Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Leon Miroszewski (spr.)

Sędziowie: SO Patrycja Baranowska

SR del. Aleksandra Wójcik-Wojnowska

Protokolant: stażysta Edyta Osińska

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2017 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. B.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą

w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 20 maja 2016 roku, sygnatura akt X GC 859/16

oddala apelację.

(...) L. P. B.

Sygnatura akt VIII Ga 354/17

UZASADNIENIE

Powód K. B. wniósł pozew do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 48.171,43 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi w następujący sposób:

-

216,31 zł od 10.10.2013 r.,

-

160,00 zł od 21.04.2013 r.,

-

148,02 zł od 9.05.2013 r.,

-

140,00 zł od 16.05.2013 r.,

-

220,00 zł od 5.06.2013 r.,

-

170,00 zł od 4.07.2013 r.,

-

1.300,00 zł od 16.07.2013 r.,

-

1.000,00 zł od 18.07.2013 r.,

-

500,00 zł od 22.07.2013 r.,

-

2.550,00 zł od 31.07.2013 r.,

-

170,00 zł od 6.08.2013 r.,

-

41.597,10 zł od 8.08.2013 r.

Nadto żądał zwrotu kosztów postępowania. Uzasadniając dochodzenie opisanego roszczenia wskazał, że w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej dostarczał pozwanej spółce złom; początkowo współpraca przebiegała bez zakłóceń, ale od 2013 r. pozwana zaczęła regulować zobowiązania tylko częściowo, a za dostawę z początku sierpnia 2013 r. w ogóle nie zapłaciła. Dochodzona pozwem kwota stanowi nieuregulowane wynagrodzenie za dostarczony przez powoda złom.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym 28 listopada 2014 r. uwzględniono powództwo w całości.

Pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, w pierwszej kolejności podnosząc zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, a co do istoty sprawy – domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zwrotu kosztów procesu. Uzasadniając swoje stanowisko przyznała, że strony współpracowały i powód realizował na jej zlecenie dostawy złomu, jednakże zaprzeczyła, jakoby pozostawała w opóźnieniu w zapłacie jakiejkolwiek należności, gdyż część wierzytelności z tytułu zrealizowanych dostaw została zaspokojona poprzez zapłatę zgodnie z umową, podczas gdy część podlegała umorzeniu wskutek złożonego przez pozwaną zarzutu potrącenia. Z ostrożności procesowej pozwana złożyła oświadczenie o potrąceniu należności dochodzonej pozwem z wierzytelnością własną wobec powoda wynikającą z obciążających go kar umownych oraz kosztów tzw. usunięcia zanieczyszczeń. W sprzeciwie pozwana dokonała przyporządkowania kwot cząstkowych składających się na przedmiot żądania pozwu z wierzytelnościami wzajemnymi stawianymi do potrącenia.

Sprawę przekazano zgodnie z właściwością miejscową Sądowi Rejonowemu Szczecin-Centrum w Szczecinie.

Zawodowy pełnomocnik powoda – ustosunkowując się do zarzutów podniesionych w sprzeciwie – przyznał, że jego mandant otrzymał drogą mailową formularze zamówień na dostawy złomu, lecz stosunku prawnego łączącego strony nie można odczytywać tylko na podstawie treści tych dokumentów, gdyż powód, podczas jego pierwszej rozmowy telefonicznej z A. Ż., ustalił, że będzie dostarczał złom do hut za cenę, w ilościach i terminach oznaczonych w formularzach zamówień przesyłanych mu elektronicznie, ale nie będzie związany żadnymi dalszymi postanowieniami wynikającymi z przesłanych mu formularzy. Tym samym stron nie wiązały postanowienia obejmujące kary umowne.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum – rozpoznając sprawę w postępowaniu zwykłym – wyrokiem z 20 maja 2016 r. w sprawie X GC 859/16 oddalił powództwo w całości (w punkcie I) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (w punkcie II).

Wydając wskazany wyrok Sąd I instancji oparł się na następujących, poczynionych przez siebie, ustaleniach faktycznych:

Strony nawiązały współpracę, której przedmiotem było realizowanie przez powoda na zlecenie pozwanej dostaw złomu, których destynacją były huty znajdujące się na terytorium Niemiec ( (...)) i Polski (F. G.). Powód otrzymywał od prokurenta pozwanej spółki telefonicznie informacje o zapotrzebowaniu na określoną ilość złomu, jego cenie i miejscu przeznaczenia. Niezależnie od tego pozwana przesyłała powodowi korespondencję elektroniczną, której załącznikiem był plik zamówienia określającego szczegółowe warunki sprzedaży. Obejmował on dane o klasie złomu, ilości, cenie, okresie, w którym miał być dostarczony oraz szczegółowo omawiał inne warunki sprzedaży, w tym kary umowne.

Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu (...)2 w ilości 25 ton i (...)1 w ilości 50 ton do huty (...) w G.. Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 11 lipca 2013 r. do 10 sierpnia 2013 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. W takim przypadku akceptacją miały zostać objęte również warunki odbiorowe złomu obowiązujące w hucie. Podstawę wystawienia faktury VAT miały stanowić dokumenty potwierdzenia klasy i wagi złomu wystawione przez hutę. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił do realizacji powyższego zamówienia.

Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu S. 3 w ilości 100 ton do huty (...). Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 15 lipca 2013 r. do 2 sierpnia 2013 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. W takim przypadku akceptacją miały zostaną objęte również warunki odbiorowe złomu obowiązujące w hucie. Podstawę wystawienia faktury VAT miały stanowić dokumenty potwierdzenia klasy i wagi złomu wystawione przez hutę. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił do realizacji powyższego zamówienia.

Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu (...)4 i (...)3 w łącznej ilości 50 ton (po 25 ton każdego rodzaju) do huty (...). Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 16 marca 2012 r. do 12 kwietnia 2012 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. Postanowiono, że integralną częścią zamówienia są warunki odbiorowe obowiązujące w hucie. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia, a gdy nie zostanie ono zrealizowane na poziomie minimum 95%, to powód zapłaci pozwanej karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia. Powód przystąpił do realizacji powyższego zamówienia.

Pozwana dokonała 18 kwietnia 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 72.100,32 zł tytułem faktur nr (...).

Pozwana dokonała 25 kwietnia 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 24.714,98 zł tytułem faktury nr (...).

Pozwana dokonała 10 maja 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 22.524,90 zł tytułem faktury nr (...).

Pozwana obciążyła powoda kwotą 238,44 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę, którą osobiście odebrał powód. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 306,23 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę, którą osobiście odebrał powód. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 151,84 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 8,02 zł z tytułu awizacji samochodu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 258,42 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 208,19 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę. Faktura opatrzona jest pieczęcią firmową powoda i podpisem.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 159,75 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana opracowała tzw. plany kompensaty rozrachunków oraz dokumenty źródłowe dotyczące tych rozliczeń.

Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu S. 3 w łącznej ilości 150 ton do huty (...) w Niemczech. Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 13 marca 2013 r. do 9 kwietnia 2013 r. Z treści dokumentu wynika ło, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. Postanowiono, że integralną częścią zamówienia są warunki odbiorowe obowiązujące w hucie. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił do realizacji powyższego zamówienia.

Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu S. 3 w łącznej ilości 100 ton do huty (...) w Niemczech. Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 15 kwietnia 2013 r. do 8 maja 2013 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. Postanowiono, że integralną częścią zamówienia są warunki odbiorowe obowiązujące w hucie. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił do realizacji powyższego zamówienia.

Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu S. 3 w łącznej ilości 50 ton do huty (...) w Niemczech. Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 13 maja 2013 r. do 7 czerwca 2013 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. Postanowiono, że integralną częścią zamówienia są warunki odbiorowe obowiązujące w hucie. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił do realizacji powyższego zamówienia.

Pozwana dokonała 15 maja 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 24.918,64 zł tytułem faktury nr (...).

Pozwana dokonała 5 czerwca 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 24.828,31 zł tytułem faktury nr (...).

Pozwana dokonała 10 lipca 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 22.716,60 zł tytułem faktury nr (...).

Pozwana dokonała 23 lipca 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 32.910,40 zł. Jako tytuł operacji wskazano oznaczenie ID (...).16.19.

Pozwana dokonała 25 lipca 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 30.397,50 zł. Jako tytuł operacji wskazano oznaczenie ID (...).17.07.

Pozwana dokonała 2 sierpnia 2013 r. zapłaty na rzecz powoda kwoty 17.778,25 zł tytułem faktury nr (...).

Pozwana obciążyła powoda kwotą 212,74 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 1.063,70 zł z tytułu obciążenia za niedozwolone przedmioty (...)silniki”. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 351,17 zł z tytułu obciążenia usługą dźwigową. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 2.088,88 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 155,73 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana obciążyła powoda kwotą 1.197,77 zł z tytułu usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do huty złomu. W tym zakresie wystawiła fakturę. Załącznikiem faktury było zestawienie obciążenia pozwanej powyższymi należnościami przez hutę z Niemiec oraz wystawiony przez tą hutę rachunek.

Pozwana opracowała tabelaryczne zestawienie wzajemnych należności.

Pozwana przesłała drogą elektroniczną na adres powoda zamówienie „na F.” Załącznikiem korespondencji był plik w formacie pdf. Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu (...)2 w ilości 25 ton oraz (...)1 w ilości 50 ton do huty (...) w G.. Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 11 lipca 2013 r. do 10 sierpnia 2013 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. Postanowiono, że integralną częścią zamówienia są warunki odbiorowe obowiązujące w hucie. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany będzie zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił co wykonywania zamówienia, ale nie zrealizował go w wymiarze 95%.

Pozwana przesłała drogą elektroniczną na adres powoda zamówienie „na (...) z zaznaczeniem, że „wysyłki obowiązują do 2.08.2013 r.”. Powód otrzymał, jako załącznik korespondencji elektronicznej, zamówienie na dostawę złomu S. 3 w ilości 100 ton do huty (...). Termin dostawy oznaczono jako przypadający w okresie od 15 lipca 2013 r. do 2 sierpnia 2013 r. Z treści dokumentu wynikało, że w przypadku braku jego pisemnej akceptacji i rozpoczęcia realizacji dostaw nim objętych, wszystkie przewidziane tym zamówieniem warunki będą uważane za w pełni zaakceptowane. Postanowiono, że integralną częścią zamówienia są warunki odbiorowe obowiązujące w hucie. Przewidziano, że w sytuacji braku realizacji całości zamówienia we wskazanym terminie powód (dostawca) zobowiązany był zapłacić pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 10% wartości zamówienia netto o ile zamówienie zostanie zrealizowane na poziomie pomiędzy 95% a 100 %, natomiast w przypadku realizacji zamówienia w ustalonym terminie na poziomie poniżej 95% zamówionych ilości powód (dostawca) zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Powód przystąpił do wykonania zamówienia, ale nie wykonał go na poziomie 95%.

Powód dostarczał złom transportem samochodowym. Przewozy były ewidencjonowane dokumentami CMR w odniesieniu do dostaw przeznaczonych do huty niemieckiej. W lipcu 2013 r. powód wykonał dostawy m.in. z wykorzystaniem pojazdów oznaczonych nr rejestracyjnymi (...) i nr (...) 07RZ. W dokumentacji oznaczono wagę dostarczonego złomu.

Powód wystawił faktury VAT obciążające pozwaną z tytułu dostawy złomu stalowego. Na podstawie tych dokumentów pozwana miała zapłacić:

-

24.874,98 zł do 20 kwietnia 2013 r.,

-

25.299,41 zł do 9 kwietnia 2013 r.,

-

22.672,92 zł do 8 maja 2013 r.,

-

25.058,64 zł do 13 maja 2013 r.,

-

25.048,31 do 4 czerwca 2013 r.,

-

22.886,60 zł do 29 czerwca 2013 r.

-

22.532,52 zł do 13 lipca 2013 r.

-

22.393,80 zł do 17 lipca 2013 r.

-

18.313,40 zł do 5 sierpnia 2013 r.

-

20.328,25 zł do 30 lipca 2013 r.

-

41.597,10 zł do 3 sierpnia 2013 r.

-

30.897,50 zł do 21 lipca 2013 r.

-

11.516,60 zł do 22 lipca 2013 r.

Faktury zostały opracowane na podstawie tzw. kwitów wagowych lub dowodów ważenia wystawionych przez huty odbierające złom.

Powód prowadził zestawienia zrealizowanych dostaw, które mają postać tabelaryczną.

Pozwana sporządziła we wrześniu 2013 r. pismo adresowane do powoda informujące go, że w związku nienależytym wykonaniem umowy na dostawę złomu (zamówienia nr 16/7/13/TR/ZC i nr 22/7/13/TR/ZC) naliczono mu karę umowną w wysokości 51.525 zł. Pismo zawierało wezwanie do zapłaty tej należności w terminie do 13 września 2013 r. Pozwana wyjaśniła, że zamówienie nr 16/7/13/TR/ZC zostało wykonane w 82%, co uzasadnia obciążenie powoda karą umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto. Tak ustalona kara wynosi 30.900 zł. Zamówienie nr 22/7/13/TR/ZC zostało natomiast wykonane w 60%, co również uzasadnia obciążenie powoda karą umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto, tj. kwotą 20.625 zł. Dodatkowo pozwana zwróciła powodowi uwagę, że nie zrealizował żadnej dostawy wynikającej z zamówienia nr 20/8/13/TR/ZC. W związku z wolą ugodowego rozwiązania tej kwestii oświadczyła, że wydłuża termin realizacji tego zamówienia do 13 września 2013 r. W przypadku zrealizowania tego kontraktu pozwana wyraziła również gotowość podjęcia rozmów odnośnie warunków i zasad zapłaty naliczonych kar umownych.

Powód otrzymał pismo pozwanej z 3 września 2013 r. W odpowiedzi wskazał, że dotychczasowa współpraca przebiegała bez problemów, zaproponował przy tym sposób rozliczeń przy kolejnych dostawach. Powód dzwonił do pozwanej i informował ją, że złomu nie dostarczy. Nie wskazywał przy tym przyczyn braku dostawy. Podmiot dostarczający złom do huty otrzymuje od niej tzw. kwit wagowy, na którym zamieszcza się informację o ewentualnym zanieczyszczeniu złomu. Kwit wagowy otrzymuje kierowca samochodu, którym realizowano dostawę.

Dostawy realizowane przez powoda były na poziomie niższym niż 90% zamówienia.

Powód był informowany przez pozwaną o warunkach dostaw oznaczonych w umowach zawartych przez Spółkę (...) z hutami. Otrzymywał od pozwanej warunki odbiorowe dostaw stosowane w hutach. Gdy towar był zanieczyszczony powód był o tym informowany i otrzymywał faktury obciążające go należnościami z tego tytułu.

Brak realizacji dostaw przez powoda wymagał interwencyjnego zakupu złomu przez pozwaną u innych podmiotów, co wiązało się z koniecznością poniesienia wyższych wydatków niż umówione z powodem, a przy tym wiązało się z koniecznością zabiegania w hutach o wydłużenie terminu na realizację umów. Pozwana miała podpisane z hutami umowy, w których przewidziano kary umowne za niedostarczenie uzgodnionej ilości złomu.

Pozwana, niezależnie od oświadczenia o kompensacie zawartego w sprzeciwie do nakazu zapłaty, złożyła oświadczenie o potrąceniu z kwoty 48.171,43 zł, wynikającej z faktur wystawionych przez powoda, wierzytelności wzajemnej wynikającej z naliczonych kar umownych oraz kosztów usunięcia zanieczyszczeń. W piśmie zawierającym oświadczenie wyjaśniła, że w związku z niewykonaniem w pełnym zakresie zamówienia nr 22/7/13/TR ZC obciążono powoda karą umowną w wysokości 20.625 zł, a w związku z niewykonaniem zamówienia nr 16/7/13/TR/ZC obciążono go karą umowną w wysokości 30.900 zł. Oświadczenie powód otrzymał w dniu 7 marca 2013 r.

Powód i pozwana wymieniali korespondencje e-mailową. Pozwana informowała powoda, że podjęła próbę zamknięcia kontraktu z hutą przy bieżącym poziomie dostaw, lecz zastrzegła, że wobec braku zgody huty powód zobowiązany będzie dostarczyć brakującą ilość złomu. Pozwana informowała powoda, że płatności realizuje w terminie 2 dni od otrzymania skanu faktury. Dochodziło również do zmiany wolumenu zamówienia złomu. Pozwana zastrzegła jednak, że pozostałe warunki pozostają bez zmian. Pozwana informowała o wstrzymaniu dostaw do huty (...).

Na podstawie tak ustalonych okoliczności faktycznych Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny prawnej zgłoszonego roszczenia w konsekwencji uznając powództwo za bezzasadne:

Sąd Rejonowy uznał za trafny podniesiony przez pozwaną zarzut potrącenia dochodzonej pozwem wierzytelności powoda z wierzytelnością wzajemną pozwanej wobec powoda, w wyniku którego to potrącenia doszło do umorzenia dochodzonej pozwem wierzytelności.

W ocenie Sądu Rejonowego istota wzajemnych obowiązków stron prowadziła do wniosku, że zawierały one kolejne umowy sprzedaży określonej ilości złomu, który powód był zobowiązany dostarczyć do określonych destynacji w przewidzianych umowami terminach. Jako podstawę prawną roszczenia powoda wskazał wobec tego art. 535 k.c.

Na wstępie rozważań zaznaczył, że między stronami nie było sporu co do tego, że powód sprzedał i dostarczył pozwanej złom w ilości wynikającej z załączonych do pozwu faktur, a pozwana przyznała, że w związku z tym pozostawała zobowiązana do zapłaty należności wyspecyfikowanych w pozwie. Podnosiła jednak, że obowiązek świadczenia ustał z uwagi na skuteczne potrącenie z wierzytelnościami powoda wierzytelności wzajemnych pozwanej. Sąd I instancji uznał wobec tego, że istotą postępowania stało się zbadanie, czy pozwanej rzeczywiście przysługiwały wobec powoda wierzytelności, z jakiego tytułu, w jakiej wysokości oraz czy zostały skutecznie przedstawione do potrącenia.

W tym zakresie powódka wywodziła, że na treść łączących strony kolejnych umów sprzedaży składały się również postanowienia formularzy zamówień przesyłanych powodowi drogą elektroniczną, tymczasem powód okoliczności tej zaprzeczał, gdyż uważał, że wiązały go wyłącznie ustalenia ustne poczynione w kontakcie telefonicznym z prokurentem pozwanej lub innym jej pracownikiem.

Zdaniem Sądu I instancji na treść łączących strony umów składały się także postanowienia formularzy zamówień, które zostały przedstawione do akt sprawy i które to dokumenty zostały przesłane powodowi w formie załączników korespondencji elektronicznej. Zwrócił przy tym uwagę, że powód przyznał, iż formularze zamówień otrzymał od pozwanej, a jedynie twierdził, że ich nie czytał i w związku z tym zawarte w nich postanowienia go nie wiążą. Powód wyjaśnił przy tym, że formularze stanowiły załączniki do korespondencji elektronicznej, których nie otwierał, gdyż interesowały go tylko dane dotyczące ilości zamówionego złomu, ceny i miejsca przeznaczenia, a te były zawarte w tabelkach (k. 407 akt) doręczanych mu mailowo. Sąd Rejonowy jednak zwrócił uwagę, że żaden z przedstawionych sądowi e-maili nie posiada postaci tabelarycznej, a tabele obejmujące oznaczenie zamówionego asortymentu, jego ilość oraz cenę zawierają formularze zamówień. Sąd I instancji miał również w polu widzenia, że część z faktur wystawionych przez pozwaną, a obciążających powoda należnościami za tzw. zanieczyszczenia i ich usunięcie jest opatrzona jego podpisem, co stanowi o akceptacji powoda dla obciążenia go powyższymi należnościami. Według Sądu Rejonowego należy w tym kontekście dostrzec, że kwestie rozliczenia kosztów związanych z usunięciem zanieczyszczeń objęte są właśnie postanowieniami formularzy zamówień. Prowadziło to Sąd I instancji do wniosku, że powód nie tylko otrzymywał jako korespondencję elektroniczną zamówienia w formie pisemnej wraz ze szczegółowymi warunkami dostawy, ale także je zaakceptował. Dostrzegł również, iż z treści tych zamówień wynika wprost, że w przypadku braku pisemnej akceptacji warunków zamówienia i rozpoczęcia realizacji dostaw, przyjmuje się, że wszystkie warunki zostały w pełni zaakceptowane.

Sąd Rejonowy zwrócił też uwagę na zeznania świadków M. B. (syna powoda) i E. M. (córki powoda), że powodowi przedstawiono warunki dostaw wynikające z umów zawartych przez pozwaną z poszczególnymi hutami, podczas gdy to właśnie w zamówieniach pisemnych znajduje się zastrzeżenie, że jego integralną częścią są warunki odbiorowe złomu obowiązujące w hucie, które regulują wymagania dotyczące jakości towaru oraz koszty związane z niedotrzymaniem tych wymagań. W tym miejscu Sąd I instancji dostrzegł sprzeczność zeznań powoda (k. 407 akt) z zeznaniami wspominanych świadków, gdyż powód twierdził, że nie znał warunków umów łączących pozwaną z jej klientami, podczas gdy jego syn i córka wyjaśnili, że pozwana przekazywała dane o warunkach odbiorowych obowiązujących w hutach do których powód miał dostarczyć złom.

W ocenie Sądu Rejonowego nie można uznać za racjonalne wyjaśnień, że powód nie czytał załączników do korespondencji mail, gdyż pozostaje to w sprzeczności z zasadami elementarnej staranności i zapobiegliwości jaką powinni zachować przedsiębiorcy, a poza tym powód nie przedstawił żadnej korespondencji elektronicznej, w której pozwana określiłaby przedmiot sprzedaży i cenę za towar w formie tabelarycznej, natomiast taki układ graficzny mają tylko zamówienia stanowiące załączniki do korespondencji elektronicznej.

Reasumując powyższe rozważania Sąd I instancji wskazał, że warunki sprzedaży złomu między stronami wynikały nie tylko z ustaleń ustnych (dokonywanych telefonicznie przez pracowników pozwanej z powodem) ale także z postanowień pisemnych zawartych w formularzach doręczonych powodowi jako załączniki korespondencji elektronicznej. Jeśli więc powód przystąpił co wykonywania umowy, to stosownie do zawartego w zamówieniu zastrzeżenia zaakceptował wszystkie zawarte w nim warunki, nawet jeśli na dokumencie nie zamieścił swojego podpisu i nie odesłał go pozwanej. Tymczasem w polskim systemie prawa cywilnego funkcjonuje model tzw. milczącego przyjęcia oferty (art. 68 ² k.c.) jak i konkludentnego przyjęcia oferty (art. 69 k.c.). Skoro zaś postanowienia formularzy zamówień stanowiły treść łączących strony umów sprzedaży złomu, to również obowiązywały w zakresie przewidującym kary umowne.

Sąd Rejonowy wskazał wreszcie, że powód przyznał, iż nie dostarczył złomu w ilości wynikającej ze spornych zamówień (k. 407 akt), a także jego syn wyjaśnił, że powód dostarczał zamówiony asortyment w wolumenie niższym niż 90%. Pozwana natomiast zarzuciła, że powód nie dostarczył na odpowiednim poziomie złomu objętego zamówieniami nr 16/7/13/TR/ZC oraz nr 22/7/13/TR/ZC, co uprawniało ją do obciążenia go karami umownymi w wysokości 30% wartości netto każdego z tych zamówień. Jak zaznaczył Sąd I instancji z postanowień zawartych we wspominanych zamówieniach wprost wynika (pkt 11), że w sytuacji braku zamówienia w zakreślonym terminie powód – jako dostawca – zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę w wysokości 30% wartości zamówienia netto w przypadku realizacji zamówienia na poziomie poniżej 95%. Tymczasem z naprowadzonych w sprawie dowodów (kwitów wagowych i dowodów ważenia) nie wynika, ażeby zamówienia te zostały wykonane, w przewidzianym umową terminie, na poziomie 95%. Wartość netto zamówienia nr 16/7/13/TR/ZC (k. 126-127 akt) wynosiła przy tym 103.000 zł, a zatem 30% z tej sumy stanowi kwotę 30.900 zł, natomiast wartość netto zamówienia nr 22/7/13/TR/ZC (k. 123-124 akt) wynosiła 68.750 zł (24.250 zł + 44.500 zł), a 30% z tej wartości to 20.625 zł.

Dalej Sąd Rejonowy wskazał że pozwana obciążyła powoda karami we wskazanej wysokości (łącznie 51.525 zł) i wezwała do zapłaty tej należności. Na spełnienie świadczenia zakreśliła termin do dnia 13 września 2013 r., a pismo w powyższym przedmiocie zostało powodowi doręczone najpóźniej w 16 września 2013 r., gdyż z tego dnia pochodzi odpowiedź na wezwanie (k. 399-400 akt). Wierzytelności pozwanej stały się zatem wymagalne.

W ocenie Sądu I instancji powód akceptował również zasady obciążania go kosztami usunięcia zanieczyszczeń dostarczonego do hut złomu, o czym świadczą umieszczone pod niektórymi fakturami wystawionymi przez pozwaną podpisy powoda. Do faktur pozwanej zostały dołączone dokumenty źródłowe, tzn. rachunki wystawione przez huty obciążające pozwaną kosztami usunięcia zanieczyszczeń, przy czym Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że powód znał warunki odbiorowe surowca prze huty, co wynika z zeznań jego syna i córki, a także z treści zamówień. Wobec tego Sąd I instancji przyjął, że powód zasadnie został obciążony należnościami z powyższego tytułu. Według Sądu Rejonowego nie można też pominąć, że w wystawionych przez pozwaną fakturach VAT (obejmujących należności z tytułu usunięcia zanieczyszczeń) zawarta jest adnotacja, że dokumenty te są równoznaczne z wezwaniem do zapłaty, tymczasem otrzymanie tych faktur przez powoda nie było w sprawie kwestionowane, co oznacza, że także należności z tego tytułu były wymagalne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy przyjął, że pozwanej przysługiwały wobec powoda wymagalne wierzytelności wzajemne, które mogły być dochodzone przed sądem, a tym samym pozwana mogła skutecznie przedstawić je do potrącenia.

Jako podstawę materialnoprawną dokonania potrącenia Sąd Rejonowy wskazał i przytoczył art. 498 § 1 i 2 k.c. określające sposób dokonania potrącenia oraz jego skutki, tzn., że dokonuje się go poprzez złożenie stosownego oświadczenia drugiej stronie, a wskutek potrącenia wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej i to z mocą wsteczną od chwili w której potrącenie stało się możliwe.

W tym kontekście Sąd I instancji wskazał, że pozwana w sprzeciwie do nakazu zapłaty (k. 41-44 akt) złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności dochodzonych pozwem z wierzytelnościami wzajemnymi wynikającymi z tytułu obciążających powoda kosztów tzw. usunięcia zanieczyszczeń (łącznie w kwocie 5.069,99 zł) oraz wierzytelności z tytułu zobowiązania powoda do zapłaty wymagalnych kar umownych (51.525 zł) za niezrealizowaną sprzedaż złomu w odpowiednim wolumenie, wynikającą z dwóch wskazanych wyżej zamówień, przy czym oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone wprost powodowi 7 marca 2016 r. (k. 374-377 akt). Sąd Rejonowy zauważył jednocześnie, że choć pismo zawierające oświadczenie opatrzone jest datą „16 września 2013 r.”, to dowód jego doręczenia pochodzi z 7 marca 2016 r. Wierzytelności pozwanej z tytułu kar umownych były przy tym wymagalne od 13 września 2013 r., a z tytułu kosztów usunięcia zanieczyszczeń – od dat wskazanych w wystawionych przez nią fakturach jako termin zapłaty. Z kolei złożenie oświadczenia o potrąceniu wierzytelności spowodowało ich umorzenie ze skutkiem od chwili, gdy potrącenie stało się możliwe (dla kary umownej – 14 września 2013 r., a dla kosztów usunięcia zanieczyszczeń – według dat oznaczonych w fakturach VAT, jako termin spełnienia świadczenia). Prowadziło to Sąd Rejonowy do wniosku, że w dniu wyrokowania żądanie zapłaty kwot oznaczonych w pozwie pozostawało bezzasadne.

Dokonując oceny zebranych w sprawie dowodów, Sąd I instancji wskazał, że rozstrzygając sprawę oparł się przede wszystkim na dokumentach w postaci zamówień, których postanowienia uznał za składające się na treść umów sprzedaży zawieranych przez strony. W tym aspekcie dostrzegł niekonsekwencję powoda, który w odpowiedzi na sprzeciw zarzucał przede wszystkim, że ustalił z prokurentem pozwanej, że nie będzie związany innymi postanowieniami tych dokumentów poza dotyczącymi oznaczenia ilości, ceny, terminu i destynacji towaru, lecz w dalszym toku postępowania koncentrował się na innej okoliczności, a mianowicie tym, że w ogóle się nie zapoznał z tymi warunkami zleceń, gdyż stanowiły one załączniki do poczty elektronicznej. Ta niespójność w przekonaniu Sądu Rejonowego świadczyła o instrumentalnym podejściu do postępowania sądowego. Wersji powoda nie potwierdzały jednocześnie zeznania A. Ż.. Sąd I instancji dostrzegł również rozbieżność w zeznaniach powoda i jego pracowników, którzy odmiennie opisali okoliczności związane z dostarczeniem powodowi warunków odbiorowych towaru przez huty: powód prezentował jednostronne spojrzenie na łączący strony stosunek zobowiązaniowy, w którym był wyłącznie beneficjentem świadczeń za dostarczony złom, jednakże jego stanowisko pozostaje oderwane od pełnego układu relacji gospodarczych, w których występowała pozwana, a o których to relacjach powód wiedział. Nie przekonały Sądu Rejonowego również tłumaczenia, że powód nie czytał zamówień, bo były załącznikami do e-maili. Zaznaczył w tym zakresie, że przedstawiona mu w toku procesu korespondencja e-mailowa nie ma formy tabelarycznej, lecz taką postać miały formularze zamówień i to w nich jest oznaczona klasa złomu, jego ilość, cena i miejsce przeznaczenia. Tym samym Sąd I instancji nie dał wiary stanowisku powoda, że nie zapoznał się z zamówieniami. Z tych zamówień wynikało natomiast, że przystąpienie do wykonania zlecenia wiąże się z akceptacją wszystkich zawartych w nim postanowień, a zatem także dotyczących obciążenia powoda karami umownymi za niedostarczenie złomu w określonym wolumenie. Zeznania świadków (także E. M. i M. B.) przekonują w ocenie Sądu I instancji o zasadności stanowiska pozwanej, gdyż tworzą z naprowadzonymi dowodami z dokumentów spójny układ zdarzeń, o zrozumiałej chronologii. W szczególności z zeznań tych nie wynikają okoliczności przywoływane przez powoda, iż umówił się z A. Ż., że nie będzie związany wszystkimi postanowieniami doręczanych mu elektronicznie zamówień. Ciężar wykazania tej okoliczności, stosownie do art. 6 k.c., spoczywał na powodzie jako wywodzącym z niej skutki prawne. Sąd Rejonowy tymczasem – rozważając zasadność obciążenia powoda kosztami usunięcia zanieczyszczeń i zastosowania ciężkiego sprzętu – miał na uwadze, że wynikały one z dokumentów wystawionych przez kontrahentów pozwanej, którzy obciążyli ją tymi należnościami. Stosownie do postanowień zamówień koszty te miały ostatecznie obciążać dostawcę, czyli powoda. Sąd Rejonowy również weryfikował wysokość kar umownych, którymi obciążono powoda i nie dostrzegł w okolicznościach faktycznych sprawy faktów świadczących o bezzasadności obciążenia go tymi należnościami. W szczególności Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że zostały ona naliczone zasadnie (powód nie dostarczył odpowiedniej ilości złomu), a wysokość tych kar odpowiada warunkom przewidzianym w zamówieniach.

Co do kosztów postępowania Sąd I instancji kierował się wyrażoną w kodeksie postępowania cywilnego, w zakresie kosztów procesu, zasadą odpowiedzialności za jego wynik i miał na uwadze, że powód w całości uległ ze swoim żądaniem, w związku z czym – na podstawie art. 98 § 1 i 3 oraz art. 108 § 1 k.p.c. – należało obciążyć go kosztami poniesionymi przez stronę przeciwną. Pozwana poniosła koszty zastępstwa procesowego stanowiące wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości wynikającej z zastosowania § 6 pkt 5 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Przyjęta stawka wynagrodzenia uwzględniała, w przekonaniu Sądu Rejonowego, konieczny nakład pracy determinowany charakterem sprawy w jej układzie faktycznym i aspekcie prawnym.

Powód wniósł apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w całości i domagając się zmiany poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w I instancji, a także wniósł o zasądzenie kosztów za postępowanie w II instancji.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na wynik sprawy:

a to art. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie wadliwej oceny dowodów, a w szczególności zeznań świadków: E. M., M. B., M. C. i A. Ż. oraz z przesłuchania powoda K. B. w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy niezasadnie ustalił, że postanowienia formularzy zamówień – przesyłanych powodowi przez przedstawicieli pozwanej spółki – były dla stron wiążące, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego winna doprowadzić do wniosku, że owe formularze stanowiły jedynie orientacyjną podstawę dla współpracy stron, a każdorazowe umowy sprzedaży złomu były zawierane w formie ustnej podczas rozmów telefonicznych powoda z przedstawicielami pozwanej – co doprowadziło do wadliwego ustalenia, że pozwanej przysługiwał skuteczny zarzut potrącenia względem powoda wierzytelności wynikającej z naliczenia kar umownych w łącznej kwocie 51.525 zł, a w konsekwencji oddalenie powództwa.

Uzasadniając swoje stanowisko powód wywodził, że – wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego – essentialia negotii zawieranych przez niego z pozwaną umów sprzedaży złomu były uzgadniane nie przede wszystkim e-mailowo, lecz telefonicznie z pracownikami pozwanej, które obejmowały ilość, cenę i miejsce dostarczenia złomu. Powód stał wobec tego na stanowisku, że umowy między stronami zawierane były w formie ustnej. Na poparcie swojego stanowiska w tym zakresie powód podnosił, że w toku współpracy stron ilość zamawianego złomu oraz jego klasy były wielokrotnie modyfikowane i – jak wynika zdaniem powoda z zeznań świadków – zwykle nie zdarzało się tak, aby ilość dostarczonego złomu była zgodna z ilościami wskazanymi w formularzach zamówień, gdyż powód dostarczał ilości czy to mniejsze, czy większe – za zgodą obu stron. Nie było też takiej sytuacji – aż do odmowy zapłaty przez pozwaną należności wskazanych w spornych fakturach VAT – żeby pozwana kwestionowała zasady współpracy stron, czy aby odwoływała się do jakichkolwiek informacji szczegółowych, które były zawarte tylko w formularzach zamówień. Twierdził też, że strony ustaliły – również telefonicznie – że przystępowanie do następnych umów będzie następowało dopiero po zrealizowaniu poprzednich, a skoro strony współpracowały nadal po wystawieniu spornych faktur, to świadczy (według powoda), iż zobowiązania wynikające z zafakturowanych przez powoda umów zostały przez niego wykonane prawidłowo. W takie zaś ocenie stanu faktycznego sprawy powód upatrywał niezasadności uznania przez Sąd I instancji za skuteczne naliczenia i potrącenia z dochodzoną wierzytelnością wierzytelności pozwanej z tytułu kary umownej w kwocie 51.525 zł i twierdził, że rozumowanie Sądu Rejonowego w tym zakresie jest sprzeczne z punktu widzenia logiki, gdyż wierzytelność przedstawiona do potrącenia w istocie nie istniała.

Pozwana nie złożyła odpowiedzi na apelację powoda, ani nie wdała się w spór na rozprawie apelacyjnej.

Na rozprawie apelacyjnej powód oświadczył, że współpracował z pozwaną przez okres około 12 miesięcy, a obroty między stronami wynosiły około 150.000 zł miesięcznie.

Złożył dalsze wnioski o przeprowadzenie dowodu ze złożonych dokumentów korespondencję e-mailową stron z 20 marca 2012 r., 14 lutego 2013 r. oraz z 6 sierpnia 2013 r., które to dowodowy zostały dopuszczone na rozprawie apelacyjnej przez Sąd Okręgowy. Zgodnie z poczynionymi na ich podstawie ustaleniami:

E-mailem z 20 marca 2012 r. M. C. zapytała, czy powód jest czynnym podatnikiem VAT (czy ma aktualne zaświadczenie w tym zakresie), jak również wyjaśniła, że pozwana płaci najpóźniej w terminie dwóch dni od dnia otrzymania skanu faktury e‑mailem lub faksem, podczas gdy oryginał powód powinien wysłać pocztą na adres korespondencyjny pozwanej.

E-mailem z 14 lutego 2013 r. (czwartek) dotyczącym „wysyłek na Mittala” A. Ż. poinformowała powoda, że zgodnie z ustaleniami telefonicznymi pozwana zwiększa powodowi ilość „na M. o 50 ton w klasie (...)4 w cenie 1.170 zł/t w ramach kontraktu lutowego”, co miało ostatecznie oznaczać, że powód ma sprzedać i dostarczyć złom w klasie (...)3 w ilości 50 ton oraz złom w klasie (...)4 w ilości 50 ton, tj. razem 100 ton. Pozostałe warunki miały pozostać bez zmian, a nadto dodała, że w poniedziałek pozwana dośle powodowi korektę zamówienia.

E-mailem z 6 sierpnia 2013 r. dotyczącym „kontraktu lipcowego na F.” M. C. poinformowała powoda, że pozwana próbuje zamknąć ten kontrakt na obecnym poziomie, jednak w sytuacji braku zgody ze strony huty zastrzega, że może się domagać realizacji przez powoda brakujących ilości zgodnie z wysłanym do powoda zamówieniem, tj. 75 ton. Jednocześnie przypomniała, że realizacja kontraktu jest obecnie na poziomie 44,85 t i pozostało do dosłania około 30 ton (1 samochód).

Powód sporządził wyliczenia, z których wynika, że w ramach zamówienia nr 16/7/13/TR/ZC dostarczył zgodnie z kwitami wagowymi 83,96 ton netto złomu z zanieczyszczeniami, tj. o 16,04 tony mniej niż ilość wskazana w zamówieniu, zaś w ramach zamówienia nr 22/7/13/TR/ZC – 67,64 tony netto złomu z zanieczyszczeniami, tj. o 9,36 tony mniej niż ilość wskazana w zamówieniu.

Zgodnie z zamówieniem nr 20/8/13/TR/ZC dotyczącym dostawy w terminie od 7 sierpnia do 6 września 2013 r., powód miał dostarczyć 150 ton złomu (...) do miejsca określanego jako (...) za cenę netto 1.100 zł/t za złom dostarczony do huty. Jednocześnie zastrzeżono, że w przypadku przeklasyfikowania (...) na (...) cena miała zostać obniżona o 10 euro/t. Jednocześnie zamówienie zawierało warunki dostawy, z których punkt 1 stanowił, że pozwana prosi o pisemną akceptację warunków zamówienia, zaś w przypadku jej braku i rozpoczęcia realizacji dostaw objętych zamówieniem, wszystkie warunki zamówienia miały być uważane za w pełni zaakceptowane, w tym warunki odbiorowe złomu obowiązujące u odbiorcy, o których mowa w punkcie 2, zgodnie z którym integralną częścią zamówienia były warunki odbiorowe złomu obowiązujące u odbiorcy (w hucie), które to regulują wymagania odnośnie jakości towaru oraz koszty związane z niedotrzymaniem tych wymagań, w szczególności wynikające z reklamacji u odbiorcy, w tym koszty związane z usunięciem zanieczyszczeń, przeklasyfikowania, którymi powód miał zostać obciążony w przypadku niedotrzymania wymogów jakościowych wynikających z warunków odbiorowych. Punkt 11 zastrzegał kary umowne, zaś punkt 14 zawierał klauzulę prorogacyjną wskazując, że sądem właściwym dla rozpoznania sporów między stronami będzie sąd właściwy dla siedziby pozwanej. Punkt 15 dodatkowo stanowił, że częścią umowy są również Ogólne Warunki Umów dostępne na wskazanej stronie internetowej pozwanej „ (...)

Dowody:korespondencja e-mail z 6.08.2013 r. (k. 662);

zamówienie nr 20/8/13/TR/ZC (k. 663-663v);

wyliczenie sporządzone przez powoda (k. 664);

korespondencja e-mail z 20.03.2012 r. (k. 665);

korespondencja e-mail z 14.02.2013 r. (k. 666).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Rozpoznając sprawę w drugiej instancji sąd odwoławczy jest sądem merytorycznym, jednakże zakres rozpoznania sprawy wyznaczony jest granicami apelacji. Sąd bierze pod uwagę z urzędu w granicach zaskarżenia jedynie ewentualną nieważność postępowania, która zachodzi w sytuacjach wskazanych taksatywnie w 379 k.p.c. Sąd odwoławczy badając z urzędu sprawę w tym zakresie stwierdził, że żadna z wymienionych w powołanym przepisie sytuacji nie miała jednak miejsca w niniejszej sprawie. Zakres rozpoznania sprawy przez Sąd II instancji ogranicza ponadto art. 384 k.p.c. ustanawiający zakaz uchylenia, bądź zmiany zaskarżonego wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację, o ile strona przeciwna nie wniosła apelacji.

W konstrukcji prawnej rozpoznawania sprawy przez Sąd II instancji w wyniku wniesienia apelacji przez stronę lub strony postępowania, w polskiej procedurze cywilnej chodzi o skontrolowanie prawidłowości rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji i jeżeli to potrzebne – przeprowadzenie pełnego postępowania dowodowego, a następnie wydanie orzeczenia merytorycznego. Trzeba jednak pamiętać, że takie spojrzenie na rolę sądu rozpoznającego apelację nie może prowadzić do zastąpienia przez sąd odwoławczy sądu I instancji w takim zakresie, w jakim rozstrzygnięcie sprawy stałoby się w rezultacie jednoinstancyjne (por. postanowienie SN z 21.05.2014 r. w sprawie II CZ 8/14, L.), przy czym Sąd ten – z uwagi na kontradyktoryjny, a nie inkwizycyjny, model procesu cywilnego – nie może również zastępować stron, ani pomagać stronom, w szczególności zaś stronom reprezentowanym przez zawodowych pełnomocników – w szczególności przez adwokatów, bądź radców prawnych.

Sąd odwoławczy z urzędu stosuje właściwe przepisy prawa materialnego, zaś przepisy proceduralne – tylko na zarzut podniesiony w apelacji. Tym niemniej dla wzięcia przez Sąd II instancji pod uwagę zarzutów opartych na tych przepisach materialnoprawnych, ograniczeniem jest procesowa dopuszczalność zgłoszenia przez stronę postępowania na danym etapie sprawy faktów, na których te zarzuty się opierają (tj. art. 207 § 3, art. 217 § 2 i art. 381 k.p.c.). Jest to szczególnie istotne, gdyż podnoszone przez strony w toku postępowania poza podstawą prawną ich zgłoszenia (przepisem zawierającym normę kompetencyjną przyznającą stronie kompetencję do dokonania czynności konwencjonalnej podniesienia w procesie danego zarzutu, skorzystanie z której to kompetencji rodzi po stronie sądu rozpoznającego sprawę nakaz określonego zachowania się) ma również określoną podstawę faktyczną, tj. fakty które zarzut ten uzasadniają. Fakty te natomiast wymagają udowodnienia zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu określonym art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.

Takie zakreślenie granic rozpoznania sprawy przez sąd II instancji powoduje w sferze granic przedmiotowych apelacji, że sąd odwoławczy nie może rozpoznawać w postępowaniu apelacyjnym sprawy w zakresie niezaskarżonej części orzeczenia, albowiem staje się ona prawomocna stosownie do art. 363 § 1 k.p.c., natomiast granice podmiotowe apelacji określa strona wnosząca apelację (por. A. Zieliński [w:] A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017, Legalis, komentarz do art. 378 k.p.c.).

Ponadto Sąd, tak rozpoznający sprawę w pierwszej jak i w drugiej instancji, związany jest wyrażonym art. 321 § 1 k.p.c. zakazem orzekania co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem oraz zakaz orzekania ponad żądanie stron. Rozstrzygając merytorycznie sprawę Sąd nie może zatem orzekać o czymś innym niż żądał powód, ani w rozmiarze większym niż zgłoszone żądanie, bez względu na to, czy ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd uzasadniałyby wystąpienie z jeszcze innym roszczeniem lub z tym samym roszczeniem, ale w większym zakresie. Zakaz orzekania ponad żądanie dotyczy także zarzutów merytorycznych podnoszonych przez pozwanego (por. E. Rudkowska-Ząbczyk [w:] E. Marszałkowska-Krześ [red.], Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2017, komentarz do art. 321 k.p.c.).

Na tle powyższych uwag należy wskazać, iż rozpoznając sprawę w taki sposób zakreślonych granicach, tutejszy Sąd odwoławczy związany był wskazaną przez powoda w apelacji podstawą faktyczną podniesionego zarzutu, jak również wskazywanymi przez niego faktami, na których opierał w toku postępowania zwalczanie podniesionego przez pozwaną zarzutu potrącenia, którego skuteczność przyjął Sąd Rejonowy oddalając powództwo w pierwszej instancji.

Powód – jako przedsiębiorca występujący w sprawie gospodarczej przeciwko innemu przedsiębiorcy, a zatem w sprawie toczącej się między profesjonalnymi podmiotami, a nadto reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika – przedstawiając argumentację, która jego zdaniem przemawiała za zmianą zaskarżonego orzeczenia, ograniczył się jedynie do podniesienia zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że strona pozwana, w świetle zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego, udowodniła, że na treść stosunku prawnego łączącego strony składały się również, a nawet przede wszystkim, postanowienia zawarte w dokumentach nazywanych przez strony „zamówieniami”, w tym postanowienia dotyczące naliczenia kary umownej przez pozwaną wobec powoda za nienależyte wykonanie przez niego umowy, przejawiające się w tym, że nie zrealizował on pełnego zamówienia (nie dostarczył umówionej ilości złomu wskazanej w zamówieniu) w zakreślonym w nim terminie, a która to kara umowna, w przypadku realizacji zamówienia na poziomie niższym niż 95%, została określona w wysokości 30% wartości netto każdego z zamówień.

Powód nie podnosił argumentów ani żądań, które pozwalałby na ocenę, czy zachodzą podstawy do miarkowania wynikającej z powołanych zamówień kary umownej, poprzestając na twierdzeniu, o nieuzgodnieniu ich obowiązywania. Stanowisko powoda, reprezentowanego przez zawodowego pełnomocnika powoda, sprowadzało się jedynie do twierdzenia, że postanowienia zawarte w zamówieniach nie stanowiły o treści łączącego strony stosunku prawnego, a treść ta była ustalana tylko w drodze telefonicznej między powodem a pracownikami pozwanej spółki. Według powoda, powołane zamówienia miały stanowić tylko materiał orientacyjny, poglądowy, a nadto – jak powód sam przyznał – zamówień tych nie czytał.

Wbrew stanowisku powoda wyrażanemu w toku postępowania, przeprowadzone dowody, w tym nawet zeznania jego syna w charakterze świadka, wskazują na to, że powód dostarczał zamówiony asortyment w wolumenie niższym niż 90% (w przypadku zamówień nr 16/7/13/TR/ZC oraz nr 22/7/13/TR/ZC), co pozwalało pozwanej na obciążenie powoda karami umownymi w wysokości 30% wartości netto każdego z tych zamówień. Jak zaznaczył Sąd I instancji, z postanowień zawartych w powołanych zamówieniach wprost wynika (pkt 11), że w sytuacji braku wykonania zamówienia w zakreślonym terminie powód – jako dostawca – zapłaci pozwanej (zamawiającemu) karę umowną w wysokości 30% wartości zamówienia netto w przypadku realizacji zamówienia na poziomie poniżej 95% jego wielkości. Tymczasem z naprowadzonych w sprawie dowodów (kwitów wagowych i dowodów ważenia) nie wynika, ażeby zamówienia te zostały wykonane, w przewidzianym umową terminie, na poziomie 95% - co zresztą przyznał powód również w postępowaniu apelacyjnym, podnosząc jedynie, że to zmniejszone wykonanie zostało telefonicznie uzgodnione z pracownikiem pozwanej (powyższe nie zostało wykazane choćby z tego względu, że opiera się jedynie na twierdzeniu powoda, nie popartego żadnymi dowodami, również przedstawionym na rozprawie apelacyjnej, przy całkowitym zaprzeczeniu przez pozwaną, i przy zaprzeczeniu przez osobę, której dane powołał powód, jako osoby, z którą się kontaktował).

Wartość netto zamówienia nr 16/7/13/TR/ZC (k. 126-127 akt) wynosiła przy tym 103.000 zł, a zatem 30% z tej sumy stanowi kwotę 30.900 zł, natomiast wartość netto zamówienia nr 22/7/13/TR/ZC (k. 123-124 akt) wynosiła 68.750 zł (24.250 zł + 44.500 zł), a 30% z tej wartości to 20.625 zł. Co przy tym istotne – nawet przedstawione przez powoda na rozprawie apelacyjnej wyliczenia dotyczące złomu dostarczonego w ramach realizacji tych zleceń (k. 664 akt sprawy) wskazują, że zgodnie z treścią umowy stron, kształtowaną także zaakceptowanymi poprzez przystąpienie powoda do wykonywania, zamówieniami nr 16/7/13/TR/ZC i nr 22/7/13/TR/ZC.

Dowody też potwierdzają, że Sąd Rejonowy trafnie uznał, iż treść zamówień wystawionych przez pozwaną i przesyłanych drogą elektroniczną powodowi stanowiła o treści stosunku prawnego łączącego strony. Szczególnie trzeba zwrócić uwagę na e-mail pracownicy pozwanej A. Ż. z 14 lutego 2013 r. skierowany do powoda, w którym z jednej strony – co podkreślił powód – wskazała ona, że zgodnie z ustaleniami telefonicznymi pozwana zwiększy powodowi ilość złomu do dostarczenia o 50 ton, ale z drugiej – co powód przemilczał – wskazała, że pozostałe warunki umowy są bez zmian, a w ślad za dokonanymi uzgodnieniami co do ilości zamówienia pozwana dośle powodowi skorygowany dokument elektroniczny zamówienia. Dowody te pozwalają na przyjęcie, że uzgodnienia telefoniczne między powodem a pracownikami pozwanej spółki stanowiły jedynie wstęp do wystawienia przez nią pisemnego zamówienia, w którym to dopiero konkretyzowały się warunki umowy stron, które następnie powód akceptował przystępując do jej wykonywania.

Wymaga przy tym zaznaczenia, że dopiero przesyłane powodowi zamówienia opatrzone były podpisami osób uprawnionych do reprezentacji pozwanej spółki (m.in. prokurenta A. Ż.) i stanowiły oświadczenie woli pozwanej, zaś wcześniejsze uzgodnienia telefoniczne miały dopiero przygotować to złożenie oświadczenia woli, wstępnie ustalając warunki przyszłej umowy stron.

Dodać należy, że Sąd Rejonowy, na tle zebranego przez siebie materiału dowodowego obejmującego wzmiankowane zamówienia, prawidłowo uznał za wiarygodne zeznania świadek A. Ż., z których przede wszystkim w żaden sposób nie wynikało, ażeby powód umówił się z nią, że nie będą go obowiązywały dodatkowe postanowienia zawarte w tych zamówieniach. Ponadto powód nie przedstawił w tym zakresie żadnego dowodu poza własnymi twierdzeniami. Nie potwierdziły jego twierdzeń nawet zeznania świadków - jego osób bliskich, którzy pomagali mu w prowadzeniu działalności gospodarczej. Co więcej powód nie przedstawił również żadnego śladu takich uzgodnień stron w prowadzonej przez strony korespondencji, czy w postaci jakiegokolwiek trwałego i miarodajnego środka dowodowego.

W konsekwencji Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę w II instancji uznał, że Sąd Rejonowy nie dopuścił się, wydając zaskarżony wyrok, naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., zaś dokonane przez niego ustalenia stanu faktycznego, jak i ocena prawna, są prawidłowe – zwłaszcza w świetle wyżej zakreślonych granic rozpoznania sprawy, którymi Sąd Okręgowy był związany i poza które wyjść nie mógł. Sąd II instancji tym samym poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne – uzupełnione o dowody przedłożone przez powoda na rozprawie apelacyjnej – uznał za własne, bez potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania. Z uwagi zaś na bezzasadność podniesionego przez powoda, reprezentowanego przez zawodowego pełnomocnika, zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. o czym orzeczono na wstępie.

(...) L. P. B.