Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca – SSO Renata Wanecka (spr.)

Sędziowie SO Katarzyna Mirek - Kwaśnicka

SO Joanna Świerczakowska

Protokolant st. sekr. sąd. Katarzyna Gątarek

po rozpoznaniu na rozprawie 15 listopada 2017 r. w P.

sprawy z wniosku C. U. (1), J. U.

z udziałem Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w P., Syndyka masy upadłości Banku Spółdzielczego w N. w upadłości

o złożenie do depozytu sądowego

na skutek apelacji uczestnika Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w P.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Żyrardowie z 26 lipca 2017 r.

sygn. akt I Ns 144/17

postanawia:

oddalić apelację.

Sygn. akt IV Ca 583/17

UZASADNIENIE

8 marca 2017r. C. U. (1) i J. U. złożyli wniosek o zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego przedmiotu świadczenia, mianowicie 1.508,65 zł z tytułu odsetek wynikających z umowy kredytu inwestycyjnego nr (...), zawartej 15 kwietnia 2014r. w Banku Spółdzielczym w N., płatnej do 28 lutego 2017r., a to ze względu na spór, kto jest wierzycielem z tytułu tej umowy. Wskazali, że depozyt ma być wydany wierzycielowi Syndykowi masy upadłości Banku Spółdzielczego w N. w upadłości albo Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w P., pod warunkiem wykazania, iż spór, kto jest wierzycielem został zakończony polubownie lub na drodze sądowej poprzez złożenie dokumentów, z których wynikać będzie, że drugi z w/w podmiotów nie zakwestionował prawa podmiotu żądającego wypłaty oraz podmiot żądający wypłaty zdeponowanych środków jest wierzycielem z tytułu umowy kredytu inwestycyjnego. Wnioskodawcy wnieśli również o zezwolenie na składanie w przyszłości do depozytu sądowego dalszych świadczeń wynikających z umowy kredytu inwestycyjnego do czasu rozstrzygnięcia, kto jest ich wierzycielem.

Postanowieniem z 26 lipca 2017r. Sąd Rejonowy w Żyrardowie zezwolił C. U. (1) i J. U. na złożenie do depozytu sądowego kwoty 1.508,65 złotych tytułem zwrotu raty kredytu inwestycyjnego nr (...), udzielonego im przez Bank Spółdzielczy w N. w dniu 15 kwietnia 2014 roku, którą to kwotę należy wypłacić pod warunkiem wykazania zakończenia sporu polubownie lub na drodze sądowej temu z uczestników postępowania, który przedłoży dokumenty, z których wynikać będzie, że drugi z uczestników postępowania nie zakwestionował prawa podmiotu żądającego wypłaty oraz że podmiot żądający wypłaty zdeponowanych środków jest wierzycielem z tytułu w/w umowy kredytu inwestycyjnego (punkt 1); zezwolił C. U. (2) i J. U. na składanie w przyszłości do depozytu sądowego dalszych świadczeń wynikających z umowy kredytu inwestycyjnego nr (...), udzielonego wnioskodawcom przez Bank Spółdzielczy w N. w dniu 15 kwietnia 2014 roku tj. odsetek oraz spłaty kredytu (kapitału) w chwili, gdy staną się wymagalne, do czasu rozstrzygnięcia sporu co do wierzyciela z tytułu w/w umowy kredytu inwestycyjnego (punkt 2); zwrócił ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Żyrardowie na rzecz C. U. (1) i J. U. kwotę 200 złotych.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy podniósł, że w myśl art. 693 kpc, we wniosku o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego należy: określić zobowiązanie, w którego wykonaniu składa się przedmiot, przytoczyć okoliczności uzasadniające złożenie, dokładnie oznaczyć przedmiot, który ma być złożony oraz wskazać osobę, której przedmiot ma być wydany, oraz warunki, pod którymi wydanie ma nastąpić. Ponadto stosownie do art. 693 ¹ kpc, w postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego Sąd nie bada prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku, ograniczając się do oceny, czy według przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione.

Sąd sprawdza zatem nie tyle, czy okoliczności przytoczone przez dłużnika są prawdziwe, ile czy można je zakwalifikować jako jedną z podstaw złożenia świadczenia do depozytu sądowego na podstawie właściwych przepisów. Twierdzenia wnioskodawcy powinny być konkretne i dawać podstawę do sprawdzenia przez sąd, czy przepisy prawa mogą uzasadniać przyjęcie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Niewskazanie tych okoliczności będzie obciążało wnioskodawcę.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 467 kc, poza wypadkami przewidzianymi w innych przepisach dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego: jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela; jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia; jeżeli powstał spór, kto jest wierzycielem; jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione.

Mając na uwadze treść powyższego przepisu, Sąd doszedł do przekonania, że zachodzą okoliczności uzasadniające złożenie przedmiotu świadczenia, czyli kwot o których mowa w sentencji postanowienia, do depozytu sądowego. Sąd nie miał wątpliwości, że nie można wprost wskazać wierzyciela zawartej 15 kwietnia 2014 roku umowy kredytu inwestycyjnego numer (...), bowiem pierwotny wierzyciel, jakim był Bank Spółdzielczy w N., w imieniu którego obecnie działa syndyk masy upadłości, kwestionuje skuteczność umowy cesji zawartej przez uczestników postępowania. Natomiast (...) Bank S.A. z siedzibą w P. wezwał C. U. (1) i J. U. do kontynuowania spłaty kredytu, kwestionując przy tym stanowisko syndyka masy upadłości Banku Spółdzielczego w N.. Okoliczności te znajdują swoje potwierdzenie w treści załączonych do wniosku o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego pism kierowanych do C. U. (1) i J. U..

Sąd Rejonowy podkreślił, że zadaniem sądu orzekającego w sprawach depozytowych jest ustalenie, czy złożenie przedmiotu do depozytu, jako szczególna forma spełnienia świadczenia przez dłużnika, jest prawnie uzasadnione (art. 693 ¹ kpc). Spełnienie przez dłużnika świadczenia w tej formie nie mieści się w ramach jego swobody decyzyjnej, albowiem decydujące znaczenie mają tu okoliczności od niego niezależne, które uniemożliwiają mu spełnienie świadczenia prawidłowo, a więc brak działania przy spełnieniu świadczenia ze strony wierzyciela.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu I instancji, wnioskodawcy wykazali, że w niniejszej sprawie zaistniała okoliczność uzasadniająca złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, uniemożliwiająca im spełnienie świadczenia, a wynikająca wprost z art. 467 kc, polegająca na tym, że wskutek okoliczności, za które nie ponoszą odpowiedzialności, nie wiedzą, kto jest wierzycielem.

Uwzględniając fakt, że wnioskodawcy zobowiązani są do spłaty rat kredytu, będących świadczeniem powtarzającym się oraz spełnienia warunków, które uprawniają C. U. (1) i J. U. do złożenia świadczeń do depozytu sądowego, Sąd na podstawie art. 693 ⁵ § l kpc zdanie pierwsze postanowił zezwolić dłużnikom na składanie w przyszłości do depozytu dalszych świadczeń w chwili, gdy staną się wymagalne.

O obowiązku zwrotu nadpłaconej opłaty od wniosku w kwocie 200 zł Sąd orzekł na podstawie art. 80 ust. l ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od postanowienia złożył Bank (...) S.A. w P., zaskarżając je w części, w której Sąd udzielił wnioskodawcom zezwolenia na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (punkty 1 – 2) i zarzucił naruszenie:

- art. 467 pkt. 3) kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie iż powstał spór co do tego, kto jest wierzycielem, a w konsekwencji zezwolenie wnioskodawcy na złożenie do depozytu sądowego określonych zaskarżonym postanowieniem kwot, podczas gdy spór co do tego, kto jest wierzycielem został rozstrzygnięty;

- art. 206 § 1 w zw. z art. 13 § 2 kpc oraz 207 § 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji niedoręczenie uczestnikowi postępowania odpisu wniosku wraz z załącznikami przed wydaniem zaskarżonego postanowienia oraz tym samym uniemożliwienie mu ustosunkowania się do podniesionych twierdzeń i zgłoszonych przez wnioskodawcę dowodów i zarzutów przed wydaniem zaskarżonego postanowienia co doprowadziło do niewyjaśnienia okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie i od których zależało wydanie i treść zaskarżonego postanowienia;

-art. 514 § l kpc poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji niedoręczenie uczestnikowi postępowania odpisu wniosku wraz z załącznikami przed wydaniem zaskarżonego postanowienia oraz tym samym uniemożliwienie uczestnikowi postępowania ustosunkowania się do podniesionych twierdzeń i zgłoszonych przez wnioskodawcę dowodów i zarzutów przed wydaniem zaskarżonego postanowienia, co doprowadziło do niewyjaśnienia okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie i od których zależało wydanie i treść zaskarżonego postanowienia;

- art. 232 w zw. z art. 13 § 2 kpc poprzez ograniczenie się przez Sąd i instancji wyłącznie do badania i uwzględniania faktów wskazanych przez wnioskodawcę z pominięciem uczestników postępowania, co doprowadziło do niewyjaśnienia okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie i od których zależało wydanie i treść zaskarżonego postanowienia.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia w punktach 1 i 2 poprzez oddalenie wniosku w całości.

(...) Bank S.A. wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów powołanych w treści uzasadnienia apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 693 ¹ kpc w postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego sąd nie bada prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku, ograniczając się do oceny, czy według przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione.

W postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego sąd, w granicach kognicji określonych przez ustawę, nie przeprowadza postępowania dowodowego, a jedynie ogranicza się do badania złożonego wniosku pod względem formalnym oraz ustalenia czy według przytoczonych we wniosku okoliczności złożenie do depozytu jest prawnie uzasadnione. W związku z tym, wskazanie okoliczności uzasadniających złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego nie tylko stanowi wymóg formalny wniosku, lecz także decyduje o tym, czy wniosek taki zostanie przez sąd uwzględniony, czy też oddalony. W istocie zatem stanowi element wniosku zbliżony do okoliczności faktycznych uzasadniających powództwo, które decydują o uwzględnieniu lub oddaleniu żądania pozwu. Sąd nie bada prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku, a rozstrzyga w tym postępowaniu, czy złożenie do depozytu sądowego jest – w świetle prawa materialnego – usprawiedliwione. Czyni to tylko na podstawie okoliczności stwierdzonych przez wnioskodawcę, ale ich prawdziwości nie sprawdza w tym postępowaniu. Prawidłowe jest stwierdzenie, że w postępowaniu depozytowym sąd nie rozstrzyga kwestii, czy złożenie do depozytu sądowego pociągnęło za sobą skutki materialne. Sąd przyjmujący depozyt powołany jest tylko do oceny, czy okoliczności przytoczone we wniosku o przyjęcie do depozytu uzasadniają, w myśl postanowień prawa cywilnego, to przyjęcie pod względem formalnym.

Dlatego nie można czynić Sądowi I instancji zarzutu, że nie prowadził postępowania dowodowego w celu ustalenia, czy istnieje spór co do tego, kto jest wierzycielem, czy nie. Z twierdzeń wniosku wynika, że w momencie, w którym został on złożony, J. U. i C. U. (1) nie mieli pewności, komu mają spełnić świadczenie. Umowę kredytu zawarli z Bankiem Spółdzielczym w N., ten jednak zbył wierzytelność na rzecz Banku (...) S.A. Po uzyskaniu informacji o zmianie wierzyciela, wnioskodawcy otrzymali pismo Syndyka masy upadłości Banku Spółdzielczego w N., że wpłaty z tytułu umowy kredytu powinny być dokonywane na rzecz upadłego. Dłużnicy znaleźli się więc w sytuacji, w której dwa różne podmioty domagały się zapłaty długu na ich rzecz.

W istocie ustawodawca ustanowił w tym wypadku domniemanie prawdziwości twierdzeń wnioskodawcy, które jest niewzruszalne. Dlatego też Sąd nie był zobowiązany do przeprowadzenia dowodów, które chciał przedstawić Bank (...) S.A. W związku z tym, zarzut naruszenia art. 232 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc jest nietrafny.

Chybiony jest również zarzut naruszenia art. 206 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc i 207 § 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc oraz 514 § 1 kpc.

W sprawach o złożenie przedmiotu do depozytu sądowego zasadą jest orzekanie na posiedzeniu niejawnym, chyba że sąd postanowi inaczej (uchwała Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2012 r., III CZP 83/11, OSNC 2012). Sąd Rejonowy mógł, ale nie musiał udzielać terminu na złożenie wyjaśnień uczestnikom, ponieważ twierdzenia wniosku nie budziły wątpliwości, a także zostały poparte dokumentami.

Nowe okoliczności, które zostały ujawnione w toku postepowania apelacyjnego, w tym przede wszystkim porozumienie między Syndykiem masy upadłości Banku Spółdzielczego w N. w upadłości i Bankiem (...) S.A., przewidujące, że umowa przelewu wierzytelności przysługującej wobec J. i C. małżonków U. na rzecz Banku (...) S.A., jest skuteczna, będą miały znaczenie dla rozpoznania ewentualnego wniosku o zezwolenie na wypłacenie z depozytu sądowego. W zaskarżonym postanowieniu Sąd wskazał, iż wypłata depozytu nastąpi pod warunkiem wykazania zakończenia sporu polubownie lub na drodze sądowej temu z uczestników, który przedłoży dokumenty, z których będzie wynikać, że drugi uczestnik nie kwestionuje prawa podmiotu żądającego wypłaty oraz, że podmiot żądający wypłaty jest wierzycielem z tytułu umowy kredytu inwestycyjnego. Nie ma natomiast podstaw do czynienia w toku postępowania odwoławczego dalszych ustaleń faktycznych, ponieważ Sąd II instancji ocenia prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego przez pryzmat jego ograniczonej kognicji. Skoro Sąd Rejonowy w postepowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego nie jest uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego, to również w postępowaniu odwoławczym Sąd działa na tej samej zasadzie.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

Na marginesie należy podnieść, że pismo procesowe J. i C. małżonków U. obejmujące cofnięcie wniosku, wysłane do Sądu Rejonowego w Żyrardowie 6 listopada 2017r., zostało przekazane do Sądu Okręgowego w Płocku w dniu 29 listopada 2017r., czyli już po rozpoznaniu apelacji. Postanowienie jest prawomocne. Cofnięcie wniosku na tym etapie postępowania jest już nieskuteczne.

Katarzyna Mirek – Kwaśnicka Renata Wanecka Joanna Świerczakowska