Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Puławach IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Magdalena Gałkowska

Ławnicy: Władysław Sołopa, Danuta Sułek

Protokolant st. sekr. sądowy Agnieszka Rzepkowska

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2018 r. w Puławach

sprawy z powództwa M. D.

przeciwko P. K.

o ustalenie istnienia stosunku pracy

I.  oddala powództwo;

I.  zasądza od powoda M. D. na rzecz pozwanego P. K. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 5 czerwca 2017r. powód M. D. wnosił o ustalenie, iż pozostawał on w zatrudnieniu u pozwanego P. K., prowadzącego Przedsiębiorstwo Handlowo- Usługowe (...) w P. na podstawie umowy o pracę w okresie od 22 kwietnia 2016r. do 31 grudnia 2016r. W pozwie tym powód wnosił też o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego P. K. kwoty 2200 zł z tytułu zaległego niewypłaconego wynagrodzenia oraz zasądzenia diet z tytułu odbytych podróży służbowych w łącznej kwocie ok. 12.000 zł.

Zarządzeniem z dnia 14 czerwca 2017r. roszczenie powoda o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 2200 zł z tytułu zaległego niewypłaconego wynagrodzenia oraz zasądzenia diet z tytułu odbytych podróży służbowych w łącznej kwocie ok. 12.000 zł, sąd wyłączył do oddzielnego rozpoznania oraz wyrokowania.

Na rozprawie w dniu 11 stycznia 2018r. powód sprecyzował swoje żądanie w ten sposób, że wnosił o ustalenie, iż pozostawał on w zatrudnieniu u pozwanego P. K. na podstawie umowy o pracę w okresie od 22 kwietnia 2016r. do 10 listopada 2016r.

Pozwany P. K. powództwa nie uznawał i wnosił o jego oddalenie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany P. K. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo- Usługowe (...) w P. i przedmiotem tej działalności był transport wykonywany na terenie Unii Europejskiej przez pozwanego bądź inne osoby samochodem I. D. 35s17 leasingowanym przez pozwanego, przy czym transport ten był wykonywany na podstawie zleceń otrzymywanych przez pozwanego od spedytorów zewnętrznych ( zeznania pozwanego słuchanego w trybie art. 299 kpc k.75v, zeznania świadka P. M. k.74v).

Na przełomie marca i kwietnia 2016r. powód, za pośrednictwem swojej siostry i żony pozwanego, zgłosił się do pozwanego celem uzgodnienia możliwości wykonywania przez niego pracy kierowcy w firmie pozwanego ( zeznania świadka M. K. k.34v, zeznania stron słuchanych w trybie art. 299 kpc k.75-75v). Strony porozumiały się co do tego, że powód będzie jeździł w trasy samochodem udostępnionym mu przez pozwanego, realizując zlecenia otrzymywane przez pozwanego od spedytorów zewnętrznych, przed wyjazdami powód otrzymywał środki euro na paliwo, żywność, otrzymał też telefon służbowy oraz strony ustaliły, że za wykonaną trasę powód otrzyma wynagrodzenie liczone według przejechanych kilometrów (zeznania stron słuchanych w trybie art. 299 kpc).

W dniu 22 kwietnia 2016r. powód wyjechał w pierwszą trasę na podstawie zlecenia, które otrzymał pozwany i trasa ta trwała do 15 maja 2016r.; następnie były też trasy wykonywane przez powoda na podstawie zleceń, otrzymywanych przez pozwanego od spedytora w dniach: od 30.05. do 24.06.16, od 13.07. do 1.08.16, od 16.08.do 13.09.16 i ostatnia trasa trwała od 13.10. do 10.11.16 ( wykaz odbytych tras sporządzony przez powoda – k. 52-64). Powód sam decydował czy i kiedy przyjąć zlecenie wykonania kursu samochodem udostępnionym mu przez pozwanego (zeznania stron słuchanych w trybie art. 299 kpc).

W okresach pomiędzy trasami powód nie wykonywał żadnej pracy na rzecz pozwanego, nie przyjeżdżał do firmy i pozwany nie zlecał mu żadnych obowiązków (zeznania stron słuchanych w trybie art. 299 kpc ).

Powód i pozwany nie zawarli na piśmie żadnej umowy i dopiero taka umowa na piśmie została zawarta w dniu 1 października 2016r. i była to umowa zlecenia zawarta na okres od 1 października 2016r. do 31 grudnia 2016r. (k. 5-6). Pozwany złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacje, iż powód wykonywał u niego pracę w ramach umowy zlecenia w październiku i listopadzie 2016r. ( k.10).

W dniu 17 października 2016r. pozwany przedstawił powodowi dokument nazwany aneks do umowy o pracę (k.7).

Po dacie 10 listopada 2016r. powód nie realizował żadnych tras dla pozwanego (zeznania stron słuchanych w trybie art. 299 kpc ). W dniu 20 listopada samochód, którym wcześniej jeździł powód, realizując zlecenia dla pozwanego, został wynajęty osobie trzeciej, jako że pozwany utracił zlecenia na przewozy (zeznania pozwanego słuchanego w trybie art. 299 kpc, umowa najmu pojazdu k.26-27 ).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o zeznania stron słuchanych w trybie art. 299 kpc, które to zeznania - co do istotnych dla przedmiotowej sprawy okoliczności nie są sporne, a także zgodne są z dokumentami złożonymi do akt sprawy, których prawdziwość i autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: P. M. i M. K. sąd obdarzył wiarą w całości, bo nie są kwestionowane przez żadną ze stron.

Zeznania świadków: W. B. (k. 74v) nie wniosły nic istotnego do sprawy i nie zostały poddane analizie przez sąd.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Roszczenie powoda o ustalenie, iż pozostawał on w zatrudnieniu u pozwanego P. K. na podstawie umowy o pracę w okresie od 22 kwietnia 2016r. do 10 listopada 2016r. jako kierowca, nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, że roszczenie powoda jest roszczeniem w trybie art.189 kpc, zgodnie z którym, można żądać ustalenia przez sąd istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy strona ma w tym interes prawny. Warunkiem wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy jest więc posiadanie interesu prawnego. Interes prawny oznacza obiektywną konieczność (potrzebę prawną) udzielenia ochrony określonej sferze prawnej, gdy powstała sytuacja, która grozi naruszeniem prawa przysługującego uprawnionemu, bądź powstała wątpliwość co do jego istnienia ( np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 kwietnia 2016 r., sygn. akt I ACa 37/16). Powód kierując niniejszy pozew niewątpliwie miał interes prawny w sądowym ustaleniu przedmiotowego stanu prawnego, gdyż – jak to wynika z samej treści pozwu, ustalenie stosunku pracy pomiędzy stronami ma istotne znaczenie dla innych roszczeń w przypadku ustalenia, iż powoda z pozwanym łączyła umowa o pracę. Podnieść należy, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego nie ma wątpliwości co do tego, że pracownik może mieć interes prawny w domaganiu się ustalenia istnienia stosunku pracy, jeżeli istnieje stan niepewności co do jego sytuacji prawnej (np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2009 r., II PK 1/09, wyrok SN z dnia 29.03.2001 r., I PKN 333/00). Ustalenie stosunku pracy warunkuje prawo do niektórych bieżących i przyszłych świadczeń z ubezpieczeń społecznych i innych stosunków pracy, a także rzutuje na ich wysokość. W sporze o istnienie stosunku pracy, żądanie jego ustalenia zawsze stanowi o żywotnym prawie (interesie) powoda pracownika nie tylko aktualnym, lecz i przyszłym, nie tylko w sferze zatrudnienia, lecz i ubezpieczenia społecznego (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2009 r., II PK 156/09; LEX nr 577459). Niewątpliwie więc rozstrzygnięcie sporu co do trwania stosunku pracy rzutować będzie na uprawnienia powoda materialnego, które jak wiadomo są szersze od wynikających z tytułu umów cywilnych. Zatem stwierdzić należy, iż powód ma interes prawny w przedmiotowym ustaleniu.

Zgodnie z art.22§1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. §1 ¹ tegoż przepisu stanowi, iż zatrudnienie w warunkach określonych w §1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy zaś §1 ² w/w przepisu stanowi, iż nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w §1.

Na wstępie podnieść należy, że poza sporem jest, iż powód wykonywał począwszy od dnia 22 kwietnia 2016r. na rzecz pozwanego czynności kierowcy, jeżdżąc samochodem udostępnionym jemu przez pozwanego i wykonując trasy wskazane w kolejnych zleceniach, otrzymywanych przez pozwanego od spedytora zewnętrznego i były to wyjazdy w dniach: od 22.04. do 15 05.2016r., od 30.05. do 24.06.16, od 13.07. do 1.08.16, od 16.08.do 13.09.16 i od 13.10. do 10.11.16. Poza sporem też jest, że strony – choć jak wyżej podniesiono, powód wykonywał na rzecz pozwanego czynności od 22 kwietnia, aż do dnia 1 października 2016r. nie zawarły na piśmie żadnej umowy, kreującej stosunek prawny łączący strony. Zawarta zaś na piśmie w dniu 1 października 2016r. pomiędzy stronami umowa, to jest to umowa zlecenia, w ramach której powód podjął się wykonywania usługi kierowania pojazdem, którego posiadaczem był pozwany, a za wykonane przez powoda usługi miał on otrzymywać od pozwanego wynagrodzenie ustalone w §3 umowy, a także zmienione aneksem z dnia 17 października - w zakresie wynagrodzenia za świadczenie pracy na terenie Francji. Powód, domagając się w toku niniejszego postepowania ustalenia, iż w okresie od 22 kwietnia 2016r. do 10 listopada 2016r. pracował u pozwanego na podstawie umowy o pracę, jedynie twierdzi, że tak jego zdaniem było i nie wskazuje konkretnych przyczyn dlaczego tak twierdzi, a jak sam podał w swoich zeznaniach, które składał w charakterze strony, domaga się on obecnie tegoż ustalenia, bo to ma wpływ na jego żądanie co do diet z tytułu odbytych przez niego w spornym okresie podróży służbowych.

Ustalenie, czy strony łączyła umowa o pracę wymagało więc zbadania, czy strony miały zamiar zawarcia umowy cywilnoprawnej czy umowy o pracę oraz czy w treści stosunku prawnego łączącego strony przeważały cechy charakterystyczne dla stosunku pracy czy umowy cywilnoprawnej.

Stosunek pracy wykazuje wiele podobieństw do stosunków cywilnoprawnych, lecz różni się takimi właściwościami jak: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter, osobisty charakter świadczenia pracy, podporządkowanie pracownika wyrażające się przede wszystkim w możliwości wydawania pracownikom poleceń dotyczących pracy ( zgodnie wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 11kwietnia 1997r. I PKN 89/97, OSNAPiUS 2/98poz.35, w myśl którego, brak obowiązku wykonywania poleceń przemawia przeciwko możliwości uznania stosunku prawnego za stosunek pracy), stałe godziny pracy, określone miejsce wykonywania pracy, podpisywanie list obecności.

Ustawodawca nie wprowadza zakazu nawiązywania stosunków cywilnoprawnych, których przedmiotem byłoby świadczenie pracy ani nie wprowadza w art. 22§1 ¹ kp domniemania zawarcia umowy o pracę. Na podstawie art.22§1 ¹ nie można bowiem przyjąć, że każde zatrudnienie jest zatrudnieniem „w warunkach” określonych w §1 tegoż przepisu. Przepis ten tylko potwierdza przekonanie, że o rodzaju stosunku prawnego, na podstawie którego świadczona jest praca, decyduje nie jej formalna nazwa, lecz rzeczywista wola stron. Takie stanowisko wynika z utrwalonego już orzecznictwa Sądu Najwyższego, który w tym momencie należy przytoczyć. W szczególności podnieść należy, iż o wyborze rodzaju podstawy prawnej zatrudnienia decydują zainteresowane strony ( art. 353 ¹ kc w zw. z art.300kp), kierując się nie tyle przesłanką przedmiotu zobowiązania, ile sposobu jego realizacji ( OSNAPiUS 21/01,poz.637). Zatrudnienie nie musi mieć charakteru pracowniczego i praca może być wykonywana na podstawie umów cywilnoprawnych a decydujące znaczenie ma zamiar ukształtowania w określony sposób treści łączącego strony stosunku prawnego , zamiar towarzyszący zawarciu i kontynuowaniu stosunku umownego. Jeżeli w treści stosunku prawnego łączącego strony ( ocenianego nie tylko przez treść umowy, ale przede wszystkim przez sposób jej wykonywania) przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy określone w art. 22§1 kp, to mamy do czynienia z zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę umowy zawartej przez strony ( OSPiKA 9/79 poz168, OSNAPiUS 19/99 poz.582, OSNAPiUS 4/00 poz.138, OSNAPiUS 11/00 poz.417, OSNAPiUS 5-6/07 poz 67). W myśl art.65§2 kc w umowach należy badać , jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Zasada swobody umów art. ( (...) kc) polega w pierwszej kolejności na możliwości wyboru przez strony rodzaju stosunku prawnego, który będzie je łączył.

Sąd Rejonowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w wyżej wskazanych orzeczeniach i swoje orzeczenie tut. sąd opierał właśnie stosując to utrwalone już orzecznictwo.

Powód, jak sam zeznał, nie zwracał się do pozwanego o zawarcie konkretnie umowy o pracę, tylko – jak zeznał, chodziło jemu o zawarcie jakiejkolwiek umowy. Zeznania powoda w tym zakresie potwierdziła świadek Z. D. ( k. 34-34v) , która zeznała, że powodowi chodziło o jakąkolwiek umowę związaną z ubezpieczeniem, niekoniecznie o umowę o pracę. Zeznania tego świadka, w tym zakresie, sąd obdarzył wiarą, bo zgodne są z zeznaniami powoda; natomiast zeznania tego świadka co do innych okoliczności nie są związane z istotą niniejszego postępowania.

Zatem stwierdzić należy, że wolą powoda w momencie zawierania stosunku prawnego z pozwanym oraz w trakcie wykonywania przez niego pracy na rzecz pozwanego nie było to, aby łączyła go z pozwanym umowa o pracę , tylko aby w tym czasie, wykonując pracę na rzecz pozwanego w ramach dowolnej umowy, otrzymywał on umówione wynagrodzenie i podlegał ubezpieczeniu.

Pozwany zaś, jak podał w swoich zeznaniach, w żadnym momencie nie miał woli, aby zawrzeć z powodem umowę o pracę, bo charakter pracy którą miał wykonywać powód, czyli wykonywanie pracy kierowcy ale wtedy gdy wpłynie do pozwanego zlecenie od spedytora, brak ciągłości i stabilności, jeżeli chodzi o uzyskanie zleceń przewozu, uniemożliwiał stałość przydzielania powodowi pracy i zatrudnienia go na stałe jako kierowcy. Pozwany jak podał, a jego zeznania znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadka P. M., uprzednio powierzał już innym osobom, w tym P. M., wykonywanie pracy takiej samej jaką wykonywał powód, w ramach umowy zlecenia.

Jak już wyżej podniesiono, na piśmie strony nie zawarły żadnej umowy w ramach której powód wykonywał na rzecz pozwanego, samochodem którego posiadaczem był pozwany, pracę kierowcy na trasach według zlecenie spedytora, które to zlecenia uzyskał pozwany jako prowadzący wtedy działalność w tym zakresie; natomiast od dnia 1 października 2016r. zawarta została umowa zlecenia na wykonywanie tej pracy i powód wtedy tę umowę podpisał, a więc miał wiedzę, że strony łączy id 1 października umowa zlecenia, a nie umowa o pracę i nie miał co do tego żadnych zastrzeżeń. Wprawdzie faktycznie pozwany w dniu 17 października przedstawił powodowi aneks do umowy nazwany „aneks do umowy o pracę” zmieniający zapisy umowy zlecenia z dnia 1 października co do wynagrodzenia, ale jak podał pozwany , taki zapis nazwy aneksu był omyłką, bo oczywiście chodziło o aneks do umowy zawartej przez strony w dniu 1 października 2016r., a tą umową była umowa zlecenia.

Zatem uznać należy, że wolą stron zawierających ustnie od dnia 22 kwietnia 2016r. umowę, w ramach której powód wykonywał na rzecz pozwanego czynności kierowcy, jeżdżąc samochodem udostępnionym jemu przez pozwanego i wykonując trasy wskazane w kolejnych zleceniach otrzymywanych przez pozwanego od spedytora zewnętrznego w dniach: od 22.04. do 15 05.2016r., od 30.05. do 24.06.16, od 13.07. do 1.08.16, od 16.08.do 13.09.16, nie było zawarcie umowy o pracę. Natomiast wolą stron zawierających od dnia 1 października 2016r. umowę zlecenia na piśmie było właśnie zawarcie takiej umowy jak brzmi jej nazwa.

Podnieść też należy, iż jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, a w szczególności z zeznań stron słuchanych w trybie art. 299 kpc, sposób wykonywania przez powoda pracy na rzecz pozwanego nie nosił cech charakterystycznych dla umowy o pracę. Cechą bowiem umowy o pracę jest wykonywanie pracy pod kierownictwem i ta cecha ma charakter konstrukcyjny dla istnienia stosunku pracy (np. wyrok Sądu Najwyższego w sprawie I UK 68/05 ). Powód w swoich zeznaniach przyznał, że przebywając w trasie, to wykonywał on polecenia spedytora z firmy zewnętrznej, który określał jakie jest miejsce do którego ma udać się powód i wydawał inne bieżące, związane z daną trasą polecenia, a - jak sam zeznał, z pozwanym w czasie trasy kontaktował się tylko w celu, aby ten dokonał przelewów na paliwo. Jak podał powód, po powrocie z trasy, w czasie nawet kilkutygodniowych odstępów pomiędzy trasami, nie wykonywał on wtedy żadnej pracy na rzecz pozwanego, przebywał wtedy w domu. Jak zaś zeznał pozwany, częstotliwość otrzymywania zleceń przewozu samochodem, którego wtedy był posiadaczem, nie zależała od niego, tylko od spedytora zewnętrznego i pozwany przedstawiał powodowi każde otrzymane zlecenie, ale też mogło być tak, że powód jednak w trasę by nie pojechał, bo miał wybór, czemu powód nie zaprzeczał.

Reasumując uznać należy, iż w przedmiotowej sprawie, przy zawieraniu ustnie a potem pisemnie przez strony umowy na wykonywanie przez powoda na rzecz pozwanego czynności kierowcy, wolą stron, było istnienie pomiędzy tymi stronami innego stosunku prawnego niż stosunek pracowniczy. Nadto sposób wykonywania przez powoda przez cały okres jego pracy na rzecz pozwanego, a konkretnie fakt, że pozwany nie był przełożonym dla powoda, nie wydawał mu żadnych poleceń, powód mógł dowolnie zdecydować, czy podejmuje się wykonania wyjazdu w konkretną trasę na podstawie zlecenia, które otrzymał pozwany od spedytora, nadto powód, poza przebywaniem w trasach, nie wykonywał żadnej innej pracy na rzecz pozwanego w okresach pomiędzy zleceniami, które to okresy były nawet i kilkutygodniowe, nie nosił cech charakterystycznych dla umowy o pracę.

Wobec powyższego żądanie powoda ustalenia, iż pozostawał on w stosunku pracy u pozwanego P. K. na podstawie umowy o pracę w okresie od 22 kwietnia 2016r. do 10 listopada 2016r., jako kierowca, nie zasługuje na uwzględnienie.

O kosztach procesu sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98kpc, przy uwzględnieniu §9 ust 3 i § 15 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r, poz. 1800).