędu poweźmie wiadomość o istniejącej przeszkodzie do jego dokonania [vide uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2016 III CZP 86/15 OSNC 2016/7-8/81.]. Podstawę do wydania postanowienia odmawiającego dokonanie wpisu mogą stanowić okoliczności, które doszły do wiadomości sądu w inny sposób niż przy badaniu treści wniosku i dołączonych do niego dokumentów bądź które wynikają z treści księgi wieczystej lub są powszechnie znane. Sąd prowadzący księgi wieczyste ocenia, czy okoliczności te mają dla wpisu istotne znaczenie i jaką mają moc dowodową.

Na gruncie badanej sprawie sprawy okolicznością, która uniemożliwia uwzględnienie wniosku o wpis wzmianki o przyłączeniu się do egzekucji z własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu należącego do dłużnika S. S., jest wynikający z dokumentu znajdującego w aktach księgi wieczystej prowadzonej dla tego prawa fakt wydania wydane w dniu 31 maja 2016 roku przez Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie w sprawie XII GU 82/16 postanowienia o ogłoszeniu upadłości J. S.

Według treści art. 124 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2016 roku, poz., (...)) - z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art. 53 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2015 roku poz. 2082 oraz z 2016 roku poz. 406, 1177 i 1271). Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny (ust. 1). Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi (ust. 3). Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa (ust. 4). Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (ust. 5). Ustanie wspólności ustawowej wywiera według przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego skutki prawne odnoszące się do przedmiotów majątkowych nabytych w trakcie obowiązywania wspólności ustawowej (majątku wspólnego), co do którego zgodnie z art. 42 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności ułamkowej, a ponadto wywiera skutki prawne na przyszłość, gdyż następstwem ustania wspólności ustawowej było powstanie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Dalsze skutki prawne są następstwem przekształcenia wspólności ustawowej w stosunku do składników majątku wspólnego o charakterze łącznym (bezułamkowym) we wspólność majątkową ułamkową. Po ogłoszeniu upadłości ustaje wspólność ustawowa a majątek wspólny wchodzi do masy upadłości, wyłączony jest podział majątku wspólnego, a ponadto małżonek upadłego może jedynie dochodzić należności z tytułu udziału w majątku wspólnym zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi. Przepisy ustawy Prawo upadłościowe nie zawierają odrębnej regulacji dotyczącej zasad zarządu składnikami majątku wspólnego, jak również możliwości rozporządzania udziałem małżonka upadłego w majątku wspólnym, czy w poszczególnych składnikach tego majątku. W przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej mieniem wchodzącym w skład masy upadłości zarządza i rozporządza wyłącznie syndyk masy upadłości (vide art. 173 w związku z art. 75 ust. 1 ustawy), w przypadku zaś ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu - zarządca (art. 182), bądź upadły w razie ustanowienia zarządu własnego upadłego (art. 76). Ze względu na wyłączenie podziału majątku wspólnego dochodzenie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym uznać należy za dopuszczalne jedynie w ramach i na potrzeby badania zgłoszonej sędziemu- komisarzowi, w trybie art. 124 ust. 3 ustawy, wierzytelności małżonka upadłego obejmującej należność z tytułu udziału w majątku wspólnym. Za niedopuszczalne należy uznać rozporządzenie udziałem w majątku wspólnym, bądź udziałem w poszczególnych jego składnikach należących do upadłego bądź jego małżonka albowiem w skład masy upadłości wchodzi „majątek wspólny” jako całość składników majątkowych wchodzących do tak określonej masy majątkowej, nie zaś udziały w tej masie majątkowej upadłego i jego małżonka, co będzie bliżej wyjaśnione w dalszej części uzasadnienia.

Dodatkowo zastrzec wypada, że zasada wpisu kolejnych ostrzeżeń o wszczęciu egzekucji z nieruchomości pełni nie tylko rolę ostrzeżenia o prowadzeniu egzekucji z nieruchomości, lecz pośrednio także informuje o wielkości długu, którego zaspokojenie jest celem prowadzonej egzekucji. Informacja ta nie jest bez znaczenia dla osoby decydującej się na nabycie nieruchomości mimo jej zajęcia. Zasada zaufania do ksiąg wieczystych nakazuje, aby nie zaskakiwać nabywcy nieruchomości późniejszym przyłączeniem się do egzekucji kolejnych wierzycieli zbywcy nieruchomości i nie nakłada na nabywcę obowiązku wglądu do akt egzekucyjnych ( (...) sejmowy Nr (...), Sejm RP VII kadencji). Wierzyciel, który wnosi o wszczęcie egzekucji z nieruchomości wcześniej już zajętej, przyłącza się do już toczącego się postępowania. Samo zatem złożenie przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji do tej samej nieruchomości, która została już zajęta, wywiera skutek w postaci przyłączenia się przez tego wierzyciela do postępowania będącego w toku, i to bez względu na stanowisko i wnioski wierzyciela składane w tym zakresie. Skutek taki wynika bowiem z ustawy. Przyłączenie się – w rozumieniu art. 927 k.p.c. do toczącego się postępowania następuje na prawach pierwszego wierzyciela. Kwestia związana z przyłączeniem się wierzyciela do toczącego się postępowania egzekucyjnego była przedmiotem oceny Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia 6 listopada 2007 roku (III CZP 93/07, OSNC 2008, Nr 7–8, poz. 68 z glosą A. Kosobudzkiej, Rej. 2009, Nr 12, s. 97), rozstrzygnął, że wierzyciel, który przyłączył się do postępowania egzekucyjnego, może powołać się wobec osoby trzeciej na skutki zajęcia nieruchomości tylko wtedy, gdy dokonano w księdze wieczystej wpisu o przyłączeniu lub złożono wniosek do zbioru dokumentów, chyba że osoba trzecia wiedziała o przyłączeniu. Z powyższego wynika, że przyłączenie się wierzyciela do postępowania egzekucyjnego, na podstawie art. 927 k.p.c., należy traktować jak wszczęcie egzekucji na jego rzecz, a tym samym wiązać je z zastosowaniem art. 924 i 925 k.p.c. zarówno w zakresie dokonania wpisu w księdze wieczystej, jak i skutków określonych w art. 930 § 1 k.p.c. Tym samym zatem, mylnie twierdzi się w apelacji, że wpis taki ma jedynie charakter informacyjny i nie wiążą się z nim żadne skutki prawne. Wpis w księdze wieczystej o wszczęciu egzekucji ma to znaczenie, że z chwilą jego dokonania, w stosunku do dłużnika, któremu nie doręczono wezwania określonego w art. 923 k.p.c. i w stosunku do osób trzecich, nieruchomość jest zajęta (art. 925 § 1 k.p.c.). Ze względu na treść art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece moc wpisu o wszczęciu egzekucji rozciąga się wstecz do daty złożenia wniosku [vide wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 1997 roku I CKN 96/96, OSNC 1997, nr 10, poz. 142]. Skutkiem zajęcia nieruchomości jest bezskuteczność rozporządzenia nią po zajęciu (art. 930 § 1 k.p.c.).

Niezależnie od tego, co najistotniejsze na gruncie tej sprawy, a niewątpliwie umyka apelującemu, zgodnie z art. 146 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku wchodzącego w skład masy upadłości, wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Postępowanie to umarza się z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie przysądzeniu własności nieruchomości, jeżeli przybicia prawomocnie udzielono przed ogłoszeniem upadłości, a nabywca egzekucyjny wpłaci w terminie cenę nabycia (ust. 1).

Powyższy przepis ma na celu wyeliminowanie możliwości kontynuowania jakichkolwiek postępowań egzekucyjnych w toku postępowania upadłościowego. Skutek zawieszenia występuje niezależnie od wiedzy organu egzekucyjnego i wiedzy uczestników postępowania egzekucyjnego. Po dniu ogłoszenie upadłości Komornik Sądowy nie jest już władny do podejmowania czynności egzekucyjnych. Komentowany przepis stanowi lex specialis w stosunku do przepisów art. 818-825 k.p.c. dotyczących zawieszenia i umorzenia postępowania egzekucyjnego. Obydwa te skutki powstają „z mocy prawa”, co oznacza w szczególności, że wydanie przez organ egzekucyjny postanowienia o zawieszeniu albo umorzeniu postępowania jest zbędne. Tym niemniej, jeśli nawet dojdzie do wydania takiego postanowienia, to należy je traktować jako stwierdzające zawieszenie albo umorzenie postępowania egzekucyjnego [vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1996 roku, III CZP 44/96, L.]. Zakaz kontynuowania oraz wszczynania egzekucji do przedmiotów i praw wchodzących w skład masy upadłości dotyczy wszystkich wierzytelności powstałych do dnia ogłoszenia upadłości. N. ulegają zawieszeniu, a następnie umorzeniu, tylko postępowania egzekucyjne skierowane do rzeczy i praw niewchodzących w skład masy upadłości.

Wystąpienie „przeszkody” w rozumieniu przepisu art. 626 ⁹ k.p.c. należy wiązać z zaistnieniem takiego zdarzenia, które - mimo formalnego wykazania przez wnioskodawcę podstawy wpisu - nie zezwala - z punktu widzenia prawa- na jego dokonanie, zatem z okolicznościami natury prawnej determinującymi skuteczność czynności stanowiącej podstawę wpisu [vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2016 roku II CSK 710/15]. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z mocy prawa powoduje, iż nie może uwzględnić wniosku, niewątpliwie bowiem zachodzi przeszkoda do dokonania wpisu (art. 626 ⁹ k.p.c.).

Z uwagi na powyższe okoliczności, N. znajdując podstaw do zmiany, ani też uchylenia zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. apelację jako pozbawioną uzasadnionych podstaw oddalił.

SSO Tomasz Szaj SSO Iwona Siuta SSO Tomasz Sobieraj