Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Firkowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Marzena Wach

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Piotra Bialika

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2018 r.

sprawy M. T. ur. (...) w O., syna J. i T. z domu D.

oskarżonego z art. 178a§4 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w (...) z dnia 27 października 2017 r., sygn. akt (...)

I zmienia zaskarżony wyrok jedynie w ten sposób, że w ramach rozstrzygnięcia z pkt II sentencji za podstawę orzeczonego tam środka karnego przyjmuje art. 42§3 kk i w pozostałej części utrzymuje go w mocy,

II zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt VII Ka 41/18

UZASADNIENIE

M. T. został oskarżony o to, że w dniu w dniu 11 marca 2017 roku w miejscowości B. na ul. (...) na drodze publicznej w ruchu lądowym prowadził pojazd mechaniczny m-ki A. (...) nr rej. (...) będąc w stanie nietrzeźwości co potwierdzono badaniem na urządzeniu alck-sensor: I badanie - wynik 0,68 mg/l, II badanie - wynik 0,61 mg/l oraz na urządzenie alkometr: III badanie - wynik 0,55 mg/l, IV badanie - wynik 0,54 mg/l, V badanie - wynik 0,54 alkoholu w wydychanym powietrzu, będąc wcześniej prawomocnie skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w O. sygn. akt (...) za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości,

- tj. o czyn z art. 178a § 4 k.k.

Sąd Rejonowy w O. wyrokiem z dnia 27 października 2017 r. w sprawie (...) orzekł:

I. oskarżonego M. T. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to z mocy art. 178a § 4 k.k. skazał go na karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 42 § 4 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

III. na podstawie art. 43a § 2 k.k. orzekł obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego w kwocie 10.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

IV. na podstawie art. 624 § 1 k.k. zwolnił oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa z kosztów sądowych, w tym opłaty.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli: prokurator i obrońca oskarżonego.

Prokurator zaskarżył wyrok w części tj. co do środka karnego na korzyść oskarżonego i orzeczeniu zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego, mianowicie art. 42 § 4 k.k. polegającą na jego wadliwym zastosowaniu w sytuacji, gdy przepis ten nie powinien mieć zastosowania, albowiem w czasie popełnienia zarzuconego oskarżonemu przestępstwa nie był on ponownie prawomocnie skazany w warunkach określonych wart. 42 § 3 k.k., przez co podstawę orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio powinien stanowić przepis art. 42 § 3 k.k.,

W oparciu o powyższe oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę pkt II zaskarżonego wyroku przez orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio na podstawie art. 42 § 3 k.k. - w pozostałym zakresie utrzymanie wyroku w mocy.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze oraz środku karnym i orzeczeniu zarzucił:

1/ obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 42 § 4 k.k. polegającą na błędnym jego zastosowaniu i orzeczenie na tej podstawie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, podczas gdy przepis ten nie ma zastosowania do oskarżonego, gdyż nie był on ponownie prawomocnie skazany w warunkach określonych w art. 42 § 3 k.k.;

2/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, w zakresie w jakim Sąd I instancji uznał, że jedynie bezwzględna kara pozbawienia wolności w wymiarze 6 miesięcy oraz środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, będzie wystarczający dla osiągnięcia wobec oskarżonego celów kary, podczas gdy cel taki spełnia kara łagodniejsza w postaci ograniczenia wolności;

3/ rażącą niewspółmierność kary i środka karnego wymierzoną oskarżonemu, polegającą na nie zastosowaniu wobec oskarżonego art. 37a k.k. i wymierzeniu bezwzględnej kary pozbawienia wolności i orzeczeniu dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych- bez uwzględnienia w sposób wystarczający wszystkich okoliczności niniejszej sprawy, co czyni wymierzoną karę rażąco niewspółmierną i niezgodną z dyrektywami wymiaru kary z art. 53 k.k.

W oparciu o powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonemu na podstawie art. 37a k.k. kary ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne, względnie orzeczenie kary pozbawienia wolności w niższym wymiarze oraz zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu II przez przyjęcie za podstawę prawną orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych przepisu art. 42 § 3 k.k. i orzeczenie tego zakazu w wymiarze krótszym niż dożywotni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora zasługiwała na uwzględnienie w całości, zaś apelacja obrońcy oskarżonego jedynie częściowo.

Na wstępie stwierdzić należy, że zgromadzone w sprawie dowody Sąd meriti poddał wszechstronnej analizie i ocenie, zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 4 k.p.k. Także przeprowadzone w oparciu o tę analizę wnioskowanie jest logiczne, zgodne z przesłankami wynikającymi z art. 7 k.p.k. i przekonująco uzasadnione w pisemnych motywach skarżonego wyroku. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji wnikliwe zweryfikował tezy aktu oskarżenia w granicach niezbędnych dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia skutkującego uznaniem oskarżonego za winnego popełnienia przypisanego mu czynu. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynikają powody takiego rozstrzygnięcia, a Sąd Okręgowy w pełni podziela przedstawioną tam argumentację .

Odnosząc się do zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego rażącej niewspółmierności kary wskazać należy, że Sąd nie znalazł podstaw do ewentualnego złagodzenia rozstrzygnięcia o konsekwencjach prawnych popełnionego przez oskarżonego czynu. W ocenie Sądu odwoławczego kara wymierzona oskarżonemu nie razi surowością i jest adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu mu przypisanego. Odpowiada ona dyrektywom wskazanym w art. 53 k.k., a Sąd I instancji trafnie powołał okoliczności na korzyść i niekorzyść oskarżonego. W tym miejscu podkreślić również należy, że rażąca niewspółmierność wymierzonej kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. ma miejsce jedynie wówczas, gdy suma zastosowanych kar i środków karnych orzeczonych za dane przestępstwo nie uwzględnia stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie jej oddziaływania społecznego z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma osiągnąć w stosunku do sprawcy. Nie każda bowiem różnica w ocenie wymiaru kary może uzasadniać zarzut rażącej niewspółmierności kary, lecz taka tylko, która jest natury zasadniczej, a więc jest niewspółmierna w stopniu niedającym się zaakceptować.

Sąd I instancji w pełni zasadnie wskazał jako okoliczności obciążające stopień upojenia alkoholowego w jakim był oskarżony, wcześniejszą wielokrotną karalność, lekceważący stosunek oskarżonego do prawa oraz do zasad bezpieczeństwa w ruchu. Te okoliczności przedstawione w uzasadnieniu Sąd Okręgowy w pełni popiera i akceptuje a tym samym stanowisko obrońcy oskarżonego wskazującego przede wszystkim na warunki i właściwości oskarżonego nie może być uwzględnione.

Zatem jeszcze raz podkreślić należy, że wymienione wyżej okoliczności obciążające kategorycznie sprzeciwiają się uznaniu, że w realiach niniejszej sprawy możliwe było orzeczenie wobec M. T. innej kary niż bezwzględne pozbawienie wolności. Uwzględniając powyższe uwagi nie sposób zatem przyjąć by wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności nosiła cechę rażącej niewspółmierności. Już tylko z tego powodu, że orzeczona została w wymiarze zbliżonym do dolnego ustawowego zagrożenia, trudno doprawdy przyjąć wywody apelacji obrońcy jakoby była ona rozbieżna z oczekiwaniami ustawy.

Natomiast zgodzić się należy z zarzutami apelacji tak prokuratora, jak i częściowo obrońcy oskarżonego, iż Sąd I instancji dopuścił się obrazy przepisu prawa materialnego, tj. art.42 § 4 k.k. przez jego zastosowanie w sytuacji, gdy przepis ten nie powinien mieć zastosowania, albowiem w czasie popełnienia zarzuconego oskarżonemu przestępstwa nie był on ponownie skazany w warunkach określonych w art. 42 § 3 k.k. Dlatego też podstawę orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio powinien stanowić przepis art. 42 § 3 k.k., zamiast wadliwie przyjętego art. 42 § 4 k.k. Ten ostatni przepis reguluje warunki obligatoryjnego orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w sytuacji ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3 art. 42 k.k., a zatem m.in. w razie popełnienia przestępstwa określonego wart. 178a § 4 k.k.

Tymczasem Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił, iż oskarżony M. T. został prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w O. z dnia 11 lipca 2017 r., sygn. akt (...), utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 4 października 2017 r., sygn. akt (...) za czyn z art. 178a § 4 k.k. Jednak zauważyć należy, że przywołany prawomocny wyrok zapadł w okresie po popełnieniu przez oskarżonego zarzuconego mu w niniejszej sprawie przestępstwa, a przed wydaniem zaskarżonego orzeczenia. Oznacza to zatem, że w czasie popełnienia przedmiotowego czynu, tj. w dniu 11 marca 2017 r. M. T. nie był ponownie skazanym w rozumieniu art. 42 § 4 k.k. Z tego względu orzeczenie środka karnego w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych nie mogło nastąpić na podstawie art. 42 § 4 k.k., a jedynie na podstawie § 3 tego przepisu.

Środek karny określony wart. 42 § 3 k.k. jest zakazem tzw. względnie obligatoryjnym, gdyż w przypadku wystąpienia ekstraordynaryjnych okoliczności, sąd może odstąpić od jego orzeczenia. Konsekwencją powyższego jest konieczność dokonania przez Sąd oceny, czy w sprawie wystąpiły szczególne przesłanki przemawiające za nie orzekaniem zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w naj surowszym wymiarze. Zakazu z art. 42 § 3 k.k, nie orzeka się, gdy zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Zastosowanie przez ustawodawcę podwójnego kwantyfikatora (...) podkreśla wyjątkowość odstąpienia od orzeczenia środka karnego (...). Wydaje się, że o odstąpieniu od orzeczenia środka dożywotnio może przesądzać m.in. przyczynienie się do zdarzenia innych osób, brak wcześniejszej karalności za wykroczenia drogowe, nieumyślność naruszenia reguł ostrożności w sytuacji braku związku pomiędzy stanem nietrzeźwości (odurzenia) a zdarzeniem. (W. Górowski, M Szewczyk w: [Komentarz do Kodeksu Karnego Część ogólna. Tom I Cześć II), red. W Wróbel, A. Zoll, WK 2016).

Jednocześnie podkreślić należy, że w odniesieniu do oskarżonego M. T. brak jest podstaw do odstąpienia od orzeczenia środka karnego z art. 42 § 3 k.k. dożywotnio. Za powyższym przemawiają okoliczności przestępstwa, w tym znaczny stopień nietrzeźwości oskarżonego w czasie zdarzenia. Nadto sposób życia wymienionego, a przede wszytkim fakt uprzedniej karalności za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji popełnione w stanie nietrzeźwości, w tym podjęcie zachowania stwierdzonego w wyroku zapadłym w sprawie II K 1146/16 co ewidentnie świadczy o tym, że należy go dożywotnio wyeliminować z ruchu jako osobę prowadzącą pojazdy mechaniczne. Lekceważenie obowiązujących norm prawnych, w tym również przepisów regulujących odpowiedzialność za wykroczenia drogowe, powoduje, że zezwolenie na dalsze uczestnictwo M. T. w ruchu zagraża bezpieczeństwu w komunikacji szczególnie z uwagi na to, że wymieniony kieruje pojazdami będąc w stanie nietrzeźwości.

Mając na powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok zmienił jedynie w ten sposób, że w ramach rozstrzygnięcia z punktu II sentencji za podstawę orzeczonego tam środka karnego przyjął art. 42 § 3 k.k. i w pozostałej części utrzymał go w mocy-art. 437§2 kpk i art. 438 pkt1-4 k.p.k.)

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd odwoławczy zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych za to postępowanie uznając, ze przemawiają za tym względy słuszności.