Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2016 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy E. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania E. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 17 sierpnia 2016 roku nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 1519/16

UZASADNIENIE

Dnia 20 kwietnia 2016r. ubezpieczony E. R. wniósł do organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. o przyznanie prawa
do emerytury.

Decyzją z dnia 17 sierpnia 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa
do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie 12 lat, 1 miesiąc i 1 dzień.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji domagał się przyznania prawa do emerytury
z tytułu pracy w warunkach szczególnych po uprzednim zaliczeniu do takiej pracy okresów zatrudnienia:

- w Fabryce (...) w R. od dnia 12 grudnia 1975r. do dnia 31 marca 1975r., gdzie zajmował się produkcją drabin, schodów i włazów owalnych,

- całego okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w K. od dnia 4 kwietnia 1978r. do dnia 30 kwietnia 1993r., gdy organ rentowy zaliczył tylko niektóre okresy z tego zatrudnienia.

W toku postępowania ubezpieczony wniósł również o zaliczenie do pracy
w warunkach szczególnych okresu pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w R. od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 marca 1975r. i następnie w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. od dnia 1 kwietnia 1975r. do dnia 8 grudnia 1975r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Jednocześnie organ rentowy wskazał, iż do pracy w warunkach szczególnych uwzględnił ubezpieczonemu okresy jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) na podstawie przedłożonego świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 11 czerwca 2012r., a nie uwzględnił okresów w świadectwie tym nie wykazanych, a mianowicie od dnia 1 marca 1988r. do dnia 30 listopada 1989r. oraz od dnia 8 maja 1990r. do dnia 30 marca 1991r. Organ rentowy dodał również, iż do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył kolejnego spornego okresu pracy w Fabryce (...) w R., gdyż ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Rozpoznając sprawę Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony E. R. w dniu (...) ukończył 60 lat życia, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Ubezpieczony od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 marca 1975r. był zatrudniony
w Państwowym Gospodarstwie Rolnym R. na stanowisku mechanika maszyn
( świadectwo pracy z dnia 8 kwietnia 1975r. ).

Faktycznie ubezpieczony w tym czasie pracował jako kierowca ciągnika przez cztery dni w tygodniu, a przez pozostałe dwa dni pracował w warsztacie przy remontach ciągników i maszyn. Początkowo tym ciągnikiem ubezpieczony jeździł w polu, a następnie po uzyskaniu prawa jazdy – po drogach publicznych. Ten ciągnik służył do transportu i obsługi maszyn rolniczych.

Razem z ubezpieczonym pracował w tym czasie M. P..

Następnie z dniem 1 kwietnia 1975r. ubezpieczony przeszedł do pracy do Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. Zakład (...), gdzie był zatrudniony do dnia 8 grudnia 1975r. na stanowisku mechanika ( świadectwo pracy z dnia 5 grudnia 1975r. ).

Również podczas tego zatrudnienia ubezpieczony przez cztery dni w tygodniu jeździł ciągnikiem świadcząc usługi transportowe bądź wykonując prace polowe ( m.in. na rzecz świadka W. K. ), a pozostałe dwa dni pracował w warsztacie przy naprawie maszyn rolniczych, a także w kuźni, gdy niektóre części należało dorobić lub zregenerować.

Razem z ubezpieczonym pracował J. H..

W okresie od dnia 12 grudnia 1975r. do dnia 31 marca 1978r. ubezpieczony był zatrudniony w Fabryce (...) w R. na stanowisku ślusarza
( świadectwo pracy z dnia 31 marca 1978r. ).

Zakład ten zajmował się produkcją drabin okrętowych ( metalowych ), włazów owalnych, zwykłych, schodów okrętowych i drzwi metalowych. Początkowo przez cztery miesiące ubezpieczony pracował przy produkcji drabin. Praca ta polegała na tym, że spawacz podawał gorącą drabinę, którą należało wynieść następnie na zewnątrz hali, na dwór i tam młotami uderzać w nią, aby ją prostować, nadać kształt. Potem tak ukształtowaną drabinę trzeba było ręcznymi pilnikami oczyścić z drobinek spawu i wybić cechownikiem numer drabiny. Po tych czterech miesiącach ubezpieczony przeszedł na produkcję włazów owalnych na okręty i zajmował się ich produkcją. Do jego obowiązków należało nadanie kształtu, wykonanie otworów wiertarkami słupowymi oraz nagwintowanie otworów. Spawacze natomiast zajmowali się łączeniem poszczególnych elementów. Ubezpieczony tylko sporadycznie zajmował się spawaniem. Obsługiwał także gilotynę, która zajmowała się cięciem blach na wymiar. Ubezpieczony pracował w tym czasie w hałasie, w zadymieniu, gdy w pobliżu były stanowiska spawalnicze.

W okresie od dnia 4 kwietnia 1978r. do dnia 30 kwietnia 1993r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w na stanowiskach ( zaświadczenie z dnia 11 czerwca 2012r. ):

- od dnia 4 kwietnia 1978r. do dnia 27 maja 1979r. – ślusarza,

- od dnia 28 maja 1979r. do dnia 31 grudnia 1981r. – pracownika robót torowych
w Niemczech ( od dnia 1 stycznia 1982r. do dnia 13 stycznia 1982r. niepłatna usprawiedliwiona absencja ),

- od dnia 14 stycznia 1982r. do dnia 30 września 1983r. – ślusarza,

- od dnia 1 października 1983r. do dnia 3 sierpnia 1986r. – operatora/ kierowcy ciągnika,

- od dnia 4 sierpnia 1986r. do dnia 31 grudnia 1987r. – pracownika robót torowych
w Niemczech ( od dnia 1 stycznia 1988r. do dnia 14 stycznia 1988r. niepłatna usprawiedliwiona absencja, od dnia 15 stycznia 1988r. do dnia 29 luty 1988r. urlop
bezpłatny ),

- od dnia 8 maja 1990r. do dnia 30 marca 1991r. – rozpieracza w Czechosłowacji ( od dnia
31 marca 1991r. do dnia 13 kwietnia 1991r. niepłatna usprawiedliwiona absencja, od dnia 14 kwietnia 1991r. do dnia 15 kwietnia 1991r. urlop dewizowy ),

- od dnia 16 kwietnia 1991r. do dnia 30 kwietnia 1993r. – ślusarza.

Ubezpieczony korzystał z urlopów bezpłatnych w okresach: od dnia 20 sierpnia 1985r. do dnia 27 sierpnia 1985r., od dnia 9 września 1985r. do dnia 12 września 1985r.,
od dnia 8 listopada 1985r. do dnia 9 listopada 1985r., od dnia 15 stycznia 1988r. do dnia
29 lutego 1988r., a także korzystał z zasiłku chorobowego od dnia 23 maja 1992r. do dnia
15 czerwca 1992r.

Przedsiębiorstwo (...) w K. wystawiła ubezpieczonemu w dniu 11 czerwca 2012r. świadectwo wykonywania prac
w szczególnych warunkach, w którym zawarła adnotację, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych:

- od dnia 4 kwietnia 1978r. do dnia 27 maja 1979r., od dnia 14 stycznia 1982r. do dnia
30 września 1983r. i od dnia 16 kwietnia 1991r. do dnia 30 kwietnia 1993r. – obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych, na stanowisku ślusarz przy obsłudze młotów i wiertarek udarowych wymienionym w wykazie A dziale XIV poz.18 pkt 15,

- od dnia 1 października 1983r. do dnia 3 sierpnia 1986r., od dnia 1 grudnia 1989r. do dnia
7 maja 1990r. – prace kierowców ciągników lub pojazdów gąsienicowych na stanowisku kierowca ciągnika wymienionym w wykazie A dziale VIII poz.3 pkt 1,

- od dnia 28 maja 1979r. do dnia 31 grudnia 1981r., od dnia 4 sierpnia 1986r. do dnia
31 grudnia 1987r. – prace zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związane
z utrzymaniem pociągów, na stanowisku robotnika torowego wymienionym w wykazie
A dziale VIII poz.13 pkt 19.

Okresy powyższe z wyłączeniem urlopów bezpłatnych i zasiłku chorobowego organ rentowy zaliczył do pracy w warunkach szczególnych.

Podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie ubezpieczony w okresie spornym od dnia
1 marca 1988r. do dnia 30 listopada 1989r. faktycznie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator ciągnika marki U.. Ciągnik ten ważył około 5 ton i miał uciąg około 20 ton. Ubezpieczony jeździł nim np. po autostradach - traktorem ciągnął wiertnicę
na przyczepie i np. na autostradach tą wiertnicą wiercono w podłożu, aby umieścić barierki.

W kolejnym okresie spornym od dnia 8 maja 1990r. do dnia 30 marca 1991r. ubezpieczony pracował na kontrakcie w Czechosłowacji, gdzie Przedsiębiorstwo robiło wymiennikownie, sieć ciepłowniczą i wodociągową. Początkowo przez dwa miesiące ubezpieczony pracował jako rozpieracz. Była to praca na głębokości minimum 2 metrów. Polegała ona na tym, że najpierw koparką był wykopywany dół o głębokości około 2 metrów. Następnie trzeba było umieszczać stalowe elementy rozpierające, aby dół nie uległ zasypaniu. Te elementy stalowe to były blachy, śruby, które się skręcało. Dół wykładało się albo gotowymi elementami betonowymi albo wylewało się beton. W ten sposób powstawały kanały, w których prowadzono sieć wodną, to jest ciepłą i zimną wodę oraz centralne ogrzewanie. Do zadań ubezpieczonego należało skręcanie w wykopach tych elementów stalowych rozpierających. Ubezpieczony pomagał także przy układaniu w rowach rur, ich szlifowaniu, gdy zostały już zespawane. Po dwóch miesiącach takich prac ubezpieczony aż do końca pracy na kontrakcie wykonywał pracę jako monter konstrukcji stalowych na wysokości. Były to prace wykonywane w budynku, w którym znajdowały się wymienniki ciepła. Montaż był prowadzony na wysokości około 4 metrów. Wymienniki ciepła były montowane na specjalnych uchwytach, następnie rury musiały być pospawane, zabezpieczone i założona izolacja. Odwołujący montował rury na wysokości, szlifował je po spawaniu, malował siwą farbą, pomagał przy wykonywaniu izolacji tych rur. Żeby prace takie mogły być wykonane musiały być wpierw ustawione rusztowania.

Razem z ubezpieczonym pracowali L. G. i J. K..

/dowód z: akt ZUS, akt osobowych ubezpieczonego z okresów spornych, zeznań świadków L. G., J. K., J. H. i M. P. oraz z zeznań ubezpieczonego/.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego E. R. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) – zwanej dalej ustawą – ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Zgodnie z 184 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy – tj. 1 stycznia 1999r. – osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z art. 184 ust. 2 ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) – zwanego dalej rozporządzeniem – pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z cytowanych norm prawnych wynika, iż odwołujący nabędzie prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat,

- legitymowania się okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 1 stycznia 1999r.,

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 1 stycznia 1999r.,

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

W świetle utrwalonego orzecznictwa sądowego dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska tylko rodzaj rzeczywiście powierzonej pracy ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26.06.2015r. sygn. akt III AUa 168/15 LEX nr 1761793 ).

Ubezpieczony E. R. wiek emerytalny 60 lat ukończył w dniu (...), na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się 25 - letnim okresem składkowym
i nieskładkowym, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Spornym pozostawało, czy odwołujący na dzień 1 stycznia 1999r. posiada 15 - letni okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, a konkretnie czy istnieją podstawy do zaliczenia do takiej pracy spornych okresów jego zatrudnienia: od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 marca 1975r. w Państwowym Gospodarstwie Rolnym R., od dnia 1 kwietnia 1975r. do dnia 8 grudnia 1975r. w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. Zakład (...), od dnia 12 grudnia 1975r. do dnia 31 marca 1978r. w Fabryce (...) w R. oraz w Przedsiębiorstwie (...): od dnia 1 marca 1988r. do dnia 30 listopada 1989r. oraz od dnia 8 maja 1990r. do dnia 30 marca 1991r.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd uznał iż brak jest podstaw do zaliczenia do okresów pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 1 lipca 1974r. do dnia 31 marca 1975r. w Państwowym Gospodarstwie Rolnym R. oraz od dnia 1 kwietnia 1975r. do dnia 8 grudnia 1975r.
w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B., gdyż ubezpieczony pracę kierowcy ciągnika ( wykaz A dział VIII poz.3 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. j.w. ) nie wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy. Jak wynika z zeznań ubezpieczonego i słuchanych w charakterze świadków M. P. i J. H. byłych współpracowników, pracę kierowcy ciągnika ubezpieczony wykonywał przez cztery dni w tygodniu, w pozostałych zaś dwóch dniach pracował w warsztacie jako mechanik, a taka praca nie kwalifikuje się do prac w warunkach szczególnych.

Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na danym stanowisku, stale, to jest ciągle wykonuje pracę w szczególnych warunkach i nie wykonuje w tym czasie żadnych innych czynności niezwiązanych z zajmowanym stanowiskiem. W przypadku jednoczesnego wykonywania prac wymienionych w powołanym powyżej rozporządzeniu z niewymienionymi, nawet gdy stosunek tych prac jest nieproporcjonalnie wysoki na rzecz tych pierwszych, przekreśla możliwość uznania za pracę w szczególnych warunkach ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 czerwca 2016r. III AUa 157/16 ).

Nadto z zeznań w/w świadków i ubezpieczonego wynika, iż jako kierowca ciągnika ubezpieczony zajmował się zarówno transportem, jak również wykonywał prace polowe
( zwłaszcza odnośnie pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych i początkowego okresu pracy
w Państwowym Gospodarstwie Rolnym R., kiedy ubezpieczony tylko wykonywał prace polowe ). Tymczasem jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2016r. ( I UK 218/15 ) uwzględnienie w wykazie A dziale VIII pod poz. 3 pracy kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych nie oznacza, że należy uznać za pracę
w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek innych zadaniach (rodzaju pracy) niż zadania transportowe. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą „w transporcie”, także wówczas gdy kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe (np. sieje, orze, nawozi, spulchnia glebę itp.).

Brak podstaw do zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych również kolejnego spornego okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 12 grudnia 1975r. do dnia 31 marca 1978r. w Fabryce (...) w R., ponieważ ubezpieczony nie wykazał, że wykonywał wówczas prace, które zostały wyszczególnione w katalogach prac
w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A i B. Okoliczność, że ubezpieczony świadczył wówczas pracę w pobliżu stanowisk spawalniczych nie uzasadnia zaliczenia tej pracy do pracy w warunkach szczególnych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 stycznia 2014r. ( II UK
51/14 ) wykonywanie pracy przez pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych nie mieści się w określeniu „pracy przy spawaniu” wymienionym w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i nie uprawnia do wcześniejszej emerytury.

Zdaniem Sądu do pracy w warunkach szczególnych można zaliczyć sporne okresy zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 1 marca 1988r. do dnia 30 listopada 1989r. ( 1 rok, 9 miesięcy ) oraz od dnia 8 maja 1990r. do dnia 30 marca 1991r. ( 10 miesięcy i 24 dni ), gdy jak wykazało postępowanie dowodowe, w tym w szczególności zeznania świadków L. G. i J. K. i korelujące z nimi zeznania ubezpieczonego, ubezpieczony w pierwszym z wymienionym okresów wykonywał pracę na stanowisku kierowcy ciągnika, wymienioną w wykazie A dziale VIII poz.3 - „ prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych ”, w kolejnym zaś okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych wymienioną w wykazie A dziale V poz.1 „ roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach ” oraz w wykazie A dziale VIII poz.5 i 6 „ prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości ” i „ prace malarskie konstrukcji na wysokości ”.

Uwzględnienie tych okresów pracy w łącznym wymiarze 2 lat, 7 miesięcy i 24 dni do pracy w warunkach szczególnych uznanej przez organ rentowy w wymiarze 12 lat,
1 miesiąca i 1 dnia i tak nie daje ubezpieczonemu na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganych 15 lat takiej pracy, a jedynie 14 lat 8 miesięcy i 25 dni.

Zatem ubezpieczony nie spełnia wszystkich niezbędnych przesłanek prawa
do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych i stąd świadczenie
to mu nie przysługuje.

W konsekwencji powyższego, na podstawie powołanych norm prawnych oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie jako bezzasadne.

(-) SSO Grzegorz Tyrka