Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 grudnia 2017 roku w S.

sprawy z powództwa G. K.

przeciwko E. N.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim z dnia 26 kwietnia 2017 roku, sygn. akt I C 359/16

1.  oddala apelacje;

2.  nakazuje pobrać od powoda G. K. na rzecz Skarbu Państwa -Sadu Okręgowego w Szczecinie kwotę 64 (sześćdziesiąt cztery) złote 78 (siedemdziesiąt osiem) groszy tytułem kosztów sądowych.

SSO Sławomir Krajewski SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 779/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim w sprawie z powództwa G. K. przeciwko E. N., sygn. akt I C 359/16:

I.  oddalił powództwo w całości;

II.  zasądził od powoda G. K. na rzecz pozwanej E. N. kwotę 500 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  nakazał pobrać od powoda G. K. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim kwotę 192,22 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy oparł powyższe orzeczenie na ustalonym w sposób następujący stanie faktycznym i rozważaniach prawnych:

W dniu 28 września 2015 roku G. K. i E. N. zawarli umowę sprzedaży i montażu dwóch sztuk drzwi zewnętrznych produkcji (...) z K., model (...) 75 o szerokości 90 cm. Ustalono kierunek otwierania, wygląd zewnętrzny, rodzaj ościeżnic i okuć. Drzwi miały być zamontowane w domu pozwanej w Ł. 254, K.. Pozwana tytułem zaliczki wpłaciła na rzecz powoda kwotę 3000,00 złotych. Reszta wynagrodzenia miała zostać wpłacona przez pozwaną po dokonaniu montażu drzwi i ich odbiorze, na podstawie wystawionej faktury VAT.

W dniu 28 listopada 2015 roku pracownicy powoda dostarczyli i zamontowali w domu pozwanej obie sztuki drzwi. W głównym wejściu zostały zamontowane drzwi dwuskrzydłowe z naświetlem, zaś w wejściu bocznym drzwi jednoskrzydłowe z naświetlem. Obie pary drzwi zostały zamontowane, jako otwierające się do wewnątrz. Pozwana podpisała protokół odbioru nie zgłaszając żadnych zastrzeżeń.

W dniu 01 grudnia 2015 roku powód wystawił pozwanej fakturę VAT na kwotę 4800,84 złotych z siedmiodniowym terminem płatności. Po otrzymaniu faktury pozwana poinformowała powoda, że obie pary drzwi są nieszczelne i nie spełniają swojej funkcji.

Powód kilkakrotnie wysyłał swoich pracowników, którzy regulowali drzwi. Również sam udał się do pozwanej w celu regulacji drzwi. Pozwana po kilku dniach ponownie zgłaszała, że obie pary drzwi na nowo się rozszczelniają. W piśmie z dnia 13 stycznia 2016 roku pozwana złożyła reklamację, opisując, że pomimo sześciokrotnej regulacji w kilku miejscach drzwi nadal są nieszczelne i zażądała, aby został przysłany przez powoda rzeczoznawca w celu ustalenia, czy drzwi spełniają swoją funkcję pod względem szczelności.Po kilku regulacjach powód podjął decyzję o wymontowaniu drzwi i ponownym ich zamontowaniu w przeciwnym kierunku zamykania, tak aby były one dociskane przez wiatr do uszczelki. Po wykonaniu tych prac pozwana nadal zgłaszała zastrzeżenia co do szczelności drzwi.

W piśmie z dnia 14 kwietnia 2016 roku pozwana oświadczyła, że rezygnuje z założonych w swoim domu drzwi, gdyż pomimo wielokrotnej regulacji nie spełniają one swojej funkcji.

W dniu 22 kwietnia 2016 roku powód za pośrednictwem pełnomocnika adwokata J. C. wysłał do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 4800,84 złotych z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 01 stycznia 2016 roku

Z opinii biegłego z zakresu budownictwa F. Z. (1) z dnia 08 marca 2017 roku, wykonanej po przeprowadzeniu oględzin w dniu 09 stycznia 2017 roku wynika, że obie sztuki drzwi, zamontowanych w domu pozwanej nie posiadały wad fizycznych. Nieprawidłowo został wykonany montaż obu sztuk drzwi, między innymi: pianka montażowa nie wypełnia w sposób ciągły przestrzeni między ościeżnicą i murem, nie usunięto nadmiaru pianki, zostały krzywo osadzone zawiasy, górny zawias jest luźny i nie podtrzymuje skrzydła drzwiowego, została uszkodzona w czasie montażu ościeżnicy warstwa fakturowa budynku na całym obwodzie drzwi, kotwa montażowa została zbyt mocna dociśnięta, widoczne zagłębienie w ościeżnicy, pianka montażowa z przerwami, niedociśnięty nadmiar panki montażowej, został uszkodzony środkowy zawias skrzydła wejściowego drzwi dwuskrzydłowych - brak możliwości regulacji, przy próbie naprawy zostało uszkodzone gniazdo na zapadki zamka w mniejszym skrzydle podwójnych drzwi, została wykrzywiona krawędź skrzydła, wąskie skrzydło zostało obniżone w stosunku do szerokiego skrzydła, uszczelki nie stanowią pełnej przegrody, przy zamykaniu skrzydło szerokie zahacza o skrzydło wąskie, co powoduje uszkodzenia skrzydeł, widoczne uszkodzenia obok wkrętów, skrzydło szerokie jest wychylone z pionu na zewnątrz, nie można zamknąć skrzydła szerokiego, konieczność podniesienia skrzydła do góry, widoczna szpara przy swobodnym zamykaniu, widoczna szpara między ościeżnicą a szerokim skrzydłem od strony zawiasów przy swobodnym zamykaniu, skrzydło drzwiowe luźne na zawiasach, widoczna szpara na wylot między ościeżnicą a skrzydłem szerokim od strony zawiasów, nieusunięty nadmiar pianki montażowej przy drzwiach pojedynczych, w lewym, dolnym rogu drzwi pojedynczych widoczna szpara na wylot. Wszystkie główne usterki funkcjonowania obu drzwi wynikają z wadliwie, krzywo zamontowanych ościeżnic. Próby naprawienia drzwi poprzez regulację na zawiasach doprowadziły do uszkodzenia zawiasów, co uniemożliwiło jakąkolwiek regulację ułożenia skrzydeł drzwiowych w stosunku do ościeżnicy. Spowodowało to następnie uszkodzenia skrzydeł drzwiowych. Przed uszkodzeniem zamków i skrzydeł usterki mogły być poprawione przez demontaż ościeżnic i ich ponowny, prawidłowy montaż. Sama regulacja skrzydeł nie mogła doprowadzić do usunięcia usterek montażu. Usterki mają charakter istotny. Drzwi nie spełniają swojej roli. Na obecnym etapie, po odkształceniu wszystkich istotnych elementów drzwi nie można już ich naprawić. Należy je demontować i zamontować nowe drzwi.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy wskazał, iż stosunkiem cywilnoprawnym jaki łączył strony G. K. i E. N. była umowa sprzedaży dwóch sztuk drzwi i umowa o dzieło, mająca za przedmiot zamontowanie tych drzwi w nieruchomości budynkowej pozwanej.

Pomiędzy stronami nie był sporny zakres prac, jakie miał wykonać powód w ramach umowy o dzieło lecz prawidłowość wykonania dzieła i zakres odpowiedzialności pozwanej z tytułu wynagrodzenia za wykonaną umowę, przy czym powód twierdził, że całość umowy została przez niego prawidłowo wykonana i należy się mu od pozwanej reszta umówionego, ryczałtowego wynagrodzenia w kwocie 4800,84 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następnego po dniu wyznaczonym w fakturze VAT, jako dzień płatności, zaś pozwana twierdziła, że z powodu nieprawidłowego wykonania umowy tj. istotnych wad fizycznych dzieła, których powód pomimo kilkukrotnych poprawek nie zdołał usunąć, skutecznie odstąpiła od umowy i zażądała zwrotu wzajemnych świadczeń, a tym samym nie jest obowiązana zapłacić powodowi żądanej pozwem kwoty.

Sąd Rejonowy uznał, iż żądanie powoda o zapłatę wynagrodzenia za wykonane dzieło ma swoją podstawę w przepisie art. 627 k.c.

W przedmiotowej sprawie w celu ustalenia, czy drzwi sprzedane pozwanej przez powoda, bądź prace montażowe wykonane przez pracowników powoda były wadliwe Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa F. Z. (1). Z jego opinii pisemnej z dnia 08.03.2017 roku wynika, że nie stwierdził on pierwotnych wad fizycznych drzwi, natomiast szereg niezgodności z umową i nieprawidłowości w funkcjonowaniu drzwi, w szczególności ich nieszczelności i utrudnienia w zamykaniu, są wynikiem nieprawidłowego montażu ościeżnic drzwi, które zostały zamontowane bez zachowania kątów prostych zarówno w pionie, jak i w poziomie. Było to przyczyną ciągłego rozszczelniania się obu par drzwi i uszkodzeń skrzydeł drzwi w procesie ich zamykania. Ponadto po kilkukrotnej regulacji na zawiasach doszło do uszkodzenia zawiasów, co uniemożliwiło jakąkolwiek dalszą regulację ułożenia skrzydeł drzwiowych w stosunku do ościeżnicy. Z wniosków opinii wynika, że „oczywiście krzywo zamontowane ościeżnice (skręcone) powstały w wyniku błędu w ich montażu”. Wada ta mogła być poprawiona przez demontaż i ponowny prawidłowy montaż ościeżnic, jednakże do czasu, gdy w wyniku nieprawidłowych regulacji zostały zniszczone skrzydła drzwiowe. Na obecnym etapie ta wada montażu jest istotna, gdyż uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie drzwi i jest niemożliwa do naprawienia. Obie pary drzwi nadają się jedynie do wymontowania i nie mogą być już ponownie użyte. Zarówno w opisie opinii, jak i na zamieszczonych w niej zdjęciach zostały udokumentowane istotne wady zamontowanych drzwi dwuskrzydłowych i jednoskrzydłowych w postaci dużych szczelin pomiędzy skrzydłami a ościeżnicą, które miejscami mają postać prześwitów oraz krzywizny. Te wady niewątpliwie są wadami istotnymi powodującymi, że drzwi nie spełniają swojej roli ochronnej przed warunkami atmosferycznymi oraz nie mają właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony, wynikający z okoliczności i przeznaczenia. Drzwi są nieszczelne, a ponadto w przypadku drzwi dwuskrzydłowych istnieją trudności w ich zamykaniu, polegające na konieczności podniesienia skrzydeł drzwiowych w celu dopasowania ich do otworu ościeżnicy, co wynika z uszkodzenia zawiasów. Ponadto biegły stwierdził szereg mniej istotnych i możliwych do usunięcia wad, które nie zostały usunięte pomimo kilkukrotnego wzywania przez pozwaną do naprawy np. braki w piance montażowej. Ponadto biegły ustalił istnienie wad, które mają wpływ na estetykę wykonania prac montażowych np. niedocięty nadmiar pianki montażowej.

Sąd Rejonowy stwierdził, iż jak wynika z ustaleń faktycznych pozwana bez zbędnej zwłoki po ustaleniu nieszczelności drzwi zgłosiła tą nieprawidłowość powodowi, najpierw w rozmowie telefonicznej a następnie w piśmie z dnia 13 stycznia 2016 roku (montaż wykonany w dniu 28 listopada 2015 roku). Pomimo kilkukrotnych prób wyregulowania obu par drzwi, a następnie wymontowania ościeżnic i wstawienia drzwi w odwrotnym kierunku otwierania, naprawy nie przyniosły pożądanych rezultatów, co umożliwiło pozwanej skorzystanie z uprawnienia do odstąpienia od umowy, które to oświadczenie pozwana złożyła w piśmie z dnia 14 kwietnia 2016 roku w brzmieniu „w związku z powyższym jestem zmuszona zrezygnować z założonych w moim domu drzwi, gdyż nie spełniają one podstawowych funkcji.”

Sąd Rejonowy uznał, iż pozwana składając oświadczenie o odstąpieniu w dniu 14.04.2016 roku zachowała terminy przewidziane w przepisach art. 568 § 1 zd. 1 k.c., § 2 k.c. i § 3 k.c.

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że istnieje możliwość zdemontowania wadliwych drzwi wraz z ościeżnicami, które obecnie nie spełniają swojej podstawowej funkcji. Powoduje to, że strony mogą sobie nawzajem zwrócić swoje świadczenia. Co prawda pozwana nie zdemontowała dotychczas drzwi, co mogłaby uczynić na koszt powoda, jednakże w piśmie z dnia 14 kwietnia 2016 roku oświadczyła, że rezygnuje z drzwi, zaś na rozprawie w dniu 16 września 2016 roku oświadczyła w obecności pełnomocnika powoda, że żąda, aby powód „zabrał drzwi i oddał jej pieniądze”. Ponadto żądanie pozwu dotyczyło wykonania uprawnień z niewykonania umowy, nie zaś z bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej w związku z niewydaniem świadczenia powoda. Sąd, zaś nie może orzekać ponad żądanie pozwu (art. 321 k.p.c.).

Z powyższych względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo w całości.

Sąd Rejonowy wskazał jeszcze, iż w związku z orzeczeniem zgodnym ze stanowiskiem pozwanej zaniechał rozważań o zasadności i skuteczności zarzutu pozwanej w przedmiocie przedawnienia roszczenia powoda.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie przepisu art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód i zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie:

I. przepisów postępowania prowadzące do nieważności postępowania, tj.:

a) art. 224 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku pomimo uprzedniego wyznaczenia stronie powodowej 14-dniowego terminu do wniesienia zarzutów od opinii uzupełniającej biegłego sądowego i braku upływu tego terminu w dniu wydania wyroku, co doprowadziło do zaniechania wszechstronnej oceny materiału dowodowego, w tym opinii biegłego sądowego i uniemożliwienia stronie złożenie twierdzeń i dowodów, co w konsekwencji doprowadziło do pozbawienia strony powodowej możności obrony swych praw, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą o której mowa w art. 379 pkt 5 k.p.c.;

II. przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 227 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie przeprowadzenia dowodu z ustnej uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa F. Z. (1) pomimo wskazania przez powoda w treści zarzutów do opinii biegłego okoliczności wymagających dodatkowego wyjaśnienia - w szczególności co do twierdzeń o niewłaściwym montażu ościeżnicy, przyczynach nieszczelności drzwi - oraz sygnalizowanej przez powoda konieczności umożliwienia zadania pytań biegłemu, co doprowadziło do braku wszechstronnego zebrania materiału dowodowego i rozstrzygnięcia sprawy pomimo braku wyjaśnienia wątpliwości istotnych dla przedmiotu sporu a dotyczących jakości wykonanych przez powoda prac, podstaw odstąpienia od umowy;

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej i sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj.:

- dowolnej oceny pisemnego zlecenia z dnia 28 września 2015 roku i protokołu odbioru z dna 28 listopada 2015 roku i błędne ustalenie, że powód był zobowiązany do wykonania nie tylko montażu zamówionych przez pozwaną drzwi, ale również obróbki murarskiej oraz robót elewacyjnych, za co przysługiwało mu wynagrodzenie ryczałtowe, podczas gdy zgromadzone w sprawie dowody z dokumentów oraz treść zeznań przesłuchanych stron wskazuje jednoznacznie, iż przedmiotem zlecenia był jedynie montaż drzwi bez dodatkowych prac murarskich i wykończeniowych, a zlecenie w tym zakresie wiązałoby się z dodatkowymi kosztami na które żadna ze stron nie wyrażała zgody, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, że powód nie wykonał umowy w całości i wykonał zlecone prace w sposób na tyle wadliwy, że pozwanej przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy w całości;

- przyjęcia za wiarygodne zeznań pozwanej oraz świadka S. N., podczas gdy zeznania te stoją w sprzeczności z dowodami z dokumentów, w tym w szczególności z protokołem odbioru podpisanym przez pozwaną, w który pozwana nie składała zastrzeżeń ani co do zakresu prac wykonanego przez powoda ani jakości wykonanych prac, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, że powód nie wykonał umowy w całości i wykonał zlecone prace w sposób na tyle wadliwy, że pozwanej przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy w całości;

- przyjęcia za w pełni wiarygodną opinię biegłego sądowego F. Z. (2), podczas gdy w opinii tej biegły dokonuje nieuprawnionej oceny charakteru umowy wiążącej strony, nieprofesjonalnych i godzących w obiektywność biegłego ocen co do osoby powoda, biegły nie wyjaśnił podniesionych przez powoda w zarzutach wątpliwości co do metodyki wykonanych pomiarów oraz sposobu ustalenia rzekomo wadliwych prac powoda, co w konsekwencji doprowadziło do bezzasadnego przyjęcia, iż opinia sądowa dowodzi w sposób jednoznaczny i jasny, iż pozwana miało prawo odstąpić od umowy o dzieło w całości;

c) art. 328 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie wskazania w treści uzasadnienia wyroku na których dowodach Sąd oparł swe rozważania, jak ocenił wiarygodność przeprowadzonych dowodów- w tym przesłuchanych świadków: M. K., T. Ł. oraz przesłuchania stron, przyczyn, dla których pewnym dowodowym odmówił wiarygodności, co uniemożliwia dokonania oceny i weryfikacji przeprowadzonej przez Sąd I Instancji oceny materiału dowodowego i podstaw leżących u wydania rozstrzygnięcia w wyroku.

Wskazując na powyższe zarzuty wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, zniesienie postępowanie w zakresie objętym nieważnością, tj. od dnia rozprawy z dnia 26 kwietnia 2017 roku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji oraz o zasadzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ewentualnie, w przypadku niestwierdzenia nieważności postępowania, wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 4880,84 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie według k.c. od dnia 9 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Ewentualnie, w przypadku stwierdzenia konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sadowi I Instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu w II instancji.

Nadto wniesiono o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa F. Z. (1) celem umożliwienia powodowi zadania pytań dotyczących przedmiotu jego opinii, wskazanych w treści pierwszych i drugich zarzutów pisemnych do opinii biegłego sądowego na okoliczność jakości wykonanych prac przez powoda, przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości w pracy drzwi zamontowanych u pozwanej, zakresu prac zleconych powodowi, metodyki wykonanych przez biegłego pomiarów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zaakcentować należy, że prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez Sąd meriti dwóch naczelnych obowiązków procesowych, tj. przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu ujawnionych okoliczności. Rozstrzygnięcie to winno również znajdować oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Postępowanie apelacyjne zaś, na co wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, choć jest postępowaniem odwoławczym, stanowi kontynuację postępowania przeprowadzonego przez Sąd I instancji. Z tego powodu, uwzględniając treść art. 382 k.p.c., sąd odwoławczy ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz jego własnej samodzielnej oceny, przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c.

W tym miejscu wskazania zatem wymaga, iż główny zarzut apelacji sprowadzał się do tego, iż w ocenie skarżącego powoda błędne działanie Sądu Rejonowego doprowadziło do pozbawienia strony powodowej możności obrony swych praw.

W orzecznictwie przyjmuje się, że pozbawienie strony możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1974 roku, II CR 155/74, opubl. OSP Nr 3/75 poz. 66; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 roku, III CKN 34/98, opubl. Prok. i P. Nr 5/99 poz. 41; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2002 roku, V CKN 1057/00, opubl. baza prawna LEX Nr 55517].

Ocena, czy doszło do pozbawienia strony możliwości obrony jej praw, jest dokonywana na podstawie konkretnych okoliczności sprawy. O nieważności postępowania z omawianej przyczyny można mówić tylko wówczas, gdy strona została pozbawiona uprawnień procesowych wskutek wadliwego postępowania sądu, a nie wtedy, gdy strona na skutek własnego działania z uprawnień tych nie skorzystała. Określone środki procesowe, także te, które mają na celu zagwarantowanie stronom ich praw, winny być przez strony wykorzystywane w sposób właściwy i służący rzeczywiście realizacji tych praw [vide: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 marca 2002 roku, III CKN 461/99]. Analizując, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, należy w pierwszej kolejności rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, w końcu zaś ocenić, czy pomimo zaistnienia tych okoliczności strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych przesłanek można przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2008 roku, V CSK 488/07, opubl. baza prawna LEX Nr 424315].

Przenosząc przedstawione wyżej rozważania do realiów niniejszego sporu, stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy rzeczywiście zamknął rozprawę i wydał wyrok pomimo uprzedniego wyznaczenia stronie powodowej 14- dniowego terminu do wniesienia zarzutów do opinii uzupełniającej biegłego sądowego i braku upływu tego terminu w dniu wydania wyroku. Jednakże uchybienie to nie powoduje pozbawienia strony możliwości działania, a jedynie świadczy o jego ograniczeniu spowodowanym naruszeniem przepisów postępowania, które jednakże może zostać konwalidowane na skutek działań podjętych przez sąd odwoławczy.

W wyniku wnikliwej analizy akt niniejszej sprawy Sąd Odwoławczy doszedł bowiem do przekonania, iż choć nie sposób zgodzić się z takim działaniem sąd pierwszej instancji, to jednak zaskarżone orzeczenie jako odpowiadające prawu winno się ostać. Celem zaś sanowania uchybienia Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego, który na rozprawie z dnia 12 grudnia 2017 roku ustnie ustosunkował się do zarzutów zgłoszonych przez stronę powodową w piśmie z dnia 26 kwietnia 2017 roku. W tym stanie sprawy nie zaszła zatem potrzeba uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej Instancji, a Sąd Okręgowy mógł przystąpić do jej merytorycznego rozpoznania.

Dokonując merytorycznej oceny zasadności żądania pozwu sąd odwoławczy nade wszystko przychylił się do poczynionej przez sąd pierwszej instancji kwalifikacji prawnej umowy z dnia 18 września 2015 roku, będącej podstawą roszczeń wysnuwanych przez powoda przeciwko pozwanej w tym postępowaniu, iż z uwagi na jej treść oraz charakter należało ją zakwalifikować jako umowę o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c.

Zgodnie z definicją umowy o dzieło zawartą w art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

W świetle ujawnionego w tym postępowaniu materiału dowodowego nie budziło nadto wątpliwości Sąd Okręgowego, że pozwana przed wszczęciem niniejszego postępowania wielokrotnie wzywała powoda do usunięcia stwierdzonych wad dzieła, jednak powód w wyznaczonym mu przez zamawiającą terminie wad tych nie usunął. Oznacza to, że w świetle art. 638 § 1 k.c., zgodnie z którym do odpowiedzialności za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży oraz art. 560 § 1 k.c. (który stanowi, że jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady) pozwana mogłaby odstąpić od łączącej strony umowy o dzieło, gdyby wykazała, że wady jakimi dotknięte było dzieło były istotne. Wady dzieła są istotne, jeżeli wskutek ich wystąpienia dzieło jest niezdatne do określonego w umowie użytku, ze względu na to, że nie posiada cech umożliwiających jego eksploatację albo ma niewłaściwą formę zewnętrzną (vide S. B. (w:) (...) prawa cywilnego, t. III, cz. 2, s. 442]. Wady istotne dzieła mogą być zarówno wadami usuwalnymi, jak i nieusuwalnymi [podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 1999 roku, I CKN 957/97, OSNC 1999, nr 7–8, poz. 131]. W wypadku wystąpienia wad istotnych zamawiający może skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2004 roku, IV CK 356/02, Mon. S.. 2005, nr 5, s. 14].

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia sąd pierwszej instancji kierując się wnioskami biegłego sądowego z zakresu budownictwa F. Z. (1) uznał, że dzieło wykonane przez powoda było dotknięte wadami istotnymi. Wedle biegłego dzieło zostało wykonane wadliwie z uwagi na nieprawidłowy montaż ościeżnic drzwi, które zostały zamontowane bez zachowania kątów prostych zarówno w pionie, jak i w poziomie. Było to przyczyną ciągłego rozszczelniania się obu par drzwi i uszkodzeń skrzydeł drzwi w procesie ich zamykania. Ponadto po kilkukrotnej regulacji na zawiasach doszło do uszkodzenia zawiasów, co uniemożliwiło jakąkolwiek dalszą regulację ułożenia skrzydeł drzwiowych w stosunku do ościeżnicy. Z opinii biegłego wynika ponadto, iż wada ta mogła być poprawiona przez demontaż i ponowny prawidłowy montaż ościeżnic, jednakże do czasu, gdy w wyniku nieprawidłowych regulacji zostały zniszczone skrzydła drzwiowe. Na obecnym etapie ta wada montażu jest istotna, gdyż uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie drzwi i jest niemożliwa do naprawienia. Obie pary drzwi nadają się jedynie do wymontowania i nie mogą być już ponownie użyte. Wskazane przez biegłego wady mają zatem charakter istotny, tzn. czynią dzieło niezdatne do zwykłego użytku. Wyłączają normlane korzystanie z rzeczy zgodnie z celem umowy, odbiegają w sposób zasadniczy od cech funkcjonalnych, estetycznych właściwych danemu dziełu, znacznie obniżają wartość. Powyższe przesądziło o przyjęciu, że pozwana była uprawniony do odstąpienia od umowy i taką też oceną, w przekonaniu sądu odwoławczego, w realiach rozpatrywanej sprawy należy się w pełni zgodzić.

Wprawdzie powyższe wnioski zawarte w opinii biegłego były kwestionowane przez stronę powodową, tym niemniej mieć należało na uwadze, że dowód z opinii biegłego ma charakter szczególny, gdyż wymaga polemiki z wnioskami wywiedzionymi przez osobę posiadającą – w przeciwieństwie do sądu i stron - wiadomości specjalne. Przyjmuje się zatem, iż sąd w zasadzie ocenia opinię biegłego wyłącznie pod kątem kryteriów zgodności z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia skuteczności wyrażonych w niej wniosków, bez wkraczania jednakże w sferę wiedzy specjalistycznej [vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, IV CKN 1383/00, LEX nr 52544; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005 roku, II CK 572/04, LEX nr 151656; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 23 lipca 2014 roku, III AUa 462/13, LEX nr 1527191]

W przekonaniu zaś sądu odwoławczego w niniejszej sprawie brak jest podstaw do kwestionowania oceny wyrażonej w opinii biegłego. Wnioski biegłego F. Z. (1) zawarte w sporządzonej przez niego opinii pisemnej, z uwagi na ich logiczność, spójność i należyte umotywowanie, poparte specjalistyczną wiedzą oraz wieloletnim doświadczeniem biegłego, przekonywały o zasadności uznania tej opinii za miarodajną do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie. Fakt, iż opinia ta nie była korzystna dla jednej ze stron (w tym wypadku powoda) nie mogła jeszcze stanowić dostatecznej podstawy do uznania wniosków biegłego za nieprawidłowe. Zwłaszcza, że w związku z zarzutami strony powodowej Sąd Okręgowy dopuścił dowód z ustnej uzupełniającej opinii biegłego F. Z. (1). W opinii uzupełniającej biegły sądowy stanowczo podtrzymał swe dotychczasowe stanowisko wyrażone w opinii pisemnej oraz rzeczowo i wyczerpująco odniósł się do zarzutów powoda wyjaśniając wysnute przez niego zastrzeżenia. Wskazał przede wszystkim, iż nie ma możliwości, żeby takie odchylenie powstało w wyniku użytkowania, a zawiasy od drzwi zostały od początku źle dopasowane. Podkreślenia wymaga, iż w istocie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostawała okoliczność zamontowania drzwi jedynie na piance i kotwach oraz to, że pianka wklejona pomiędzy ościeżnice nie została wykończona, gdyż ta kwestia nie determinowała przyjęcie przez biegłego istotnej wadliwości wykonanego dzieła. Dotyczy to także kwestii obróbek malarskich. Biegły wskazał, iż wady te nie mają charakteru wad konstrukcyjnych, a jedynie estetyczne, a tym samym nie miały charakteru istotnych. Na marginesie wskazać jedynie, że te ewentualne wady były widoczne w chwili oddawania dzieła pozwanej i nie wniosła ona do nich żadnych zastrzeżeń, co oznacza, że nie może z tego tytułu dochodzić roszczeń z tytułu rękojmi za wady wykonanego dzieła. Tym niemniej skarżący pomija fakt, że sąd pierwszej instancji wywiódł w ślad za biegłym, że decydujące znaczenia ma kwestia niewłaściwego wykonania montażu ościeżnic, co doprowadziło do wypaczenia skrzydeł i w konsekwencji nieszczelności zamontowanych drzwi. Jak wynika z opinii biegłego sądowego powyższa wada montażu jest istotna, gdyż uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie drzwi i jest niemożliwa do naprawienia. Wady zamontowanych drzwi dwuskrzydłowych i jednoskrzydłowych mają postać dużych szczelin pomiędzy skrzydłami a ościeżnicą, które miejscami stanowią prześwity oraz krzywizny. Te wady niewątpliwie są wadami istotnymi powodującymi, że drzwi nie spełniają swojej roli ochronnej przed warunkami atmosferycznymi oraz nie mają właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony, wynikający z okoliczności i przeznaczenia. Drzwi są nieszczelne, a ponadto w przypadku drzwi dwuskrzydłowych istnieją trudności w ich zamykaniu, polegające na konieczności podniesienia skrzydeł drzwiowych w celu dopasowania ich do otworu ościeżnicy, co wynika z uszkodzenia zawiasów.

Tym samym opierając się na sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania opinii biegłego sądowego przyjęcia wymaga, iż w tej sprawie mamy do czynienia z dziełem dotkniętym wadami istotnymi, to z kolei w świetle nieusunięcia wad przez powoda w terminie wskazanym przez pozwaną, uprawniało ją do odstąpienia od umowy.

Reasumując, skoro powód wykonał powierzone mu przez pozwaną dzieło wadliwie, a przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło, iż wady te były istotne, zaś powód wzywany przez pozwaną do usunięcia wad dzieła, pomimo kilkukrotnych prób, nie uczynił zadość swemu obowiązkowi, to w takiej sytuacji nie budziło wątpliwości sądu odwoławczego, iż pozwana w świetle art. 638 k.c. w zw. z art. 556 k.c. i art. 560 § 1 k.c. była uprawniona do tego, aby odstąpić od łączącej strony umowy o dzieło.

Zgodzić przy tym należy się z sądem pierwszej instancji, iż pozwana złożyła wobec powoda skutecznie oświadczenie o odstąpieniu od umowy, czyniąc to w piśmie z dnia 14 kwietnia 2016 roku. Zastosowanie przy tym znajdzie w tym przypadku art. 61 § 1 k.c., zgodnie z którym, oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

Ostatecznie przyjmując, że pozwana złożyła skutecznie wobec powoda oświadczenie o odstąpieniu od umowy, nie budziło wątpliwości sądu odwoławczego, że w konsekwencji był on, na obecnym etapie postepowania, uprawniony do domagania się jedynie zwrotu od pozwanej wadliwych drzwi wraz z ościeżnicami, co jednakże nie było przedmiotem niniejszego postępowania.

W kontekście zaś podnoszonych przez apelującego kwestii dopuszczenia się przez sąd pierwszej instancji naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. poprzez lakoniczność oraz ogólnikowość sporządzonego uzasadnienia i doprowadzenie tym samym do niemożności zrozumienia przyczyn i podstaw prawnych oraz faktycznych rozstrzygnięcia sprawy wskazać należało, iż z takim stanowiskiem nie sposób się zgodzić.

Przywołany przepis wskazuje na obligatoryjną treść uzasadnia, jednakże nawet w przypadku lakoniczności uzasadnienia nie można mówić o naruszeniu treści przywołanego powyżej uregulowania, jeżeli Sąd tak wytłumaczy motywy rozstrzygnięcia, by w wyższej instancji mogła zostać oceniona jego prawidłowość. Braki w uzasadnieniu uniemożliwiające odczytanie motywów rozstrzygnięcia są wystarczającym powodem uchylenia werdyktu i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia [vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007 roku, V CSK 115/07, M. Praw. 2007, nr 17, poz. 930]. W przedmiotowej sprawie nie mamy jednakże do czynienia z taką sytuacją. Co istotne bowiem uznaje się, że zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu drugiej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego [vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 roku, I UK 129/09, LEX nr 558286]. Analiza akt przedmiotowej sprawy prowadzić musi zaś do przekonania, że Sąd Rejonowy zebrał na tyle obszerny materiał dowodowy, iż umożliwił on sądowi drugiej instancji, będącemu również Sądem merytorycznie rozstrzygającym sprawę, dokonanie w oparciu o akta sprawy kontroli instancyjnej i ustalenie, iż ocena dokonana przez sąd pierwszej instancji odpowiada prawu.

Tak argumentując i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację powoda jako niezasadną w całości oddalił, o czym orzekł w punkcie pierwszym wyroku.

Stosownie do wyniku postępowania przed sądem drugiej instancji w punkcie drugim sentencji Sąd Okręgowy nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 64,78 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. W sprawie pozostały bowiem nieuiszczone koszty sądowe w postaci wynagrodzenia biegłego sądowego, które tymczasowo zostało pokryte z sum budżetowych Skarbu Państwa. W myśl zaś art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2014, poz. 1025) obowiązkiem ich poniesienia należało obciążyć w całości powoda, z uwagi na to, iż przegrał przedmiotowe postępowanie.

SSO Sławomir Krajewski SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Tomasz Sobieraj