Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Krzysztof Głowacki (spr.)

Sędziowie: SSO Anna Bałazińska - Goliszewska

SSR del. do SO Marek Bielecki

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale Tomasza Fedyka Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r.

sprawy D. W.

w przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej

z dnia 12 czerwca 2013 roku sygn. akt II K 388/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Środzie Śląskiej do ponownego rozpoznania

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. akt II K 388/12, Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej:

I.  na podstawie art.575§1 k.p.k. rozwiązał kary łączne pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego D. W. prawomocnymi wyrokami: karę łączną 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 7 marca 2011 r., sygn. akt II K 1356/09 wymierzoną skazanemu w pkt I i II przedmiotowego orzeczenia, a opisanego w pkt G części wstępnej wyroku łącznego; karę łączną 3 (trzech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 20 lipca 2010 r., sygn. akt II K 1216/09 wymierzoną skazanemu w pkt I, II, III i IV przedmiotowego orzeczenia, a opisanego w pkt H części wstępnej wyroku łącznego;

II.  na podstawie art.85 kk. i art.86§1 kk. połączył skazanemu D. W. opisane w punkcie B i D części wstępnej wyroku kary jednostkowe pozbawienia wolności i wymierzył karę łączną 2 (dwóch) lat i 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art.85 kk. i art.86§1 kk. połączył skazanemu D. W. opisane w punkcie E, F, G i H części wstępnej wyroku kary jednostkowe pozbawienia wolności i wymierzył karę łączną 5 (pięciu) lat pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art.63§1 kk. i art.577 k.p.k. zaliczył skazanemu na poczet orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności opisanych w pkt II i III okresy odbytych kar i okresy zatrzymań i tymczasowych aresztowań z połączonych wyroków;

V.  pozostałe orzeczenia zawarte w wyrokach Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 18 stycznia 2008 r., sygn. akt VI K 643/07, Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt II K 1382/08, Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 20 stycznia 2010 r., sygn. akt II K 978/09, Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 30 marca 2010 r., sygn. akt II K 743/09, Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 7 marca 2011 r., sygn. akt II K 1356/09, Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 20 lipca 2010 r., sygn. akt II K 1216/09 opisanych w punktach B, D, E, F, G i H części wstępnej wyroku łącznego pozostawił do odrębnego wykonania;

VI.  na podstawie art.572 k.p.k. umorzył postępowanie w sprawie wydania wyroku łącznego łączącego kary orzeczone w wyrokach Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 11 maja 2007 r., sygn. akt VI K 138/07, Sądu Rejonowego Środzie Śląskiej z dnia 29 lipca 2008 r., sygn. akt II K 227/07 opisanych w pkt A i C części wstępnej wyroku;

VII.  zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów sądowych w zakresie postępowania o wydanie wyroku łącznego zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Wyżej wskazany wyrok zaskarżył obrońca skazanego na jego korzyść w części dotyczącej orzeczenia o karze w punkcie III i zarzucił rażącą niewspółmierność kary w zakresie orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności na okres 5 lat i tym samym naruszenie zasad oraz dyrektyw wymiaru kary zawartych w art.53 kk. poprzez przyjęcie, że okres ten jest niezbędny do represyjnego oddziaływania na sprawcę w celu jego resocjalizacji, podczas gdy dotychczasowa postawa skazanego wskazuje, że do osiągnięcia celów prewencji indywidualnej wystarczające będzie wymierzenie kary łącznej 4 lat pozbawienia wolności.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca skazanego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec D. W. kary łącznej 4 lat pozbawienia wolności, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Niezależnie od granic apelacji i podniesionego w niej zarzutu należy przyjąć, iż wyrok Sądu Rejonowego nie może się ostać z powodu obrazy przepisu prawa materialnego, to jest art.87 kk.

Waga naruszenia tego przepisu była na tyle istota, że miała niewątpliwie wpływ na treść wyroku łącznego tak znaczny, że powodowała konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

D. W., jak wynika z informacji Krajowego Rejestru Karnego z dnia 25 września 2012 r. (k.8) oraz znajdujących się w aktach odpisów wyroków i dołączonych do niniejszej sprawy akt, karany był następującymi wyrokami:

A.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 11 maja 2007 r., sygn. akt VI K 138/07, za czyn z art.157§2 kk. popełniony w dniu 19 stycznia 2007 r. na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby wynoszący 3 lata, której wykonanie zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 20 marca 2008 r., sygn. akt VI Ko 96/08;

B.  Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 18 stycznia 2008 r., sygn. akt VI K 643/07, za czyny z art.291§1 kk. w zw. z art.91§1 kk. popełnione w maju i sierpniu 2007 roku, na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby wynoszący 3 lata, której wykonanie zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 18 maja 2010 r., sygn. akt II Ko 375/10;

C.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 29 lipca 2008 r., sygn. akt II K 227/07, za czyn z art.279§1 kk. w zw. z art.60§1 kk. i art.60§6 pkt.2 kk. popełniony w dniu 17 listopada 2006 r., na karę 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym;

D.  wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. akt II K 1382/08, za czyn z art.280§1 kk. popełniony w dniu 30 października 2007 r. na karę 2 lat pozbawienia wolności i karę 60 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych, z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 5 lat, której wykonanie zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 16 kwietnia 2012 r., sygn. akt II Ko 1377/11;

E.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 20 stycznia 2010 r., sygn. akt II K 978/09, za czyn z art.279§1 kk. popełniony w dniu 28 czerwca 2009 r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby wynoszący 5 lat, której wykonanie zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 2 stycznia 2013 r., sygn. akt II Ko 1078/12;

F.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 30 marca 2010 r., sygn. akt II K 743/09, za czyn z art.279§1 kk. popełniony w nocy z 7 na 8 lutego 2009 r. na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności;

G.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 7 marca 2011 r., sygn. akt II K 1356/09, za czyny z art.289§2 kk. i art.278§1 kk. popełnione w nocy z 12 na 13 września 2009 r. na karę łączną 8 miesięcy pozbawienia wolności;

H.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 20 lipca 2010 r., sygn. akt II K 1216/09, za czyn z art.280§1 kk. i art.157§2 kk., art.280§1 kk. i art.275§1 kk., art.222§1 kk. oraz art.278§1 kk. popełnione w dniu 6 maja 2009 r., 19 kwietnia 2009 r., 27 sierpnia 2009 r. i 20 sierpnia 2009 r. na karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Analizując istnienie warunków formalnych określonych w przepisie art.85 kk., Sąd I instancji ustalił, że spełnione one zostały, zgodnie z zasadą chronologii, jedynie w wypadku skazań orzeczonych wyrokami opisanymi w punktach B i D oraz E, F, G i H. W odniesieniu natomiast do skazania opisanego w punkcie C w ocenie Sądu I instancji nie zachodziły warunki do wydania wyroku łącznego. Sąd ten argumentował w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, iż kara opisana w punkcie C orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 29 lipca 2008 r. nie jest karą tożsamą rodzajowo z karą pozbawienia wolności, bowiem przedmiotowym wyrokiem została wobec D. W. orzeczona kara ograniczenia wolności i nie podlegała ona połączeniu z innymi orzeczeniami, dlatego też w myśl art.572 kpk. postępowanie w tym zakresie umorzył.

Nie sposób zgodzić się z tym rozstrzygnięciem.

Stosownie do art.569§1 kpk. w zw. z art.85 kk., jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej, a mianowicie jeżeli skazany popełnił dwa lub więcej przestępstw, w okresie poprzedzającym wydanie pierwszego wyroku, chociażby nieprawomocnego, co do któregokolwiek z nich i wymierzono mu za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, to wówczas sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Obok kar jednorodzajowych, do katalogu kar, które także podlegają łączeniu zaliczone zostały inne kary. Zgodnie z art.87 kk. w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności.

Przepis art.87 kk., ustanawiając odstępstwo od reguły nie łączenia kar różnorodzajowych, pozwala wprost - przy zastosowaniu odpowiedniego przelicznika - na połączenie kar ograniczenia wolności i pozbawienia wolności. Treść tego przepisu jest jednoznaczna. Obliguje ona sąd orzekający w pierwszej instancji do orzeczenia łącznej kary pozbawienia wolności w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności i powinno to nastąpić już w momencie orzekania o karach jednostkowych. To, że nie uda się orzec o odpowiedzialności karnej skazanego za wszystkie popełnione przez niego przestępstwa w jednym procesie, a do wydania wyroku łącznego dochodzi w sytuacji, gdy kary podlegające łączeniu są wykonywane oddzielnie, nie uchyla wynikającego z art.85 kk. obowiązku wymierzenia kary łącznej. Nie wydanie orzeczenia o karze łącznej stanowi rażącą obrazę art.87 kk., jako przepisu prawa materialnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 r., V KK 77/08 , LEX nr 449089; Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 grudnia 2006 r., II AKz 584/06 , OSAW 2008/1/72, Prok.i Pr.-wkł. 2008/4/18, KZS 2008/2/63, OSA 2008/1/2).

Wskazać przy tym należy, że wykładnia art.87 kk. musi być dokonywana w powiązaniu z treścią art.89§1 kk., wykładanego przy uwzględnieniu linii orzecznictwa obowiązującej do chwili wejścia w życie przepisu art.89§1a kk., zgodnie z którą w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i bez warunkowego jej zawieszenia, orzeczenie kary bez warunkowego zawieszenia jej wykonania w wyroku łącznym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2001 r., I KZP 2/01, OSNKW 2001, z. 5-6, poz. 41, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2004 r., V KK 224/04, OSNKW 2004, z. 10, poz. 98).

W niniejszej sprawie orzeczona wyrokiem opisanym w punkcie C kara ograniczenia wolności wymierzona została bez warunkowego zawieszenia jej wykonania a wyrokami opisanymi w punktach B i D kary pierwotnie wymierzone z warunkowym zawieszeniem ich wykonania zostały zarządzone do wykonania, zatem brak było przeszkód do połączenia w/w kar.

Sąd Rejonowy zaniechał połączenia orzeczonych wobec skazanego kar pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności w jedną karę łączną pozbawienia wolności mimo istnienia ku temu przesłanek materialnoprawnych, bowiem czyn opisany w punkcie C został popełniony w dniu 17 listopada 2006 r., a więc przed wydaniem wyroku opisanego w punkcie B, tj. przed dniem 18 stycznia 2008 r. W związku z powyższym nastąpiła rażąca i mająca wpływ na treść wyroku obraza art.87 kk.

Na marginesie dodać należy, że wskazane wyżej uchybienie nie było jedynym, jakiego dopuścił się Sąd meriti. Sąd Rejonowy orzekając w niniejszej sprawie oparł się jedynie na ośmiu spośród dziewięciu zapadłych wobec D. W. wyrokach skazujących, pomijając ostatni z nich, tj. wyrok Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej w sprawie o sygn. II K 755/11 z dnia 6 marca 2012 r. (karta karna, k.118-119). Okoliczność podnoszona przez Sąd meriti w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia, iż w tym zakresie postępowanie o wydanie wyroku łącznego i tak należałoby umorzyć wobec braku przesłanek do orzeczenia kary łącznej, nie zwalniała Sądu od objęcia tego wyroku ustaleniami faktycznymi. W zakresie bowiem, w jakim zachodzi brak warunków do wydania wyroku łącznego, Sąd zgodnie z art.572 kpk. umarza postępowanie. Ponadto brak jest w aktach odpisu w/w wyroku a informacje zawarte w karcie karnej nie pozwalają na dokonanie pełnych ustaleń, w szczególności w zakresie daty popełnienia czynu objętego tym wyrokiem, co uniemożliwia nawet dokonanie kontroli rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Powyższe okoliczności obligowały Sąd Odwoławczy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji na podstawie art.437§2 kpk.

Podczas ponownego procesu Sąd Rejonowy uwzględni wszystkie wskazane wyżej uwagi Sądu Okręgowego, dopuści dowód z aktualnych danych o karalności skazanego, ujawni akta wszystkich spraw, w których D. W. został skazany, a następnie wnikliwie oceni możliwości wydania wyroku łącznego.

Rozpoznanie zarzutów apelacji dotyczących wymiaru wymierzonej skazanemu kary łącznej, z uwagi na powyższe uznać należy za przedwczesne.