Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)
Sędziowie:Sędzia Sądu Okręgowego Dorota Modrzewska-Smyk

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz (delegowana)

ProtokolantBeata Prokop

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2017 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z wniosku M. C.

z udziałem W. C.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 26 sierpnia 2015 roku, w sprawie I Ns 930/08

postanawia:

I. zmienić częściowo zaskarżone postanowienie:

1) w punkcie II w ten sposób, że:

a) uchylić rozstrzygnięcia zawarte w podpunktach l i 2,

b) ustalić, że w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi
wchodzą również: kajak koloru żółtego, telewizor kineskopowy marki S. (21
cali), telewizor kineskopowy marki P. (21 cali), telewizor marki
G. (14 cali), druga miniwieża marki S., magnetowid marki S.,
telefon w kształcie samolotu, lornetka czarna, dwa aparaty fotograficzne marki
Z., dwa identyczne komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą, każdy
składający się z kanapy i dwóch foteli, komplet składający się z kanapy

rozkładanej i dwóch foteli z obiciem koloru zielonego z frędzlami, wymienione w podpunktach 4, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17,21 i 26,

2)  w punkcie III w ten sposób, że ustalić, iż w skład majątku wspólnego
podlegającego podziałowi wchodzi również wierzytelność pieniężna w stosunku do Z. C. i spadkobierców H. C. o zapłatę kwoty 208611,90 zł (dwieście osiem tysięcy sześćset jedenaście złotych dziewięćdziesiąt groszy),

3)  w punkcie V w ten sposób, że wartość majątku wspólnego M.
C. i W. C. ustalić na kwotę 490494,54 zł
(czterysta dziewięćdziesiąt tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt cztery złote
pięćdziesiąt cztery grosze),

4) w punkcie VIII w ten sposób, że przyznać W.
C. dodatkowo:

a)  kajak koloru żółtego, telewizor kineskopowy marki S. (21 cali),
telewizor kineskopowy marki P. (21 cali), telewizor marki G. (14
cali), drugą miniwieżę marki S., magnetowid marki S., telefon w kształcie
samolotu, lornetkę czarną, dwa aparaty fotograficzne marki Z., dwa
identyczne komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą, każdy składający się z
kanapy i dwóch foteli, komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch
foteli z obiciem koloru zielonego z frędzlami,

b)  wierzytelność pieniężną w stosunku do Z. C. i
spadkobierców H. C. o zapłatę kwoty 208611,90 zł (dwieście
osiem tysięcy sześćset jedenaście złotych dziewięćdziesiąt groszy),

5) w punkcie IX w ten sposób, że zasądzoną od M. C. na
rzecz W. C. dopłatę w kwocie 123201,50 zł (sto
dwadzieścia trzy tysiące dwieście jeden złotych pięćdziesiąt groszy) obniżyć do
kwoty 36192,13 zł (trzydzieści sześć tysięcy sto dziewięćdziesiąt dwa złote
trzynaście groszy), płatnej w terminie do dnia 14 czerwca 2018 roku z

odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności;

II. oddalić apelację w pozostałej części;

III.zasądzić od W. C. na rzecz M.
C. kwotę 4600 zł (cztery tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu
kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 706/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Puławach postanowił:

I. ustalić, że w skład majątku wspólnego M. C. i W. C. wchodzi:

1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w P., położonym w P. przy ul. (...), wraz z wkładem budowlanym;

2. pięć rakiet tenisowych marki W.;

3. rower marki G., w kolorze niebieskim;

4. rower treningowy do fitnessu, w kolorze białym;

5. sześć wędek teleskopowych;

6. dwa krzesła turystyczne z motywem flagi amerykańskiej;

7. żelazko marki P., w kolorze białym;

8. kosiarka do trawy, spalinowa;

9. telewizor kineskopowy marki (...), 14 cali;

10. telewizor marki (...), 14 cali;

11. wieża czterosegmentowa marki U., w kolorze srebrnym;

12. m. wieża marki S.;

13. dwie kolumny marki A. o mocy 80W;

14. dwa gramofony analogowe marki A.;

15. gramofon analogowy marki U.;

16. trzy radia samochodowe;

17. sześć krzeseł, tapicerowanych czarną skórą ekologiczną;

18. komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli, z obiciem koloru zielonego;

19. komoda drewniana z płaskorzeźbami;

20. siedem lamp stojących;

21. osiem obrazów olejnych;

22. kuchenka mikrofalowa marki B.;

23. zmywarka do naczyń marki B.;

24. zastawa stołowa z porcelany na 12 osób;

25. sześć porcelanowych talerzy angielskich;

II. oddalić wniosek o ustalenie, że w skład majątku wspólnego M. C. i W. C. wchodzi:

1. wierzytelność w kwocie 6400 zł z tytułu sprzedaży przez W. C. w dniu 24 marca 2004 roku samochodu osobowego marki F. (...), rok produkcji 1995;

2. wierzytelność w kwocie 2500 euro z tytułu sprzedaży przez W. C. w dniu 1 lipca 2004 roku samochodu osobowego marki T. (...), rok produkcji 1996;

3. wierzytelność w kwocie 4725 zł z tytułu sprzedaży przez P. C. skutera marki A. (...), rok produkcji 2001;

4. kajak, w kolorze żółtym;

5. rower marki R., w kolorze pomarańczowym;

6. rower marki A., w kolorze niebieskim;

7. grill gazowy;

8. żelazko marki P., w kolorze białym z elementami jasnoniebieskimi;

9. kosiarka do trawy elektryczna, w kolorze czerwonym;

10. telewizor kineskopowy marki S., 21 cali;

11. telewizor kineskopowy marki P. , 21 cali;

12. telewizor G., 14 cali;

13. m. wieża marki S.;

14. magnetowid marki S.;

15. telefon w kształcie samolotu;

16. lornetka czarna;

17. dwa aparaty fotograficzne marki Z.;

18. gitara akustyczna;

19. organy marki C.;

20. sześć krzeseł, tapicerowanych zielonym aksamitem;

21. dwa identyczne komplety, tapicerowane skórą, każdy składający się z kanapy i dwóch foteli;

22. stół drewniany, brązowy;

23. komplet składający się ze stołu drewnianego okrągłego, pomalowanego na kolor czerwony, z czterema krzesłami;

24. szafka drewniana na buty, w kolorze brązowym;

25. komplet składający się ze stolika szklanego i dwóch foteli, tapicerowanych tkaniną we wzory w kwiaty;

26. komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli, z obiciem koloru zielonego, z frędzlami;

26. dziesięć żyrandoli;

27. trzy lampy stojące;

28. chłodziarko-zamrażarka marki B.;

29. chłodziarko-zamrażarka marki Z.;

30. dwie pralki marki B.;

III. oddalić wniosek M. C. o ustalenie, że W. C. poniósł nakłady w kwocie 35000 euro oraz nakłady w kwocie 62000 zł z majątku wspólnego M. C. i W. C., na zakup przez Z. i H. małżonków C. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P., położonego w P. przy ul. (...);

IV. umorzyć postępowanie w części dotyczącej ustalenia, że w skład majątku wspólnego M. C. i W. C. wchodzą inne składniki majątku;

V. wartość majątku wspólnego M. C. i W. C. ustalić na kwotę 264065 zł;

VI. dokonać podziału majątku wspólnego M. C. i W. C. w ten sposób, że:

VII. przyznać na własność M. C. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w P., położonym w P. przy ul. (...), wraz z wkładem budowlanym;

VIII. przyznać na własność W. C. ruchomości:

1. pięć rakiet tenisowych marki W.;

2. rower marki G., w kolorze niebieskim;

3. rower treningowy do fitnessu, w kolorze białym;

4. sześć wędek teleskopowych;

5. dwa krzesła turystyczne z motywem flagi amerykańskiej;

6. żelazko matki P., w kolorze białym;

7. kosiarkę do trawy, spalinową;

8. telewizor kineskopowy marki (...), 14 cali;

9. telewizor marki (...), 14 cali;

10. wieżę czterosegmentową marki U., w kolorze srebrnym;

11. m. wieżę marki S.;

12. dwie kolumny marki A. o mocy 80W;

13. dwa gramofony analogowe marki A.;

14. gramofon analogowy marki U.;

15. trzy radia samochodowe;

16. sześć krzeseł, tapicerowanych czarną skórą ekologiczną;

17. komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli, z obiciem koloru zielonego;

18. komodę drewnianą z płaskorzeźbami;

19. siedem lamp stojących;

20. osiem obrazów olejnych;

21. kuchenkę mikrofalową marki B.;

22. zmywarkę do naczyń marki B.;

23. zastawę stołową z porcelany na 12 osób;

24. sześć porcelanowych talerzy angielskich

IX. zasądzić od M. C. na rzecz W. C. kwotę 123201,50 zł, płatną w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w wysokości określonej w rozporządzeniu Rady Ministrów wydanym na podstawie delegacji ustawowej z art. 359 § 3 k.c., w razie uchybienia terminu płatności tej kwoty;

X. zasądzić od W. C. na rzecz M. C. kwotę 500 zł tytułem zwrotu części kosztów postępowania;

XI. nakazać ściągnąć od M. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Puławach kwotę 2423,10 zł tytułem brakującej części zaliczki na pokrycie wydatków, wyłożonych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa;

XII. nakazać ściągnąć od W. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Puławach kwotę 3741,70 zł tytułem brakującej części zaliczki na pokrycie wydatków, wyłożonych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa;

XIII. stwierdzić, że każdy z uczestników ponosi pozostałe koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (k. 1277-1278).

÷

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 3 kwietnia 1983 roku M. C. i W. C. zawarli związek małżeński. Przed zawarciem związku małżeńskiego, w latach siedemdziesiątych, W. C. dostał w prezencie od swojego ojca rower marki R., a M. C. kupiła dla siebie gitarę akustyczną.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 10 października 1994 roku M. C. i W. C. otrzymali od (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w P. przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...), w bloku położonym w P. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 72,10 m ².

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 30 sierpnia 1999 roku W. C. z córką E. C. wyjechał do Holandii do pracy w dowództwie sił zbrojnych (...), gdzie jako żołnierz zawodowy wykonywał pracę informatyka. Pod koniec października 1999 roku do Holandii przyjechała także M. C. z synem P. C.. E. C. i P. C. w Holandii uczęszczali do szkoły międzynarodowej z tym, że E. C. do kraju szkoły będącej w Polsce odpowiednikiem liceum, a P. C. – gimnazjum.

M. C. i W. C. zamieszkali z dziećmi w B., w domu wynajętym dla nich, częściowo wyposażonym, przez (...) Związek (...) w tej miejscowości. W domu tym znajdował się stół drewniany okrągły, pomalowany na kolor czerwony z czterema krzesłami, pralka marki B. oraz chłodziarko-zamrażarka marki B. (w zabudowie), stanowiące własność P. F..

Sąd Rejonowy ustalił, że M. C. w okresie od września 2002 roku do 15 lipca 2003 roku pracowała na stanowisku dyrektora polskiej szkoły. E. C. do Polski wróciła w dniu 8 lipca 2003 roku, a M. C. w dniu 15 lipca 2003 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że po powrocie do kraju M. C. zamieszkała w mieszkaniu położonym w P. przy ul. (...), w którym mieszka do chwili obecnej. Przez okres 8 miesięcy przebywała na urlopie, nigdzie nie pracowała. Korzystała z pomocy finansowej matki i siostry matki.

Sąd Rejonowy ustalił, że M. C. po powrocie do Polski zmieniła całe wyposażenie mieszkania położonego w P. przy ul. (...). Mieszkanie to na nowo urządziła, a dotychczasowe jego wyposażenie wyrzuciła.

Sąd Rejonowy ustalił, że w okresie od dnia 15 lipca 2003 roku do lipca 2004 roku, W. C. opiekował się synem P. C. i ponosił koszty jego utrzymania. W opiece na synem pomagała mu także matka H. C., która okresowo przyjeżdżała do B.. W. C. poza kosztami utrzymania syna pokrywał także koszty utrzymania matki oraz koszty jej i własnego leczenia. Do czerwca 2004 roku W. C. przyczyniał się finansowo także do kosztów utrzymania córki E. C..

Sąd Rejonowy ustalił, że W. C. do Polski wrócił z synem P. C. w lipcu 2004 roku. Po powrocie do kraju zamieszkał w mieszkaniu rodziców położonym w P. przy ul. (...). W. C. ponosił koszty utrzymania syna, a od dnia 1 października 2004 roku płacił na rzecz córki alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił, że po wyjeździe z Holandii M. C., W. C. w dniu 24 marca 2004 roku sprzedał samochód osobowy marki F. (...) z 1995 roku, a w dniu 1 lipca 2004 roku samochód osobowy marki T. (...) z 1996 roku. Przed powrotem do kraju zlikwidował rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe w (...) Bank (...).(...). w B..

Sąd Rejonowy ustalił, że w czasie przeprowadzki W. C. pomagała jego siostra J. K.. W. C. przetransportował z Holandii do Polski nabyte przez M. i W. C. w czasie trwania małżeństwa: rakiety tenisowe marki W., rower marki G. w kolorze niebieskim, rower treningowy biały, wędki teleskopowe, krzesła turystyczne z motywem flagi amerykańskiej, żelazko P. koloru białego, spalinową kosiarkę do trawy, telewizor kineskopowy (...), telewizor (...), wieżę czterosegmentową marki U., m. wieżę S., kolumny marki A., gramofony analogowe marki A., gramofon analogowy marki U., radia samochodowe, krzesła tapicerowane czarną skórą ekologiczną, komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli z obiciem koloru zielonego, komodę drewnianą zdobioną płaskorzeźbami, lampy stojące, obrazy olejne, kuchenkę mikrofalową marki B., zmywarkę do naczyń marki B., zastawę stołową na 12 osób, talerze angielskie. Ruchomości te do chwili obecnej znajdują się w posiadaniu W. C..

Sąd Rejonowy ustalił, że W. C. z Holandii do Polski przetransportował także telewizor kineskopowy marki S., telewizor kineskopowy marki P., telewizor marki G., magnetowid marki S., krzesła tapicerowane zielonym aksamitem, komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą, szafkę drewnianą na buty, komplet składający się ze stolika szklanego i dwóch foteli tapicerowanych tkaniną we wzory w kwiaty, żyrandole, które po latach eksploatacji, na skutek zużycia wyrzucił.

W. C. pozostawił w Holandii stół drewniany okrągły, pomalowany na kolor czerwony z czterema krzesłami, pralkę marki B. oraz chłodziarko-zamrażarkę marki B. (w zabudowie), stanowiące własność P. F., użytkowaną przez nich elektryczną kosiarkę do trawy, stanowiącą własność sąsiadów z B., a także zakupiony dla dzieci kajak, zepsuty rower marki A., grill gazowy i zepsutą pralkę marki B.. Podczas załadunku na samochód ciężarowy upadł i uległ zniszczeniu drewniany brązowy stół.

Sąd Rejonowy ustalił, że już w czasie zamieszkiwania w Polsce podczas włamania do piwnicy w 2011 roku skradziono W. C. lornetkę i aparaty fotograficzne marki Z..

Sąd Rejonowy ustalił, że skuter A. stanowił własność P. C.. Skuter ten został sprzedany w lipcu 2007 roku przez P. C.. Organy marki C. zostały kupione przez M. C. i W. C. w prezencie komunijnym dla T. K. i stanowiły jego własność.

Sąd Rejonowy ustalił, że W. C. nie jest w posiadaniu żelazka marki P. w kolorze białym z elementami jasnoniebieskimi, kompletu wypoczynkowego z obiciem koloru zielonego z frędzlami oraz lamp stojących w ilości ponad 7 sztuk, drugiej m. wieży marki S. i telefonu w kształcie samolotu. W posiadaniu tych ruchomości nie jest także M. C.. Chłodziarko-zamrażarka marki Z. nie stanowiła ani wyposażenia mieszkania w P., ani domu w B..

Sąd Rejonowy ustalił, że od dnia 15 lipca 2003 roku M. C. i W. C. pozostawali w separacji. Wnioskodawczyni i uczestnik nie zawierali umów majątkowych małżeńskich. Nie wnosili sprawy o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej. Wyrokiem z dnia 14 marca 2006 roku, wydanym w sprawie (...) z powództwa W. C. przeciwko M. C. o rozwód, Sąd Okręgowy w Lublinie rozwiązał małżeństwo wnioskodawczyni i uczestnika. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 4 kwietnia 2006 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że M. C. pracuje w P., gdzie jako dyrektor szkoły zarabia 4000 zł miesięcznie. E. C. i P. C. nie pozostają na jej utrzymaniu. Poza majątkiem wspólnym, M. C. nie ma innego majątku.

W. C. nadal pełni służbę jako żołnierz zawodowy w siłach zbrojnych (...). Z tego względu nie wiąże planów życiowych z Polską, nie chce w kraju nabywać nieruchomości, ani gromadzić ruchomości.

Sąd Rejonowy przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny dowodów.

Sąd Rejonowy wskazał przepisy, które mają zastosowanie w postępowaniu o podział majątku, który był objęty wspólnością majątkową małżeńską.

Sąd Rejonowy wskazał składniki, co do których wnioskodawczyni i uczestnik przyznali, że wchodzą w skład majątku wspólnego, oraz składniki co do których istniał spór, czy wchodzą w skład majątki wspólnego.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że zasadą jest, iż podział majątku wspólnego obejmuje przedmioty majątkowe, które były składnikami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału majątku wspólnego (art. 31 k.r.o. – 34 k.r.o.), a ich wartość ustala się według cen z chwili orzekania o podziale.

W ocenie Sądu Rejonowego z tego względu nie wchodzi w skład majątku wspólnego wierzytelność w kwocie 6400 zł z tytułu sprzedaży przez W. C. w dniu 24 marca 2004 roku samochodu osobowego marki F. (...), rok produkcji 1995, oraz wierzytelność w kwocie 2500 euro z tytułu sprzedaży przez W. C. dniu 1 lipca 2004 roku samochodu osobowego marki T. (...). Samochody te sprzedane zostały przez uczestnika jeszcze w czasie jego zamieszkiwania w Holandii, a więc na dwa lata przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej, a wnioskodawczyni nie wykazała, aby środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży tych samochodów znajdowały się w posiadaniu uczestnika tak na dzień 4 kwietnia 2006 roku (na dzień uprawomocnienia się wyroku w sprawie o rozwód), jak i do chwili obecnej. Uczestnik, wyjeżdżając z Holandii w lipcu 2004 roku zlikwidował rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe otwarte na jego nazwisko w (...) Bank (...).(...). w B..

W ocenie Sądu, w skład majątku wspólnego uczestników postępowania nie wchodzi także wierzytelność w kwocie 4725 zł z tytułu sprzedaży przez P. C. skutera marki A. (...), rok produkcji 2001. Skuter ten stanowił własność syna uczestników – P. C., który skuter ten sprzedał w lipcu 2007 roku. Nawet gdyby przyjąć, że pieniądze uzyskane z jego sprzedaży P. C. przekazał w całości albo w znacznej części W. C., wierzytelność w kwocie 4725 zł nie wchodzi do majątku wspólnego uczestników.

Sąd wskazał, że uczestnicy zgodnie przyznali, że gitarę akustyczną wnioskodawczyni nabyła przed powstaniem wspólności ustawowej (przed zawarciem związku małżeńskiego), a wobec tego instrument ten stanowi składnik majątku osobistego M. C. (art. 33 k.r.o.) i nie wchodzi do majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy wskazał ruchomości, które były wprawdzie składnikami majątku wspólnego, jednak w chwili dokonywania podziału majątku wspólnego nie istnieją, gdyż w sposób naturalny uległy zniszczeniu.

Sąd wskazał, że w skład majątku wspólnego nie wchodzi także stanowiąca własność sąsiadów elektryczna kosiarka do trawy, która była tylko użytkowana przez uczestników podczas ich pobytu w Holandii, oraz stanowiący wyposażenie wynajętego dla uczestników przez (...) Związek (...) w B. czerwony stół okrągły z czterema krzesłami i chłodziarko-zamrażarka marki B. w zabudowie, będące własnością P. F..

Sąd Rejonowy wskazał pozostałe ruchomości, co do których przyjął, że nie wchodzą w skład majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy wskazał, że sporne pomiędzy uczestnikami było także to, czy W. C. poniósł nakłady w kwocie 35000 euro oraz nakłady w kwocie 62000 zł z majątku wspólnego M. C. i W. C. na zakup przez Z. C. i H. C. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w P. przy ul. (...).

Sąd Rejonowy wskazał, że nawet gdyby przyjąć, że uczestnicy postępowania ponieśli jakiekolwiek nakłady z ich majątku wspólnego na wskazane prawo, to nakłady te nie mogą stanowić przedmiotu orzekania o nich w toku postępowania o podział majątku wspólnego M. C. i W. C.. Przepis art. 45 k.r.o., jako przepis szczególny, wyłącza bowiem stosowanie wszelkich innych przepisów prawa cywilnego dotyczących rozliczenia z tytułu wydatków i nakładów na cudzą rzecz.

Sąd Rejonowy ustalił, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w P. w budynku przy ul. (...), nie jest składnikiem majątku wspólnego uczestników. Nie stanowi także majątku osobistego wnioskodawczyni i uczestnika. Prawo to od dnia 27 kwietnia 2004 roku przysługiwało Z. C. i jego żonie H. C..

Sąd Rejonowy wskazał, że „współwłaściciele” tego prawa nie byli i nie mogli być uczestnikami postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego, a wobec tego Sąd nie mógł orzekać o nakładach poniesionych na przedmiot „współwłasności” tych osób, nawet co do kwoty 8500 euro przyznanej przez uczestnika, jako wydatkowanej w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej M. C. i W. C., tytułem nakładów na przedmiotowe spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

Sąd Rejonowy wskazał, że wnioskodawczyni nie udowodniła, aby uczestnik ulokował w jakimkolwiek banku wymienione wyżej środki finansowe i aby dysponował tymi środkami na dzień orzekania w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił, że wartość majątku wspólnego wynosi 264065 zł.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że sąd powinien dążyć do dokonania fizycznego podziału poszczególnych przedmiotów i przyznania ich uczestnikom w stosunku do wielkości udziałów. W ramach takiego podziału dopuszczalne jest ustanowienie dopłat, o ile niemożliwy jest podział w częściach odpowiadających udziałom. Sąd zobowiązany jest przede wszystkim do uwzględnienia sposobu podziału zaproponowanego w zgodnym wniosku przez uczestników, a w przypadku braku takiego porozumienia – do dokonania podziału z uwzględnieniem składu dzielonego majątku, interesów każdego z małżonków, dobra ich małoletnich dzieci, sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej małżonków, istniejącej w chwili dokonywania podziału.

Uwzględniając zgodne stanowisko co do sposobu podziału majątku wspólnego, Sąd przyznał wnioskodawczyni spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w P. w budynku przy ul. (...), wraz z wkładem budowlanym, zaś uczestnikowi ruchomości wymienione w punkcie VIII postanowienia.

Sąd Rejonowy przedstawił sposób obliczenia wysokości dopłaty w kwocie 123201,50 zł, zasądzonej od M. C. na rzecz W. C..

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 520 § 1 k.p.c., a rozstrzygnięcia o nieuiszczonych wydatkach przepisy art 2, art. 5, art. 83 i art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

*

Od postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 roku apelację wniosła M. C., reprezentowana przez pełnomocnika, wskazując, że zaskarża to postanowienie częściowo, to jest:

„- w zakresie pkt II od numeru 1 do numeru 3 oddalającego wniosek o ustalenie, że w skład majątku wspólnego M. i W. C. wchodzą wierzytelności z tytułu sprzedaży samochodów F. (...), T. (...) oraz skutera marki A.;

- w zakresie pkt II numer 4, II od numeru 10 do numeru 17 , II od numeru 20 do numeru 22, II od numeru 24 do numeru 27 oddalającego wniosek M. C. o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą wskazane w w/w punktach ruchomości ;

- w zakresie pkt III oddalającego wniosek M. C. o ustalenie, że W. C. poniósł nakłady w kwocie 35 tyś Euro i 62 tyś zł z majątku wspólnego stron na zakup przez Z. i H. C. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w P. przy ul. (...);

- w zakresie pkt V ustalającego wartość majątku M. i W. C. na kwotę 264.065 zł

- w zakresie pkt VIII w części, w jakiej nie zostały przyznane na własność W. C. składniki majątkowe opisane w punkcie II numer 1, II numer 2, II numer 3, II numer 4, II od numeru 10 do numeru 17, II od numeru 20 do numeru 22, II od numeru 24 do numeru 27 sentencji postanowienia

- w zakresie pkt IX zasądzającego od M. C. na rzecz uczestnika W. C. kwotę 123.201,50 zł płatną w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia w przedmiotowej sprawie”.

Wnioskodawczyni zarzuciła:

„1. Naruszenie norm prawa materialnego, a mianowicie art. 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez błędną jego wykładnię, a w konsekwencji przyjęcie, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego nie mogą być rozliczane nakłady poczynione z majątku wspólnego stron na nieruchomość należącą do osoby trzeciej, co skutkowało oddaleniem wniosku M. C. o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodziła wierzytelność w kwocie 35 tyś Euro i 62 tyś zł z tytułu nakładów poczynionych przez uczestnika z majątku wspólnego na zakup przez Z. i H. C. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, położonego w P. przy ul. (...) w sytuacji, gdy orzecznictwo Sądu Najwyższego jednoznacznie wskazuje, że tego rodzaju roszczenia mogą być objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego i w tymże postępowaniu podlegają rozliczeniu;

2. Naruszenie norm prawa materialnego, a mianowicie art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez błędną jego wykładnię, a w konsekwencji bezzasadne przyjęcie, że zgłoszone przez wnioskodawczynię jako składnik majątku wspólnego wierzytelności z tytułu sprzedaży samochodów F. (...) i T. (...) nie wchodzą w skład majątku wspólnego, gdyż zostały sprzedane przed ustaniem wspólności majątkowej w sytuacji, gdy zgodnie ze stanowiskiem doktryny do majątku wspólnego wchodzą wierzytelności wynikające z umów zawartych przez oboje lub jednego z małżonków w trakcie trwania majątku wspólnego, a co za tym idzie zgłoszone przez wnioskodawczynię wierzytelności winny zostać zaliczone do majątku wspólnego i jako takie podlegać podziałowi;

3. Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegająca na bezzasadnym przyjęciu, że skuter A. stanowił własność syna stron P., w związku z czym wierzytelność w postaci kwoty uzyskanej z jego sprzedaży nie wchodzi w skład majątku wspólnego stron w sytuacji, gdy sam syn stron przyznał, że skuter ten stanowił własność rodziców, a on sam był jego użytkownikiem, co potwierdza również fakt, że kwotę uzyskaną ze sprzedaży skutera P. C. przekazał ojcu W. C.;

4. Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegająca na bezzasadnym przyjęciu, że:

a) Kajak koloru żółtego nie został przywieziony przez W. C. z Holandii w sytuacji, gdy zarówno uczestnik W. C., jak i świadek P. C. zgodnie twierdzili, że kajak ten został przywieziony z Holandii i znajduje się w posiadaniu uczestnika;

b) W. C. nie jest w posiadaniu drugiej m. wieży S. w sytuacji, gdy na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2009 roku przyznał się do faktu jej posiadania, zaś w toku dalszego procedowania Sądu okoliczności tej nie prostował, w związku z czym należy przyjąć, że uczestnik dalej jest w jej posiadaniu;

c) Z zeznań świadka P. C. wynika, że była tylko jedna miniwieża w sytuacji, gdy świadek ten zeznawał zupełnie odmiennie i jego zeznania w żadnej mierze nie pokrywają się z przywołanymi przez Sąd zeznaniami syna wnioskodawczyni i uczestnika;

5. Naruszenie norm prawa procesowego, tj art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego poprzez dokonanie dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki analizy materiału dowodowego polegającej na bezzasadnym przyjęciu, że:

a) Uzupełniające zeznania uczestnika W. C. złożone na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2015 roku należy uznać za prawdziwe i wiarygodne w zakresie, w jakim zeznał on, które ruchomości zostały wyrzucone, a które skradzione w sytuacji, gdy zeznania te nie korespondują z jego wcześniejszymi zeznaniami, a twierdzenia o potencjalnej kradzieży nie zostały poparte żadnymi dowodami, pomimo, że to na W. C. jako osobie wywodzącej z twierdzeń o kradzieży skutki prawne ciążył obowiązek przeprowadzenia dowodu, że kradzież ta rzeczywiście miała miejsce;

b) Rozbieżności pomiędzy twierdzeniami wnioskodawczyni i uczestnika co do składu majątku wspólnego wynikają z faktu, iż M. C. nie uczestniczyła w czynnościach związanych z pakowaniem zgromadzonych rzeczy z B. i ich transportem do Polski w związku z czym nie ma rzeczywistej wiedzy, co zostało przywiezione w sytuacji, gdy wnioskodawczyni miała pełną świadomość co stanowiło majątek wspólny stron, jakie rzeczy zgromadzili mieszkając w B. i nawet jeśli nie widziała wszystkich rzeczy, które zostały przywiezione z powrotem do Polski to informacje o nich posiadał syn stron, który brał udział w pakowaniu i który poinformował matkę co zostało przywiezione z powrotem do Polski;

c) Zasadnym jest obdarzenie wiarą zeznań W. C. w zakresie w jakim twierdzi on, że nie jest w posiadaniu telefonu w kształcie samolotu i nie wie co się z nim stało pomimo, że w piśmie złożonym trzy miesiące wcześniej zajął stanowisko, że telefon ten nie istnieje, zaś na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2009 roku zeznawał, że jest w jego posiadaniu, co potwierdził również świadek P. C.;

d) W. C. nie jest w posiadaniu kompletu wypoczynkowego z obiciem koloru zielonego z frędzlami w sytuacji, gdy na rozprawie w dniu 26 października 2009 roku potwierdził posiadanie takiego kompletu, zaś za brakiem logiki i spójności w jego zeznaniach przemawia fakt, że na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2015 roku uzupełniająco zeznał, że takiego kompletu nigdy nie było;

e) lornetka oraz aparaty fotograficzne marki Z. zostały skradzione uczestnikowi w 2011 r w sytuacji, gdy nie przedstawił on żadnych dowodów na to, że kradzież ta faktycznie miała miejsce, poinformował o niej na rozprawie w 2015 roku (a zatem 4 lata po potencjalnej kradzieży), zaś w piśmie z dnia 10 kwietnia 2015 roku, będącym zajęciem końcowego stanowiska w sprawie jego pełnomocnik wskazał, że lornetka została wyrzucona, zaś aparaty Z. nie istniały już w 2004 roku;

f) W. C. przetransportował do Polski a następnie wyrzucił telewizor kineskopowy marki S. w sytuacji, gdy z zeznań uczestnika złożonych na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2009 roku wynikało, że telewizor ten syn P. przywiózł z T. i zostawił u niego w piwnicy, zaś z uzupełniających zeznań uczestnika złożonych na ostatniej rozprawie wynika, że telewizor ten zutylizował już jego syn w T., w związku z czym zeznania tej w tym zakresie są niespójne i nielogiczne;

g) W. C. przetransportował do Polski, a następnie wyrzucił telewizor kineskopowy marki P. w sytuacji, gdy stanowisko w kwestii tego co stało się z telewizorem P. uczestnik kilkukrotnie zmieniał (na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2009 roku zeznał, że jest w jego posiadaniu, 10 sierpnia 2015 roku zaprzeczył tej okoliczności, zaś w piśmie z dnia 10 kwietnia 2015 roku jego pełnomocnik zaprezentował stanowisko, że telewizor ten jest własnością P. C.);

h) W. C. przetransportował do Polski, a następnie wyrzucił telewizor marki G. w sytuacji, gdy zeznania uczestnika złożone na rozprawie wskazywały na to, że telewizor ten został przez uczestnika pożyczony jego ojcu, z pisma jego pełnomocnika z dnia 10 kwietnia 2015 roku wynika, że telewizor ten został wyrzucony na śmietnik już w Holandii, a z uzupełniających zeznań uczestnika złożonych na rozprawie wynika, że telewizor został wyrzucony dopiero po przeprowadzce do Polski;

i) W. C. przetransportował do Polski, a następnie wyrzucił magnetowid marki S. w sytuacji, gdy z pisma precyzującego jego ostateczne stanowisko wynika, że telewizor ten został wyrzucony przed 2004 roku, zaś na rozprawie w roku 2009 uczestnik wyraźnie przyznał, że jest w posiadaniu przedmiotowego magnetowidu;

j) W. C. przetransportował do Polski, a następnie wyrzucił komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą w sytuacji, gdy uczestnik do zakończenia przewodu sądowego w przedmiotowej sprawie nie wspomniał, aby komplety te miały zostać wyrzucone, zaś na rozprawie z dnia 12 sierpnia 2009 roku przyznał wprost, że kanapy i fotele skórzane istnieją i są w jego posiadaniu”.

M. C. wniosła o ustalenie, że poza składnikami majątkowymi wymienionymi w sentencji postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 roku w pkt I.1 - I.25 do majątku wspólnego M. i W. C. wchodzi:

1) Wierzytelność w wysokości równowartości 35 tyś euro i 62 tyś zł z tytułu nakładów dokonanych z majątku wspólnego M. i W. C. na zakup przez Z. i H. małż. C. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w P. przy ul. (...)

2) Wierzytelność w kwocie 6400 zł z tytułu sprzedaży przez W. C. w dniu 24 marca 2004 roku samochodu osobowego F. (...), rok prod 1995;

3) Wierzytelność w kwocie 2500 euro z tytułu sprzedaży przez W. C. w dniu 1 lipca 2004 roku samochodu osobowego marki T. (...), rok prod 1996;

4) Wierzytelność w kwocie 4725 zł z tytułu sprzedaży przez P. C. skutera marki A. (...), rok prod 2001;

5) Kajak w kolorze żółtym

6) Ż. marki P. w kolorze białym z elementami jasnoniebieskimi

7) Kosiarka do trawy elektryczna w kolorze czerwonym

8) telewizor kineskopowy S. (...) cali

9) telewizor kineskopowy P. (...) cali

10) telewizor G. (...) cali

11) miniwieża marki S.

12) magnetowid marki S.

13) telefon w kształcie samolotu

14) lornetka czarna

15) dwa aparaty fotograficzne Z.

16) sześć krzeseł tapicerowanych zielonym aksamitem

17) dwa komplety tapicerowane skórą, składające się z kanapy i dwóch foteli

18) stół drewniany, brązowy

19) szafka drewniana na buty w kolorze brązowym

20) komplet składający się ze stolika szklanego i dwóch foteli, tapicerowanych tkanina we wzory w kwiaty

21) komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli, z obiciem koloru zielonego z frędzlami

22) dziesięć żyrandoli

23) dziesięć lamp stojących

II. dokonanie podziału majątku wspólnego M. i W. C. poprzez przyznanie M. C. składnika majątkowego opisanego w pkt I.1 zaskarżonego postanowienia, zaś W. C. poza składnikami przyznanymi mu na własność w pkt VIII postanowienia Sadu przyznać na własność także składniki opisane wyżej (w pkt I.1-23);

III. ustalić wartość majątku wspólnego M. i W. C. na kwotę 438083,75 zł (czterysta trzydzieści osiem tysięcy osiemdziesiąt trzy złote i siedemdziesiąt pięć groszy)

IV zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika tytułem dopłaty kwoty 36192,13 zł ( trzydzieści sześć tysięcy sto dziewięćdziesiąt dwa złote i trzynaście groszy) w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia w przedmiotowej sprawie.

Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Puławach”.

Wnioskodawczyni wnosiła także o zasądzenie od uczestnika kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych (k. 1303-1323).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawczyni popierał apelację.

Pełnomocnik uczestnika wnosił o oddalenie apelacji.

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja M. C. jest zasadna w przeważającej części wyznaczonej przez zakres zaskarżenia, chociaż nie wszystkie zawarte w niej zarzuty i wnioski są trafne.

Na wstępie należy przypomnieć, że dokonując podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej sąd ustala skład tego majątku, co do zasady na datę ustania tej wspólności, którą w przypadku ustania wspólności na skutek rozwiązania małżeństwa przez rozwód jest data uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód.

Podziałem majątku wspólnego objęte są składniki tego majątku należące do niego w dacie ustania wspólności, a istniejące w chwili dokonywania działu1.

Przedmioty majątkowe zbyte lub zużyte w sposób prawidłowy nie są uwzględniane przy dokonywaniu podziału, natomiast przedmioty majątkowe, które zostały zbyte lub zużyte bezpodstawnie przez jednego z małżonków albo przez niego roztrwonione, a także przedmioty, które nie weszły do wspólności z winy jednego z małżonków, są uwzględniane przy dokonywaniu podziału2.

Następuje to w taki sposób, że wartość tych przedmiotów zaliczona zostaje na poczet udziału tego z małżonków, którego zawinione zachowanie spowodowało uszczuplenie majątku wspólnego3.

÷

W piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2015 roku, złożonym do Sądu Rejonowego w Puławach na rozprawie w dniu 2 lutego 2015 roku, M. C. wniosła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzą między innymi:

a) „wierzytelność w wysokości 6400 zł z tytułu sprzedaży samochodu F. (...), rok prod. 2005”,

b) „wierzytelność w wysokości 12960 zł z tytułu sprzedaży samochodu T. (...), rok prod. 1995”,

c) „wierzytelność w wysokości 4725 zł z tytułu sprzedaży skutera A. R. 50, rok prod. 2001” (k. 1229-1232).

Gdyby treść wniosku zawartego we wskazanym piśmie rozumieć dosłownie, to wniosek o podział majątku wspólnego w części obejmującej tak określone składniki byłby oczywiście bezzasadny. Bezsporne było bowiem, że w chwili orzekania przez Sąd pierwszej i drugiej instancji w skład majątku, który do dnia 4 kwietnia 2006 roku był objęty wspólnością ustawową małżeńską, nie wchodziły nie tylko ruchomości (pojazdy) wskazane wyżej w punktach a, b i c, ale również jakiekolwiek wierzytelności w stosunku do osób trzecich związane ze sprzedażą tych pojazdów, w szczególności wierzytelności z tytułu zapłaty ceny przez nabywców.

Bezsporne było nawet, że ruchomości opisane wyżej w punktach a i b zostały sprzedane przez W. C. jeszcze w czasie trwania wspólności ustawowej.

Wierzytelność w znaczeniu prawnym może stanowić składnik majątku wspólnego, jeżeli powstała lub została nabyta w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej przez jednego z małżonków lub oboje z nich (art. 31 § 1 k.r.o.), a nie zachodzą w stosunku do niej wyłączenia, o których mowa w przepisie art. 33 k.r.o. Wierzytelność cywilnoprawna jest majątkowym prawem podmiotowym oznaczonej osoby (wierzyciela), którego treścią jest możliwość uzyskania świadczenia od osoby zobowiązanej (dłużnika). Odpowiednikiem wierzytelności po stronie zobowiązanej jest dług.

Jeżeli tak rozumiana wierzytelność wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, to zobowiązanym do spełnienia świadczenia (dłużnikiem) jest osoba trzecia (dłużnik).

Typowym przykładem wierzytelności, jako składnika majątku wspólnego, jest wierzytelność z tytułu rachunku bankowego, prowadzonego na rzecz obojga małżonków lub jednego tylko małżonka pozostającego we wspólności majątkowej, jeżeli wierzytelność taka nie jest objęta wyłączeniami określonymi w przepisie art. 33 k.r.o. W wypadku takiej wierzytelności dłużnikiem zobowiązanym do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz jednego z małżonków lub obojga z nich jest bank.

Już tylko pobieżna analiza treści pisma procesowego M. C. i jej późniejszego stanowiska w sprawie jednoznacznie wskazuje, że wnioskodawczyni nie domagała się ustalenia, że w skład majątku wspólnego jej i uczestnika wchodzą wierzytelności w stosunku do osób trzecich wynikające z umów sprzedaży zawartych przez W. C. (czy też jeśli chodzi o skuter – przez P. C.), ale domagała się w istocie stosownego rozliczenia, w związku ze zbyciem bez jej zgody przez W. C. ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego i wykorzystaniem uzyskanych z tego tytułu środków na własne potrzeby, nie zaś na cele związane z zaspokojeniem potrzeb rodziny.

Poza sporem było to, że samochody osobowe marki T. (...) oraz F. (...) W. C. sprzedał bez wiedzy i zgody M. C., a uzyskanych ze sprzedaży środków pieniężnych nie rozliczył z wnioskodawczynią. To na uczestniku spoczywał ciężar udowodnienia4, że środki uzyskane tytułem ceny sprzedaży wykorzystał na cele związane z zarządzaniem majątkiem wspólnym, czy też na cele związane z zaspokajaniem potrzeb rodziny, w tym także swoich uzasadnionych potrzeb. Uczestnik powinien zatem przytoczyć stosowne twierdzenia co do faktów w tym zakresie i w razie potrzeby przedstawić dowody na ich potwierdzenie (art. 232 zd. 1 k.p.c.)5.

Uczestnik twierdził, że środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży samochodów wpłacił na rachunek bankowy („konto”) (k. 87), jednak nie wskazał numeru takiego rachunku i banku, w którym rachunek był prowadzony. Wyciągi z rachunków w banku w Holandii, które znajdują się w aktach sprawy, nie potwierdzają wpłat na te rachunki kwot uzyskanych ze sprzedaży samochodów.

Wprawdzie na rachunku bankowym W. C. w Polsce w Banku (...) Spółce Akcyjnej II Oddział w P. (numer (...)) w dniu 1 lipca 2004 roku została zaksięgowana kwota 2184,80 zł z adnotacją, że jest to „przekaz z zagranicy” (k. 168 – druga strona wyciągu), jednak nie wiadomo przez kogo zostały przelane te środki i z jakiego tytułu. Kwota ta nie odpowiada również wartością kwocie, jaką uczestnik uzyskał ze sprzedaży samochodu osobowego marki T. (...).

Uczestnik nie przedstawił żadnych dowodów, które wskazywałyby, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży samochodów wykorzystał na cele związane z zarządzaniem majątkiem wspólnym, czy też na cele związane z zaspokajaniem potrzeb rodziny.

Sąd Rejonowy błędnie zatem przyjął, że to wnioskodawczyni powinna udowodnić, że w chwili ustania wspólności majątkowej i w chwili podziału majątku wspólnego uczestnik dysponował jeszcze środkami uzyskanymi z tytułu ceny sprzedaży.

Należy zatem jeszcze raz przypomnieć, że przedmioty majątkowe zbyte lub zużyte w sposób prawidłowy nie są uwzględniane przy dokonywaniu podziału, natomiast przedmioty majątkowe, które zostały zbyte lub zużyte bezpodstawnie albo roztrwonione, a także przedmioty, które nie weszły do wspólności z winy jednego z małżonków są uwzględniane przy dokonywaniu podziału. Następuje to w taki sposób, że wartość tych przedmiotów zaliczona zostaje na poczet udziału tego z małżonków, którego zawinione zachowanie spowodowało uszczuplenie majątku wspólnego.

W przypadku bezprawnego zbycia lub zużycia składników majątku wspólnego przez jedno z małżonków, składników tych nie wymienia się już w treści postanowienia działowego, lecz jedynie rozlicza się ich wartość, przyjmując to rozliczenie jako przesłankę rozstrzygnięcia. Stosowne wyliczenia znajdują następnie odzwierciedlenie w uzasadnieniu postanowienia.

W związku z powyższym zmianie podlegało zaskarżone postanowienie w punkcie II podpunkt 1 i 2, przy czym w omawianym zakresie zmiana tych rozstrzygnięć polega na ich uchyleniu.

Przyjmując, że korzyści uzyskane przez uczestnika ze sprzedaży samochodów marki T. (...) i F. (...) powinny zostać rozliczone w ramach podziału majątku wspólnego, należało ustalić aktualną wartość tych korzyści.

Samochód marki F. (...) sprzedany został przez uczestnika w dniu 24 marca 2004 roku. Zawarcie umowy sprzedaży w tym dniu potwierdzają dokumenty złożone przez uczestnika w dniu 13 kwietnia 2015 roku (k. 1244, 1247, 1248).

W umowie sprzedaży (k. 1248) samochodu marki F. (...) nie została wskazana cena sprzedaży. Uczestnik początkowo wskazywał, że samochód został sprzedany za kwotę 700 euro, jednak przyznał następnie, że była to kwota 900 euro (k. 87v).

Samochód marki T. (...) sprzedany został przez uczestnika w dniu 1 lipca 2004 roku za cenę 2500 euro. Zawarcie umowy sprzedaży w tym dniu potwierdzają dokumenty złożone przez uczestnika w dniu 13 kwietnia 2015 roku (k. 1244, 1249, 1250).

Z tytułu sprzedaży obu samochodów uczestnik otrzymał odpowiednio kwoty 900 euro i 2500 euro. Z pieniędzy tych nie rozliczył się do chwili obecnej z wnioskodawczynią, ani też nie wykazał, że zostały one wykorzystane w sposób prawidłowy, a więc nie podlegający rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Aktualna wartość środków uzyskanych ze sprzedaży samochodu marki F. (...) to 3811,14 zł, a środków uzyskanych ze sprzedaży samochodu marki T. (...) to 10586,50 zł. Wskazane kwoty stanowią równowartość kwot uzyskanych ze sprzedaży w walucie euro, według średniego kursu euro w dniu 16 listopada 2017 roku, a wiec w dniu zamknięcia rozprawy przez Sąd Okręgowy, ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski (tabela A), wynoszącego 4,2346 zł za 1 euro.

900 euro · 4,2346 zł/euro = 3811,14 zł

2500 euro · 4,2346 zł/euro = 10586,50 zł

÷

Bezzasadna jest natomiast apelacja w części dotyczącej niezaliczenia do majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika skutera M. A. RS 50. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że skuter ten stanowił własność P. C. i nie wchodził nigdy w skład majątku M. C. i W. C.. Wynika to jednoznacznie chociażby z zeznań M. C. i W. C. (k. 78, 87).

Skuter został sprzedany przez P. C. w 2007 roku, a więc P. C. musiał dysponować dokumentem lub dokumentami potwierdzającymi prawo własności tego pojazdu, skoro mógł go zbyć.

Sprzedaż skutera nastąpiła już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej M. C. i W. C., co sprawia, że dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy nie ma żadnego znaczenia okoliczność, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży skutera P. C. przekazał W. C.. Nawet jeżeli pieniądze te nie były przedmiotem darowizny P. C. na rzecz W. C., to i tak nie mogłyby wejść do majątku wspólnego W. C. i M. C., skoro wspólność majątkowa małżeńska już wówczas nie istniała.

÷

Zasadny jest zarzuty apelacji dotyczący dokonania przez Sąd pierwszej instancji błędnej wykładni przepisu art. 45 k.r.o. Stanowisko Sądu pierwszej instancji jest w tym zakresie oczywiście nieprawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, że przepis art. 45 k.r.o. jest przepisem prawa materialnego, nie zaś przepisem prawa procesowego. Przepisem prawa procesowego w omawianym zakresie jest przepis art. 567 § 1 k.p.c., który stanowi, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd pierwszej instancji orzeka o zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. W zakresie wskazanych wydatków i nakładów sąd orzeka z urzędu (art. 45 § 1 zd. 1 k.r.o.).

Na żądanie jednego z małżonków sąd orzeka natomiast o roszczeniach z tytułu wydatków i nakładów, które małżonek ten poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o.).

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej sąd orzeka również na żądanie jednego z małżonków o roszczeniach z tytułu wydatków i nakładów poczynionych po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej na majątek, który wcześniej był objęty tą wspólnością6.

We wskazanych wyżej dwóch ostatnich wypadkach sąd orzeka tylko na żądanie osoby zainteresowanej, a nie z urzędu. Orzekając o wskazanych roszczeniach sąd zamieszcza w postanowieniu działowym rozstrzygnięcie w tym przedmiocie. Nie ma bowiem podstaw prawnych do kompensowania opisanych roszczeń z tytułu nakładów i wydatków z ustalonymi w wyniku podziału majątku wspólnego należnościami z tytułu spłat lub dopłat.

Przepis art. 45 k.r.o. nie miał oczywiście zastosowania w rozpoznawanej sprawie, gdyż zebrany w sprawie materiał procesowy, w tym materiał dowodowy, nie daje podstaw do ustalenia, że miała miejsce sytuacja, w której czynione były nakłady lub wydatki z majątku wspólnego M. C. i W. C. na majątek osobisty któregokolwiek z nich. Tego rodzaju okoliczności faktycznych nie przytaczała ani wnioskodawczyni, ani też uczestnik. Wnioskodawczyni i uczestnik nie zgłaszali również żadnych żądań, aby zostały rozliczone nakłady lub wydatki z ich majątku wspólnego na majątek osobisty któregokolwiek z nich.

W rozpoznawanej sprawie zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik nie zgłosili również żądania zasądzenia kwoty z tytułu nakładów lub wydatków z ich majątków osobistych na majątek wspólny.

Przepis art. 45 k.r.o. nie dotyczy natomiast w ogóle problematyki składu majątku wspólnego, jak również problematyki tego co powinno być przedmiotem podziału, w tym podziału dokonywanego przez sąd. W szczególności należy stwierdzić, że roszczenia o zwrot wydatków lub nakładów poczynionych z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty któregokolwiek z nich oraz roszczenia o zwrot wydatków lub nakładów poczynionych z majątków osobistych małżonków na ich majątek wspólny nie stanowią składników majątku wspólnego. Roszczenia te wynikają ze specyficznych stosunków prawnych, w których jedną ze „stron” (odpowiednio wierzycielem lub dłużnikiem) jest masa majątkowa (majątek wspólny), a drugą ze stron (odpowiednio wierzycielem lub dłużnikiem) z osobna każdy małżonków.

Sąd Rejonowy błędnie zinterpretował stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu uchwały z dnia 5 marca 2003 roku, III CZP 99/027. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że przepis art. 45 k.r.o., jako przepis szczególny, wyłącza zastosowanie do rozliczeń z tytułu nakładów i wydatków z majątku wspólnego na majątki osobiste małżonków i odwrotnie innych przepisów prawa materialnego niż przepis art. 45 k.r.o., dotyczących problematyki nakładów na cudzą rzecz.

Sprawa, w której podjęta została przez Sąd Najwyższy uchwała z dnia 5 marca 2003 roku, III CZP 99/02, nie dotyczyła natomiast w ogóle problematyki składu majątku wspólnego, a w szczególności tego, jakiego rodzaju wierzytelności mogą wchodzić w skład tego majątku.

Jak już wyjaśniono na wstępie rozważań Sądu Okręgowego, w skład majątku wspólnego objętego wspólnością ustawową małżeńską mogą wchodzić wierzytelności, jako prawa majątkowe o charakterze względnym. Wierzytelności cywilnoprawne mogą stanowić składniki majątku wspólnego niezależnie od zdarzenia prawnego, z którego wynikają, z wyłączeniami określonymi w przepisie art. 33 k.r.o.

Składnikiem majątku wspólnego mogą być zatem również wierzytelności z tytułu wydatków i nakładów, które oboje małżonkowie lub jeden z nich poczynili na majątek osoby trzeciej ze środków stanowiących majątek wspólny.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy prawa cywilnego, w szczególności przepisy Kodeksu cywilnego, nie regulują w sposób ogólny i jednolity zagadnienia wierzytelności, której przedmiotem byłby zwrot nakładów lub wydatków poczynionych przez jedną osobę na majątek innej osoby. Problematyki zwrotu wydatków lub nakładów dotyczą w szczególności takie przepisy jak:

a) art. 226 k.c. i art. 227 k.c. – dotyczące problematyki rozliczeń między posiadaczem samoistnym rzeczy a jej właścicielem,

b) art. 226 k.c. i art. 227 k.c. w związku z art. 230 k.c. – dotyczące problematyki rozliczeń między posiadaczem zależnym rzeczy a jej właścicielem, o ile z przepisów regulujących stosunek miedzy nimi nie wynika nic innego,

c) art. 231 k.c. – dotyczący roszczeń odpowiednio samoistnego posiadacza gruntu i właściciela gruntu, w wypadku wznowienia przez samoistnego posiadacza na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynku lub innego urządzenia o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki,

d) art. 405 k.c. – art. 410 k.c. – dotyczące zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia lub nienależnego świadczenia,

e) art. 408 k.c. – dotyczący zwrotu nakładów zobowiązanemu do wydania korzyści uzyskanej bez podstawy prawnej,

f) art. 662 k.c., art. 676 k.c., art. 677 k.c., art. 681 k.c. – dotyczące rozliczeń między najemcą a wynajmującym,

g) art. 694 k.c., art. 706 k.c. – dotyczące rozliczeń między dzierżawcą a wydzierżawiającym,

h) art. 713 k.c. – dotyczący rozliczeń między biorącym rzecz w użyczenie a użyczającym,

i) art. 753 § 2 k.c., art. 754 k.c. – dotyczące problematyki rozliczeń pomiędzy prowadzącym cudzą sprawę bez zlecenia a osobą, której sprawa jest prowadzona.

Sąd Rejonowy, nie dokonując jakichkolwiek ustaleń co do tego, czy w skład majątku wspólnego M. C. i W. C. wchodzi wierzytelność w stosunku do H. C. i Z. C. wynikająca z przekazania rodzicom przez W. C. środków finansowych na nabycie przez nich spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w budynku przy ul. (...) w P., nie rozpoznał w tym zakresie istoty sprawy.

Z przepisów art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wynika, że w razie nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji sąd drugiej instancji nie ma obowiązku uchylenia zaskarżonego postanowienia wydanego w postępowaniu nieprocesowym i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, lecz powinien samodzielnie rozpoznać tę istotę.

W rozpoznawanej sprawie M. C. wnosiła początkowo o dokonanie podziału majątku wspólnego, w skład którego wchodzą między innymi „środki pieniężne w wysokości 35000 euro”, zgromadzone na rachunkach o numerach wskazanych we wniosku. Były to rachunki prowadzone przez bank w Holandii.

W piśmie procesowym z dnia 9 lutego 2011 roku, złożonym do Sądu Rejonowego w Puławach na rozprawie w dniu 10 lutego 2011 roku, M. C. wskazała, że „precyzuje punkt I.2. wniosku w ten sposób, że wnosi o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni (…) i uczestnika (…) wchodzi wierzytelność wspólna małżonków w kwocie 35000 euro i 62000 zł przeciwko H. i Z. C.” oraz o przyznanie tej wierzytelności uczestnikowi.

M. C. podniosła, że po jej wyjeździe z Holandii uczestnik wypłacił pieniądze z rachunków prowadzonych przez bank w Holandii, które przeznaczył na zakup mieszkania przy ul. (...) w P.. Wnioskodawczyni wskazała również, że ojciec uczestnika – Z. C. wypłacił od września 2003 roku do końca grudnia 2003 roku kwotę 12000 zł, a w 2004 roku kwotę 50000 zł i pieniądze te również zostały przeznaczone na zakup i wyposażenie mieszkania przy ul. (...) w P. (k. 978).

W piśmie procesowym z dnia 30 kwietnia 2012 roku wnioskodawczyni wniosła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi między innymi „wierzytelność zgromadzona na rachunku bankowym w Banku (...) w Holandii w wysokości 35 tys Euro” oraz „wierzytelność zgormadzona na rachunku bankowym w Banku (...) SA w P. w wysokości 62 tys. zł” (k. 1086-187).

W piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2015 roku wnioskodawczyni wskazała, że wnosi o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wchodzi między innymi „wierzytelność w wysokości równowartości 35 tys. Euro oraz 62 tys. zł z tytułu nakładów dokonanych z majątku wspólnego małżonków na rzecz osoby trzeciej tj. Z. i H. małż. C. na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w P.” (k. 1229-1232).

Z powyższych stanowisk, rozwiniętych szerzej w wyjaśnieniach złożonych na rozprawie przed Sądem pierwszej instancji, wynika, że początkowo wnioskodawczyni wnosiła w istocie o rozliczenie wartości wierzytelności z rachunków bankowych w Holandii w kwocie 35000 euro i w Polsce w kwocie 62000 zł, w związku z pobraniem pieniędzy z tych rachunków przez uczestnika i nierozliczenie się z wnioskodawczynią, a nie o ustalenie, że takie wierzytelności z rachunków bankowych istnieją na chwilę podziału majątku wspólnego. Stanowisko wnioskodawczyni w tym zakresie należy intepretować podobnie, jak w przypadku stanowiska odnoszącego się do „wierzytelności z tytułu sprzedaży samochodów”.

Ostatecznie wnioskodawczyni wnosiła o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi wierzytelność w stosunku do H. C. i Z. C. wynikająca z faktu przeznaczenia przez uczestnika wypłaconych pieniędzy na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...), przy ul. (...) w P., oraz na wykończenie tego lokalu.

Przystępując do oceny zasadności wniosku w tym zakresie należy wskazać, że okolicznością bezsporną był fakt, że w banku (...).(...). w Holandii na rzecz W. C. prowadzone były dwa rachunki bankowe:

1) rachunek numer (...), o charakterze oszczędnościowym („konto odsetkowe”),

2) rachunek numer (...), o charakterze rozliczeniowym („konto osobiste”).

Pierwszego rachunku dotyczą wyciągi i ich tłumaczenia na kartach 345-353, 504-521, 742-756 i na pierwszych jedenastu kartach w kopercie na karcie 195.

Drugiego rachunku dotyczą wyciągi i ich tłumaczenia na kartach 354-503, 522-741, 757-948 i na kartach od dwunastej do końca, znajdujących się w kopercie na karcie 195.

Wyciągi z rachunku numer (...) wskazują, że z tego rachunku W. C. dokonał wypłat następujących kwot:

a)5000 euro – w dniu 4 lipca 2003 roku (przelewem na rachunek numer (...)) (k. 505),

b)20000 euro – w dniu 28 sierpnia 2003 roku (gotówką w kasie banku) (k. 506),

c)434,53 euro – w dniu 22 stycznia 2004 roku (k. 743).

Od dnia 23 stycznia 2004 roku na rachunku numer (...) nie było już operacji bankowych.

Wyciągi z rachunku numer (...) wskazują, że na ten rachunek wpływało między innymi miesięczne wynagrodzenie z Polski, przekazywane przez Ministerstwo Obrony Narodowej, i zwroty różnego rodzaju kosztów (leczenia członków rodziny, rozmów telefonicznych, podróży). W styczniu 2003 roku wynagrodzenie to zostało przelane w kwocie 2361 euro (k. 354 – wyciąg z rachunku), a w późniejszych miesiącach kształtowało się następująco:

a) luty 2003 roku – 2373,81 euro (k. 375),

b) marzec 2003 roku – 1984,81 euro (k. 404),

c) kwiecień 2003 roku – 1984,81 euro (k. 428),

d) maj 2003 roku – 1984,81 euro (k. 483),

e) czerwiec 2003 roku – 1984,81 euro (k. 538),

f) lipiec 2003 roku – 1984,81 euro (k. 576),

g) sierpień 2003 roku – 2049,61 euro (k. 600),

h) wrzesień 2003 roku – 2049,61 euro (k. 623),

i) październik 2003 roku – 2244,01 euro (k. 661),

j) listopad 2003 roku – 2049,61 euro (k. 678),

k) grudzień 2003 roku – 1816,77 euro (k. 707),

l) styczeń 2004 roku – 1991,39 euro (k. 736),

ł) luty 2004 roku – 1991,39 euro (k. 775),

m) marzec 2004 roku – 1991,39 euro (k. 822),

n) kwiecień 2004 roku – 1720,96 euro (k. 855),

o) maj 2004 roku – 5333,38 euro (k. 872),

p) lipiec 2004 roku – 2323,03 euro (k. 931).

Korzystając z tego rachunku W. C. dokonywał płatności przy użyciu karty płatniczej, wypłat przy użyciu karty bankomatowej, czy też wypłat gotówką.

Dokonując analizy operacji na rachunku numer (...) w zakresie bardziej znaczących ekonomicznie kwot, należy wskazać, że w okresie od sierpnia 2003 roku do stycznia 2004 roku Z. C. dokonał z tego rachunku wypłat gotówką lub przy użyciu karty bankomatowej następujących kwot:

1) w dniu 7 sierpnia 2003 roku – wypłata kwoty 1000 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 611),

2) w dniu 25 sierpnia 2003 roku – wypłata kwoty 1000 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 623),

3) w dniu 25 sierpnia 2003 roku – wypłata kwoty 150 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 624),

4) w dniu 25 sierpnia 2003 roku – wypłata kwoty 4000 euro (w kasie) (k. 623),

5) w dniu 26 sierpnia 2003 roku – wypłata kwoty 4000 euro (w kasie) (k. 623),

6) w dniu 26 sierpnia 2003 roku – wypłata kwoty 1000 euro (w kasie) (k. 623),

7) w dniu 16 października 2003 roku – wypłata kwoty 900 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 669),

8) w dniu 10 listopada 2003 roku – wypłata kwoty 950 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 677),

9) w dniu 15 grudnia 2003 roku – wypłata kwoty 950 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 718),

10) w dniu 18 grudnia 2003 roku – wypłata kwoty 500 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 717),

11) w dniu 19 grudnia 2003 roku – wypłata kwoty 500 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 717),

12) w dniu 5 stycznia 2004 roku – wypłata kwoty 1000 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 736),

13) w dniu 12 stycznia 2004 roku – wypłata kwoty 500 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 736),

14) w dniu 31 stycznia 2004 roku – wypłata kwoty 120 euro (przy użyciu karty bankomatowej) (k. 736).

Przez cały ten czas były dokonywane przez W. C. wypłaty z tego rachunku mniejszych kwot przy użyciu karty bankomatowej, jak również dokonywane płatności kartą płatniczą, czy też w inny sposób.

W kolejnych miesiącach 2004 roku, aż do zamknięcia rachunku numer (...) w dniu 26 lipca 2004 roku, dokonywane były regularne wypłaty z tego rachunku kartą płatniczą, bankową, czy też bezpośrednio w kasie. Bardziej istotne ekonomicznie wypłaty kartą bankową lub w kasie przedstawiają się następująco:

29 luty 2004 roku – 120 euro – bankomat (k. 821)

1 marca 2004 roku – 50 euro – bankomat (k. 821)

2 marca 2004 roku – 200 euro – bankomat (k. 821)

3 marca 2004 roku – 50 euro – bankomat (k. 821)

4 marca 2004 roku – 50 euro – bankomat (k. 821)

3 kwietnia 2004 roku – 1000 euro – bankomat (k. 854)

10 kwietnia 2004 roku – 500 euro – bankomat (k. 854)

27 kwietnia 2004 roku – 150 euro – bankomat (k. 852)

29 kwietnia 2004 roku – 100 euro – bankomat (k. 852)

14 maja 2004 roku – 150 euro – bankomat (k. 873)

17 maja 2004 roku – 100 euro – kasa (k. 873)

21 maja 2004 roku – 50 euro – kasa (k. 873)

21 maja 2004 roku – 250 euro – kasa (k. 873)

21 maja 2004 roku – 429,19 euro – kasa (k. 872)

4 czerwca 2004 roku – 900 euro – bankomat (k. 901)

12 czerwca 2004 roku – 200 euro – bankomat (k. 900)

14 czerwca 2004 roku – 100 euro – bankomat (k. 900)

18 czerwca 2004 roku – 250 euro – bankomat (k. 899)

23 czerwca 2004 roku – 100 euro – bankomat (k. 898)

27 czerwca 2004 roku – 100 euro – bankomat (k. 898)

29 czerwca 2004 roku – 500 euro – przelew (k. 897)

11 lipca 2004 roku – 1000 euro – bankomat (k. 929)

13 lipca 2004 roku – 1000 euro – bankomat (k. 929)

15 lipca 2004 roku – 1000 euro – bankomat (k. 928)

26 lipca 2004 roku – 1011,99 euro – kasa (k. 928).

-----------------------

Z powyższych ustaleń wynika, że w sierpniu 2003 roku, a więc już po wyjeździe M. C. z Holandii do Polski, W. C. podjął w gotówce z obu wskazanych wyżej rachunków (w kasie banku lub przy użyciu karty bankomatowej) kwotę co najmniej 31000 euro, a w kolejnych miesiącach 2003 roku do stycznia 2004 roku kwotę, która o co najmniej 4000 euro przewyższa wypłaty z późniejszych miesięcy, i to przy założeniu, że wypłaty od lutego 2004 roku związane byłyby wyłącznie z ponoszeniem kosztów utrzymania, co jest mało prawdopodobne, zważywszy na skalę wypłat. W lipcu 2004 roku, na przestrzeni 15 dni, uczestnik dokonał chociażby wypłat na łączną kwotę 4011,99 euro, która według ówczesnego kursu złotego przekraczała równowartość 18000 zł.

Uczestnik już na pierwszej rozprawie przyznał, że posiadał środki finansowe na rachunku bankowym w Holandii i że wypłacił te środki (k. 30). Twierdzenia, że wypłacone pieniądze uczestnik przeznaczył na „ratowanie życia syna i swojej matki” nie znalazły nigdy potwierdzenia w późniejszych dowodach. W szczególności należy podkreślić, że pierwotne twierdzenia uczestnika co do wysokości uzyskiwanych w Holandii dochodów były niewiarygodne, gdyż dochody te nie wynosiły 1600 euro miesięcznie (k. 30), lecz były znacznie wyższe.

(...) Bank (...) Spółka Akcyjna (...) Oddział w P. prowadził na rzecz W. C. rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy początkowo oznaczony numerem (...) (...) (...) (...), a od dnia 29 września 2003 roku numerem (...) (k. 166 – pismo Banku z dnia 6 listopada 2009 roku).

W okresie od dnia 20 października 2003 roku do dnia 13 sierpnia 2004 roku ojciec uczestnika – Z. C. dokonał wypłat gotówkowych w kasie banku na łączną kwotę 44522 zł. Wypłaty miały miejsce w następujących kwotach i datach:

4622 zł – w dniu 20 października 2003 roku

8000 zł – w dniu 2 grudnia 2003 roku

4100 zł – w dniu 12 stycznia 2004 roku

2300 zł – w dniu 23 lutego 2004 roku

2200 zł – w dniu 1 marca 2004 roku

2400 zł – w dniu 1 kwietnia 2004 roku

3000 zł – w dniu 26 kwietnia 2004 roku

2200 zł – w dniu 4 maja 2004 roku

2000 zł – w dniu 31 maja 2004 roku

2000 zł – w dniu 9 czerwca 2004 roku

2500 zł – w dniu 2 lipca 2004 roku

1800 zł – w dniu 13 lipca 2004 roku

2400 zł – w dniu 3 sierpnia 2004 roku

5000 zł – w dniu 13 sierpnia 2004 roku

(k. 168 – wyciąg z rachunku w kopercie).

Z. C. był umocowany przez W. C. do dokonywania wypłat ze wskazanego rachunku bankowego. Wypłacając wskazane wyżej kwoty w gotówce w kasie banku, Z. C. posługiwał się kartą identyfikacyjną, która nie była ani kartą kredytową, ani też kartą bankomatową. Wynika to z jednej strony z zeznań świadka złożonych na rozprawie apelacyjnej, a mianowicie, że nie posiadał karty bankomatowej syna i nie korzystał z takiej karty (k. 1421), a z drugiej strony z faktu, że do czasu powrotu W. C. do Polski pod koniec sierpnia 2004 roku z rachunku bankowego w Polsce nie były dokonywane wypłaty przy pomocy karty bankomatowej, jak również płatności bezgotówkowe przy wykorzystaniu karty. Wynika to także z zeznań W. C. złożonych na rozprawie apelacyjnej, który wskazał, że swojemu ojcu udzielił pełnomocnictwa do dysponowania środkami na rachunku uczestnika i w związku z tym Z. C. dysponował „plastikową kartą” (k. 1424). „Plastikowa karta”, o której mowa, nie była zatem kartą bankomatową, czy innego rodzaju kartą płatniczą, ale kartą identyfikacyjną, umożliwiającą na wypłacanie pieniędzy w kasie banku, czego potwierdzeniem były operacje w 2003 roku i w 2004 roku do dnia 13 sierpnia 2004 roku. Z. C. składając zeznania w dniu 28 października 2009 roku zeznał niezgodnie z prawdą, że nie posiadał możliwości dysponowania rachunkiem syna w Polsce (k. 121). Sam uczestnik na rozprawie apelacyjnej potwierdził okoliczność przeciwną.

Na rachunek bankowy uczestnika w Polsce wpływały przelewami stałe miesięczne dochody uczestnika z innych źródeł niż wynagrodzenie za pracę otrzymywane za granicą.

Znamienne jest, że od dnia 31 sierpnia 2004 roku, a więc już po powrocie W. C. na stałe do Polski, z rachunku tego rozpoczynają się wypłaty przy użyciu karty bankomatowej, które w 2003 roku oraz w 2004 roku – do dnia 30 sierpnia 2004 roku – przy użyciu takiej karty nie miały miejsca. Taka forma wypłat kwot z rachunku od dnia 31 sierpnia 2004 roku zdecydowanie przeważa ilościowo nad innymi formami wypłat z rachunku.

÷

Mając na uwadze powyższe ustalenia należy wskazać, że z rachunków bankowych w banku w Holandii uczestnik wypłacił kwotę 35000 euro, a z rachunku bankowego w Polsce w 2003 roku i do dnia 13 sierpnia 2004 roku kwotę 44522 zł. Wyciągów z rachunków bankowych, na podstawie których Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń, wnioskodawczyni i uczestnik nie kwestionowali co do autentyczności i treści. Sąd Okręgowy uznał te dokumenty za wiarygodne.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że środki wypłacone w Holandii zostały przeznaczone na utrzymanie syna oraz na leczenie syna i mamy uczestnika. Uczestnik nie przedstawił w tym zakresie jakichkolwiek dowodów, a jego zeznania w tym zakresie należy uznać za niewiarygodne.

Nie ma również podstaw do dokonania ustaleń, że wskazane wyżej środki w kwocie 44522 zł, wypłacane z rachunku uczestnika przez Z. C. przeznaczone zostały na utrzymanie mieszkania przy ul. (...) w P.. Przyjęcie, że koszty utrzymania tego mieszkania w okresie od dnia 20 października 2003 roku do dnia 13 sierpnia 2004 roku wyniosły 44522 zł, nie tylko nie znajduje potwierdzenia w jakimkolwiek dowodzie, ale jest sprzeczne z zasadami zdrowego rozsądku. Oznaczałoby bowiem, że miesięczny koszt utrzymania mieszkania w bloku, o powierzchni 72,10 zł, wynosi około 4452 zł.

Twierdzenia uczestnika, że jego ojciec, jeżeli było to potrzebne, to wypłacał z rachunku w Polsce środki celem pokrycia kosztów utrzymania mieszkania przy ul. (...) w P., są więc całkowicie niewiarygodne. Zwrócić należy przy tym uwagę na twierdzenia samego uczestnika, że jego rodzice dysponowali własnymi środkami na pokrywanie kosztów utrzymania mieszkania, a wypłat dokonywano tylko wówczas, gdy było to potrzebne (k. 1424). Należy zatem jednoznacznie przyjąć, że pieniądze z opisanych wyżej wypłat z rachunku uczestnika, dokonanych przez jego ojca, w ogóle nie zostały przeznaczone na wydatki związane z utrzymaniem mieszkania przy ul. (...) w P., lecz na całkowicie inny cel (finansowanie nabycia prawa do mieszkania w Polsce i wykończenia tego mieszkania), którego ani uczestnik, ani też świadek Z. C. nie wskazali.

W ocenie Sądu Okręgowego Włodzimierz C. całość opisanych wyżej środków finansowych przeznaczył na zapłatę wkładu budowlanego związanego ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w P. w budynku przy ul. (...).

Już w pierwszej połowie lipca 2003 roku M. C. i W. C. pozostawali w faktycznej separacji i nie widzieli możliwości, aby ich związek małżeński trwał dalej. Wyrazem tego był chociażby powrót M. C. na stałe do Polski w dniu 15 lipca 2003 roku.

Okolicznością świadczącą o trwałym rozkładzie pożycia oraz o braku możliwości utrzymania związku małżeńskiego wnioskodawczyni i uczestnika był dokument, jaki W. C. podpisał w dniu 14 lipca 2003 roku, a wiec w przeddzień wyjazdu M. C. na stałe do Polski. W dokumencie tym W. C. zawarł oświadczenie, że „zrzeka się wszelkich praw do mieszkania przy ul. (...) w P., (…) na rzecz M. C.”. Dokument zawierał również oświadczenie uczestnika, że dla siebie „pozostawia pieniądze zgromadzone na koncie (...) i (...)” (k. 58).

Treść powyższego dokumentu wskazuje, że obejmuje on wstępne uzgodnienia co do sposobu podziału (rozliczenia) w przyszłości wymienionych w nim składników majątku wspólnego. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P. miało przypaść M. C., natomiast środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych w Holandii miały przypaść uczestnikowi, który miał je wykorzystać w celu zakupu lokalu mieszkalnego dla siebie.

W. C. nie kwestionował autentyczności swojego podpisu pod wskazanym wyżej dokumentem (k. 62), jednak twierdzenia uczestnika co do tego, że wnioskodawczyni wykorzystała do sporządzenia oświadczenia kartkę z podpisem uczestnika (k. 62) są ogólnikowe i w ogóle nie wyjaśniają ani przyczyn, ani też okoliczności, w których uczestnik miałby złożyć swój podpis na kartce papieru, na której w chwili podpisu nie było żadnej treści. Twierdzenia w tym zakresie uczestnik podniósł już w piśmie z dnia 8 czerwca 2009 roku (k. 61) i w toku późniejszego postępowania, poza wzmianką w piśmie z dnia 26 października 2009 roku (k. 145-146), do nich nie wracał.

Uczestnik nie przedstawił również ani jednego dowodu, który dotyczyłby podnoszonej przez niego okoliczności, że wnioskodawczyni wykorzystała kartkę z jego podpisem w celu sporządzenia dokumentu złożonego do akt sprawy. Od chwili złożenia omawianego dokumentu do akt sprawy, co miało miejsce na rozprawie w dniu 25 maja 2009 roku (k. 59), do chwili rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy upłynęło ponad osiem lat, zaś uczestnik nawet wiarygodnie nie uzasadnił swoich twierdzeń, nie mówiąc już o ich udowodnieniu, czy nawet tylko uprawdopodobnieniu.

Za autentycznością podpisanego przez uczestnika dokumentu oraz wiarygodnością treści zawartego w nim oświadczenia przemawia późniejsze zachowanie zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnika. M. C. po powrocie w dniu 15 lipca 2003 roku do Polski zamieszkała w mieszkaniu przy ul. (...) w P.. W. C. po powrocie na stałe z Holandii do Polski nigdy już nie mieszkał w tym mieszkaniu i nie miał zamiaru w nim mieszkać, lecz zamieszkał w mieszkaniu przy ul. (...) w P..

Od chwili wyjazdu na stałe do Polski w lipcu 2003 roku M. C. nie interesowała się w ogóle losem środków zgromadzonych na rachunkach bankowych w Holandii. Zarówno wnioskodawczyni, jak i wspólne dzieci wnioskodawczyni i uczestnika – E. C. i P. C. byli przekonani, że lokal mieszkalny przy ul. (...) w P. został nabyty przez W. C., a nie przez inne osoby.

W związku z tym, że wnioskodawczyni i uczestnik po powrocie do Polski nadal pozostawali w separacji i nie podejmowali żadnych prób zmiany tego stanu rzeczy, jak również zamieszkiwali w różnych lokalach mieszkalnych, nie zachodziła potrzeba szybkiego uregulowania stosunków majątkowych, czego wyrazem było to, że wyrok w sprawie o rozwód zapadł w marcu 2006 roku, w sprawie wszczętej dopiero w 2005 roku, i uprawomocnił się niezwłocznie bez jego zaskarżenia, zaś rozwód został orzeczony bez orzekania o winie rozkładu pożycia. Wniosek o podział majątku wspólnego wpłynął zaś do Sądu Rejonowego w Puławach dopiero w dniu 16 października 2008 roku, a przyczyną złożenia tego wniosku przez M. C. było niewywiązanie się W. C. z zawartego wstępnie porozumienia co rozliczeń w związku z przewidywanym podziałem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P.. Uczestnik zażądał od wnioskodawczyni kwoty stanowiącej wartość jego udziału w tym prawie, pomimo że wstępnie umówili się, że prawo to przypadnie wnioskodawczyni, zaś uczestnik wykorzysta na własne potrzeby oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych w Holandii.

Umowa zobowiązująca dotycząca ustanowienia w przyszłości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) została zawarta przez Z. C. i Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w P. w dniu 5 listopada 2003 roku, a lokal miał być objęty we władanie przez Z. C. w dniu 7 listopada 2003 roku. Wkład budowlany określony został w umowie na kwotę 157805 zł i miał zostać zapłacony w ratach:

I.50000 zł w terminie do dnia 7 listopada 2003 roku,

II. 30000 zł w terminie do dnia 31 grudnia 2003 roku,

III. 4000 zł w terminie do dnia 31 marca 2004 roku,

IV. 37805 zł w terminie do dnia 31 maja 2004 roku (k. 1392-1393 – odpis umowy).

Wkład budowlany związany ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w P. w budynku przy ul. (...), płacony był w ratach w okresie od dnia 6 listopada 2003 roku do dnia 31 maja 2004 roku. Wkład ten wyniósł łącznie 157805 zł. Terminy zapłaty poszczególnych rat i ich wysokość są następujące:

1) 6 listopada 2003 roku – 50000 zł,

2) 29 grudnia 2003 roku – 30000 zł,

3) 10 marca 2004 roku – 40000 zł,

4) 27 kwietnia 2004 roku – 32305 zł,

5) 31 maja 2004 roku – 5500 zł.

Powyższe kwoty zostały uiszczone w formie przelewów bankowych na rachunek Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P. (k. 169 – pismo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P. z dnia 20 sierpnia 2009 roku).

W dniu 27 kwietnia 2004 roku przez Z. C. i Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w P. została zawarta umowa zobowiązująca dotycząca ustanowienia w przyszłości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) (k. 1391).

W dniu objęcia przez Z. C. we władanie lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w P. w budynku przy ul. (...), lokal ten nie posiadał:

a) tynków ścian w łazienkach i WC,

b) tynków ścian kominowych w kuchniach oraz tak zwanych „mokrych” tynków całych ścian,

c) posadzek (podłóg) we wszystkich pomieszczeniach,

d) wyposażenia w urządzenia wodno-kanalizacyjne (tak zwanego białego montażu),

e) wyposażenia w kuchnię elektryczną, gdyż budynek nie posiadał instalacji gazowej,

f) wykończenia wewnętrznej klatki schodowej

(k. 169 – pismo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P. z dnia 20 sierpnia 2009 roku; k. 1392-1393 – odpis umowy z dnia 5 listopada 2003 roku).

Prawie w całości nie są wiarygodne zeznania W. C., jak również zeznania świadka Z. C. dotyczące celu nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) i pochodzenia środków na zapłatę wkładu budowlanego i wykończenie tego lokalu.

Z. C. podnosił, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do tego lokalu miało być lokatą kapitału, czy też inwestycją życia jego i jego żony.

Można byłoby zgodzić się ze stanowiskiem świadka, gdyby nie fakt, że nabyte miało zostać prawo do lokalu, który swoją wielkością (powierzchnią) przekraczał potrzeby mieszkaniowe Z. C. i H. C.. Nabywany lokal miał powierzchnię 85,3 m ² i był mieszkaniem dwupoziomowym, położonym na IV i V kondygnacji, w budynku, w którym nie było windy. Z. C. i H. C. nie byli już młodymi osobami i nie pracowali zawodowo.

Z zeznań świadka wynikało, że w związku nabyciem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, a więc w związku z koniecznością zapłaty wkładu budowlanego, Z. C. i H. C. musieli zaciągnąć pożyczki w łącznej wysokości około 70000 zł – 35000 zł od syna – W. C. i 35000 zł od córki – J. K. (k. 119).

Gdyby rzeczywistym zamiarem Z. C. i H. C. była ekonomiczna lokata kapitału, a więc przeznaczenie posiadanych oszczędności na nabycie prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego, to całkowicie nieracjonalnym zachowaniem byłoby zaciąganie pożyczek w łącznej wysokości niewiele niższej niż kwota oszczędności, która miała zostać zainwestowana.

Przypomnieć też w tym miejscu należy, że lokal mieszkalny numer (...) w budynku przy ul. (...) w P. wymagał dopiero wykończenia. Oczywiste jest, że Z. C. i H. C. musieli mieć świadomość, że proces wykończenia mieszkania będzie musiał trwać co najmniej kilka miesięcy, jeśli nie dłużej, że będzie łączył się ze znacznymi nakładami finansowymi, rzędu co najmniej kilkudziesięciu tysięcy złotych, do oceny czego nie potrzeba wiadomości specjalnych, lecz zwykłego doświadczenia życiowego, że wykończenie mieszkania łączyło się będzie z koniecznością podejmowania wielu decyzji gospodarczych, związanych chociażby z wyborem podług, materiałów do wykończenia łazienki i kuchni, a przede wszystkim ze znacznym nakładem pracy i czasu w celu nabycia niezbędnych materiałów, wyboru i zatrudnienia pracowników, nadzoru nad wykonywaniem robót.

Trudno w takiej sytuacji mówić o lokacie kapitału, skoro w rzeczywistości byłaby to inwestycja budowlana oparta w znacznie większej części na środkach uzyskanych z pożyczek lub kredytów, niż na własnych środkach finansowych.

Zwrócić wreszcie należy uwagę, że w 2003 roku stwierdzono u H. C. zaawansowaną chorobę nowotworową, na co wskazuje sam Z. C. (k. 120). Przyjęcie, że na wiadomość o poważnej chorobie H. C. miałaby podjąć decyzję o inwestycji mieszkaniowej polegającej na zakupie i wykończeniu od podstaw lokalu mieszkalnego o powierzchni przekraczającej potrzeby jej i jej męża, łączącej się z pożyczkami w kwocie co najmniej 70000 zł oraz znacznym nakładem czasu i sił, związanym z pracami wykończeniowymi mieszkania, jest sprzeczne nie tylko z zasadami doświadczenia życiowego, ale wręcz ze zdrowym rozsądkiem. Trudno nawet przypuszczać, aby w tak trudnej życiowo sytuacji mąż osoby chorej oraz członkowie jej najbliższej rodziny wyrazili aprobatę dla takiej decyzji.

Zwrócić także należy uwagę, że w umowie z dnia 27 kwietnia 2004 roku zawarte zostało sformułowanie, że „nabywca oświadcza, że nabywa spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu ze środków finansowych pochodzących z jego majątku odrębnego” (k. 1391). Oczywiście samo to sformułowanie nie ma znaczenia dla skuteczności nabycia prawa przez Z. C., jak również wejścia tego prawa do majątku wspólnego Z. C. i H. C., jednak rodzi pytanie, jaki był cel zamieszczenia tego rodzaju sformułowania w umowie nabycia prawa, skoro planowane nabycie lokalu mieszkalnego miałoby stanowić inwestycję obojga małżonków C., a żadne z nich nie dysponowało środkami stanowiącymi majątek osobisty.

Analiza dokumentów bankowych przedstawionych przez W. C. przy piśmie procesowym z dnia 3 września 2010 roku wskazuje, że rzeczywiście H. C. i Z. C. posiadali pewne oszczędności i dokonywali w okresie od maja 1998 roku do kwietnia 2003 roku inwestycji finansowych w lokaty bankowe, obligacje, czy też fundusze inwestycyjne, jednak nie ma żadnych dowodów, które wskazywałyby, że te właśnie środki zostały przelane na rachunek bankowy Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P. tytułem zapłaty rat wkładu budowlanego.

W dniu 28 sierpnia 2003 roku H. C. dokonała wpłaty kwoty 1000 zł na swój rachunek numer (...) w Banku (...) Spółce Akcyjnej (k. 267).

W dniu 8 września 2003 roku na ten sam rachunek wpłacona została kwota 31000 zł, pochodząca ze sprzedaży obligacji (k. 268-270).

W dniu 6 listopada 2003 roku wypłacona została H. C. przez (...) Spółkę Akcyjną (punkt obsługi klienta 216 w P.) kwota 12544 zł z tytułu sprzedaży obligacji (k. 272).

Pomiędzy 25 września 2003 roku a 15 października 2003 roku, prawdopodobnie w dniu 19 lub 20 września 2003 roku, uległa zmianie umowa dotycząca prowadzenia rachunku numer (...) i rachunek ten otrzymał numer (...) (k. 270-271).

W dniu 6 listopada 2003 roku H. C. wypłaciła z rachunku numer (...) gotówką kwotę 30000 zł (k. 273-274).

W dniu 16 grudnia 2003 roku wypłacona została H. C. przez (...) Spółkę Akcyjną (punkt obsługi klienta 216 w P.) kwota 15672,30 zł z tytułu sprzedaży obligacji (k. 276-277, 301).

W grudniu 2003 roku lub styczniu 2004 roku wypłacona została H. C. przez (...) Spółkę Akcyjną (punkt obsługi klienta 216 w P.) kwota 6263,40 zł z tytułu sprzedaży obligacji, nabytych w dniu 10 kwietnia 2003 roku (k. 296-298, 300).

W dniu 26 stycznia 2004 roku H. C. wypłaciła z rachunku numer (...) gotówką kwotę 1985,48 zł (k. 278-279).

Dokumenty na kartach 281-295 dotyczą operacji finansowych w latach od 1998 roku do stycznia 2003 roku i nie wskazują, aby kwoty objęte tymi operacjami były niezależne od kwot wypłaconych przez H. C. we wskazanych wyżej datach.

W dniu 10 czerwca 2003 roku Z. C. wypłacona została przez (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych kwota 17562,99 zł z tytułu sprzedaży jednostek uczestnictwa w funduszu (k. 299).

Zwrócić należy uwagę, że W. C. nie przedstawił potwierdzeń przelewów kwot stanowiących raty wkładu budowlanego związanego ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego numer (...), w budynku przy ul. (...) w P.. Z dokumentów tych wynikałoby z jakich rachunków kwoty te zostały przelane, a tym samym pozwoliłoby na zbadanie historii tych rachunków oraz rodzaju dokonywanych na nich operacji bankowych. Trudno uznać, że jego ojciec nie dysponował takimi dokumentami, skoro były to zasadnicze dokumenty potwierdzające fakt zapłaty wkładu budowlanego, a zostały złożone do Sądu dokumenty finansowe o mniejszej wadze.

Z informacji udzielonych przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w P. wynika, że wpłaty na rachunek Spółdzielni dokonane zostały przez Z. C. w drodze przelewów, a nie w gotówce (k. 169).

÷

Mając na uwadze powyższe okoliczności należy uznać, że pieniądze w kwocie 35000 euro, jakie W. C. wypłacił w gotówce z rachunków bankowych prowadzonych przez bank w Holandii, a także pieniądze w łącznej kwocie 44522 zł, jakie Z. C. wypłacił z rachunku bankowego W. C. w Banku (...) Spółce Akcyjnej II Oddział w P. w okresie od dnia 20 października 2003 roku o dnia 13 sierpnia 2014 roku zostały przeznaczone na zapłatę wkładu budowlanego związanego ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego numer (...), w budynku przy ul. (...) w P., oraz na sfinansowanie kosztów wykończenia i urządzenia tego mieszkania.

W związku z powyższymi ustaleniami powstaje potrzeba określenia łącznej wartości środków finansowych przekazanych przez W. C. Z. C. na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, to jest pokrycie wkładu budowlanego, oraz na wykończenie i urządzenie tego lokalu.

W. C. wypłacił z rachunków bankowych prowadzonych w banku w Holandii pieniądze w kwocie co najmniej 35000 euro, a więc pieniądze w walucie obcej. Bezsporne jest, że wkład budowlany w Polsce zapłacony został w walucie polskiej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na określenie momentu czasowego, w którym W. C. dokonał sprzedaży pieniędzy w kwocie 35000 euro po to, aby dysponować środkami finansowymi wyrażonymi w złotych, pozwalającymi na zapłatę rat wkładu budowlanego. Wynika to z faktu, że W. C. chciał ukryć przed żoną sposób wykorzystania pieniędzy pobranych z rachunków bankowych w banku w Holandii.

Należało zatem przyjąć, że sprzedaż pieniędzy wypłaconych w banku w Holandii następowała etapami, najpóźniej w dniach płatności rat wkładu budowlanego. Są to bowiem daty pewne w takim znaczeniu, że sprzedaż odpowiednich kwot pieniędzy wyrażonych w euro nie mogła następować później, niż terminy zapłaty poszczególnych części wkładu budowlanego.

Biorąc pod uwagę takie elementy jak:

a) data zapłaty konkretnej raty wkładu budowlanego,

b) kurs euro w stosunku do złotego w dniu płatności konkretnej raty wkładu budowlanego,

c) wysokość wpłaty w złotych z tytułu konkretnej raty wkładu budowlanego,

można ustalić w jaki sposób kwota 35000 euro została wykorzystana na pokrycie wkładu budowlanego.

Daty wpłat	Kwoty wpłat	Kurs euro	Obliczenie
6 listopada 2003	50000 zł	4,6068 zł/euro	50000 zł : 4,6068 zł/euro = 10853,52 euro
29 grudnia 2003	30000 zł	4,6699 zł/euro	30000 zł : 4,6699 zł/euro = 6424,12 euro
10 marca 2004	40000 zł	4,7537 zł/euro	40000 zł : 4,7537 zł/euro = 8414,50 euro
27 kwietnia 2004	32305 zł	4,7690 zł/euro	32305 zł : 4,7690 zł/euro = 6773,96 euro
31 maja 2004	5500 zł	4,6509 zł/euro	5500 zł : 4,6509 zł/euro = 1182,57 euro
			Razem: 33648,67 euro

Pozostała kwota, „niewykorzystana” na pokrycie wkładu budowlanego, wynosi 1351,33 euro (= 35000 euro – 33648,67 euro).

Kwotę tę należało przeliczyć według kursu z daty zapłaty ostatniej raty wkładu, zakładając, że niewykorzystana na pokrycie wkładu budowlanego kwota euro była już nieznaczna w stosunku do wykorzystanych kwot, i że została zbyta w celu uzyskania środków potrzebnych do pokrycia kosztów wykończenia i urządzenia mieszkania.

1351,33 euro · 4,6509 złotych/euro = 6284,90 zł

Kwota środków finansowych wyrażonych w złotych, przekazanych przez Z. C. na nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...), w budynku przy ul. (...) w P., oraz na sfinansowanie kosztów wykończenia i urządzenia tego mieszkania, wyniosła zatem 208611,90 zł. Na kwotę tę składają się:

a) kwota pochodząca ze zbycia kwoty 35000 euro – 164089,90 zł,

(164089,90 zł = 157805 zł8 + 6284,90 zł9)

b) kwota wypłacona przez Z. C. z rachunku bankowego w Polsce w 2003 roku – 12622 zł,

c) kwota wypłacona przez Z. C. z rachunku bankowego w Polsce w 2004 roku – 31900 zł.

Podstawę faktyczną tej wierzytelności stanowi swoista umowa zawarta pomiędzy uczestnikiem a jego rodzicami, której przedmiotem było zobowiązanie się rodziców uczestnika do nabycia we własnym imieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P. oraz zobowiązanie uczestnika do pokrycia wkładu budowlanego i wykończenia mieszkania. Jeżeli przedmiotem tej umowy miałoby być nabycie tego prawa na rachunek W. C., to wskazana umowa miałaby charakter klasycznego zlecenia. W innym wypadku umowa ta miałaby charakter umowy mieszanej, obejmującej zarówno elementy umowy zlecenia, pożyczki, użyczenia.

Wierzytelność, o której mowa, należało przyznać w całości W. C.. Za tego rodzaju rozstrzygnięciem przemawia przede wszystkim fakt, że wyłącznie na skutek działań samego uczestnika nastąpiło przysporzenie korzyści na rzecz Z. C. i H. C.. Nie ma zatem żadnego uzasadnienia podział tej wierzytelności między wnioskodawczynię i uczestnika, a tym samym stworzenie sytuacji, w której M. C. musiałaby dochodzić tej wierzytelności od osób zobowiązanych.

÷

Uzasadnione są częściowo zarzuty apelacji dotyczące ustaleń Sądu pierwszej instancji co do nieistnienia na dzień orzekania o podziale majątku wspólnego oznaczonych ruchomości, które wcześniej stanowiły składnik majątku wspólnego, i przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że ruchomości to uległy normalnemu zużyciu lub utracie w sposób niezależny od wnioskodawczyni i uczestnika.

Nieprawidłowe są ustalenia Sądu pierwszej instancji dotyczącej ruchomości wymienionych w punkcie II podpunktach 4, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21 i 2610 postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 roku

W tym zakresie Sąd Okręgowy w całości podziela zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c., jak również zarzut sprzeczności części ustaleń z zebranymi dowodami. Szczegółowe powtarzanie treści zarzutów apelacji w tym zakresie jest zbędne.

Podsumowując należy stwierdzić, że w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi wchodziły również następujące ruchomości o wskazanej niżej aktualnej wartości:

1. kajak koloru żółtego – 200 zł,

2. telewizor kineskopowy marki S. (21 cali) – 100 zł,

3. telewizor kineskopowy marki P. (21 cali) – 200 zł,

4. telewizor marki G. (14 cali) – 70 zł,

5. druga miniwieża marki S. – 50 zł,

6. magnetowid marki S. – 80 zł,

7. telefon w kształcie samolotu – 40 zł,

8. lornetka czarna – 50 zł,

9. dwa aparaty fotograficzne marki Z. – 240 zł,

10. dwa identyczne komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą, każdy składający się z kanapy i dwóch foteli – 2000 zł,

11. komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli z obiciem koloru zielonego z frędzlami – 400 zł

- wymienione w podpunktach 4, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21 i 2611 rozstrzygnięcia zawartego w punkcie II postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 roku.

Ruchomości te istnieją również w chwili orzekania przez Sąd Okręgowy o podziale majątku wspólnego.

Suma aktualnych wartości tych składników wynosi 3430 zł.

Wartość poszczególnych składników została ustalona na podstawie opinii biegłego T. R. i ostatecznie nie była kwestionowana w postępowaniu odwoławczym.

Powyższe ruchomości należało przyznać W. C., gdyż od wielu lat znajdują się w jego posiadaniu. Wnioskodawczyni nie wnosiła o przyznanie jej tych nieruchomości, co wskazuje na to, że ruchomości te nie są jej potrzebne.

*

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zmienić częściowo zaskarżone postanowienie:

1) w punkcie II w ten sposób, że:

a) uchylić rozstrzygnięcia zawarte w podpunktach 1 i 2,

b) ustalić, że w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi wchodzą również: kajak koloru żółtego, telewizor kineskopowy marki S. (21 cali), telewizor kineskopowy marki P. (21 cali), telewizor marki G. (14 cali), druga miniwieża marki S., magnetowid marki S., telefon w kształcie samolotu, lornetka czarna, dwa aparaty fotograficzne marki Z., dwa identyczne komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą, każdy składający się z kanapy i dwóch foteli, komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli z obiciem koloru zielonego z frędzlami, wymienione w podpunktach 4, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21 i 26,

2) w punkcie III w ten sposób, że ustalić, iż w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi wchodzi również wierzytelność pieniężna w stosunku do Z. C. i spadkobierców H. C. o zapłatę kwoty 208611,90 zł,

3) w punkcie V w ten sposób, że wartość majątku wspólnego M. C. i W. C. ustalić na kwotę 490494,54 zł,

4) w punkcie VIII w ten sposób, że przyznać W. C. dodatkowo:

a) kajak koloru żółtego, telewizor kineskopowy marki S. (21 cali), telewizor kineskopowy marki P. (21 cali), telewizor marki G. (14 cali), drugą miniwieżę marki S., magnetowid marki S., telefon w kształcie samolotu, lornetkę czarną, dwa aparaty fotograficzne marki Z., dwa identyczne komplety wypoczynkowe tapicerowane skórą, każdy składający się z kanapy i dwóch foteli, komplet składający się z kanapy rozkładanej i dwóch foteli z obiciem koloru zielonego z frędzlami,

b) wierzytelność pieniężną w stosunku do Z. C. i spadkobierców H. C. o zapłatę kwoty 208611,90 zł,

5) w punkcie IX w ten sposób, że zasądzoną od M. C. na rzecz W. C. dopłatę w kwocie 123201,50 zł obniżyć do kwoty 36192,13 zł, płatnej w terminie do dnia 14 czerwca 2018 roku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności.

÷

Wartość majątku wspólnego objętego podziałem należy obliczyć jako sumę tych składników, które zostały podzielone pomiędzy wnioskodawczynię i uczestnika, oraz składników, które zostały zbyte przez W. C. w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej bez zgody M. C., a mianowicie samochodu osobowego marki T. i samochodu osobowego marki F. (...). W. C. nie rozliczył się z M. C. ze środków uzyskanych z tytułu sprzedaży tych ruchomości, ani też nie wykazał, aby uzyskane ze sprzedaży środki zużył na potrzeby rodziny.

Wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi obejmuje zatem sumę wartości następujących składników tego majątku:

1. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w P. przy ul. (...) – 255234 zł;

2. ruchomości wymienionych w punkcie I podpunkty 2-25 oraz w punkcie VIII postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 roku, przyznanych – 8821 zł;

3. samochodu osobowego marki T. (...) – 10586,50 zł;

4. samochodu osobowego marki F. (...) 3811,14 zł;

5. ruchomości przyznanych W. C. przez Sąd Okręgowy w Lublinie – 3430 zł;

6. wierzytelności pieniężnej w stosunku do Z. C. i spadkobierców H. C. – 208611,90 zł.

Wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi wynosi zatem 490498,54 zł.

M. C. i W. C. mieli równe udziały w majątku wspólnym, a więc wartość udziału każdego z nich wynosi 245247,27 zł.

M. C. w wyniku podziału majątku wspólnego otrzymała składnik o wartości 255234 zł. W. C. uzyskał składniki o wartości 235260,54 zł, przy czym kwota ta obejmuje wartość składników majątku wspólnego przyznanych postanowieniami Sądu Rejonowego w Puławach i Sądu Okręgowego w Lublinie (8821 zł, 3430 zł, 208611,90 zł), jak i wartość samochodów marki T. (...) i F. (...), sprzedanych przez uczestnika w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej (10586,50 zł, 3811,14 zł).

Wartość uzyskanych przez uczestnika składników majątku wspólnego (przyznanych w wyniku podziału i podlegających zaliczeniu na udział uczestnika) jest niższa o 9986,73 zł od należnego uczestnikowi udziału. W związku z tym uczestnikowi przysługiwała od wnioskodawczyni dopłata w takiej wysokości w celu wyrównania wartości udziału.

M. C. wnosiła w apelacji o obniżenie zasądzonej od niej na rzecz uczestnika dopłaty do kwoty 36192,13 zł. O ile Sąd Okręgowy nie był związany wskazaną w apelacji wartością majątku wspólnego podlegającego rozliczeniu, o tyle zakresem żądanej zmiany wskazanym w apelacji, jeżeli chodzi o wysokość dopłaty, Sąd drugiej instancji jest już związany i nie może orzec ponad ten zakres.

W związku z tym zasądzona od M. C. na rzecz W. C. dopłata w kwocie 123201,50 zł podlegała obniżeniu do kwoty 36192,13 zł wskazanej w treści wniosku apelacyjnego.

÷

Od strony ekonomicznej podobne rozstrzygnięcie zapadłoby również w razie ustalenia, że W. C. pożyczył rodzicom kwotę 35000 zł. W tym wypadku przedmiotem podziału byłaby wierzytelność w takiej kwocie o zwrot pożyczki przysługująca W. C. w stosunku do Z. C. i spadkobierców H. C., a pozostała część z pobranych przez uczestnika środków pieniężnych w kwocie 35000 euro i 44522 zł podlegałaby rozliczeniu poprzez zaliczenie ich wartości na poczet udziału uczestnika.

÷

Sąd Okręgowy ustalił termin płatności kwoty 36192,13 zł do dnia 14 czerwca 2018 roku, uznając, że jest to termin wystarczający do spełnienia przez wnioskodawczynię świadczenia z tego tytułu.

Na podstawie art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i w zw. z art. 46 k.r.o. Sąd Okręgowy zasądził od M. C. na rzecz W. C. odsetki ustawowe za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności kwoty zasądzonej tytułem dopłaty.

*

W pozostałej części apelacja wnioskodawczyni jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Od dnia 31 sierpnia 2004 roku do dnia 31 grudnia 2004 roku W. C. dokonał przy użyciu karty bankomatowej następujących wypłat z rachunku prowadzonego przez Bank (...) Spółkę Akcyjną II Oddział w P.:

1000 zł – w dniu 31 sierpnia 2004 roku

1000 zł – w dniu 1 września 2004 roku

1000 zł – w dniu 3 września 2004 roku

500 zł – w dniu 4 września 2004 roku

100 zł – w dniu 7 września 2004 roku

250 zł – w dniu 9 września 2004 roku

800 zł – w dniu 13 września 2004 roku

200 zł – w dniu 16 września 2004 roku

1000 zł – w dniu 2 października 2004 roku

100 zł – w dniu 6 października 2004 roku

200 zł – w dniu 8 października 2004 roku

1000 zł – w dniu 2 października 2004 roku

200 zł – w dniu 20 października 2004 roku

700 zł – w dniu 22 października 2004 roku

100 zł – w dniu 23 października 2004 roku

100 zł – w dniu 26 października 2004 roku

100 zł – w dniu 27 października 2004 roku

50 zł – w dniu 1 listopada 2004 roku

10 zł – w dniu 9 listopada 2004 roku

1000 zł – w dniu 2 grudnia 2004 roku

50 zł – w dniu 4 grudnia 2004 roku

100 zł – w dniu 7 grudnia 2004 roku

1000 zł – w dniu 8 grudnia 2004 roku

400 zł – w dniu 20 grudnia 2004 roku

1000 zł – w dniu 20 grudnia 2004 roku.

W dniu 2 listopada 2004 roku W. C. wypłacił w kasie banku ze wskazanego rachunku kwotę 2900 zł.

Łącznie od dnia 31 sierpnia 2004 roku do dnia 31 grudnia 2004 roku W. C. wypłacił przy użyciu karty bankomatowej i raz w kasie banku łącznie kwotę 14860 zł.

Biorąc jednak pod uwagę, że od końca sierpnia 2004 roku W. C. przebywał na stale w Polsce i nie otrzymywał już wynagrodzenia za pracę w Holandii, lecz jedynie wynagrodzenie za pracę w Polsce, nie jest możliwe określenie czy i jaka kwota wypłacona z rachunku bankowego w Polsce przeznaczona została na pokrycie kosztów wykończenia lub urządzenia mieszkania przy ul. (...) w P.. Mieszkając w Polsce i uzyskując znacznie niższe dochody niż w okresie, kiedy przebywał w Holandii, uczestnik musiał przeznaczać środki uzyskiwane z wynagrodzenia za pracę w Polsce na bieżące utrzymanie.

W związku z powyższym pieniądze wypłacone przez uczestnika z rachunku bankowego w Polsce od końca sierpnia 2004 roku nie zostały przyjęte za podstawę rozliczeń w związku z podziałem majątku wspólnego.

÷

Nie jest uzasadniona apelacja wnioskodawczyni w zakresie pozostałych ruchomości objętych zakresem zaskarżenia, a mianowicie tych, które nie zostały przyjęte przez Sąd Okręgowy do podziału. W tym zakresie apelacja nie zawiera zarzutów, które podważałyby prawidłowość ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji.

*

Na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zasądzić od W. C. na rzecz M. C. kwotę 4600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja wnioskodawczyni została uwzględniona prawie w całości należało zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni całość kosztów poniesionych przez wnioskodawczynię w postępowaniu odwoławczym.

Koszty te obejmują:

a) opłatę od apelacji – 1000 zł (k. 1351),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego wnioskodawczyni – 3600 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 6 pkt 7 w zw. z § 7 pkt 10 i w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461 – tekst jednolity ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Wartość udziałów każdego z byłych małżonków w majątku wspólnym przewyższała 200000 zł.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Dorota Modrzewska-Smyk Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 Por. E. Skowrońska-Bocian, Rozliczenia majątkowe małżonków, Warszawa 2000, s. 178 i tam powołane orzecznictwo Sądu Najwyższego.

2 E. Skowrońska-Bocian, j.w.

3 Por. J. Pietrzykowski, (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, Warszawa 1993, s. 281 i 288)

4 Ciężar dowodu w znaczeniu materialnym – art. 6 k.c.

5 Ciężar dowodu w znaczeniu formalnym, czyli formalny obowiązek przedstawienia przez stronę dowodów na potwierdzenie przytaczanych przez nią faktów – art. 232 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

6 Por. na przykład: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2016 roku, I CSK 408/15, Lex nr 2053631; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 roku, I CSK 78/11, Lex nr 1129066.

7 OSN C 2003, z. 12, poz. 159.

8 Pokryty wkład.

9 Wartość pozostałej kwoty euro.

10 Chodzi o podpunkt 26 wymieniony jako pierwszy, ponieważ podpunkt o takim numerze został wymieniony w punkcie II postanowienia z dnia 26 sierpnia 2015 roku dwukrotnie

11 Jak w przypisie 10.