Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 stycznia 2014 r., skierowanym przeciwko Uniwersytetowi (...) w Ł., powód G. Z. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 797.208,23 zł, w tym kwoty należności głównej w wysokości 577.973,99 zł oraz 219.234,24 zł tytułem skapitalizowanych odsetek liczonych od dnia
1 marca 2013 r. do dnia złożenia pozwu. Nadto powód zażądał od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych od kwoty 577.973,99 zł liczonych od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty. Dodatkowo wystąpił o zasądzenie od (...) w Ł. na swoją rzecz kosztów postępowania procesowego.

(pozew – k. 3-7)

Pozwany (...) w Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż kwestionuje zasadność dochodzonego roszczenia tak, co do zasady, jak i wysokości. Nadto podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia.

(odpowiedź na pozew – k. 162-170)

Pismem z dnia 23 marca 2015 r. powód zmodyfikował swoje żądanie w ten sposób, iż przedmiotem roszczenia jest kwota należności głównej – 577.973,99 zł powiększona o odsetki ustawowe liczone od dnia 17 września 2013 r. do daty wytoczenia powództwa. Łączna kwota roszczenia wynosi zatem 605.764,25 zł. (pismo powoda – k. 257-258)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W wyniku postępowania przetargowego w dniu 18 listopada 2009 roku zamawiający (...) w Ł. zawarł z konsorcjum firm, reprezentowanym przez A. Z. i G. Z., umowę nr (...), której przedmiotem były roboty budowlane w ramach przebudowy (...)Przyrodniczej Stacji w S., zgodnie
z dokumentacją projektową, wymaganiami określonymi przez zamawiającego
i zasadami wiedzy technicznej, na warunkach wskazanych w ofercie wykonawcy, stanowiącej załącznik nr 1 do niniejszej umowy.

W skład konsorcjum firm wchodziło P.P.H.U. (...) s.c. A. Z., G. Z. w B. – jako lider oraz (...) Sp. z.o.o. w P., jako partner. Wartość przedmiotu zamówienia strony ustaliły w wysokości 5.452.637,78 zł brutto. Termin wykonania prac będących przedmiotem zamówienia zakreślono na dzień 19 listopada 2010 r.

W myśl § 1 pkt 1 zakres robót obejmował:

- wykonanie kompleksowych robót budowlano-instalacyjnych przebudowanego budynku 3-kondygnacyjnego, o następujących parametrach technicznych:

(powierzchnia zabudowy – 960,0 m2, powierzchnia netto – 1664,0 m2, kubatura – 10.920,0 m3)

- zagospodarowanie terenu o powierzchni 16.992 m2, z przyłączami wody, kanalizacji, ciepłowniczym, energii elektrycznej.

Zakres inwestycji obejmował:

- modernizację budynku obejmującego adaptację budynku istniejącej szkoły,

- remont bieżący budynku gospodarczego,

-modernizację istniejącego wjazdu na teren,

- drogi i place wewnętrzne,

- ogrodzenia i zagospodarowanie terenu,

- przyłącze i sieć wodno-kanalizacyjna,

- sieci elektryczne na terenie.

Nadto podstawowy zakres robót budowlanych określono szczegółowo w kosztorysie załączonym do oferty przetargowej z dnia 14 października 2009 r.

Inwestycja finansowana była z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na podstawie umowy o dofinansowanie nr (...) (...)” w ramach działania 13.1 priorytetu XIII Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 z dnia 30 kwietnia 2009 r.

Zgodnie z § 4 pkt 5 zamówienia uzupełniające, udzielane w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, stanowiące nie więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego i polegającego na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień – mogą być udzielone dotychczasowemu wykonawcy robót w trybie zamówienia z wolnej ręki z zachowaniem przepisów prawa.

W myśl § 9 pkt 1 i 2 zakazuje się zmian postanowień zawartej umowy stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że będą to zmiany wynikające z następujących przesłanek:

- wystąpienie robót dodatkowych lub zamiennych, których wykonania uzależnia wykonanie zamówienia podstawowego, skutkujące zmianą zakresu robót i przedłużeniem terminu realizacji zamówienia;

- zmiany technologii wykonania robót lub rozwiązań technicznych nie przewidzianych w umowie, jeżeli zmiany te będą korzystne dla zamawiającego. Dopuszcza się je tylko w przypadku, gdy proponowane rozwiązania są równorzędne lub lepsze funkcjonalnie od rozwiązań przyjętych w dokumentacji projektowej będącej podstawą zamówienia;

- wystąpienie niekorzystnych warunków atmosferycznych uniemożliwiających prowadzenie robót zgodnie z ich technologią i warunkami technicznymi zapewniającymi właściwą jakość wykonania, albo innych zdarzeń wymuszających przerwą w realizacji zamówienia niezależnych od wykonawcy;

- zaistnieją inne okoliczności niezależne od wykonawcy, których nie można było przewidzieć w dniu zawarcia umowy;

- zmiana wysokości stawki podatku od towarów i usług.

Nadto każdorazowo wprowadzenie zmian potwierdzone jest w formie pisemnej protokołami konieczności zatwierdzonymi przez zamawiającego.

(umowa nr (...) – k. 21-25, dokumentacja przetargowa-przedmiot zamówienia – k. 445)

Pozwany kilkakrotnie współpracował z przedsiębiorstwem (...) A. Z., G. Z. przy budowach wykonywanych w ramach inwestycji m. in. na (...) a także (...). Strony współpracowały od 2005 r.

(listy referencyjne i protokoły odbioru robót – k. 30-107)

A. Z. zawarł z G. Z. umowę cesji wierzytelności, której przedmiotem była wierzytelność pieniężna z tytułu należnego wynagrodzenia wynikającego z wykonanych prac dodatkowych i zamiennych do umowy (...) z dnia 18 listopada 2009 r.

(umowa cesji wierzytelności – k. 279)

W dniu 25 lutego 2010 r. strony umowy w trakcie spotkania w S. poczyniły ustalenia w zakresie wykonania prac nie uwzględnionych w dotychczasowej dokumentacji, w ramach remontu budynku stacji terenowej. Spisany zakres robót został podpisany m. in. przez prorektora ds. nauki (...), Pełnomocnika Dziekana (...), zastępcę Kanclerza ds. technicznych (...) Ustalenia objęły: - zmianę koloru projektowanej stolarki PCV, - zmianę kolorystyki ślusarki zewnętrznej i wewnętrznej, - wymianę 6 szt okien w sali konferencyjnej, - wymianę posadzki w sali konferencyjnej, - rezygnację z tapet – malowanie w salach B03 i B07, - montaż kabin, umywalek (zmiana wymiarów), - zmianę grzejników na drabinkowe, - zmianę kolorystyki ościeżnic, - kominek tylko w świetlicy na parterze, pozostałe – tylko murowane systemy kominkowe, - budynek gospodarczy rozebrać, - boisko tartanowe do koszykówki będzie zastąpione murawą i bramkami do piłki siatkowej.

(ustalenia – k. 123-124)

Inwestycja przebudowy (...) Przyrodniczej Stacji w S. została przez (...) odebrana i potwierdzona w protokole odbioru
z dnia 2 grudnia 2010 r.

Zgodnie z pkt VI podpunkt 1 wskazanego protokołu przedmiotem odbioru był wykonany pełen zakres robót budowlano-instalacyjnych zgodnie z zawartą umową nr (...) z dnia 18 listopada 2009 r., zapisami w dzienniku budowy oraz uzgodnieniami pomiędzy inwestorem i wykonawcą.

Powód zakończył roboty zgodnie z terminem i zakresem umowy.

Nie odnotowano wykonania prac dodatkowych.

(protokół odbioru końcowego – k. 26-29, oświadczenie kierownika budowy – k. 187, zeznania świadka A. S. – e-protokół, k. 301 v., adnotacja 00:32:01)

W dniu 27 grudnia 2010 r. G. Z. wystawił Uniwersytetowi (...) fakturę końcową na kwotę 943.707,38 zł za wykonanie robót budowlanych uwzględnionych w kosztorysie stanowiącym załącznik do oferty przetargowej. Powyższa należność została przez (...) zapłacona w całości w dwóch transzach w kwotach: -802.151,27 zł i -141.556,11 zł w dniu 30 grudnia 2010 r.

(faktura VAT – k. 178, zestawienie operacji bankowych – k. 179-180, zeznania świadka A. S. – e-protokół, k. 301 v., adnotacja 00:32:01)

G. Z. sporządził kosztorys wykonanych prac dodatkowych
i zamiennych zgodnie z ustaleniami z dnia 25 lutego 2010 r., celem akceptacji
i ewentualnych dalszych ustaleń przez Dział Budynków i Budowli. Kosztorys zawierał następujące elementy robót: - wyburzenia, roboty ziemne
i fundamenty, - zamurowania i konstrukcja, - roboty wykończeniowe.

(kosztorys powykonawczy – k. 108-119, zeznania świadka L. S. – e-protokół, k. 295, adnotacja 00:52:43, zeznania świadka A. R. – e-protokół, k. 295, adnotacja 00:12:47, zeznania świadka A. Z. – e-protokół, k. 300 v.-301, adnotacja od 00:03:33)

(...) nie wystawił protokołu konieczności ani zamówienia dodatkowego na zlecone prace dodatkowe i zamienne. Nie rozliczył się
z wykonawcą. Koszt prac dodatkowych miał pokryć się z kosztem prac, z których (...) zrezygnował. Umowa łącząca strony miała charakter ryczałtowy. Prace zamienne rozliczało się w oparciu o kosztorys wykonawcy. Rozliczenie się z wykonawcą przekroczyłoby środki finansowe pozyskane z funduszy unijnych na ten cel. Fundusz straciłby status kwalifikowanego.

(zeznania świadka E. B. – e-protokół, k. 295, adnotacja 00:31:34, zeznania świadka A. K. (1) – e-protokół, k. 645, adnotacja 00:02:45, 00:20:26, zeznania świadka A. R. – e-protokół, k. 295, adnotacja 00:12:47, zeznania świadka A. K. (2) – e-protokół, k. 295, adnotacja 00:52:11, zeznania świadka A. S. – e-protokół, k. 301 v., adnotacja 00:32:01 )

W dniu 10 września 2013 r. G. Z. wezwał (...)
w Ł. do rozliczenia robót dodatkowych i zamiennych w terminie 14 dni, obejmujących – wyburzenie budynku gospodarczego z wywozem gruzu, - wykonanie konstrukcji drewnianej nad wejściem głównym i pokrycie go dachówką, wymiana okien w starej części stołówki, - wymiana posadzek i podłóg w starej części stołówki, montaż ogrodzenia z profili kutych (zamiana z siatki). Częściowa rekompensata za wykonane roboty dodatkowe i zamienne, to rezygnacja inwestora i przyszłego użytkownika z wykonania boiska do koszykówki.

(wezwanie do zapłaty – k. 120)

W piśmie datowanym na dzień 17 września 2013 r. strona pozwana odmówiła zapłaty za wykonane prace dodatkowe i zamienne, wskazując, że umowa łącząca strony została całkowicie rozliczona fakturą końcową
nr (...) z 27 grudnia 2010 r., nadto do (...) w Ł. nie wpłynęły żadne pisma ani nie został napisany protokół wskazujący roboty zamienne i dodatkowe, zatem roszczenia wykonawcy należy uznać za bezzasadne.

(pismo (...) w Ł. – k. 122)

Z punktu widzenia budownictwa w trakcie realizacji prac budowlanych określonych umową nr (...) z dnia 18 listopada 2009 r. wykonano również roboty dodatkowe i zamienne. W okresie trwania inwestycji odstąpiono m. in. od remontu bieżącego, istniejącego na działce budynku gospodarczego, zlecono jego rozbiórkę, którą wykonał powód. Ogrodzenie wg umowy miało posiadać przęsła metalowe tj. konstrukcję obramowania z kątownika wypełnionego siatką plecioną, wykonano przęsła z elementów gotowych
z profili metalowych zamkniętych. Realizowane roboty budowlano-instalacyjne w ramach rzeczonej inwestycji uniemożliwiały wykonanie wszystkich prac zgodnie z dokumentacją, pozwoleniem na budowę i pozwoleniem na użytkowanie. Wartość uzyskanych prac dodatkowych i zamiennych wyniosła ogółem 66.800 zł, w tym w zakresie rozbiórki budynku gospodarczego – 21.055,00 zł, - otworów nadproża nad otworami okiennymi – 8.563,00 zł, - wymiany okien w Sali (stołówka) – 5.025,00 zł, - montażu, uzupełnienia, okno tupu Fakro – 423,00 zł, - posadzki w Sali auli – 10.194,00 zł, - ogrodzenia.

(opinia biegłego do spraw budownictwa – k. 657-678, ustna opinia uzupełniająca biegłego – e-protokół, k. 755 v.-756, adnotacja od 00:02:04)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych dowodów tj. z dokumentów, których autentyczność nie budzi wątpliwości Sądu oraz zeznań zgłoszonych świadków, w jakim korespondują one z dokumentami i opinii biegłego.

Nie ulega wątpliwości, że strony zawarły w dniu 18 listopada 2009 r. umowę, której przedmiotem były roboty budowlane
w ramach przebudowy (...) Przyrodniczej Stacji w S., a w dniu 2 grudnia 2010 r. protokołem z odbioru końcowego robót i przekazania inwestorowi remontowanego budynku, przesądzono o tym, iż roboty wykonano zgodnie z umową, nadto wykonano pełen zakres robót budowlano-instalacyjnych, zgodnie z umową, zapisami w dzienniku budowy oraz uzgodnieniami pomiędzy inwestorem a wykonawcą. Za wykonane prace pozwany uiścił wynagrodzenie. Te okoliczności miedzy stronami sporne nie były.

Nie mniej strony postępowania zajęły różne stanowiska na okoliczność prac dodatkowych i zamiennych, zarówno podstawy ich zaliczenia do robót dodatkowych, jak i ich zakresu. W zakresie posiadanych wiadomości specjalnych, co do zakresu prac dodatkowych i zamiennych, Sąd oparł się na dowodach z opinii biegłego, jako najbardziej miarodajnych w sprawie. W ocenie Sądu nie było podstaw do zakwestionowania opinii pisemnej, na podstawie której zostały ustalone koszty prac dodatkowych i zamiennych wykonanych przez powoda. Sąd uznała opinię za konsekwentną, logiczną i wyczerpującą. Biegły w sposób pełny i przekonujący odpowiedział na postawione pytania przez Sąd pytania, a następnie przez pełnomocników. Nadto biegły wydał ustną opinię uzupełniającą również konsekwentną, co do swoich wniosków. W ocenie Sądu zatem wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu budownictwa był bezzasadny i zmierzałby jedynie do przedłużenia postępowania sądowego, zatem Sąd niniejszym go oddalił. Już na marginesie Sąd zwraca uwagę, iż podziela stanowisko biegłego, który koszty prac zostały przez biegłego ocenione na podstawie średnich cen rynkowych i takie kwoty są w ocenie Sądu adekwatne do wyliczenia kosztów prac remonowo-budowlanych wykonanych przez powoda.

W ocenie Sądu nie było podstaw do uwzględnienia zeznań świadka Z. T., gdyż nigdy nie był on nawet na terenie budowy, nadto zeznania świadka S. W. nie mają istotnego znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia, gdyż świadek nie posiadał fundamentalnej wiedzy na temat zakresu robót, a co za tym idzie, które roboty są podstawowymi, a które dodatkowymi. Świadek T. S. nic nie pamięta. J. M. nie miała wiedzy na temat robót dodatkowych, Sąd zatem pominął te zeznania w sprawie. W swojej ocenie oparł się na zeznaniach pozostałych świadków na okoliczności powołane w sprawie. Z zeznań tych wyraźnie wynika, że określone prace remontowo-budowlane zostały poddane przez strony modyfikacji. Brak jednak wyraźnych ustaleń, co do tego, jaki charakter miały mieć te zmodyfikowane prace i jak strony miałyby się rozliczyć za nie w sytuacji, gdyby ich koszt przekroczył ustalony budżet.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w części.

Powód dochodzi od pozwanego (...) w Ł. rozliczenia robót dodatkowych wykonanych w ramach realizacji przezeń na zamówienie pozwanego inwestycji w ramach przebudowy (...) Przyrodniczej Stacji w S., twierdząc, iż zakres robót faktycznie wykonanych przekracza zakres ustalony w umowie, co powoduje, iż po jego stronie doszło do straty.

Nie ulega wątpliwości, iż zawarta pomiędzy stronami w dniu 18 listopada 2009 r. umowa, której przedmiotem były roboty budowlane w ramach przebudowy (...) Przyrodniczej Stacji w S., stanowiła umowę o roboty budowlane. Na jej podstawie powód zobowiązał się do wykonania wskazanych prac, a pozwany do zapłaty za nie wynagrodzenia. Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Umowa o roboty budowlane jest umową wzajemną, nakładającą na obie strony określone, wzajemnie skorelowane zobowiązania. Jednym z podstawowych obowiązków inwestora jest zapłata umówionego wynagrodzenia, przy czym w ramach swobody kontraktowania wynagrodzenie to może mieć charakter – analogicznie do umowy o dzieło – zarówno ryczałtowy, jak i kosztorysowy. Natomiast obowiązkiem wykonawcy podstawowym i niezmiennym, pozostaje oddanie obiektu budowlanego wykonanego zgodnie projektem i zasadami wiedzy technicznej oraz przekazanie go inwestorowi. W umowie o roboty budowlane należy, zatem ustalić zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców.

Strony związane były umową o roboty budowlane zawartą w wyniku postępowania przetargowego przeprowadzonego w trybie zamówienia publicznego. Umowa z dnia 18 listopada 2009 r. przewidywała ryczałtowe wynagrodzenie powoda, jako wykonawcy robót budowlanych. Zgodnie z art. 632 § 1 kc, jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Wynagrodzenie ryczałtowe może zostać podwyższone przez sąd na podstawie art. 632 § 2 kc, jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą. Jednakże, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21.02.2013 r., IV CSK 354/12, przepis art. 632 § 2 kc dotyczy wyłącznie podwyższenia ryczałtu w razie zaistnienia przesłanek materialnoprawnych w stosunku do uzgodnionego przez strony wynagrodzenia za przedmiot robót objętych umową. Nie może natomiast znaleźć zastosowania w stosunku do robót budowlanych nie objętych zakresem umowy. W tej części stron nie łączył bowiem stosunek umowny z uzgodnionym wynagrodzeniem ryczałtowym, który miałby być zmodyfikowany przez sąd na podstawie art. 632 § 2 kc poprzez podwyższenie ryczałtu.

Możliwość uzyskania przez wykonawcę robót budowlanych wyższego wynagrodzenia różni się zatem w zależności od tego, czy chodzi o wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy czy o wynagrodzenie za prace wykraczające poza ten przedmiot. W przypadku wynagrodzenia mającego stanowić ekwiwalent niepieniężnego świadczenia wykonawcy spełnionego zgodnie z treścią umowy podwyższenie ryczałtu będzie możliwe poprzez zawarcie stosownego aneksu do umowy zwiększającego wysokość wynagrodzenia, czyli w drodze porozumienia stron, o ile przepisy odrębne nie stoją temu na przeszkodzie albo w drodze orzeczenia sądu w przypadku zmiany stosunków przewidzianej w art. 632 § 2 kc. Natomiast w przypadku wynagrodzenia za wykonanie robót nieprzewidzianych w umowie lub stanowiących rozszerzenie bądź uzupełnienie umówionego przedmiotu świadczenia wykonawcy zwiększenie wysokości jego wynagrodzenia nastąpi albo w wyniku zawarcia odrębnej umowy zwiększającej zakres zamówienia albo będzie stanowić równowartość bezpodstawnego wzbogacenia zaistniałego po stronie zamawiającego.

Umowa z dnia 18 listopada 2009 r. łącząca strony postępowania, została zawarta w trybie udzielenia zamówienia publicznego.

Zgodnie z ustawą - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759) - dalej p.z.p., zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50 % wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli: a) z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub b) wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego. Natomiast zamówienia dodatkowe to zamówienia nieobjęte zamówieniem podstawowym, niezbędne do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia. Zamówienia te nie są, a w każdym razie nie muszą być zamówieniami tego samego rodzaju co zamówienie podstawowe. Muszą jednak być niezbędne do prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego, co oznacza, że bez zamówień dodatkowych wykonawca nie mógłby wykonać albo nie byłby w stanie należycie wykonać umowy. Obiektywnie, konieczność udzielania zamówienia dodatkowego musi być wcześniej, tzn. przed udzieleniem zamówienia podstawowego nieprzewidywalna.

Niesporne było, że strony w trakcie realizacji inwestycji w S. nie zawarły na piśmie umowy o roboty dodatkowe zwiększającej zakres świadczenia powoda, tj. zakres robót budowlanych, do wykonania których zobowiązał się on w umowie z dnia 18 listopada 2009 r., czy też umowy zmieniającej przedmiot zamówienia. Powód podnosił, że z racji długotrwałej i dobrze układającej się współpracy z pozwanym, był przeświadczony, co do gotowości przystąpienia pozwanego do rozliczenia robót dodatkowych po ich wykonaniu, w związku z czym realizował roboty na bieżąco na podstawie uzgodnień poczynionych z przedstawicielami (...) w dniu 25 lutego 2010 r. Strona pozwana podnosiła natomiast, iż roboty wykonane przez powoda miały charakter nieistotny i bilansowały się z robotami ujętymi w umowie, ale od których odstąpiono i w zamian wykonano prace zamienne. W rozpoznawanej sprawie doszło do wykonania całego zakresu robót objętego przedmiotową umową, co też potwierdziły strony w zapisach zawartych w dzienniku budowy, wystawionych przez powoda fakturach, oświadczeniu kierownika budowy oraz piśmie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w T., który w piśmie z dnia 15 września 2011 r. nie wniósł sprzeciwu do złożonego przez pozwanego wniosku w sprawie przystąpienia do użytkowania. Powyższe wskazuje, iż uczestnicy przedmiotowej inwestycji a także powód wykonał cały zakres umowy w oparciu o zatwierdzony projekt budowlany i pozwolenie na budowę, zapisy w S.I.W.Z, umowę, przedkładając pozwanemu szereg niezbędnych protokołów i dokumentów odbiorczych poszczególnych odcinków inwestycji. Tym nie mniej nie ulega wątpliwości, iż powód faktycznie wykonał szereg prac dodatkowych i zamiennych, gdyż bez ich realizacji wykonanie wszystkich prac zgodnie z powyżej wskazaną dokumentacją byłoby niemożliwe. Nadmienić też trzeba, iż same strony w umowie z dnia 18 listopada 2009 r. przewidziały w § 4 i 9 możliwość zmiany postanowień zawartej umowy w stosunku do oferty w sytuacji, gdy wystąpią roboty dodatkowe lub zamienne, od których wykonania uzależnione jest wykonanie zamówienia podstawowego. Nadto zwraca uwagę istota problemu rozliczenia robót dodatkowych i zamiennych, której należy upatrywać w przekroczeniu przyjętego budżetu i założonego zakresu prac, gdy inwestycja opierała się na finansowaniu w ramach projektów europejskich. Szersze finansowanie uprzednio nie przewidzianych prac wiązał się dla pozwanego z ryzykiem utraty dopłat lub konieczności ich zwrotu. Tym niemniej tego typu okoliczności nie mogą jednak obciążać wykonawcy.

Z racji powyżej przytoczonych rozważań, Sąd uznał, iż wartość przyznanych prac dodatkowych i zamiennych należy oszacować na poziomie kwoty 66.800,00 zł. W tym zakresie Sąd stanął na stanowisku, iż kosztorys złożony przez powoda nie został podpisany, brak w nim obmiaru robót w zakresie wyburzenia budynku gospodarczego, co uniemożliwia dokonanie sprawdzenia zasadności podanej ilości robót i porównania jej z ilością znajdującą się w kosztorysie ofertowym. Ponadto powód otrzymał od pozwanego całą dokumentację projektową i warunki wykonania oraz odbioru robót określone w SIWZ, a dla części elementów robót zastosował zamienne rozwiązania (tańsze), co obniżyło koszty umowy. Z drugiej strony pozwany nie zlecał w umowie rozbiórki budynku gospodarczego. Obie strony przystały na brak wpisów w dzienniku budowy na okoliczność wykonania robót dodatkowych.

Już tylko na marginesie należy odnieść się do zarzutu strony pozwanej w zakresie przedawnienia roszczenia powoda. Zgodnie z art. 118 k.c. należy wyróżnić dwa terminy przedawnienia: termin dziesięcioletni oraz termin trzyletni, dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dla umowy o roboty budowlane zastosowanie znajduje więc termin trzyletni . W przypadku umowy o roboty budowlane początek terminu przedawnienia liczy się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W przypadku należności pieniężnych, gdy termin zapłaty jest oznaczony, roszczenie staje się wymagalne z upływem terminu zapłaty. W zależności od zawartej umowy, termin zapłaty może być różnie ustalony. W rozpoznawanej sprawie powód w dniu 30 grudnia 2010 r. otrzymał ostatnią transzę tytułem wynagrodzenia za wykonaną umowę z dnia 18 listopada 2009 r. Natomiast pismem z dnia 10 września 2013 r. wezwał do zapłaty pozwany (...) za wykonane roboty dodatkowe w ramach inwestycji w S., zakreślając w nim 14 dniowy termin rozliczenia. Zatem nie można uznać w tej sytuacji, aby móc uwzględnić zarzut przedawnienia pozwanego.

W tej sytuacji żądanie powoda ostało się w zakresie kwoty 66.800,00 zł wraz z odsetkami od dnia 10 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty, w dalszej części podlegało oddaleniu.

Z uwagi na to, że żądanie powoda zostało uwzględnione w części, Sąd o kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo. Sąd obciążył powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi nieziszczonej opłaty sądowej od pozwu od oddalonego powództwa w kwocie 36.520,40 zł oraz pozwanego w kwocie 3.340 zł. Nadto obciążył strony wydatkami na biegłego, poniesionymi tymczasowo ze Skarbu Państwa – powoda w kwocie 3.471,60 zł i – pozwanego w kwocie 343 zł na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi.

W zakresie punku 6 rozstrzygnięcia Sąd orzekł na podstawie zawartego
w § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.). Zgodnie zaś z § 2 ust. 3
w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty za czynność radcy prawnego, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.