Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 06 lutego2018 r.

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2018 roku w Człuchowie

sprawy

z powództwa A. D.

przeciwko Sądowi Okręgowemu w Słupsku

o nagrodę jubileuszową

zasądza od pozwanego Sądu Okręgowego w Słupsku na rzecz powoda A. D. kwotę 50.000,00 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 5 września 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty tytułem nagrody jubileuszowej.

Sygn. akt IV P 121/17

UZASADNIENIE

Powód A. D. wniósł przeciwko Sądowi Okręgowemu w Słupsku o zasądzenie łącznej kwoty 50 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5.09.2015 roku do dnia zapłaty tytułem nagrody jubileuszowej przysługującej po przepracowaniu 45 lat. W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż w stan spoczynku przeszedłem 05.09.2015 roku po przepracowaniu 44 lat i 5 dni. Zdaniem powoda, mimo braku zapisu stosowania przepisu art. 95 § 6 usp od 12.10.2011 r. należy mu się gratyfikacja jak po przepracowaniu 45 lat a to z powodu zasad sprawiedliwości i równego traktowania wszystkich sędziów.

Pełnomocnik pozwanego wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości. Powód, aby otrzymać gratyfikację jubileuszową za przepracowanie 45 lat w wysokości 400 % przysługującego mu wynagrodzenia, na dzień przeniesienia w stan spoczynku, powinien legitymować się czterdziestopięcioletnim stażem pracy. W przepisach obowiązujących na dzień 5 września 2015 r. brak było obecnie obowiązującej regulacji odsyłającej do przepisów, które stanowiłby o przysługującym prawie do nabycia gratyfikacji jubileuszowej w przypadku sędziego, któremu w związku z odejściem w stan spoczynku brakuje mniej niż 12 miesięcy do okresów, o których mowa w art. 92 § 3 usp. Po 12.10.2011 r. brak było podstaw prawnych do zastosowania powyższych przepisów wobec powoda, któremu na dzień 5 września 2015 r. brakowało mniej niż 12 miesięcy do nabycia gratyfikacji jubileuszowej za 45 lat pracy, co też stanowi jednoznacznie o bezzasadności żądania powoda.

Sąd ustalił co następuje:

Powód A. D. do 05.09.2015 r. wykonywał obowiązki sędziego w Sądzie Okręgowym w Słupsku.

(bezsporne).

Z dniem przejścia w stan spoczynku tj. 5.09.2015 r. powód legitymował się łącznym stażem pracy wynoszącym 44 lata i 5 dni.

(bezsporne, nadto wykaz służbowy sędziego, cz. III Przebieg służby k.78).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W niemniejszej sprawie stan faktyczny był bezsporny. Powód pełniąc funkcję sędziego przeszedł w stan spoczynku 05.09.2015 roku po przepracowaniu 44 lat i 5dni.

W orzecznictwie i doktrynie zdecydowanie dominuje koncepcja, zgodnie z którą z chwilą wręczenia sędziemu aktu powołania nawiązuje się stosunek służbowy trwający do śmierci sędziego (rzadziej do chwili rozwiązania lub wygaśnięcia w inny sposób). Stosunek ten ma złożony charakter. Łączy on sędziego z Państwem i pracodawcą (właściwą jednostką organizacyjną wymiaru sprawiedliwości). Zawiera zarówno elementy stosunku pracy, jak i elementy o charakterze publicznoprawnym. W uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2003 r., III PZP 15/03, OSNP 2004 nr 12, poz. 203, stwierdzono, że stosunek pracy jest "elementem" stosunku służbowego.

W momencie przejścia powoda w stan spoczynku obowiązywała nowelizacja usp, która weszła w życie 12.10.2011 r. zgodnie, z którą przestała obowiązywać wobec sędziów zasada, iż przy odejściu w stan spoczynku sędziemu przysługuje nagroda jubileuszowa po przepracowaniu kolejnych 4 lat i jednego dnia. Przywileju tego nie pozbawiono innych pracowników państwowych w tym prokuratorów a także pracowników sekretariatów sądów. W kolejnej nowelizacji usp 20 lutego 2015 roku w art.1 pkt 29 ustawy nowelizującej przyjęto, że w art. 92 USP dodaje się § 6 w brzmieniu „ Gratyfikacje jubileuszową wypłaca się w dniu przejścia sędziego w stan spoczynku, jeżeli w tym dniu brakuje mu do okresu pracy od którego zależy nabycie prawa do gratyfikacji jubileuszowej, nie więcej niż 12 miesięcy. W art. 18 nowelizującej ustawy przyjęto, iż art. 92 § 6 ustawy zmieniającej ma zastosowanie do ustalenia prawa do gratyfikacji jubileuszowej od 12.10.2011 roku. Ustawa nowelizująca z 20.02.2015 roku nie weszła w życie albowiem nie podpisał jej dotychczas Prezydent. Ustawą z 12.07.2017 roku w art. 1 pkt 36 dodano do art. 92 § 6 USP w brzmieniu jak art.1 pkt 29 ustawy z 20.02.2015 roku. Ustawie z 12.07.2017 roku brak jest jednak odpowiedniego zapisu jak w art. 18 ustawy z 20.02.2015 roku.

Z wykładni prawno-historycznej wynika, iż przed 12.10.2011 r. jak i po wejściu w życie przepisów nowelizujących usp ustawą z 12.07.2017 r. sędzia przechodzący w stan spoczynku, któremu w tym dniu brakuje mu do okresu pracy od którego zależy nabycie prawa do gratyfikacji jubileuszowej, nie więcej niż 12 miesięcy nabywał i nabywa obecnie prawo do nagrody jubileuszowej z dniem przejścia w stan spoczynku.

Brak powyższej regulacji w okresie przejścia powoda w stan spoczynku w ocenie sądu stanowi pominięcie ustawodawcze. Zaniechanie ustawodawcze oznacza takie zachowanie ustawodawcy, w którym wbrew powinności normatywnej ustawodawca nie ukształtował wymaganej regulacji (tzw. zaniechanie właściwe) bądź też dokonał regulacji niepełnej, niewystarczającej (zaniechanie częściowe). Co istotne polski model właściwości Trybunału Konstytucyjnego nie przewiduje orzekania o zakresie zaniechaniach ustawodawcy (por. wyrok TK z 22 lipca 2008 r. sygn. akt K 24/07, opub. w (...) nr 6A/2008; postanowienie TK z 14 lipca 2009 r. sygn. akt SK 2/08 opub. w (...) nr 7A/2009, poz. 11).Tym samym w tej sprawie Sąd zobowiązany został do bezpośredniego stosowania Konstytucji w celu wypełnienia luki polegającej na braku regulacji w okresie przejścia powoda w stan spoczynku co do nabycia uprawnień do nagrody jubileuszowej z tym dniem, gdy brakuje do jej nabycia nie więcej niż 12 miesięcy.

Zgodnie z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP akt ten będący najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej może być bezpośrednio stosowany. Sądy powinny stosować przepisy konstytucyjne wtedy, gdy jest to konieczne dla wydania wyroku zapewniającego ochronę wartości konstytucyjnych. Wyrażona w art. 2 Konstytucji RP klauzula demokratycznego państwa prawnego stanowi podstawę do wyprowadzenia z niej katalogu zasad konstytucyjnych niesformułowanych wprost w przepisach. Zasady te dotyczą przede wszystkim stanowienia prawa. Art. 32 Konstytucji RP gwarantuje wszystkim równość wobec prawa. Konstytucja RP nie nakazuje przy tym ustanawiania zawsze absolutnej równości, lecz jedynie nieuzasadnionego różnicowania. Równość w prawie oznacza nakaz kształtowania treści prawa z uwzględnieniem zasady równości ( por.: Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86 red. prof. dr hab. Marek Safjan, dr hab. Leszek Bosek rok 2016, wydanie 1).

W doktrynie prawa konstytucyjnego wyróżnia się pojęcie równości wobec prawa i równości w prawie. Pierwsze, to przede wszystkim równość w stosowaniu prawa. Równość w prawie ma charakter materialny i wymaga, by przepisy prawne ujmowały prawa i obowiązki jednostki w sposób wolny od dyskryminacji oraz bez wprowadzenia nieuzasadnionych przywilejów (por. orzeczenie TK z dnia 24 października 1989 r., K 6/89, OTK 1989, poz. 7).

Równość traktowania i równość w stanowieniu prawa opierają się na założeniu, które polega na uznaniu, że podmioty podobne, a więc należące do tej samej klasy, należy traktować podobnie, a zróżnicowanie sytuacji podmiotów podobnych jest tylko wtedy dopuszczalne, gdy jest uzasadnione obiektywnie istniejącymi przesłankami.

Równość dopuszcza różne traktowanie przez prawo podmiotów różniących się między sobą, niemniej ewentualne zróżnicowanie traktowania określonych podmiotów musi być uzasadnione, to jest oparte na uznanych kryteriach, przy czym zasadność doboru tego, a nie innego kryterium różnicowania podlegać musi każdorazowej ocenie (vide: Orzeczenie TK z dnia 11 lipca 2000 r., K 30/99, OTK ZU 2000/5, poz. 145).

W orzecznictwie TK przyjęto, że: "równość w stosowaniu prawa oznacza nakaz równego traktowania przez władze publiczne w indywidualnych przypadkach adresatów norm prawnych, uznanych przez prawodawcę za podmioty podobne, czyli zaliczone do danej klasy (kategorii) istotnej.

W orzecznictwie TK przyjęto, że "Równość w stanowieniu prawa oznacza nakaz kierowany do prawodawcy w procesie tworzenia norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych dotyczący kształtowania w sposób jednakowy (podobny) sytuacji prawnej podmiotów, które uznaje się za podobne według kryteriów przyjętych przez prawodawcę. Równość w stanowieniu prawa oznacza zatem wyróżnianie poszczególnych klas (kategorii) podobnych podmiotów prawa w treści norm prawnych" (tak wyr. z 15.7.2010 r., K 63/07, OTK-A 2010, Nr 6, poz. 60).

Równość w stanowieniu prawa oznacza więc obowiązek tworzenia przez władzę publiczną takich regulacji prawnych, które czynią zadość nakazowi jednakowego traktowania podmiotów znajdujących się w sytuacjach podobnych. Normodawca nie może więc wprowadzać rozwiązań uprzywilejowujących lub dyskryminujących grupy obywateli mogących być zakwalifikowane do podobnych klas bez podstawy do tego w brzmieniu innych wskazań konstytucyjnych.

Jak zauważono w wyr. TK z 14.12.2009 r. (K 55/07, OTK-A 2009, Nr 11, poz. 167), konstytucyjna zasada równości "z uwagi na swój gwarancyjny charakter nie wymaga pozbawienia określonych podmiotów uprawnień przyznanych zgodnie z Konstytucją, ale wymaga ustanowienia regulacji przyznającym te uprawnienia innym podmiotom podobnym".

Prawodawca nie może określać kręgu osób uprawnionych w sposób dowolny. Przyznając konkretne uprawnienia bądź przywileje, winien czynić to w stosunku do wszystkich podmiotów charakteryzujących się daną cechą wspólną, albo też zrezygnować z ich stosowania w stosunku do wszystkich podmiotów w ramach danej klasy. Odstępstwa od równego traktowania podmiotów podobnych muszą: po pierwsze, mieć charakter relewantny, a więc pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią danego unormowania oraz służyć realizacji tego celu i treści; po drugie, mieć charakter proporcjonalny, a więc waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych; po trzecie, pozostawać w jakimś związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, w szczególności z zasadami sprawiedliwości społecznej.

W ocenie sądu okresowy brak regulacji uprawnienia sędziego przechodzącego w stan spoczynku do nagrody jubileuszowej, któremu w tym dniu brakuje mu do okresu pracy od którego zależy nabycie prawa do gratyfikacji jubileuszowej, nie więcej niż 12 miesięcy przy jednoczesnym przysługiwaniu takiej nagrody prokuratorowi przechodzącemu w stan spoczynku stanowi nieuzasadnioną i bezpodstawną nierówność w prawach bardzo podobnych grup zawodowych sędziów i prokuratorów, których uprawnienia od wielu lat są analogicznie kształtowane przez ustawodawcę. Co więcej powyższa regulacja prawna, wcześniejszego nabycia nagrody jubileuszowej w przypadku przejścia na emeryturę, jest stosowana przez ustawodawcę wobec innych urzędników państwowych.

Również nierównym traktowaniem wobec prawa w grupie samych sędziów byłoby nie przyznawanie nagrody jubileuszowej sędziom przechodzącym w stan spoczynku, którym do jej nabycia brakuje nie więcej niż rok, tylko w stosunkowo krótkim okresie braku odpowiedniego przepisu i to bez żadnych merytorycznych i uzasadnionych podstaw.

Skoro po stosunkowo krótkim okresie nieobowiązywania jest przywracana de facto wcześniejsza norma dotycząca przyznawania gratyfikacji jubileuszowej, z punktu widzenia zasady równości trudno uzasadnić pozbawienie uprawnienia do gratyfikacji jubileuszowej niewielkiej części sędziów, którzy przechodzili w stan spoczynku pomiędzy 12 października 2011 r. a wejściem w życie ustawy z 12.07.2017 r. o zmianie ustawy- Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 1452).

Również zgodnie z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków a wynagrodzenia sędziów nie powinny być obniżane w drodze regulacji normatywnych (wyr. TK z: 4.10.2000 r., P 8/00, OTK 2000, Nr 6, poz. 189; 18.2.2004 r., K 12/03, OTK-A 2004, Nr 2, poz. 8).

Odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w przekonujących argumentach (art. 32 Konstytucji). Argumentów takich nie sposób znaleźć na różnicowanie sytuacji samych sędziów czy sędziów i prokuratorów czy wreszcie sędziów i urzędników państwowych, którym tak samo w dniu przejścia w stan spoczynku czy na emeryturę, brakuje nie więcej niż rok do nabycia nagrody jubileuszowej.

Należy podzielić stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa z 19.07.2012 r. dotyczące interpretacji art. 92 § 5 usp , iż skutek w postaci pozbawienia sędziów gratyfikacji jubileuszowej w warunkach opisanych w § 11 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2010 r. jest całkowicie przypadkowy i niezamierzony, jeśli się weźmie pod uwagę, że wypłaty nagrody (gratyfikacji) jubileuszowej w tych okolicznościach zostaliby pozbawieni tylko i wyłącznie sędziowie, jako jedyna grupa zawodowa, z jednoczesnym zachowaniem prawa do nagrody jubileuszowej, gdy prawo do niej miałoby powstać w ciągu najbliższych 12 miesięcy od ustania stosunku pracy, przez wiele innych grup zawodowych, także związanych z wymiarem sprawiedliwości, np. przez prokuratorów (art. 52 ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, tekst jednolity: Dz.U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599 ze zm.) oraz pracowników sądów i prokuratury (por. art. 16 i art. 18 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury, tekst jednolity: Dz.U. z 2011 r. na 109, poz. 639 ze zm.). Podobne regulacje dotyczą również, między radców i starszych radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, pracowników Kancelarii Prezydenta RP, pracowników Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, pracowników samorządowych, nauczycieli, żołnierzy zawodowych, policjantów, funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służb Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Straży Granicznej.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalona jest zasada prymatu wykładni zgodnej z Konstytucją (vide: SK 12/99).

Obowiązujący przepis art. 92 § 6 Prawa o ustroju sądów powszechnych winien być interpretowany przy respektowaniu zasady równego traktowania wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP i w przepisie art. 11 ² k.p. oraz przy zastosowaniu wykładni celowościowej i historycznej. Stosowanie zasady równego traktowania jest istotnym instrumentem pozwalającym na właściwe odczytanie normy prawnej zawartej w przepisie art. 92 § 6 u.s.p., z którego powód wywodzi dochodzone roszczenie.

Cechą według której należy oceniać zachowanie równości w traktowaniu pracowników jest - w odniesieniu do nagród jubileuszowych - staż pracy.

Ponieważ kryteria otrzymania nagrody jubileuszowej były i są określone obiektywnie, to ma ona charakter premii, a więc stanowi element wynagrodzenia za pracę, czyli niewątpliwie jest związana z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, których wyrazem jest staż pracy (por. : Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 stycznia 2002 r. I PKN 816/00).
Całkowite pozbawienie powoda nagrody za 45 lat stażu pracy nie jest racjonalnym zróżnicowaniem jego sytuacji przez ustawodawcę, tym bardziej, że z przepisów u.s.p. obowiązujących do 12.10.2011 r. i po 12.08.2017 r. wynikało i wynika uprawnienie sędziów przechodzących w stan spoczynku, do nagrody jubileuszowej, gdy o jej nabycia brakuje im nie więcej niż rok.

Również wcześniej podejmowane działania ustawodawcze, dostrzegając problem, proponowały by przywrócenie uprawnienia do nagrody jubileuszowej sędziemu przechodzącemu w stan spoczynku, któremu do jego nabycia brakuje nie więcej niż rok obowiązywały z mocą wsteczną. W tym zakresie ustawodawca nie naruszał zasady lex retro non agit, bowiem działał na korzyść adresatów normy.

Mając na uwadze powyższe sąd na mocy art. 32 Konstytucji RP w związku z art. 92 § 3 pkt 6 i § 6 usp i art. 11 ² k.p. zasądził na rzecz powoda kwotę 50.000 zł z tytułu nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy wraz z ustawowymi odsetkami.