Sygn. akt VII U 2544/17
Dnia 26 października 2017 r.
Sąd Okręgowy w Gdańsku
VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSO Ewa Piotrowska
Protokolant: sekr. sądowy Anna Wielgosz
po rozpoznaniu w dniu 26 października 2017 r. w Gdańsku na rozprawie
sprawy I. L. i J. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
o objęcie odpowiedzialnością majątku odrębnego płatnika oraz majątku wspólnego płatnika i jego małżonki za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek
na skutek odwołania I. L. i J. L.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
z dnia 24 stycznia 2017 r. (...) (...)
oddala odwołanie.
SSO Ewa Piotrowska
Sygn. akt VII U 2544/17
Decyzją z dnia 24 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. stwierdził, że odpowiedzialność ubezpieczonego J. L., powstała z tytułu nieopłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, obejmuje majątek odrębny płatnika oraz majątek wspólny płatnika i jego małżonki I. L. powstały w trakcie obowiązywania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej – obejmując składki:
1. na ubezpieczenia społeczne za okres od stycznia do marca 2001 r. w kwocie 17.913,89 zł, w tym: 5.599,89 zł należności głównej i 12.314 zł odsetek
2. na ubezpieczenie zdrowotne za okres od stycznia do marca 2001 r. w kwocie 2.286,09 zł, w tym: 715,09 zł należności głównej i 1.571 zł odsetek
3. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od stycznia do marca 2001 r. w kwocie 275,14 zł, w tym: 86,14 zł należności głównej i 189 zł odsetek
w łącznej kwocie 20.475,12 zł (k. 10-11 akt składkowych).
Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli ubezpieczony J. L. i I. L., wnosząc o jej uchylenie w związku z faktem, iż objęte decyzją należności składkowe płatnika uległy przedawnieniu (k. 2-3 akt sprawy).
W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu spornej decyzji (k. 7-8 akt sprawy).
ąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
Ubezpieczony J. L. w latrach 1999-2013 prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą (od 2003r. działalność została zawieszona).
Będąc płatnikiem składek z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, nie dopełnił on powyższego obowiązku w zakresie odprowadzania składek m.in. za okres od dnia 01 stycznia 2001 r. do dnia 31marca 2001r. Składki należne na FUS, FUZ, FP i FGŚP zostały naliczone przez płatnika w deklaracjach (...) złożonych w dniu 24.03.2004r. korygujących uprzednio złożone dokumenty rozliczeniowe. W związku z powyższym zostały sporządzone według obowiązującego w tym dniu wzoru deklaracji rozliczeniowej stanowiącej załącznik nr 12 do rozporządzenia z dnia 6.08.2003r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów i zawierały pouczenie, że w przypadku niewpłacenia w terminie kwot wskazanych w deklaracji deklaracja ta stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W zakresie spornego okresu wnioskodawca posiada zaległości z tytułu należności składkowych wobec pozwanego w zakresie kwot należności głównych:
za styczeń 2001 r. (termin płatności do dnia 15 lutego 2001 r.):
na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych – niedopłata w kwocie 2.008,34 zł
na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego – niedopłata w kwocie 175,24 zł
na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – niedopłata 27,99 zł
za luty 2001 r. (termin płatności do dnia 15 marca 2001 r.):
na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych – niedopłata w kwocie 2.058,91 zł
na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego – niedopłata w kwocie 375,61 zł
na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – niedopłata 27,99 zł
za marzec 2001 r. (termin płatności do dnia 17 kwietnia 2001 r.):
na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych – niedopłata w 1.532,64 zł
na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego – niedopłata w kwocie 164,24 zł
na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – niedopłata 30,16 zł.
dowód: zestawienie czynności mających wpływ na przedłużenie terminów przedawnień należności objętych sporną decyzją – nienumerowane karty akt składkowych, zażalenie z dnia 24.11.2014r. k 46 akt egzekucyjnych
W okresie powstania w/w zaległości składkowych, J. L. i I. L. pozostawali w związku małżeńskim z ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej. Ich związek małżeński trwa nadal.
okoliczność bezsporna
W dniu 24 grudnia 2007r. pozwany doręczył ubezpieczonemu 12 upomnień z dnia 11 grudnia 2007 r. z wezwaniem do uiszczenia należności składkowych za okres od stycznia do marca 2001 r.
dowód: 12 upomnień z dnia 11 grudnia 2007 r. – k. 1-12 akt egzekucyjnych, zestawienie czynności mających wpływ na przedłużenie terminów przedawnień należności objętych sporną decyzją – nienumerowane karty akt składkowych
W dniu 8 lutego 2008r. ZUS wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, dotyczącego w/w należności składkowych, przekazując tytuły wykonawcze wydane dnia 29 stycznia 2008 r. o numerach: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...).
dowód: tytuły wykonawcze pozwanego z dnia 29 stycznia 2008 r. – k. 14-31 akt egzekucyjnych, zestawienie czynności mających wpływ na przedłużenie terminów przedawnień należności objętych sporną decyzją – nienumerowane karty akt składkowych, pismo z dnia 22 stycznia 2014r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w K.
W dniu 08 lutego 2013 r. ubezpieczony J. L. złożył do pozwanego wniosek o umorzenie należności składkowych za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 31 maja 2003 r. na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej: ustawa abolicyjna.
W związku z powyższym, postanowieniem z dnia 11 marca 2013 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. zawiesił postępowanie egzekucyjne.
Decyzją z dnia 30 stycznia 2014 r. pozwany organ ustalił ubezpieczonemu warunki umorzenia należności w trybie ustawy abolicyjnej (decyzja prawomocna od dnia 08 marca 2014 r.).
Następnie decyzją z dnia 29 kwietnia 2015 r. organ decyzją odmówił wnioskodawcy umorzenia należności składkowych, objętych jego wnioskiem z dnia 08 lutego 2013 r. – decyzja jest prawomocna od dnia 06 czerwca 2015 r.
W związku z powyższym, pozwany pismem z dnia 17 czerwca 2015 r. wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. o podjęcie zawieszonego postępowania egzekucyjnego prowadzonego m.in. na podstawie tytułów: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...),(...), (...), (...).
dowód: wniosek ubezpieczonego o umorzenie należności składkowych z dnia 08 lutego 2013 r. - k. 34 akt egzekucyjnych, postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego z dnia 11 marca 2013 r. – k. 36-37 akt egzekucyjnych, zawiadomienie pozwanego z dnia 14 marca 2014 r. – k. 42 akt egzekucyjnych, pismo pozwanego z dnia 17 czerwca 2015 r. – k. 50-51 akt egzekucyjnych
Postępowanie egzekucyjne, prowadzone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z wniosku pozwanego organu, zostało umorzone postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z dnia 14 września 2015 r. z uwagi na brak majątku dłużnika, z którego można by skutecznie prowadzić egzekucję.
dowód: postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z dnia 14 września 2015 r. z wnioskiem o sprostowanie postanowienia w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego – k. 52-53 akt egzekucyjnych, zestawienie czynności mających wpływ na przedłużenie terminów przedawnień należności objętych sporną decyzją – nienumerowane karty akt składkowych
Pismem z dnia 28 lipca 2016r. pozwany organ rentowy zawiadomił ubezpieczonego J. L. oraz I. L. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności składkowych za okres od stycznia do marca 2001 r. – pouczając jednocześnie o treści regulacji art. 10 § 1 k.p.a.
Korespondencja została odebrana przez J. L. oraz I. L. – jednakże żadne z nich nie zajęło w sprawie stanowiska.
dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 28 lipca 2016 r. z zpo – k. 2 akt składkowych
Następnie pismem z dnia 16 listopada 2016 r. pozwany organ rentowy zawiadomił pełnomocnika ubezpieczonego J. L. oraz I. L. o zakończeniu postępowania, pouczając w trybie art. 10 § 1 k.p.a. o prawie do wypowiedzenia się co do zebranego materiału dowodowego i zgłoszonych żądań.
Korespondencja powyższa została odebrana przez w/w pełnomocnika – żadna z osób nie ustosunkowała się do zebranego przez organ materiału dowodowego.
dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 16 listopada 2016 r. z zpo – k. 4-6akt składkowych
Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 24 stycznia 2017 r. pozwany organ stwierdził, że odpowiedzialność ubezpieczonego J. L., powstała z tytułu nieopłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, obejmuje majątek odrębny płatnika oraz majątek wspólny płatnika i jego małżonki I. L. powstały w trakcie obowiązywania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej – obejmując składki:
1. na ubezpieczenia społeczne za okres od stycznia do marca 2001 r. w kwocie 17.913,89 zł, w tym: 5.599,89 zł należności głównej i 12.314 zł odsetek
2. na ubezpieczenie zdrowotne za okres od stycznia do marca 2001 r. w kwocie 2.286,09 zł, w tym: 715,09 zł należności głównej i 1.571 zł odsetek
3. na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od stycznia do marca 2001 r. w kwocie 275,14 zł, w tym: 86,14 zł należności głównej i 189 zł odsetek
w łącznej kwocie 20.475,12 zł.
dowód: decyzja pozwanego o zakresie odpowiedzialności ubezpieczonego z tytułu zaległości składkowych z dnia 24 stycznia 2017 r. – k. 10-11 akt składkowych
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, w aktach pozwanego organu ubezpieczeniowego dotyczących ubezpieczonego, której prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu . Dowody w postaci dokumentów urzędowych Sąd ocenił na podstawie art. 244 § 1 k.p.c.
Wniosek dowodowy pełnomocnika wnioskodawców o wystąpienie o dokumentację egzekucji prowadzonej przeciwko J. L. Sąd oddalił na podstawie art. 227 kpc a contrario. Sąd zobowiązał pełnomocnika skarżących do sprecyzowania - w związku z przedłożeniem przez ZUS dokumentacji dotyczącej prowadzonego postępowania egzekucyjnego - o jaką konkretnie dokumentację Sąd ma wystąpić do organu skarbowego (k. 20-22 akt sprawy). Pełnomocnik zobowiązania nie wykonał, a w związku z tym należało uznać, że ów wniosek został zgłoszony na okoliczności nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie J. L. i I. L. podlegały oddaleniu.
Zgodnie z treścią art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 j.t. ze zm.) do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. przepisy art. 26 i 29 §1 i §2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 j.t. ze zm.), dalej: ordynacja.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy, wszystkie wymienione w art. 31 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przepisy ustawy z 1997 r. Ordynacja podatkowa mają odpowiednie zastosowanie do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne – a także na Fundusz Emerytur Pomostowych (uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2009 r., II UZP 3/09; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2009 r., II UK 304/08).
Zgodnie z art. 26 ordynacji podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.
Jak wynika zaś z art. 29 § 1 tejże ordynacji, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.
W myśl art. 46 ust. 1 ustawy systemowej, płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.
Zgodnie z art. 47 ust. 1 tejże ustawy, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:
1. do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;
2. do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;
3. do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.
Jak wynika z art. 23 ust. 1 i 1a ustawy systemowej - od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.). Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby 6,60 zł.
W myśl art. 32 ustawy systemowej, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.
Niesporne w niniejszym postępowaniu było, iż J. L. nie uiścił należności składkowych (na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) ze spornego okresu prowadzenia działalności gospodarczej w kwotach wskazanych w decyzji. Wnioskodawca bowiem okoliczności tej na żadnym etapie postępowania de facto nie kwestionował.
Jako bezsporne przyjął Sąd Okręgowy okoliczności istnienia pomiędzy J. i I. L. związku małżeńskiego w okresie, którego dotyczą sporne należności oraz obowiązywania w tym małżeństwie ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej (art. 31 k.r.i.o.).
Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia istnienia podstaw do wydania decyzji o stwierdzeniu odpowiedzialności J. L. z tytułu nieopłaconych składek na FUS, FUZ, FP i FGŚP i objęciu tą odpowiedzialnością odrębnego majątku płatnika oraz majątku wspólnego płatnika i jego małżonki I. L. z uwagi na podniesiony zarzut przedawnienia tych należności.
Sporne należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dotyczyły okresu od stycznia 2001r. do marca 2001r. Jak wynika z w/w dokumentacji, 12 upomnień z dnia 11 grudnia 2007 r., dotyczących w/w należności składkowych za okres od stycznia do marca 2001 r., pozwany doręczył ubezpieczonemu w dniu 24 grudnia 2007 r. (k. 1-12 akt egzekucyjnych). Następnie w dniu 8 lutego 2008r. pozwany organ wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, dotyczącego w/w należności składkowych, w oparciu o tytuły wykonawcze z dnia 29 stycznia 2008 r. obejmujące m.in. sporne należności.
W okresie od 11 marca 2013r. do czerwca 2015r. postępowanie było zawieszone w związku ze złożonym przez płatnika wnioskiem o umorzenie należności składkowych za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 31 maja 2003 r. na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551). Ostatecznie zaś, postępowanie egzekucyjne, prowadzone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z wniosku pozwanego organu, zostało umorzone postanowieniem Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. z dnia 14 września 2015 r. z uwagi na brak majątku dłużnika, z którego można by skutecznie prowadzić egzekucję (k. 52 akt egzekucyjnych).
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6.
Przepis w obecnym brzmieniu obowiązuje od dnia 01 stycznia 2012 r. – zaś sporne należności odnoszą się do okresu 2001 r. – a więc prześledzenia wymaga chronologia zmian wspomnianej regulacji na przestrzeni lat.
W okresie od daty wejścia w życie ustawy systemowej tj. od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2002 r. art. 24 ust. 4 ustawy systemowej stanowił, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Powyższy 5-letni termin został wydłużony do lat 10 na mocy ustawy nowelizującej z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U z 2002 nr 241 poz. 2074) z mocą obowiązującą od dnia 01 stycznia 2003 r. Nie wprowadzono przy tym regulacji w postaci przepisów przejściowych określających zasady przedawniania się zaległości składkowych powstałych przed dniem 01 stycznia 2003 r. W orzecznictwie przyjęto, iż do składek na ubezpieczenia społeczne należnych i nieprzedawnionych przed dniem 31 grudnia 2002 r. należy stosować przepis art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Tekst jednolity: Dz. U. 2007 r. Nr 11 poz. 74) w brzmieniu nadanym ustawą (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 r., I UZP 4/2008, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2005 r., I UK 232/04). Kolejna nowelizacja art. 24 ust. 4 wynikająca z ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 nr 232, poz. 1378) przywróciła 5-letni termin przedawnienia - z mocą obowiązywania od dnia 01 stycznia 2012 r. W treści art. 27 ustawy nowelizującej wskazano przy tym, że do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 41b ust. 1 ustawy wymienionej w art. 2 oraz w art. 24 ust. 4 ustawy wymienionej w art. 11, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 01 stycznia 2012 r. Jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 01 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Zgodnie zaś z art. 24 ust. 5b ustawy systemowej (obowiązujący od dnia 01 lipca 2004 r.), bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.
Mając na uwadze treść cytowanego przepisu art. 24 ust. 5b ustawy systemowej, należy uznać, że doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczeń objętych sporną decyzją na czas trwania postępowania egzekucyjnego tj. od dnia 11 grudnia 2007r. do dnia 14 września 2015 r., a do dnia wydania zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji (24 stycznia 2017r.) nie doszło do przedawnienia spornych należności.
Mając powyższe na uwadze, działając na zasadzie art. 477 14 § 1 k.p.c. w związku z przytoczonymi przepisami, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawców jako niezasadne.
SSO Ewa Piotrowska