Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa P. K., T. W., E. G.

przeciwko (...) S.A. w W., (...) S.A. w W., (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 27 czerwca 2017 roku, sygn. akt I C 849/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz (...) S.A. w W., a w pozostałym zakresie apelację oddala,

2.  zasądza od powodów:

a.  T. W. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych i na rzecz (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. kwotę 300 (trzysta) złotych,

b.  P. K. i E. G. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwoty po 300 (trzysta) złotych - od każdego z nich i na rzecz (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. kwoty po 75 (siedemdziesiąt pięć) złotych - od każdego z nich,

- tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą,

3.  nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanego (...) S.A. w W..

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Adam Bojko

Sygn. akt: II Ca 694/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2017 r., w sprawie I C 849/16, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo P. K., T. W. i E. G. o zasadzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 10.100 złotych (w odpowiednich częściach dla każdego z powodów) z tytułu częściowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów za okres czasu od 1 lipca 2005 roku do 21 stycznia 2008 roku oraz zasądzenie od (...) Spółki (...) w W. kwoty 5.000 złotych tytułem częściowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości z okres od 22 stycznia 2008 roku do 31 stycznia 2013 roku. Zasądził od powodów solidarnie na rzecz każdego z trzech pozwanych kwotę 4.817 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania Sądu.

Nieruchomość położona w P. przy ulicy (...), o powierzchni 2,2403 ha, oznaczona w ewidencji gruntów numerem działki (...), obręb (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim VI Wydział Ksiąg Wieczystych urządzona jest księga wieczysta o numerze (...), stanowi współwłasność powodów: T. W. w 4/6, P. K. w 1/6 i E. G. w 1/6.

Przez ww. nieruchomość przebiega gazociąg (...) wysokiego ciśnienia o średnicy 350 mm relacji (...) W., który został wybudowany w 1958 r.

Na podstawie umowy leasingu operacyjnego z dnia 06 lipca 2005 r. pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. oddał do odpłatnego używania i pobierania pożytków (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. składnik majątkowy w postaci gazociągu przebiegającego przez nieruchomość powodów.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. jest następcą prawnym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Pozwany korzystał z tego gazociągu do dnia 31 grudnia 2007 r.

Na podstawie umowy przeniesienia własności z dnia 22 stycznia 2008 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nabył od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. własność przedmiotowego gazociągu.

Pozwany (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jest następcą prawnym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W..

Prawomocnym wyrokiem z dnia 19 lutego 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1321/13, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny oddalił powództwo P. K., T. W. i E. G. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów za okres od dnia 01 lipca 2003 r. do dnia 30 czerwca 2014 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, a także na podstawie wyroku wydanego przez tutejszy Sąd w sprawie o sygn. akt I C 1321/13 w dniu 19 lutego 2015 r. wraz z uzasadnieniem.

Na terminie rozprawy w dniu 13 czerwca 2017 r. Sąd oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika powodów o dopuszczenie dowodu z zeznań powódek i wskazane w piśmie procesowym z k. 244-248, albowiem zważywszy na powagę rzeczy osądzonej nie miałyby one wpływu na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo podlegało oddaleniu. Podstawę prawną żądania pozwu stanowią przepisy art. 224 i 225 k.c., zgodnie z treścią których posiadacz w złej wierze jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, a także za jej zużycie, utratę i pogorszenie. Podstawowym roszczeniem zaliczanym do kategorii roszczeń uzupełniających jest roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy. Wynagrodzenie należne właścicielowi z tytułu bezumownego korzystania z jego rzeczy nie dzieli się na świadczenia okresowe i nie może być dochodzone na przyszłość; jest ono należnością jednorazową za cały okres korzystania z rzeczy przez posiadacza bez tytułu prawnego.

W niniejszej sprawie powodowie domagali się zasądzenia od pozwanych wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, z uwagi na fakt, że przez nieruchomość stanowiącą współwłasność powodów przebiega gazociąg. Należy jednakże podkreślić, że powodowie już wcześniej wnieśli Sądu rejonowego w Piotrkowie Tryb. pozew o zasądzenie wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z tej samej nieruchomości przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W., a prawomocnym wyrokiem z dnia 19 lutego 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1321/13 Sąd oddalił powództwo.

W uzasadnieniu tegoż wyroku Sąd stwierdził, że „W efekcie nawet przy założeniu dobrej wiary posiadania samoistnego poprzednika prawnego pozwanego ( (...) S.A. z siedzibą w W. – dop. Sądu) nabycie przez zasiedzenie owej służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu nie mogło nastąpić w analizowanym przypadku wcześniej niż przed dniem 1 lutego 1989 r. w związku z wejściem w życie powołanej nowelizacji, zaś w przypadku przyjęcia złej wiary poprzednika pozwanego z dniem 1 lutego 1990 r., tj. już po wejściu w życie powołanej nowelizacji art. 128 k.c., a jeszcze przed nowelizacją art. 172 k.c., który wydłużył okresy konieczne do nabycia prawa przez zasiedzenie odpowiednio do 20 lat przy posiadaniu w dobrej wierze i do 30 lat dla posiadania w złej wierze, co nastąpiło dopiero z dniem 1 października 1990 r. Reasumując nie ulega wątpliwości, że niezależnie od kwestii charakteru ‘dobrej’ bądź ‘złej’ wiary posiadacza upływ terminu zasiedzenia przedmiotowej służebności następował na długo przed wytoczeniem niniejszego powództwa (28 czerwiec 2013 r.), a zatem powództwo w niniejszej sprawie podlegało przede wszystkim z tego względu oddaleniu” (akta sprawy o sygn. I C 1321/13 – uzasadnienie wyroku z dnia 19 lutego 2015 r. – k. 428).

Podnieść należy, że w wyroku z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. akt V CSK 433/13, Sąd Najwyższy stwierdził, iż chociaż powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja wyroku, a nie jego uzasadnienie, to powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na zawarte w uzasadnieniu motywy rozstrzygnięcia, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej i powagi rzeczy osądzonej prawomocnego orzeczenia, czyli dla określenia granic jego prawomocności materialnej w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c.

Również w wyroku z dnia 23 września 2016 r., sygn. akt V ACa 221/16, Sąd Apelacyjny w Gdańsku zważył, iż w sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku. A zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza więc zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego.

Powołane wyżej stanowiska Sąd Rejonowy rozpoznający przedmiotową sprawę w całości podzielił. Nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że w poprzednim postępowaniu Sąd popełnił błąd, albo strona nie podniosła wszystkich argumentów i drugie postępowanie miałoby służyć ich uwzględnieniu, byłby to podręcznikowy przykład naruszenia powagi rzeczy osądzonej. Jeżeli bowiem Sąd prawomocnie stwierdził, że służebność gruntową odpowiadającej treścią służebności przesyłu poprzednik prawny (...) S.A. w W. nabył przez zasiedzenie, to próba kwestionowania tego ustalenia i wskazywanie nowych okoliczności takich jak istnienie decyzji wywłaszczeniowej, czy też zmiana przebiegu gazociągu – nie może odnieść skutku. Pomijając oczywistą kwestię decyzji wywłaszczeniowej, odnosząc się do kwestii zmiany przebiegu gazociągu – Sąd uznał, że twierdzenia te są gołosłowne. Nawet sam powód zeznając na rozprawie stwierdził, że jedyne roboty, które przeprowadzane były w gazociągu to wymiana rur na nowe w ramach modernizacji, a nie zmiany przebiegu trasy gazociągu, której zresztą zmianie pozwani zaprzeczyli, a która to zmiana jest procesem długotrwałym, skomplikowanym i wymagającym również zgody właściciela nieruchomości.

Konkludując nie ulega wątpliwości, że we wcześniejszym postępowaniu, które zakończyło się prawomocnym wyrokiem, Sąd ustalił, że pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. nabył przez zasiedzenie służebność odpowiadającą treścią służebności przesyłu dotyczącą gazociągu posadowionego na nieruchomości powodów na długo przed okresami, za które powodowie domagali się w niniejszej sprawie zasądzenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. Mając na uwadze powagę rzeczy osądzonej Sąd nie może ponownie badać kwestii zasiedzenia dotyczącego tego samego gazociągu na tej samej nieruchomości.

W konsekwencji skoro pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. nabył przez zasiedzenie służebność odpowiadającą treści służebności przesyłu dotyczącą gazociągu biegnącego przez nieruchomość stanowiącą współwłasność powodów, to zarówno on, jak i (...) S.A. z siedzibą w W. (na którego (...) S.A. przeniósł własność tego gazociągu na podstawie umowy z dnia 06 lipca 2005 r.) oraz (...) sp. z o.o. (któremu to podmiotowi (...) S.A. oddał w leasing ten gazociąg), to korzystali z nieruchomości powodów w zakresie uprawnienia wynikającego ze służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, które posiadał pozwany (...) S.A. w W..

Z związku z powyższym Sąd oddalił powództwo jako bezzasadne.

Stosownie do orzeczenia merytorycznego o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powodowie przegrali sprawę w całości, wobec czego Sąd zasądził od nich solidarnie na rzecz każdego z trzech pozwanych kwotę 4.817,00 zł (koszty zastępstwa procesowego).

Od powyższego wyroku apelację złożyli powodowie. Zaskarżyli wyrok w całości zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania poprzez nierozpoznanie istoty sprawy poprzez oparcie wyroku oddalającego powództwo wyłącznie na twierdzeniu na temat istnienia stanu powagi rzeczy osądzonej opartym jedynie na przesłankowym ustaleniu zasiedzenia służebności w innym postępowaniu, a w konsekwencji poprzez oddalenie wniosków dowodowych zmierzających do ustalenia okoliczności mających istotne znaczenie dla oceny zarzutu zasiedzenia, zaniechanie rozpoznania zarzutu zasiedzenia oraz rozpoznania żądania pozwu;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, tj. dokonanie oceny z pominięciem istotnej części tego materiału w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy o sygn. I C 1321/13, w tym zwłaszcza pisma procesowego powodów z dnia 30 grudnia 2013 r. (k. 193-195), a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, w których wskazano, iż w sprawie o sygn. I C 1321/13 zakończonej wyrokiem z dnia 19 lutego 2015 r. powodowie dochodzili zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1 lipca 2003 r. do 30 czerwca 2014 r., podczas gdy żądanie powodów ograniczało się do okresu od 1 lipca 2003 r. do 30 czerwca 2004 r.,

3.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, tj. dokonanie oceny z pominięciem istotnej części tego materiału w postaci dokumentów załączonych do pisma procesowego z dnia 14 marca 2017 r. oraz zeznań powodów, a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, w których pominięto m. in. okoliczność, były przeprowadzane rozmowy na temat zmiany biegu tego gazociągu, jak również że na terenie działki widoczne są ślady modernizacji w postaci wkopanych słupków.

4.  naruszenie art. 194 § 1 i § 3 k.p.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez wezwanie spółki (...) S.A. do wzięcia udział w sprawie w charakterze pozwanego, mimo iż żadna ze stron nie złożyła takiego wniosku, a pozwana spółka (...) S.A. pismem procesowym z dnia 11 maja 2016 r. wniosła jedynie o przypozwanie w/w spółki w oparciu o art. 84 k.p.c, nie zaś o dopozwanie w trybie art. 194 k.p.c. Ponadto przekształcenie podmiotowe poprzez wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego innej osoby obok dotychczasowego pozwanego może nastąpić wyłącznie na wniosek powoda, natomiast w niniejszej sprawie powodowie nie złożyli takiego wniosku oraz nigdy nie popierali powództwa przeciwko (...) S.A.

5.  naruszenie art. 194 § 1 zd. 2 k.p.c. poprzez zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego (...) S.A. zwrotu kosztów procesu w kwocie 4.817,00 zł, podczas gdy powodowie nie składali wniosku o dopozwanie tej spółki oraz nigdy nie popierali przeciwko niej powództwa, natomiast zgodnie z powołanym przepisem osoba wezwana do udziału w sprawie na wniosek pozwanego może domagać się zwrotu kosztów wyłącznie od pozwanego, jeżeli okaże się, że wniosek był bezzasadny.

6.  naruszenie art. 355 § 1 k.p.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe niezastosowanie poprzez niewydanie postanowienia o umorzeniu postępowania wobec (...) S.A., mimo, iż powodowie nie złożyli wniosku o wezwanie (...) S.A. do wzięcia udziału w sprawie, ani nie popierali powództwa przeciwko tej spółce;

7.  naruszenie art. 227 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 248 § 1 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków powodów o zobowiązanie pozwanych - (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. - do udzielenia informacji w przedmiocie zmian trasy przebiegu, modernizacji, przebudowy urządzeń przesyłowych przeprowadzanych w okresie 1958 - 2016 r. oraz do przedłożenia sporządzonej w związku z tym dokumentacji, w szczególności protokołów odbioru prac, mimo iż wiosek ten zmierzał do ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy;

8.  naruszenie art. 227 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 248 § 1 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków powodów zawartych w piśmie z dnia 18 listopada 2016 r. oraz z dnia 12 stycznia 2017 r., mimo iż wiosek ten zmierzał do ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy, tj. istnienia lub nieistnienia decyzji zezwalającej na nabycie nieruchomości położonych w P. w celu przeprowadzenia przedmiotowego gazociągu, a w przypadku jej istnienia - treści tej decyzji, a zwłaszcza zakresu nabytego prawa. Wyjaśnienie powyższych okoliczności ma natomiast kluczowe znaczenie chociażby z punktu widzenia oceny zasadności podniesionego przez pozwanych zarzutu zasiedzenia,

9.  naruszenie art. 227 w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków powodów o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków w osobach W. W. i P. B., wniosków zawartych w piśmie procesowym powodów z dnia 21 marca 2017 r. oraz wniosku o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron, mimo iż okoliczności objęte tezą dowodową tych zeznań mają istotne znaczenie dla sprawy;

10.  naruszenie art. 365 § 1 k.p.c. oraz art. 366 k.p.c. poprzez bezpodstawne uznanie, iż w związku z treścią wyroku z dnia 19 lutego 2015 r. sygn. akt I C 1321/13 w niniejszej sprawie zachodzi przypadek powagi rzeczy osądzonej, podczas gdy w tamtej sprawie powodowie dochodzili zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zupełnie innym okresie niż w sprawie niniejszej, a ponadto nie istnieje prawomocne orzeczenie stwierdzające zasiedzenie służebności, a kwestia zasiedzenia została w tamtym postępowaniu ustalona jedynie przesłankowo. Ustalenia o charakterze przestankowym nie wiążą natomiast sądów w innych sprawach,

11.  naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie oraz zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanych zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, mimo iż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że w odniesieniu do powodów zachodzi przypadek szczególnie uzasadniony stanowiący podstawę do odstąpienia od obciążania powoda kosztami procesu.

12.  naruszenie art. 172 § 1 i 2 k.c. oraz art. 352 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 336 k.c poprzez jego niewłaściwe niezastosowanie przejawiające się uznaniem, iż w niniejszej sprawie zachodzi przypadek zasiedzenia służebności wyłącznie w oparciu o przestankowe ustalenia w innym postępowaniu, a także nierozpoznaniem zarzutu zasiedzenia oraz pominięciem okoliczności, iż władztwo pozwanego nad nieruchomością nie nosi znamion posiadania samoistnego służebności;

13.  naruszenie art. 225 i art. 224 § 2 k.c. poprzez oddalenie żądania pozwu w zakresie zapłaty świadczenia pieniężnego tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powodów.

Występując z powyższymi zarzutami skarżący wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i umorzenie postępowania wobec (...) S.A., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie z ostrożności procesowej wnosili o nieobciążanie powodów kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c.

W apelacji skarżący zamieścili również wnioski dowodowe o:

1.  dopuszczenie dowodu z zeznań świadków w osobach W. W. i P. B.,

2.  uwzględnienie wniosków zawartych w piśmie procesowym powodów z dnia 14 marca 2017r.,

3.  dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powodów,

4.  uwzględnienie wniosku o zobowiązanie pozwanych - (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. - do udzielenia informacji w przedmiocie zmian trasy przebiegu, modernizacji, przebudowy urządzeń przesyłowych przeprowadzanych w okresie 1958 - 2016 r. oraz do przedłożenia sporządzonej w związku z tym dokumentacji, w szczególności protokołów odbioru prac,

5.  dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu gazownictwa na okoliczności wskazane w treści pisma procesowego powodów z dnia 14 marca 2017 r. ,

6.  dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji na okoliczności wskazane w treści pisma procesowego powodów z dnia 14 marca 2017 r.,

7.  dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego z zakresu szacowania nieruchomości na okoliczności wskazane w treści pisma procesowego powodów z dnia 14 marca 2017 r.,

8.  uwzględnienie wniosków powodów zawartych w piśmie procesowym z dnia 18 listopada 2016 r. oraz z dnia 12 stycznia 2017 r.,

Pozwani w pisemnych odpowiedziach na apelację wnosili o jej oddalenie i zasądzenie od powodów kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona. Skarżący jako pierwszy i podstawowy, a zarazem najdalej idący, zarzut apelacyjny wskazują nierozpoznanie istoty sprawy. Nierozpoznanie istoty sprawy skutkuje uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 4 k.p.c.).

Nierozpoznanie istoty sprawy ma miejsce wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł merytorycznie o żądaniu stron, zaniechał zbadaniu materialnej podstawy żądania albo pominął merytorycznie zarzuty pozwanego i w swoim rozstrzygnięciu nie odniósł się do tego, co było przedmiotem sprawy.

Sad pierwszej instancji w pisemnym uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia odniósł się do żądania powodów, wskazał również przepisy prawa, stanowiące podstawę żądania pozwu. Uznał jednak, iż żądanie skierowane do (...) S.A. i pozostałych pozwanych będących następcami prawnymi (...) S.A. (w poszczególnych okresach czasu) o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości nie może być uwzględnione, a to wobec faktu, iż pozwany (...) S.A. nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu. Pozwani zatem korzystali z nieruchomości powodów w zakresie uprawnienia wynikającego ze służebności odpowiadającej służebności przesyłu.

Przystępując do oceny prawidłowości wydanego rozstrzygnięcia należy zwrócić uwagę na to, że niniejsze powództwo jest kolejnym powództwem skierowanym przez powodów przeciwko (...) SA o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tej samej nieruchomości, w związku z przebiegiem gazociągu wysokiego ciśnienia (...) relacji (...) W., tyle tylko że w poprzedniej sprawie przed Sądem Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim (prowadzonej pod sygnaturą akt I C 1321/13), roszczenie powodów dotyczyło okresu od 1 lipca 2003r. do 30 czerwca 2004r. Wyrokiem z dnia 19 lutego 2015r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powyższe powództwo, przede wszystkim z tego powodu, że uwzględnił zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu. Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał, że przy założeniu dobrej wiary posiadania samoistnego poprzednika prawnego pozwanego nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło najwcześniej w dniu 1 lutego 1989r., a w przypadku przyjęcia złej wiary poprzednika prawnego pozwanego, z dniem 1 lutego 1990r. Orzeczenie powyższe nie zostało przez powodów zaskarżone i uprawomocniło się. Korzysta zatem z prawomocności materialnej. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 października 2016r. w sprawie o sygnaturze akt IV CSK 804/15: „Prawomocność materialna w znaczeniu pozytywnym oznacza nakaz przyjmowania, że stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu uwzględniającym stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2006 r., IV CK 663/04; z dnia 12 maja 2006 r. V CSK 59/06; z dnia 8 czerwca 2006r., V CK 702/04; z dnia 15 lutego 2007r., II CSK 452/06, z dnia 18 czerwca 2009r., II CSK 12/09, niepublikowane). Jej treść aktualizuje się w innych postępowaniach niż to, w którym wydano orzeczenie, uniemożliwiając odmienne rozstrzygniecie tej samej kwestii prejudycjalnej, ocenionej już w określony sposób w postępowaniu prawomocnie zakończonym z udziałem tych samych stron. Prejudycjalność charakteryzuje się określonym stosunkiem zależności, w ramach którego rozstrzygnięcie jednego zagadnienia ma przesądzające znaczenie dla rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego w innej sprawie. Zawarte w uzasadnieniu przyczyny rozstrzygnięcia mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, jeżeli samo rozstrzygnięcie nie pozwala na jej oznaczenie (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1957 r., I CO 20/57, OSNPG 1959, nr 1, poz. 51 oraz wyroki z dnia 27 czerwca 2014 r., V CSK 433/13; z dnia 15 stycznia 2015 r., IV CSK 18/14; z dnia 8 września 2015 r., IV CSK 726/14, niepublikowane).” W orzeczeniach sądów powszechnych również wskazuje się: „Wynikające z art. 365 § 1 k.p.c. związanie wyrokiem sądu cywilnego oznacza brak możliwości zignorowania zarówno ustaleń faktycznych stanowiących bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia, jak i podstawy prawnej. Nie jest dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnych procesach sadowych między tymi samymi stronami, chociażby przedmiot tych spraw się różnił. Zakazane jest również prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczności podważające ustalenia faktyczne zawarte w wiążącym orzeczeniu. Moc wiążąca uzyskuje bowiem rozstrzygniecie o żądaniu w powiązaniu z jego podstawa faktyczna i w kolejnym postępowaniu sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtowała się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku" ( wyrok SA w Katowicach z dnia 26 sierpnia 2016 r I ACa 1030/15 – Legalis)

Uwzględniając zatem powyższe stanowisko Sądu Najwyższego, prawidłowe było orzeczenie Sądu I instancji, oddalające powództwo w niniejszej sprawie, zważywszy na wynikającą z wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 19 lutego 2015r. prawomocność materialną tego orzeczenia, uniemożliwiającą odmienne rozstrzygnięcie tej samej kwestii prejudycjalnej, ocenionej już w określony sposób w postępowaniu prawomocnie zakończonym z udziałem tych samych stron. Sąd I instancji w niniejszej sprawie musiał zatem wziąć pod uwagę prawomocne rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn.. akt I C 1321/13, które ukształtowało kwestię braku podstaw do żądania przez powodów wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości z uwagi na tytuł prawny.

Mając na uwadze powyższe jako prawidłowe należy ocenić decyzje sądu co do wniosków dowodowych zaprezentowanych przez powoda.

Nie sposób także podzielić zarzutu apelacyjnego odnoszących się do udziału w sprawie pozwanego spółki (...) S.A. Jej udział w sprawie nie jest wynikiem naruszenia przez sąd przepisu art. 194 § 1 k.p.c. bowiem wniosek o wezwanie do udziału w sprawie spółki (...) został złożony przez pozwanego (...) S.A. w piśmie procesowym z dnia 16 maja 2016 roku, po zgłoszeniu przez niego zarzutu braku legitymacji czynnej. Był to został wniosek złożony w trybie art. 194 k.p.c ( k-100 v, wers 1i2).

Z apelującymi należy zgodzić się co do tego, że udział w sprawie spółki (...) nie wynikał z inicjatywy powodów. Ta okoliczność ma znaczenie dla rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Skoro ten pozwany nie znalazł się w procesie na skutek inicjatywy powodów, to w ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do zasądzenia od powodów na rzecz pozwanej spółki (...) zwrotu kosztów procesu.

Dlatego tylko w tej części apelacja powodów została uwzględniona i Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie trzecim, odnoszącym się do kosztów procesu na rzecz tego pozwanego. Zaś w pozostałym zakresie apelację, jako bezzasadną, oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98§ 1kpc odnośnie kosztów poniesionych przez pozwanych: (...) S.A. w W. i (...) Spółka z o.o. w W. oraz na podstawie art. 102 kpc odnośnie kosztów poniesionych przez pozwanego (...) SA.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Adam Bojko