Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący SSR Magdalena Glinkiewicz

Protokolant st. sekr. sąd. Bożena Czajkowska

Po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2018 r. w Toruniu.

sprawy z powództwa

Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. S. A. w T.

przeciwko:

H. K.

o:

zapłatę – na skutek zarzutów pozwanej od nakazu zapłaty z dnia 24 marca 2017r., sygn. akt I Nc 602/17

orzeka:

I.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 24 marca 2017r., sygn. akt I Nc 602/17 w całości;

II.  nie obciąża pozwanej kosztami procesu poniesionymi przez powoda w pozostałej części,

III.  kosztami sądowymi, od uiszczenia których pozwana była zwolniona obciąża Skarb Państwa;

IV.  przyznaje r.pr. J. Z. kwotę 4.428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

Sygn. akt I C 800/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 marca 2017 roku powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. S. A. (2) w T. wniosła o zasądzenie od H. K. kwoty 26.493,82 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia
28 lutego 2017 roku oraz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powódka wraz z pozwem przedłożyła weksel in blanco wypełniony na kwotę wskazaną w pozwie, podnosząc jednocześnie, że zobowiązanie wekslowe zostało poręczone przez pozwaną. Weksel stanowił zabezpieczenie umowy pożyczki zawartej przez powódkę z mężem pozwanej. Termin płatności weksla upłynął z dniem 27 lutego 2017 roku.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 marca 2017 roku, sygn. akt I Nc 602/17, Sąd Rejonowy w Toruniu nakazał pozwanej H. K., aby zapłaciła powodowi z weksla kwotę 26.493,82 złote z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 lutego 2017 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 2.749 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana zakwestionowała wysokość kwoty dochodzonej przez powódkę, wskazując, że nie jest ona poparta żadnymi dokumentami. Ponadto, pozwana wyjaśniła, pożyczka zawarta przez jej męża z powódką była ubezpieczona na wypadek jego śmierci i wymagana należność powinna być pokryta z ubezpieczenia.

Powódka w odpowiedzi na zarzuty pozwanej oświadczyła, że pozwana po śmierci męża zgłosiła roszczenie do towarzystwa ubezpieczeniowego, otrzymała świadczenie z tego tytułu w wysokości 8.000 złotych, a obecnie pozostaje w mylnym przekonaniu, że umowa ubezpieczeniowa zawarta przez zmarłego męża obejmowała swym zakresem zdarzenie w postaci niespłacenia pożyczki, gdy tymczasem była to klasyczna umowa ubezpieczenia na życie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 16 maja 2013 roku Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. S. A. (2) w T. zawarła z A. K. umowę pożyczki na kwotę 35.000 złotych na okres 7 lat. Zabezpieczeniem zawartej umowy był weksel in blanco, który został wystawiony przez A. K.. H. K. znana była treść umowy pożyczki zawartej przez jej męża. Weksel w dacie jego wystawienia przez pożyczkobiorcę został poręczony na odwrocie przez H. K.. Wystawca weksla wyraził zgodę na poręczenie.

Dowód:

- umowa pożyczki z dn. 16.5.2013 r. wraz z harmonogramem spłat k. 63-67;

- zeznania J. P., 00:08:00-00:08:27, k. 98v;

- kserokopia weksla, k. 5;

A. K. w dacie zawarcia umowy pożyczki, przystąpił do umowy grupowego (...)” zawartej przez Ubezpieczającego tj. (...) w T. z (...) S.A. seria i numer polisy: ZA 203. Suma ubezpieczenia została określona na kwotę 8.000 złotych. Przedmiotem ubezpieczenia było życie i zdrowie osób objętych i ubezpieczeniem. Wysokość składki miesięcznej została ustalona na kwotę 11,70 złotych. Ubezpieczenie nie stanowiło zabezpieczenia zawartej umowy pożyczki. Stanowiło dodatkowy produkt oferowany klientom przez (...).

Dowód:

- deklaracja zgody na przystąpienie do grupowego ubezpieczenia na życie, k. 60;

- zeznania A. P. – 00:02:42-00:11:20, k.104-104v;

A. K. zmarł w dniu 21 grudnia 2015 roku na skutek choroby. H. K. w dniu 21 grudnia 2015 roku wystąpiła wobec ubezpieczyciela z roszczeniem o wypłatę sumy ubezpieczenia. H. K. została wypłacona kwota 8.000 złotych.

Dowód:

- formularz zgłoszenia roszczenia z ubezpieczenia – k. 61-62;

- przesłuchanie H. K. – 00:04:04-00:05:36, k. 98v;

Do chwili zgonu pożyczkobiorcy raty pożyczki były, co do zasady, spłacane regularnie i w pełnych wysokościach. Ostatnia wpłata należności na poczet rat z tytułu umowy pożyczki dokonana została po śmierci pożyczkobiorcy w dniu 11 stycznia 2016 roku.

Dowód:

- zestawienie wpłat dokonanych na poczet pożyczki – k. 69-71;

- zeznania A. P. – 00:02:42-00:11:20, k.104-104v;

W związku z zaprzestaniem spłacania umowy pożyczki i unikania kontaktu H. K. z pracownikami (...), pożyczkodawca wypełnił weksel in blanco na kwotę 26.493,82 złotych. Termin płatności weksla został wskazany na dzień 27 lutego 2017 roku.

Dowód:

- kserokopia weksla, k. 5;

- zawiadomienie wystawcy weksla in blanco w wypełnieniu weksla – k. 10;

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody w postaci dokumentów przedłożonych przez powódkę, na podstawie zeznań świadków oraz przesłuchania pozwanej. Zgromadzone w sprawie dokumenty nie wzbudziły wątpliwości Sądu w zakresie swej wiarygodności. Treści ani prawdziwości zaliczonych w poczet materiału dowodowego dokumentów nikt nie kwestionował, zostały sporządzone w należytej formie.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka A. P. w całości, albowiem znajdują one potwierdzenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji. Świadek pamiętała pozwaną, pamiętała rozmowę jaką odbyła z pozwaną w grudniu 2015r., pamiętała, że pozwana w oddziale (...) nie była sama, tylko z partnerem córki. Opisała jak przebiegała rozmowa oraz jakich informacji udzieliła pozwanej, wskazał równocześnie, że już po odbyciu tej rozmowy w styczniu 2016r. partner córki pozwanej w oddziale (...) zapłacił koleją ratę zobowiązania (po tej wpłacie więcej wpłat tytułem spłaty zobowiązania już nie było).

Relacja zaprezentowana przez pozwaną H. K. w trakcie przesłuchania pozwanej przed sądem mogła posłużyć do poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie jedynie w części. Sąd za niewiarygodne uznał oświadczenia pozwanej, w zakresie, w jakim argumentuje, iż została ona wprowadzona w błąd przez pracowników banku, co do istnienia obowiązku spłaty pożyczki. Twierdzenia te nie zostały poparte żadnym innym dowodem. Ponadto są nielogiczne, ponieważ pozwana sama przyznała, że z tytułu umowy ubezpieczenia na wypadek śmierci męża otrzymała od (...)-u kwotę 8.000 złotych, a zatem miała świadomość tego, że świadczenie objęte polisą zostało na jej rzecz spełnione i obejmowało jedynie kwotę już wypłaconą. Tym samym nie mogło jednocześnie stanowić zabezpieczenia pożyczki. Co również znamienne, pozwana twierdzi, że w związku z koniecznością poinformowania (...)-u o śmierci męża, stawiła się w siedzibie pożyczkodawcy „jeszcze przed świętami” tj. w drugiej połowie grudnia 2015 roku. Wówczas, jak sama twierdzi, miała zostać poinformowana, że z chwilą śmierci męża nie musi spłacać pożyczki. W styczniu 2016 roku pozwana (a dokładniej partner jej córki – J. P.) uiściła kolejną ratę pożyczki w wysokości 500 złotych. Gdyby rzeczywiście pracownicy (...)-u oświadczyli pozwanej już w grudniu 2015 roku, że ta nie musi spłacać pożyczki, to w takim razie nieracjonalnym i trudnym do wytłumaczenia byłoby zachowanie H. K. polegające na uiszczeniu w kolejnym miesiącu, następnej kwoty na rzecz pożyczkodawcy, która to suma została zaksięgowana, jako rata przeterminowanej pożyczki.

Za prawdziwe, jedynie w niewielkim stopniu należało uznać zeznania świadka J. P., tj. w części, w której wskazał, że do zawarcia umowy pożyczki doszło, oraz że zawarta została również umowa ubezpieczenia na życie przez pożyczkobiorcę. Sąd nie oparł się na zeznaniach J. P. w części, w jakiej wskazywał on, że pracownicy banku udzielili pozwanej informacji o całkowitym rozliczeniu pożyczki. Powyższe nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, przeczy temu fakt uiszczenia kolejnej raty na poczet umowy pożyczki.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie. W konsekwencji, na podstawie art. 496 kpc, sąd utrzymał nakaz zapłaty dnia 24 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w Toruniu w całości.

Na wstępie należy zauważyć, że zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym. Posiadacz weksla ma roszczenie wekslowe, choćby przy powstaniu zobowiązania wekslowego nie było żadnego szczególnego tytułu zobowiązania (causa).

Wekslem in blanco jest dokument zawierający co najmniej podpis wystawcy bądź akceptanta złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, któremu świadomie brak niektórych istotnych elementów, co do którego istnieje porozumienie między wystawcą a osobą której wystawca wręczył weksel dotyczące warunków późniejszego uzupełnienia brakujących elementów, mogących po uzupełnieniu stać się wekslem zupełnym.

Zasadniczo zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny i bada się jedynie sam dokument wekslowy. Powód może bowiem żądać wydania nakazu zapłaty przeciwko każdemu zobowiązanemu z należycie wypełnionego weksla. Obowiązki posiadacza weksla ograniczają się wyłącznie do złożenia weksla do akt i wyartykułowania żądania odpowiedniej treści. Z kolei Sąd rozpoznający zarzuty od nakazu zapłaty, który został wydany na podstawie weksla, może uwzględnić tzw. stosunek podstawowy, a więc ten stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym weksel został wystawiony. Sąd może to jednak uczynić jedynie wówczas, gdy strona zainteresowana przeniesieniem sporu na taką płaszczyznę podejmie stosowne czynności. Sąd nie ma obowiązku działać w tym zakresie z urzędu. Pozwany może zatem kwestionować samo istnienie lub rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym (wyrok SN z dnia 24 października 2000 r., V CKN 136/00). Taka możliwość pozwala na stwierdzenie, że w przypadku weksla wystawionego in blanco następuje osłabienie jego abstrakcyjnego charakteru. Osłabienie abstrakcyjności zobowiązania wekslowego ucieleśnionego w wekslu in blanco przejawia się w tym, że po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. W praktyce oznacza to, iż strony procesu mogą powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego (uchwała 7 sędziów SN z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNP 1968, nr 5, poz. 79).

Poza sporem pozostawał w niniejszej sprawie fakt zawarcia przez A. K. ze (...) umowy pożyczki oraz przystąpienia przez pożyczkobiorcę do umowy ubezpieczenia grupowego.

Stanowisko pozwanej sprowadzało się w niniejszej sprawie do twierdzenia, że roszczenie pożyczkodawcy o zwrot kwoty pożyczki zaciągniętej przez A. K. wygasło na skutek jego śmierci. Pozwana utrzymywała bowiem, że przystąpienie przez jej męża do grupowego ubezpieczenia na życie i regularne opłacanie składek ubezpieczenia stanowiło zabezpieczenie spłaty kwoty pożyczki, na wypadek śmierci A. K.. W tym zakresie, pozwana powołała się również na informacje o tym, że pożyczka została „rozliczona”, a którą to wiadomość miała rzekomo uzyskać od pracowników (...)-u podczas wizyty w placówce pożyczkodawcy, po śmierci męża w grudniu 2015 roku.

Zarzuty pozwanej nie mogły odnieść skutku. Przystąpienie przez A. K. do umowy grupowego (...) w dniu 16 maja 2013 roku nie miało żadnego wpływu na obowiązki pożyczkobiorcy wynikające z zawartej w tej samej dacie umowy pożyczki. Z deklaracji zgody na przystąpienie do grupowego ubezpieczenia na życie wprost wynika, że przedmiotem umowy ubezpieczenia jest życie i zdrowie osób ubezpieczonych i w żaden sposób nie pozostaje ono w jakiejkolwiek relacji z umową pożyczki. Ubezpieczenie na życie stanowiło odrębny produkt oferowany przez (...) jego klientom. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, powód wywiązał się z postanowień umowy ubezpieczenia i wypłacił na rzecz pozwanej kwotę 8.000 złotych. Fakt ten nie miał jednak wpływu na istnienie czy też wygaśnięcie zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki.

W myśl z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W myśl art. 30 ustawy z dnia 28 maja 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. z 1936 r. Nr 37, poz. 282 ze zm.) zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Zgodnie z art. 32 cyt. ustawy poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Stosownie do dyspozycji art. 104 odpowiedzialność wystawcy weksla jest taka sama jak akceptanta weksla trasowanego. Na mocy zaś art. 28 akceptant (tj. trasat, który przyjął weksel) zobowiązuje się do zapłaty weksla w terminie płatności. W razie niezapłacenia weksla służy posiadaczowi weksla przeciwko niemu bezpośrednie roszczenie z weksla o wszystko, czego można żądać na podstawie art. 48 i art. 49 Prawa wekslowego. Przepisy powyższe – zamieszczone w części ustawy dotyczącej weksla trasowanego na mocy art. 103 Prawa wekslowego mają odpowiednie zastosowanie do weksla własnego.

Wskazać należy, że weksel wystawiony na zabezpieczenie roszczeń wypełniony został prawidłowo. Pozwana, jako poręczyciel wekslowy, której podpis widnieje na drugiej stronie weksla, zobowiązana jest do zapłaty na rzecz posiadacza weksla (powódki) kwoty 26.493,82 złotych wskazanej na wekslu i dochodzonej w pozwie. Na kwotę tę składają się następujące należności: kapitał (kwota pożyczki) – 24.012,63 złote, skapitalizowane odsetki umowne od kwoty 24.012,63 złotych w wysokości 10% od dnia 31.01.2017 r. do 27.02.2017 r. – 177,62 złote, opłata przygotowawcza – 25 złotych.

Jeśli chodzi o początek daty płatności odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty, to stosownie do treści art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienie, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, które jest wymagalne. Termin płatności weksla upłynął z dniem 27 lutego 2017 roku. W konsekwencji uznać należało, że roszczenie odsetek od dnia 28 lutego 2017 r. zgodnie z art. 48 punkt 2 ustawy z dnia 28.04.1936r. prawo wekslowe (t. j. Dz.U. z 2016r. poz. 160) było uzasadnione.

Sąd na podstawie art. 102 kpc, mając na uwadze sytuację finansową, a w szczególności zdrowotną pozwanej, postanowił nie obciążać H. K. kosztami procesu poniesionymi przez powódkę w pozostałej części, ponad to co zostało już zasądzone w nakazie zapłaty z dnia 24 marca 2017 roku, sygn. akt I Nc 602/17.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Dz.U.2016.623 t.j. z dnia 05.05.2016 r. kosztami sądowymi, od uiszczenia których pozwana była zwolniona obciążono Skarb Państwa.

W punkcie IV wyroku, na podstawie § 8 ust. 5 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu Dz.U.2016.1715 z dnia 18.10.2016. przyznano radcy prawnemu J. Z. kwotę 4.428 złotych tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.