Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka M. B. wniosła o zasądzenie od pozwanego Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 19.734 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 20 grudnia 2013r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, iż była zatrudniona u pozwanej na stanowisku radcy prawnego w latach 1994 r. - 2010 r. na podstawie umowy o pracę.

Do jej obowiązków należało m.in. zastępowanie pozwanego banku w postępowaniach sądowych i egzekucyjnych, w tym w sprawach o sygn.:

- I C(...)przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, a następnie Sądem Apelacyjnym w Szczecinie, gdzie łącznie tytułem kosztów zasądzono dla pozwanego 12.660 zł,

- I ACa (...) przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie, gdzie tytułem kosztów zasądzono dla pozwanego 2.700 zł,

- I Nc (...) przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, gdzie koszty należne pozwanemu wyniosły 12.000 zł,

- KM (...) prowadzonej przez Komornika Sądowego R. K., który ustalił koszty zastępstwa procesowego pozwanego na kwotę 300 zł.

Nadto reprezentowała pozwanego przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie w sprawie, której sygnatury nie znała, przeciwko J. S..

Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o radcach prawnych powódce przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie wysokości 65% kosztów zastępstwa procesowego przyznanych stronie reprezentowanej i ściągniętych od strony przeciwnej. W przypadku wyegzekwowania kosztów w w/w postępowaniach wynagrodzenie należne powódce zamykałoby się kwotą dochodzoną w pozwie. Zastrzegła jednak, iż nie wie, czy pozwany wyegzekwował je. Wezwała go do zapłaty spornej sumy, ale strony nie osiągnęły konsensusu w tej kwestii.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym dnia 30 stycznia 2017 r. w sprawie o sygn. IX P (...) Sąd uwzględnił w całości żądanie pozwu oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.800 zł tytułem kosztów procesu.

Nakaz ów został zaskarżony przez pozwany bank w części, tj. co do kwoty 17.004 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty, co do odsetek ustawowych liczonych od kwoty 2.730 zł od dnia 20 grudnia 2013 r. do dnia 10 lutego 2016 r. oraz co do kosztów procesu. W tym zakresie pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu wskazał, że koszty zastępstwa procesowego zasądzone w obu instancjach w postępowaniu I C 185/09 nie zostały wyegzekwowane w całości. Do zapłaty dłużnikom pozostała jeszcze kwota 8.460 zł, jednak egzekucja przeciwko nim jest bezskuteczna. Dłużnicy dokonują spłaty poza postępowaniem egzekucyjnym w formie comiesięcznych wpłat po 200 zł, co w dacie złożenia sprzeciwu stanowiło kwotę 4.200 zł. Odnosząc się do wynagrodzenia należnego za zastępstwo procesowe w sprawach I ACa(...) I Nc(...) oraz KM (...) pozwany zgłosił zarzut przedawnienia. Wskazał, że koszty zastępstwa procesowego w tych postępowaniach wyegzekwowane zostały przed rokiem 2011, gdy powódka była pracownikiem pozwanego. Nadto pozwany podniósł, iż odsetki ustawowe od kwoty uznanej (2.730 zł), winny być liczone od dnia doręczenia wezwania do zapłaty należności głównej, tj. od 10 lutego 2016 r.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

W latach 2004-2010 strony łączył stosunek pracy, na podstawie którego powódka świadczyła prace na rzecz pozwanego na stanowisku radcy prawnego. Do jej obowiązków pracowniczych należało m.in. reprezentowanie pozwanego w postępowaniach sądowych oraz egzekucyjnych.

Powódka reprezentowała pozwanego w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie o sygn. I C (...). W postępowaniu tym w pierwszej i drugiej instancji zasądzono na rzecz pozwanego łącznie kwotę 12.660 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Nadto występowała jako pełnomocnik pozwanego w sprawach o sygn.:

- I ACa (...)prowadzonej przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie, gdzie na rzecz pozwanego zasądzono koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2.700 zł;

- I ACa (...) prowadzonej przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie, wytoczonej przeciwko J. S.. Zasądzone w niej koszty zastępstwa procesowego wyniosły 2.700 zł;

- I Nc(...) prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, gdzie zasądzono na rzecz pozwanego kwotę 12.000 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

- KM (...) prowadzonej przez Komornika Sądowego R. K.. W toku tego postępowania komornik ustalił koszty zastępstwa procesowego w wysokości 300 zł.

Bezsporne

Koszty zastępstwa procesowego zasądzone w postępowaniu I C(...)za pierwszą i drugą instancję nie zostały wyegzekwowane przez pozwanego w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) J. W. pod sygn. Km (...). Egzekucja prowadzona jest wobec prawa własności nieruchomości dłużników. Na obecnym etapie dokonano opisu i oszacowania nieruchomości dłużników.

Niezależnie od tego, dłużniczka od czerwca 2015 r. dokonuje spłaty zadłużenia bezpośrednio na rzecz pozwanego w kwotach po 200 zł miesięcznie. Na chwilę obecną wpłaciła łącznie 5.000 zł.

Dowód:

- zeznania R. B. k. 67-68,

- operat szacunkowy k. 328 akt Km (...)

- potwierdzenia wpłat k. 4-13, 32, 63, 68, 77, 87, 93 akt Km (...) (tom IV)

W całości uregulowane zostały przez dłużników koszty zastępstwa procesowego w sprawach o sygn. I ACa (...), I ACa (...), I Nc (...)i KM (...).

Spłata kosztów postępowania o sygn. I ACa (...) nastąpiła 20 września 2012 r. w ramach postępowania egzekucyjnego o sygn. KM (...). W odniesieniu do sprawy o sygn. I ACa (...) nastąpiło to 17 września 2012 r. Koszty w sprawie I Nc (...) uiszczono 4 września 2013 r., a w sprawie KM (...)w dniu 7 marca 2012 r.

Dowód:

- potwierdzenia przelewów k. 83-105,

- karta rozliczeniowa w aktach KM(...),

- zawiadomienie k. 26 akt KM(...).

Powódka w dniu 28 września 2015 r. wezwała pozwanego do zapłaty wynagrodzenia za reprezentowanie go, ale nie wskazała konkretnych kwot i postępowań. Dopiero w piśmie złożonym pozwanemu w dniu 10 lutego 2016 r. podała listę dłużników, wobec których reprezentowała pozwanego, w tym dłużników zgłoszonych w pozwie inicjującym niniejsze postępowanie.

Dowód:

- pismo z 28.09.15 r. k. 15,

- pismo z 07.02.16 r. k. 12-14.

Sąd zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne poczynione zostały w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania świadka. Sąd nie dopatrzył się okoliczności podważających ich wiarygodność. Skądinąd stan faktyczny w znacznym zakresie pozostawał bezsporny. Strona pozwana przyznała okoliczność zatrudnienia powódki oraz wysokość kosztów zastępstwa zasądzonych w postępowaniach wskazanych przez powódkę. Przyznała także, że wyegzekwowała koszty w czterech z pięciu postępowań.

Powódka kwestionowała wartość dowodową potwierdzeń przelewów złożonych przez pozwanego na rozprawie w dniu 9 listopada 2017 r. Sąd nie podzielił jej wątpliwości, gdyż z postawy pozwanego w toku postępowania wynikało, iż nie zamierza on ukrywać niekorzystnych dla siebie okoliczności, w szczególności częściowego zaspokojenia jego roszczeń o zapłatę kosztów zastępstwa procesowego. Wobec rozkładu ciężaru dowodów mógł poprzestać na twierdzeniu, iż nie został zaspokojony przez dłużników. Nie uczynił tego, co nakazywało uznać omawiane dokumenty za wiarygodne. Dodatkowo w odniesieniu do postępowania o sygn. KM (...), miały one potwierdzenie w aktach postępowania egzekucyjnego.

Podstawę prawną żądania powódki stanowił art. 22 ⁴ ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Zgodnie z tym przepisem radca prawny jest uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej, lub przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażowym lub egzekucyjnym, jeśli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Przepis ten z mocy art. 300 k.p. ma zastosowanie także w stosunkach z zakresu prawa pracy i w sposób ogólny reguluje zasadę, iż ten kto powołując się na przysługujące mu prawo zamierza wywieść z niego skutki prawne, w tym także żąda określonego świadczenia obowiązany jest udowodnić fakty je uzasadniające. Ciężar dowodu wiąże się z obowiązkiem twierdzenia i dowodzenia tych okoliczności, które stanowią podstawę przysługującego określonemu podmiotowi prawa.

Powódka winna była zatem wykazać okoliczność wysokości zasądzonych kosztów zastępstwa oraz wyegzekwowania przez pozwanego tych kosztów. Zdecydowała się na wniesienie pozwu w niniejszej sprawie mimo całkowitego braku wiedzy, czy dochodzone roszczenie jest już bądź jeszcze wymagalne, co było wyczynem nieco karkołomnym.

Jak już wspomniano, w toku postępowania pozwany przyznał ściągnięcie kosztów zastępstwa w sprawach o sygn. I ACa (...), I ACa (...), I Nc (...) i KM (...).

Na dowód tego przedstawił potwierdzenia przelewów. Uczynił to dopiero na rozprawie w dniu 9 listopada 2017 r., co spotkało się z zarzutem powódki, iż była to spóźniona inicjatywa dowodowa.

W istocie, po myśli art. 503 k.p.c. w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Zdaniem Sądu przedstawienie omawianych dowodów w żadnej mierze nie skutkowało zwłoką w rozpoznaniu sprawy, dlatego aktywności pozwanego nie można było uznać za spóźnioną, a w konsekwencji niedopuszczalną.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd wynika, że w sprawie I C (...) z zasądzonych 12.660 zł dotychczas uzyskano 5.000 zł z dobrowolnych wpłat jednego z dłużników. Wpłaty te następowały od czerwca 2015 r. W ich wyniku powódka nabyła prawo do dodatkowego wynagrodzenia w kwocie 3.250 zł. W pozostałym zakresie, tj. do kwoty 4.979 zł powódce nie przysługuje roszczenie o zapłatę. Wynagrodzenie w tej części stanie się wymagalne dopiero po ściągnięciu całości kosztów zastępstwa procesowego.

W postępowaniu o sygn. KM (...) do wyegzekwowania tytułem kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym było 300 zł. Koszty te, jak i pozostałe należności wynikające z tytułu wykonawczego, jakim był nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 18 października 2007 r. w sprawie o sygn. V GNc (...). Ostatnia wpłata miała miejsce 7 marca 2012 r. Natomiast w dniu 12 marca 2012 r. pozwanemu zwrócona została zaliczka na poczet kosztów postępowania egzekucyjnego w wysokości 1.280,02 zł. I była to ostatnia suma, jaką uzyskał od organu egzekucyjnego.

Bezsprzecznie dodatkowe wynagrodzenie, o którym mowa w art. 22 ⁴ ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych jest roszczeniem ze stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r., sygn. I PK 88/11). Podlega więc przedawnieniu na zasadach przewidzianych w art. 291 § 1 k.p., tj. w ciągu trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne.

Wymagalność dodatkowego wynagrodzenia następuje z chwilą ściągnięcia kosztów zastępstwa procesowego od dłużnika.

Wynagrodzenie związane z kosztami zastępstwa w postępowaniu o sygn. KM(...) stało się wymagalne 7 marca 2012 r. Powódka tymczasem złożyła pozew 22 grudnia 2016 r., a więc po upływie terminu przedawnienia.

Do wyegzekwowania tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu o sygn. I ACa 507/05, było 2.700 zł. Strona pozwana przedstawiła dowody przelewów na łączną kwotę 11.647,30 zł. Ostatni z nich miał miejsce 20 września 2012 r.

Wprawdzie powódka twierdziła, że z przelewów nie wynika, by obejmowały one koszty zastępstwa procesowego. Według niej stanowiły zwrot kosztów egzekucji, w tym zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym.

Sąd z argumentami tymi nie mógł się zgodzić. Postępowanie w sprawie I ACa (...)dotyczyło drugiej instancji. Zakładając nawet, że w pierwszej instancji zasądzono koszty zastępstwa w kwocie 3.600 zł, dawało to łącznie 6.300 zł. Pozostawało zatem jeszcze 5.347,30 zł na ewentualne koszty postępowania egzekucyjnego, w tym koszty zastępstwa w tym postępowaniu wynikające z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez skarb państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Taka sama kwota była do ściągnięcia tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawie przeciwko J. S.. Z potwierdzeń przelewów wynika, że sprawa ta miała sygn. I ACa (...) W tym przypadku pozwany przedstawił potwierdzenia na łączną kwotę 13.339,24 zł. W tytułach przelewów wskazano wyraźnie, iż dotyczą kosztów procesu i egzekucji. Ostatni przelew miał miejsce 17 września 2012 r.

W ostatniej ze spraw opatrzonej sygn. I Nc (...)do ściągnięcia, tytułem kosztów zastępstwa procesowego, była kwota 12.000 zł. Nie prowadzono tu postępowania egzekucyjnego, więc nie wygenerowano związanych z nim kosztów. Pozwany uzyskał zaspokojenie do kwoty 17.161,40 zł. Pozwalała ona na pokrycie w całości należności z tytułu kosztów zastępstwa procesowego. Z twierdzeń pozwanego należy wnosić, że właśnie na ich poczet została zaliczona. Ostatnia z wpłat miała miejsce 4 września 2013 r.

Daty ostatnich wpłat we wszystkich omówionych przypadkach czynią zasadnym zarzut przedawnienia roszczeń zgłoszony przez pozwanego.

Nakaz zapłaty z dnia 30 stycznia 2017 r. uprawomocnił się do kwoty wynagrodzenia w wysokości 2.730 zł. Jednak łączna kwota spłat kosztów w postępowaniu o sygn. I C (...) wynosi na chwilę obecną 5.000 zł. Należne powódce wynagrodzenie zwiększyło się więc z 2.730 zł do 3.250 zł. Dlatego też Sąd w pkt I wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 520 zł. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu z tym, iż w odniesieniu do kwoty 4.979 zł – jako przedwczesne.

Powódka domagała się również odsetek od żądanej kwoty 20 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty. Roszczenie to znalazło swoje uzasadnienie co do zasady w treści art. 481 § 1 k.c., wedle którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Ustawodawca nie określił terminu zapłaty wynagrodzenia, o którym mowa w art. 22 ⁴ ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, zatem powinno zostać wypłacone niezwłocznie po wezwaniu pracodawcy do wypłaty.

W niniejszej sprawie miało to miejsce 10 lutego 2016 r., więc odsetki za opóźnienie należało zasądzić od dnia następnego. W pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

W pkt III wyroku zawarte zostało orzeczenie o kosztach procesu. Zapadło one w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. Powódka wygrała proces w 16,47%. Na koszty powódki składały się: opłata od pełnomocnictwa (17 zł), wynagrodzenie pełnomocnika (2.700 zł). Na koszty pozwanego składało się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 2.700 zł. Wysokość wynagrodzeń ustalono na podstawie § 2 pkt 5 oraz § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu.

Sąd nie znalazł podstaw do odstąpienia od obciążenia powódki kosztami procesu strony pozwanej, gdyż jak już wspomniano, zdecydowała się na ona zainicjowanie procesu mimo braku wiedzy, czy koszty zastępstwa procesowego rzeczywiście zostały ściągnięte przez pozwanego. Do tego jest doświadczonym radcą prawnym. Musiała więc mieć świadomość, że wszczęcie postępowania sądowego, jeśli nie jest się pewnym swoich racji, można poprzedzić mediacją czy sądowym zawezwaniem do zawarcia ugody. Nie wyjaśniła dlaczego z tych możliwości nie skorzystała.

W toku postępowania Skarb Państwa – Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie tymczasowo poniósł koszty opłaty od pozwu. Stosownie do wyniku sprawy i unormowania zawartego w art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i art. 98 k.p.c. – Sąd w pkt IV wyroku obciążył pozwanego w/w kosztami w zakresie, w jakim uwzględniono żądanie powódki.

Rozstrzygnięcie w pkt V wyroku zapadło w oparciu o przepis art. 477 ² § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.(...)

2. (...)

3. (...)

4.(...)