Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2017 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko (...) w B.

o rozwiązanie spółki

w przedmiocie uzupełnienia wyroku

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 1 lutego 2017 r., sygn. akt VIII GC 467/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.616,73 (jeden tysiąc sześćset szesnaście 73/100) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 208/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2015r. Sąd Okręgowy w B. (sygn. akt
VIII GC (...)) uwzględnił powództwo A. M. i orzekł o rozwiązaniu Spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w B.. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy stwierdził między innymi, że samo istnienie konfliktu pomiędzy wspólnikami nie jest wystarczające
do rozwiązania umowy spółki na podstawie art. 271 ksh. Jeżeli natomiast istniejący konflikt w sposób istotny i trwały wpływa na funkcjonowanie spółki, stosunki spółki bądź uprawnienia wspólników, to wówczas mamy do czynienia z sytuacją uzasadniającą rozwiązanie spółki w oparciu o art. 271 pkt 1 ksh. W przedmiotowej sprawie doszło
do klasycznego przykładu wyłączenia zdolności spółki do działania wskutek trwałego konfliktu między wspólnikami o zrównoważonej liczbie głosów. Sąd Okręgowy stwierdził także, nie dokonując stanowczej oceny, iż niektóre dokonywane przez prezesa S. Z. czynności muszą budzić wątpliwości, w szczególności co do ich zgodności
z art. 210 ksh. Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że powód domagał się w pozwie - oprócz rozwiązania spółki - także wydania orzeczenia w przedmiocie ustanowienia likwidatora.
W wyroku z dnia 2 kwietnia 2015r. Sąd Okręgowy nie orzekł jednak co do ustanowienia likwidatora, a postanowieniem z dnia 26 czerwca 2015r. oddalił wniosek powoda
o uzupełnienie wyroku w tym przedmiocie. W następstwie wniesionego zażalenia powyższe postanowienie zostało uchylone, a Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia
8 września 2015r. zobowiązał Sąd I instancji do rozstrzygnięcia merytorycznego
na podstawie art. 276 § 1 ksh w zw. z art. 351 § 3 kpc o wniosku powoda o ustanowienie likwidatora.

Wyrokiem uzupełniającym z dnia 18 stycznia 2016r. Sąd Okręgowy w B. uzupełnił wyrok z dnia 2 kwietnia 2015r. (na podstawie art. 276 § 3 ksh w zw. z art. 351 § 1 i § 3 kpc) w ten sposób, że ustanowił dla spółki pod firmą (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością" z siedzibą w B. likwidatora w osobie L. A. (1) i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 580 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, iż zgodnie z art. 276 § 1 ksh likwidatorami są co do zasady wspólnicy. W niniejszej sprawie oznaczałoby to jednak, w ocenie Sądu Okręgowego,
iż w przypadku uprawomocnienia się wyroku likwidatorem zostałby obecny Prezes Zarządu S. Z.. Sąd Okręgowy podkreślił, że pomiędzy wspólnikami ist-nieje głęboki i trwały spór, co było jedną z podstaw orzeczenia o rozwiązaniu spółki. Drugim wspólnikiem jest bowiem członek jednoosobowego zarządu spółki. Sąd ten zaakcentował fakt, iż powód zarzucił reprezentantowi pozwanej m.in. odmawianie dostępu
do dokumentów finansowych i księgowych spółki, brak transparentności finansów spółki, działanie na szkodę spółki poprzez wynajmowanie znacznych powierzchni w budynku przy ul. (...) w B. na rzecz podmiotów powiązanych osobowo
i kapitałowo z Prezesem Zarządu, wypłacanie podmiotom powiązanym osobowo
i kapitałowo znacznych środków finansowych w oparciu o umowy którym, zdaniem powoda, można przypisać cechę nieważności, pobierania przez Prezesa Zarządu z konta bankowego spółki środków finansowych w znacznej wysokości w niewiadomym celu
i braku rozliczenia pobranych środków, jak również celowe uzależnienie finansowe spółki
od podmiotów powiązanych osobowo i kapitałowo z Prezesem Zarządu. W ocenie Sądu Okręgowego, niektóre dokonywane przez Prezesa Zarządu czynności muszą budzić wątpliwości, w szczególności co do ich zgodności z art. 210 ksh. Nie przesądzając
o słuszności tych zarzutów Sąd Okręgowy zważył, iż w takiej sytuacji pozostawienie obecnego Prezesa Zarządu jako likwidatora generowałoby dalsze konflikty i utrudniałoby sprawne przeprowadzenie likwidacji. Zgodnie zaś z art. 276 § 3 ksh w przypadku,
gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnie ustanowić likwidatorów. Sąd Okręgowy doszedł zatem do przekonania, iż w myśl art. 276 § 3 ksh należy ustanowić likwidatora dla pozwanej spółki aby zapewnić przede wszystkim sprawne przeprowadzenie jej likwidacji, co byłoby nader utrudnione wobec konfliktu pomiędzy wspólnikami. Na likwidatora Sąd Okręgowy wyznaczył L. A. (1), będącą syndykiem oraz radcą prawnym, osobą mającą doświadczenie w prowadzeniu postępowań upadłościowych.

Apelację od w/w wyroku uzupełniającego wniosła strona pozwana, zaskarżając go w całości i podnosząc:

- naruszenie prawa materialnego, tj. art. 276 ksh poprzez uznanie, że zachodzą okoliczności uzasadniające powołanie likwidatora,

- naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, jego niewłaściwą ocenę
i interpretację.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa. Zdaniem skarżącej, zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie daje podstaw do przyjęcia, iż likwidator w osobie dotychczasowego Prezesa Zarządu będzie wykonywał swoje obowiązki w sposób nieprawidłowy i sprzeczny z obowiązującym prawem i interesami pozwanej spółki.

Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2016 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku (sygn. akt V ACa (...)) uchylił w/w wyrok uzupełniający Sądu Okręgowego z dnia 18 stycznia 2016r., zniósł postępowanie w zakresie rozprawy w dniu 11 stycznia 2016r. i sprawę przekazał
Sądowi Okręgowemu w B. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego apelacja strony pozwanej była uzasadniona, jakkolwiek z innych względów aniżeli wskazane w apelacji. W przedmiotowej sprawie doszło bowiem do nieważności postępowania, albowiem pozwana spółka została pozbawiona możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5) kpc). Pozwana spółka nie została prawidłowo zawiadomiona
o terminie rozprawy w dniu 11 stycznia 2016r. (k.509), powiadomiona o terminie została bowiem r. pr. J. C. (k.503, 506), a nie r. pr. A. C., będący pełnomocnikiem spółki (k.128), przy czym z akt sprawy nie wynika, aby pełnomocnictwa udzielono r. pr. J. C.. Pełnomocnik pozwanej nie stawił się na rozprawę wyznaczoną w dniu 11 stycznia 2016r. Z tych też względów, doręczenia dokonanego osobie nie będącej pełnomocnikiem pozwanej strony nie można było, w ocenie Sądu Apelacyjnego, uznać za skuteczne, zaś rozpoznanie w takich warunkach sprawy przez Sąd Okręgowy naruszało prawa strony do obrony jej praw. Sąd Apelacyjny wskazał,
iż przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą Sądu Okręgowego będzie przeprowadzenie czynności procesowych objętych postępowaniem w zakresie, w jakim zostało zniesione, co może nastąpić po prawidłowym zawiadomieniu wszystkich stron
o terminie rozprawy. Sąd Okręgowy winien również rozważyć celowość przesłuchania kandydata na likwidatora.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 276 § 1 ksh likwidatorami są co do zasady członkowie zarządu.
W niniejszej sprawie oznaczałoby to, iż w przypadku uprawomocnienia się wyroku likwidatorem zostałby obecny Prezes Zarządu S. Z.. Tymczasem pomiędzy wspólnikami ist-nieje głęboki i trwały konflikt, która to okoliczność była jedną z podstaw orzeczenia o rozwiązaniu spółki (wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2015r. w sprawie o sygn. akt VIII GC (...)). Drugim wspól-nikiem jest członek jednoosobowego zarządu spółki. Sąd Okręgowy zważył, że powód zarzuca reprezentantowi strony pozwanej m. in. odmawianie dostępu do dokumentów finansowych i księgowych spółki, brak transparentności finansów spółki, działanie na szkodę spółki poprzez wynajmowanie znacznych powierzchni w budynku przy ul. (...) w B. na rzecz podmiotów powiązanych osobowo i kapitałowo z Prezesem Zarządu, wypłacanie podmiotom powiązanym osobowo i kapitałowo znacznych środków finansowych w oparciu o umowy, którym – zdaniem powoda - można przypisać cechę nieważności, pobierania przez Prezesa Zarządu z konta bankowego spółki środków finansowych w znacznej wysokości w niewiadomym celu i braku rozliczenia pobranych środków, jak również celowe uzależnianie finansowe spółki od podmiotów powiązanych osobowo i kapitałowo
z Prezesem Zarządu. Nie przesądzając o słuszności tych zarzutów, których zasadność będzie przedmiotem decyzji prokuratora bądź sądów nie sposób, w ocenie Sądu Okręgowego, oprzeć się wrażeniu, że niektóre dokonywane przez Prezesa Zarządu spółki czynności mogą budzić wątpliwości, zwłaszcza co do ich zgodności z art. 210 ksh.
W ocenie tego Sądu, pozostawienie w takiej sytuacji obecnego Prezesa Zarządu jako likwidatora generowałoby dalsze konflikty i utrudniałoby sprawne przeprowadzenie likwidacji. Zgodnie zaś z art. 276 § 3 ksh, w przypadku gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnie ustanowić likwidatorów. Przepis ten nie określa przesłanek ustanowienia likwidatorów, co zaś oznacza, iż wybór okre-ślonych osób na likwidatorów stanowi dyskrecjonalne uprawnienie sądu. Sąd Okręgowy nadmienił, że pozwana spółka zwalczała żądanie rozwiązanie spółki, nie przedstawiła jednakże argumentów przeciwko ustanowieniu likwidatora w ogóle. W tych okolicznościach, Sąd ten doszedł
do przekonania, iż w myśl art. 276 § 3 ksh należy ustanowić likwidatora dla pozwanej spółki, aby zapewnić przede wszystkim sprawne przeprowadzenie jej likwidacji,
co byłoby nader utrudnione wobec niewątpliwego konfliktu pomiędzy wspólnikami. Na rozprawie w dniu 1 lutego 2017r. Sąd Okręgowy wysłuchał w charakterze kandydata na likwidatora L. A. (2). Biorąc pod uwagę dotychczasową karierę zawodową tej osoby, będącej syndykiem oraz radcą prawnym, mającej doświadczenie w prowadzeniu postępowań upadłościowych oraz nie związaną
ze zwaśnionymi wspólnikami, Sąd ten stwierdził, że osoba ta zapewni prawidłowe przeprowadzenie likwidacji pozwanej spółki. Z tych też względów na podstawie
art. 276 § 3 ksh w zw. z art. 351 § 1 i § 3 kpc Sąd Okręgowy uzupełnił wyrok z dnia
2 kwietnia 2015r. w sposób wskazany wyżej. Sąd ten na podstawie art. 98 kpc orzekł
też o kosztach postępowania za-żaleniowego poniesionych w związku z zaskarżeniem postanowienia z dnia 26 czerwca 2015r. i obciążył nimi pozwaną spółkę. Na koszty
te składa się opłata od zażalenia w wysokości 400 zł oraz koszty zastępstwa procesowego przed Sądem Apelacyjnym w wysokości 180 zł (obliczone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 23) w związku z § 12 ust. 2 pkt 2) zd. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu). Ponadto, Sąd Okręgowy orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego, stanowiących wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej (810 zł), ustalając je na podstawie § 8 ust. 1 pkt 24 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1) zd. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U.2015.1804.

Od powyższego wyroku uzupełniającego apelację wniósł pozwany, zaskarżając go w całości.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 276 § 3 ksh poprzez uznanie, że zachodzą okoliczności uzasadniające powołanie na likwidatora osoby innej niż likwidator dotychczasowy a uprzednio Prezes Zarządu pozwanej spółki;

2) naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, jego niewłaściwą ocenę i interpretację;

3) naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 98 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie.

W oparciu o tak przedstawione zarzuty skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w tej części, ewentualnie w całości oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje,
w tym kosztów postępowania w II instancji, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód, pismem z dnia 27 marca 2017r., wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania
o ile przed zamknięciem rozprawy nie zostanie złożony spis kosztów poniesionych przez powoda.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za swoje, wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia, ustalenia Sądu I instancji oraz dokonaną ocenę prawną.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wbrew odmiennym twierdzeniom prezentowanym przez skarżącego, Sąd I instancji prawidłowo ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy bez przekroczenia granic określonych w przepisie art. 233 § 1 kpc. Wskazać należy, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez Sąd wskazanego
art. 233 § 1 kpc wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania
lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Natomiast nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998r., sygn. akt: II CKN 4/98, niepubl.). Skarżący, zarzucając Sądowi I instancji naruszenie
art. 233 § 1 kpc, nie wykazał żadnych konkretnych zasad lub przepisów, które tenże Sąd naruszył przy ocenie poszczególnych dowodów, z uwagi na co w/w zarzut pozwanego uznać należy za chybiony.

Podnieść należy, iż w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe było przeprowadzone w sposób ograniczony, istota sprawy sprowadzała się zaś do oceny zagadnienia prawnego, jakim jest kwestia zakresu kognicji sądu w zakresie ustanowienia likwidatora w przypadku otwarcia likwidacji spółki. Stosownie do treści art. 276 § 3 ksh,
w przypadku gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnie ustanowić likwidatorów. Przywołany w zdaniu poprzedzającym przepis nie wskazuje żadnych kryteriów, którym się powinien kierować sąd podejmując decyzję o tym, czy odstąpić
od kodeksowej reguły, która stanowi o tym, że likwidatorami spółki są członkowie zarządu (art. 276 § 1 ksh).

Sąd Apelacyjny rozpatrujący rzeczoną apelację podziela również stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wyroku z dnia 10 kwietnia 2010r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 20/08 zgodnie z którym artykuł 276 § 3 ksh nie określa żadnych przesłanek ustanowienia likwidatorów przez sąd, należy zatem przyjąć, że wybór określonych osób stanowi dyskrecjonalne uprawnienie sądu, które w każdym razie nie podlega kontroli kasacyjnej.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy,
iż Sąd Apelacyjny może badać kwestie zasadności decyzji sądu w przedmiocie wyznaczenia likwidatora wówczas, gdyby taka decyzja w sposób rażący naruszała zasadę sprawiedliwego rozstrzygnięcia w danej sprawie, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Natomiast stwierdzić należy, iż istotnie między wspólnikami istnieje bardzo silny konflikt. Na gruncie niniejszej sprawy nie jest jednak rzeczą sądu rozstrzyganie, która
ze stron jest winna, czy też bardzie winna temu konfliktowi. Nie ulega jednak wątpliwości, że spółka nie może funkcjonować, a pozostawienie w takim przypadku jako likwidatora Prezesa Zarządu, który – co należy raz jeszcze podkreślić – pozostaje w silnym konflikcie z drugim wspólnikiem tejże spółki, niewątpliwie prowadziłoby do tego, iż cel jakim jest rozwiązanie spółki w istocie zostałby zniweczony, gdyż zarząd spółki pozostałby
po stronie drugiego ze wspólników, którym jest Prezesem Zarządu.

Sąd I instancji wskazując na osobę likwidatora spółki zbadał kwalifikację tej osoby. W tym też zakresie nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji. Wyznaczona bowiem przez ten Sąd osoba na likwidatora spółki jest syndykiem oraz radcą prawnym, posiada doświadczenie w prowadzeniu postępowań upadłościowych, a więc posiada wiedzę w zakresie likwidacji majątku spółek. Nie zostały też ustalone przez Sąd I instancji, ani też podniesione w rzeczonej apelacji żadne okoliczności, które by wskazywały na to, że osoba ta pozostaje w jakichkolwiek relacjach z którąkolwiek ze stron postępowania, co dodatkowo potwierdza jedynie prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy prawidłowo orzekł o kosztach postępowania zażaleniowych
w związku z zaskarżonym postanowieniem z dnia 26 czerwca 2015r.
na podstawie art. 98 kpc mając na uwadze wynik sprawy i obciążył nimi pozwaną spółkę. Na koszty te składa się opłata od zażalenia w wysokości 400 zł oraz koszty zastępstwa procesowego przed Sądem Apelacyjnym w wysokości 180 zł (obliczone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 23) w związku z § 12 ust. 2 pkt 2) zd. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Ponadto Sąd Okręgowy prawidłowo orzekł również
o kosztach postępowania apelacyjnego, stanowiących wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej (810 zł), ustalając je na podstawie § 8 ust. 1 pkt 24) w związku
z § 10 ust. 1 pkt 1) zd. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U.2015.1804.

W tym stanie rzeczy nie podzielając wskazanych wyżej zarzutów apelacji ani argumentacji zgłoszonej na ich poparcie, na podstawie art. 385 kpc oddalono apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc i art. 108 § 1 kpc w zw. z § 8 ust. 1 pkt 24) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat
za czynności radców prawnych (tekst jednolity - Dz. U. z 2015r., poz. 1804 z późn. zm.).