Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Oleszek

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2014 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o rentę socjalną

na skutek odwołania M. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 4 stycznia 2012 r. nr (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni M. G. prawo do renty socjalnej, począwszy od dnia 6 października 2011 r. na okres 36 miesięcy,

II.  s t w i e r d z a, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do powyższego świadczenia.

  Sygn. akt III U 543/13

wyroku z dnia 10 stycznia 2014 r.

Decyzją z dnia 4 stycznia 2012 r., znak: 350700/6111/2170566/2011/SER Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawczyni M. G. prawa do renty socjalnej .

W podstawie prawnej swego rozstrzygnięcia organ rentowy powołał przepisy ustawy
z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 133, poz. 1268).

W uzasadnieniu Zakład podał, że zgodnie z art. 4 i 5 wskazanej ustawy renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia, w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Organ rentowy wskazał na brak podstaw do przyznania renty socjalnej wnioskodawczyni, ponieważ orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 29 grudnia 2011 r. nie została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.

Wnioskodawczyni M. G. w dniu 7 lutego 2012 r. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o ponowne rozpatrzenie złożonego wniosku.

W uzasadnieniu podniosła, iż od dzieciństwa chorowała, ma stwierdzony niedorozwój umysłowy oraz znaczne upośledzenie słuchu, uczęszczała do szkoły specjalnej w P., a następnie w M., z uwagi na sytuację osobistą nie była odpowiednio leczona, nie ma również części dokumentacji medycznej. Zaznaczyła, iż posiada orzeczenie Komisji Lekarskiej ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia w P. z 1981 r., która wówczas stwierdziła jej inwalidztwo. Ponadto wskazała, iż jest po operacji serca, jak też po chemioterapii związanej ze sprawami kobiecymi.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z tych samych względów oraz na podstawie tych samych przepisów prawa, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Przemyślu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. G., urodzona (...), z zawodu krawiec, w dniu 6 października 2011 r wystąpiła o przyznanie renty socjalnej., dołączając do wniosku o to świadczenie zaświadczenie o stanie zdrowia z dnia 5 października 2011 r., potwierdzające pozostawanie wnioskodawczyni w leczeniu z powodu: nowotworu złośliwego jajnika kategorii II - stan po usunięciu macicy z przydatkami i sieci większej, utrwalone migotanie przedsionków, nadciśnienie płucne, stan po leczeniu operacyjnym w przegrodzie przedsionka prawego (2003 r.), stan po udarze mózgu. Wnioskodawczyni przedłożyła organowi rentowemu także zaświadczenia lekarskie wydane przez lekarzy leczących, w szczególności specjalistów kardiologa i onkologa-radioterapeutę, jak również wyniki badań specjalistycznych.

Po przeprowadzeniu badania lekarz orzecznik ZUS rozpoznał u wnioskodawczyni:

- stan po leczeniu operacyjnym z powodu raka jajnika lewego w 2010 r. i po chemioterapii, obecnie w kontroli onkologicznej,

- stan po leczeniu operacyjnym otworu owalnego w 2003 r.,

- utrwalone migotanie przedsionków,

- stan po udarze niedokrwiennym mózgu w 2003 r., obecnie bez deficytu neurologicznego.

Następnie stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Od powyższego orzeczenia wnioskodawczyni odwołała się do Komisji Lekarskiej ZUS. W oparciu o przeprowadzone bezpośrednie badanie i dokonaną analizę przedstawionej dokumentacji medycznej w tym: z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących, kart informacyjnych leczenia szpitalnego oraz wyników badań dodatkowych Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 29 grudnia 2011 r. również uznała, iż rozpoznane schorzenia nie powodują u wnioskodawczyni takiego naruszenia sprawności organizmu, aby była ona całkowicie niezdolna do pracy.

Powyższe orzeczenie stanowiło podstawę faktyczną zaskarżonej decyzji.

Dowód: 1. Akta organu rentowego:

- wniosek o rentę socjalną z dnia 6.10.2011r.,

- zaświadczenia lekarskie wraz z dokumentacją medyczną,

- orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 2.11.2011 r.

- orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 29.12.2011 r.

- decyzja ZUS/O w R. z dnia 4.01. 2012 r.

W związku z odwołaniem wnioskodawczyni sprawa była przedmiotem postępowania przed tut. Sądem w sprawie sygn. akt III U 107/12, który wyrokiem z dnia 17 października 2012 r. oddalił odwołanie.

W toku tego postępowania przeprowadzono dowód z opinii biegłych sądowych. Lekarze specjaliści z zakresu: psychiatrii, onkologii, neurologii i kardiologii rozpoznali u M. G.:

- upośledzenie umysłowe lekkie,

- stan po udarze niedokrwiennym mózgu w 2003 r. pod postacią zespołu piramidowego

lewostronnego,

- utrwalone migotanie przedsionków z wydolnym krążeniem,

- stan po operacji zamknięcia (...),

- stan po histerectomii i chemioterapii z powodu raka jajnika i uznali ją za częściowo

niezdolną do pracy, określając, iż niezdolność istnieje od urodzenia i jest trwała.

Biegły psychiatra oceniając stan psychiczny wnioskodawczyni wskazał, iż jest przytomna, z zachowaną orientacją podstawową, w utrudnionym kontakcie z uwagi na niedosłuch, funkcje uwagi i pamięci są obniżone, w nastroju jednostajnie obojętnym, bez zaburzeń napędu psychoruchowego, bez myśli samobójczych, bez objawów psychotycznych, o osobowości oligofrenicznej. Stwierdził, iż wnioskodawczyni jest osobą upośledzoną umysłowo w stopniu lekkim.

Biegły neurolog wskazał na udokumentowany stan po udarze niedokrwiennym mózgu w 2003 r. oraz brak innych schorzeń lub powikłań dotyczących (...). F. stwierdził zespół piramidowy lewostronny, świadczący o uszkodzeniu prawej półkuli mózgu. Ponadto innej istotnej patologii nie stwierdził.

W opinii biegłego kardiologa wnioskodawczyni choruje od kilku lat na utrwalone migotanie przedsionków, leczone ambulatoryjnie i kilkakrotnie hospitalizowana z wydolnym krążeniem, fizykalnie płuca bez zmian, serce – czynność niemiarowa ok. 75/min., tony głośne, ponadto biegły stwierdził stan po operacji zamknięcia (...).

Biegły onkolog podkreślił stan po histerectomii i chemioterapii z powodu raka jajnika, stan po chemioterapii C.+P. bez cech nawrotu i rozsiewu. W badaniu fizykalnym obwodowe węzły chłonne niepowiększone, nad płucami szmer pęcherzykowy, opuk jawny, brzuch miękki, obrzęki nieobecne, TK jamy brzusznej bez cech nawrotu.

W związku z zarzutami wnioskodawczyni do tej opinii, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu medycyny pracy oraz laryngologii.

W pisemnej opinii z dnia 18 kwietnia 2012 r. biegli ci na podstawie akt sprawy, dostępnej dokumentacji medycznej, badania przedmiotowego rozpoznali u M. G.:

- upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego,

- stan po udarze niedokrwiennym mózgu AD 2003 r. pod postacią zespołu piramidowego

lewostronnego,

- utrwalone migotanie przedsionków,

- stan po operacji z powodu wrodzonej wady serca - ubytek przegrody międzyprzedsionkowej typu II,

- przewlekłą chorobę niedokrwienną serca,

- nadciśnienie płucne w wywiadzie,

- stan po histerectomii i chemioterapii z powodu raka jajnika lewego AD 2010,

- obustronny niedosłuch czuciowo-nerwowy w stopniu umiarkowanym powodującyspołeczną niewydolność słuchu,

- kręgozmyk L-5.

Biegły z zakresu laryngologii podał, iż w związku ujawnionymi schorzeniami laryngologicznymi odwołująca nie może wykonywać pracy w hałasie, na wysokości oraz przy maszynach w ruchu.

W opinii biegłego z zakresu medycyny pracy zdobyte przez wnioskodawczynię wykształcenie zawodowe odbyło się w warunkach szkoły specjalnej. Podejmowane zatrudnienie początkowo na stanowisku szwaczki, następnie przeniesienie na stanowisko osoby sprzątającej, świadczy o dużej niewydolności do podejmowania pracy jak i pełnienia ról społecznych przez badaną. Powyższe powoduje brak możliwości przekwalifikowania do pracy w innych zawodach.

Rozważając zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji – szwaczki lub ostatnio wykonywanej sprzątaczki biegły stwierdził przeciwwskazania do pracy na wysokości, w hałasie, przy obsłudze maszyn w ruchu, wymagającej kontaktu werbalnego, czynności precyzyjnych, długotrwałego stania, pozycji wymuszonej, dźwigania, ciężkiej fizycznie, w narażeniu na czynniki rakotwórcze, z dużym zakresem odpowiedzialności oraz o charakterze dozoru. Wskazując na powyższe przeciwwskazania biegły wykluczył pracę zgodną z poziomem posiadanych przez M. G. kwalifikacji i ostatnio wykonywaną, podając, iż trzy ostatnie przeciwwskazania obejmują tak szeroki zakres, iż w praktyce niemożliwe jest uznanie, że badana może podjąć jakąkolwiek pracę na wolnym rynku pracy.

Końcowo biegły podniósł, że biegli w opinii z dnia 29 lutego 2012 r. rzetelnie ocenili stan zdrowia wnioskodawczyni, ale zabrakło ostatecznej analizy zdolności do pracy pod kątem posiadanych kwalifikacji i pracy ostatnio wykonywanej.

W konkluzji poczynionych rozważań biegli uznali wnioskodawczynię za całkowicie niezdolną do pracy na wolnym rynku pracy na okres 24 miesięcy, stwierdzili też, iż niezdolność ta powstała przed ukończeniem 18 roku życia.

Do tej opinii w dniu 23 maja 2012 r. organ rentowy wniósł zarzuty, podnosząc, iż opinia ta wydaje się być napisana nie na temat, omawia przeciwwskazania różnych stanowisk pracy, ale nie dotyczących odwołującej się. Przewodniczący Komisji Lekarskich ZUS wskazał, iż zespół biegłych tj.: kardiolog, neurolog, psychiatra i onkolog, każdy w swojej dziedzinie nie znaleźli przeciwwskazań do całkowitego zakazu pracy, a opinia biegłego
z medycyny pracy podważa ich opinię.

Uznając opinię biegłego sądowego lek. med. J. T. za wewnętrznie sprzeczną Sąd przeprowadził dowód z opinii kolejnego biegłego z zakresu medycyny pracy z listy Sądu Okręgowego w Rzeszowie. W przedłożonej opinii z dnia 11 lipca 2012 r. biegła sądowa wskazała jednoznacznie, iż badana nie jest całkowicie niezdolna do pracy i niezdolność ta nie powstała przed 18 rokiem życia. W ocenie biegłej zalegające w aktach sprawy orzeczenie ZUS z dnia 23 kwietnia 1981 r. o zaliczeniu M. G. (19 lat) do ówczesnej trzeciej grupy inwalidzkiej (aktualnie częściowa niezdolność do pracy), wskazuje na przyczyny częściowej niezdolności do pracy, a to: niedorozwój umysłowy lekki i znaczne upośledzenie słuchu. Podkreśliła, iż kryteria zdrowotne kwalifikacji do częściowej i całkowitej niezdolności do pracy od 1981 r. nie uległy zmianie.

Biegła wskazała, iż wada serca wrodzona nie objawiała się występowaniem powikłań zatorowych przed 18 rokiem życia wnioskodawczyni, przebiegała bez dekompensacji układu krążenia, a zatem nie może być uznana za przyczynę całkowitej niezdolności do pracy, w tym okresie. Podobnie schorzenia ginekologiczne ujawniły się w takim okresie życia badanej, który nie spełnia kryteriów przyznania jej świadczenia z renty socjalnej. Biegła poparła stanowisko biegłych sądowych zawarte w opinii z dnia 29 lutego 2012 r. oraz rozumowanie przyjęte przez gremia orzecznicze ZUS wskazując, iż stopień zaawansowania schorzeń występujących u odwołującej się przed 18 rokiem życia nie uzasadniał orzeczenia całkowitej do pracy niezdolności.

Zarzuty wnioskodawczyni do tej opinii Sąd pominął, przyjmując że stanowią one jedynie polemikę ze stanowiskiem biegłej.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd Okręgowy za w pełni miarodajną w zakresie oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni, naruszenia sprawności jej organizmu i wpływu na zdolność odwołującej się do pracy, uznał wydaną w sprawie opinię zespołu biegłych sądowych z zakresu psychiatrii, onkologii, neurologii i kardiologii, a także biegłej z zakresu laryngologii zawartą we wspólnej opinii z dnia 18 kwietnia 2012 r. Za równie wiarygodną Sąd uznał opinię biegłej z zakresu medycyny pracy z dnia 11 lipca 2012 r. Biegli dokonali szczegółowego rozpoznania schorzeń, na które cierpi wnioskodawczyni i stwierdzili, że jest ona częściowo niezdolna do pracy. Opinie te zawierają kompleksową, rzetelną i wyczerpującą ocenę stanu zdrowia odwołującej się.

Sąd nie podzielił natomiast opinii biegłego z zakresu medycyny pracy lek. med. J. T. z dnia 18 kwietnia 2012 r., który uznał wnioskodawczynię za całkowicie niezdolną do pracy, z wnioskiem, iż niezdolność ta powstała przed 18 rokiem życia. W ocenie Sądu opinia ta zawiera odosobnione stanowisko biegłego, nie poparte stanowiskiem specjalistów z innych dziedzin medycyny. Została ona skutecznie podważona przez opinię biegłej z listy SO w Rzeszowie lek. med. H. W..

W rezultacie Sąd uznał, że odwołanie wnioskodawczyni M. G. nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja wydana została w oparciu o prawidłowe ustalenia faktyczne i bez naruszenia przepisów prawa materialnego.

Wnioskodawczyni nie spełniła przesłanek do nabycia prawa do renty socjalnej zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003, Nr 135, poz. 1268 z późn. zm.). Nie wykazała, iż jest całkowicie niezdolna do pracy oraz że niezdolność ta pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym w okresie przed ukończeniem 18 roku życia. Stąd w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z powołanym wyżej przepisem ustawy o rencie socjalnej, Sąd oddalił odwołanie.

Na skutek apelacji wnioskodawczyni sprawa była przedmiotem rozpoznania przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, który wyrokiem z dnia 26 marca 2013 r. sygn. akt III AUa 1196/12 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania tut. Sądowi.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał, że wydany w sprawie wyrok jest przedwczesny, a przeprowadzone postępowanie dowodowe nie jest wystarczające do dokonania ustaleń stanowiących podstawę jego wydania.

Sąd ten stwierdził, że z uwagi na charakter postępowania konieczne jest zasięgnięcie opinii biegłych o zdolności wnioskodawczyni do pracy. W sytuacji, gdy wydane w sprawie opinie biegłych z zakresu medycyny pracy okazały się rozbieżne, to obowiązkiem Sądu było wyjaśnienie powstałych różnic i usunięcie wątpliwości co do stopnia niezdolności do pracy. Oparcie wyroku na jednej, dowolnie wybranej opinii biegłego z zakresu medycyny pracy okazało się nieprawidłowe.

W ocenie Sądu Apelacyjnego uchybienie to skutkuje koniecznością ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego w sprawie i dokonania rzetelnej oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni z uwzględnieniem wszystkich schorzeń mogących mieć wpływ na jej zdolność do pracy. W tym celu zalecono przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy specjalistów, w tym z zakresu medycyny pracy. Równocześnie podkreślono, że oceniając uprawnienia wnioskodawczyni do renty socjalnej należy pamiętać, że konieczne jest ustalenie czy niezdolność do pracy jest wywołana naruszeniem sprawności organizmu powstałym w okresach wskazanych w art. 4 ustawy o rencie socjalnej. Bez znaczenia dla nabycia tego świadczenia jest data powstania całkowitej niezdolności do pracy. Istotne znaczenie ma data powstania naruszenia sprawności organizmu i rzeczą Sądu będzie takie sformułowanie pytania do biegłych, aby opinia wyjaśniała tę kwestię. Wskazano też, że obowiązkiem Sądu jest dopilnowanie, aby wydane w sprawie opinie spełniały wszystkie kryteria pozwalające na ocenę ich fachowości, wiarygodności oraz zawartych w nich wniosków, tak aby poddawały się kontroli.

Dopiero po tak uzupełnionym postępowaniu dowodowym możliwe będzie pełne ustalenie stanu faktycznego i ocena czy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy.

Dowód: 1. opinia biegłych sądowych z dnia 29.02.2012 r., k.12-13,

2. opinia biegłych sądowych z dnia 18.04.2012 r., k.34-37,

3. opinia biegłego sądowego z zakresu medycyny pracy z dnia 11.07.2012 r.,

k. 55-59,

4. zarzuty stron do opinii biegłych sądowych k.21, k.22, k.42, k. 66.

5. wyrok tut. Sądu z dn. 17.10. 2012 r. sygn. akt III U 107/12,

6. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dn. 26.03.2013 r. sygn. akt III AUa 1196/12.

Rozpoznając powtórnie sprawę Sąd Okręgowy w Przemyślu, uwzględniając dotychczasowe dowody, dodatkowo przeprowadził dowód z łącznej opinii biegłych lekarzy-specjalistów: z zakresu medycyny pracy, onkologa, neurologa, internisty-kardiologa, psychiatry i laryngologa na ustalenie czy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy oraz czy niezdolność ta jest następstwem naruszenia sprawności organizmu powstałym przez ukończeniem 18 roku życia lub przed ukończeniem nauki.

Biegli ci po badaniu wnioskodawczyni oraz w oparciu o zgromadzoną dokumentację medyczną z leczenia ambulatoryjnego i szpitalnego, jak też uwzględniając dotychczas złożone w sprawie opinie i orzeczenia lekarskie rozpoznali u niej:

- upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego,

- stan po operacji kardiochirurgicznej z powodu wrodzonego ubytku w przegrodzie

międzyprzedsionkowej serca,

- stan po udarze niedokrwiennym mózgu AD 2003 r. pod postacią zespołu piramidowego

lewostronnego,

- uszkodzenie serca z utrwalonym migotaniem przedsionków,

- przewlekłą chorobę niedokrwienną serca II kl. (...),

- niewydolność zastawki dwudzielnej i trójdzielnej II st.

- nadciśnienie płucne w wywiadzie,

- stan po histerectomii i chemioterapii z powodu raka jajnika lewego AD 2010,

- obustronny niedosłuch czuciowo-nerwowy w stopniu umiarkowanym powodujący społeczną niewydolność słuchu.

Następnie zgodnie uznali, że wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy na okres 36 miesięcy.

W uzasadnieniu tej opinii, złożonej w dniu 19 września 2013 r., biegli podali, że rozpoznane schorzenia psychiatryczno-laryngologiczno-neurologiczno-kardiologiczne oceniane łącznie uniemożliwiają wnioskodawczyni wykonywanie wielu prac związanych z pracą na wysokości, w hałasie, wymagającą kontaktu werbalnego, pracą w pozycji wymuszonej, związanej z dźwiganiem, pracą z dużym zakresem odpowiedzialności, pracą w dozorze mienia, przy maszynach w ruchu, a w związku z chorobą nowotworową przeciwskazana jest także praca w narażeniu na promieniowanie jonizujące.

W uzupełnieniu tej opinii biegli podtrzymali wniosek, iż M. G. jest całkowicie niezdolna do pracy na okres 36 miesięcy. Równocześnie wyjaśnili, że rozpoznane schorzenia powstały u wnioskodawczyni w różnym czasie:

- upośledzenie umysłowe lekkiego stopnia - ma ona od urodzenia,

- histerectomię i chemioterapię z powodu raka jajnika lewego przeszła w 2010 r.

Pozostałe schorzenia są zaś następstwem wady wrodzonej serca:

- stan po operacji kardiochirurgicznej z powodu wrodzonego ubytku w przegrodzie

międzyprzedsionkowej serca,

- uszkodzenie serca z utrwalonym migotaniem przedsionków,

- przewlekła choroba niedokrwienna serca II kl. (...),

- niewydolność zastawki dwudzielnej i trójdzielnej II st.

- nadciśnienie płucne w wywiadzie.

Natomiast powikłaniem zabiegu kardiochirurgicznego był udar niedokrwiennym mózgu pod postacią zespołu piramidowego lewostronnego w 2003 r.

Łącznie schorzenia będące wynikiem wady wrodzonej serca powodują całkowitą niezdolność do pracy i są następstwem naruszenia sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia. Biegli jednoznacznie przychyli się do poprzedniej opinii biegłego z zakresu medycyny pracy J. T. z dnia 18 kwietnia 2012 r. W tej opinii biegły m.in. wykluczył pracę zgodną z poziomem posiadanych przez M. G. kwalifikacji i ostatnio wykonywaną. Biegły ten podał, iż ze względu na szereg przeciwwskazań do wykonywania prac, w praktyce niemożliwe jest uznanie, że badana może podjąć jakąkolwiek pracę na wolnym rynku pracy.

(...) w dniu 15 grudnia 2013 r. złożył zarzuty do wydanej opinii, podnosząc, iż biegli w istocie ograniczyli się do opisu chorób wnioskodawczyń bez podania w jaki sposób wyleczona obecnie wada serca powoduje całkowitą, długotrwałą niezdolność do pracy. Przewodniczący zgodził się ze stanowiskiem biegłych, że obecnie tylko istniejące schorzenia kardiologiczne, jako następstwo wady wrodzonej serca czynią wnioskodawczynię niezdolną do ciężkiej pracy fizycznej oraz pracy przy wielu innych przeciwwskazaniach, ale nie jest to niezdolność do jakiekolwiek pracy. Wnioskodawczyni może wykonywać lekką pracę fizyczną. Celem wyjaśnienia czy występujące u wnioskodawczyni zaawansowane schorzenia serca wywołują skutki uniemożliwiające jej wykonywanie jakiejkolwiek pracy tj. czy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy - (...) wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego specjalisty z zakresu medycyny pracy z listy SO w Rzeszowie.

Wnioskodawczyni pismem z dnia 23 grudnia 2013 r. wniosła o oddalenie powyższych zarzutów. Podkreśliła, że tak jak stwierdzili biegli sądowi nie nadaje się do żadnej pracy.

Dowód: 1. opinia biegłych sądowych z dnia 19.09.2013 r. i opinia uzupełniająca z dnia

15.10.2013 r. k. 116-118 i 127,

3. dokumentacja z leczenia wnioskodawczyni k. 113

4. zarzuty (...) z dnia 15.12.2013 r. k. 131

5. pismo wnioskodawczyni z dn. 23.12.2013 r. k. 139

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawczyni M. G. wychowywała się w domu dziecka, w dniu 10 czerwca 1981 r. ukończyła szkołę specjalną z zawodem krawca odzieży damskiej lekkiej. Nie była jednak w stanie wykonywać wyuczonego zawodu. Orzeczeniem Obwodowej Komisji ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia w P. z dnia 23 kwietnia 1981 r., mając 19 lat, została zaliczona do ówczesnej trzeciej grupy inwalidzkiej (aktualnie częściowa niezdolność do pracy) z powodu niedorozwoju umysłowego lekkiego i znacznego upośledzenia słuchu. W związku z przebytą operacją raka jajnika w 2010 r. została batomiast zaliczona do znacznego stopnia niepełnoprawności. Z trójki dorosłych dzieci nadal wychowuje 20-letniego syna, chorego na autyzm.

Dowód: 1. Akta organu rentowego:

- Kserokopia orzeczenia (...) z 23.04.1981 r. k. 7

- orzeczenie o niepełnosprawności z dnia 26.07.2010 r. k. 22.

- kserokopia świadectwa szkolnego z dnia 10.06.1981 r. k. 67

Dokonując powyższych ustaleń Sąd oparł się na dowodach z dokumentów, których wiarygodność nie została przez strony obalona. Ponadto za wiarygodną w zakresie oceny stanu zdrowia odwołującej się Sąd uznał opinię biegłych sądowych z dnia 19 września 2013 r. Opinia ta, jako czwarta z kolei w danej sprawie, wyjaśnia najistotniejsze kwestie niezbędne do wydania rozstrzygnięcia. Wbrew zarzutom organu rentowego opinia zawiera elementy niezbędne dla oceny przez Sąd stopnia naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni oraz jej ewentualnej zdolności do pracy. Ponadto została sporządzona z ustosunkowaniem się do wydanych wcześniej przez biegłych sądowych opinii.

Opinia biegłych ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Zdaniem Sądu potrzeba powołania innego zespołu biegłych powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Stąd pominięto zarzuty Przewodniczącego Komisji lekarskich ZUS.

Mając powyższe na uwadze Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni M. G. jest zasadne.

Przesłanki nabycia prawa do renty socjalnej wskazane zostały w art. 2-4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135 poz. 1268 ze zm.) i według nich renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało :

1.  przed ukończeniem 18 roku życia,

2.  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia,

3.  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia te warunki przysługuje renta stała (jeżeli niezdolność do pracy jest trwała), bądź też renta okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Za całkowicie niezdolną do pracy uznaje się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (wyrok SN z dnia 8 grudnia 2000 r., II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002, nr 15, poz. 369).

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu było ustalenie czy wnioskodawczyni M. G. jest całkowicie niezdolny do pracy oraz czy niezdolność ta jest następstwem naruszenia sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia (przed 23 stycznia 1980 r. lub przed ukończeniem nauki (przed 10 czerwca 1981 r. ). Inaczej mówiąc zasadnicza dla rozstrzygnięcia sprawy kwestia wiązała się z datą powstania naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność wnioskodawczyni do pracy.

Tę okoliczność Sąd wyjaśnił w oparciu o opinię biegłych sądowych lekarzy-specjalistów: z zakresu medycyny pracy, onkologa, neurologa, internisty-kardiologa, psychiatry i laryngologa. W opinii z dnia 19 września 2013 r. biegli, zgodnie i jednoznacznie, wypowiedzieli się odnośnie stanu zdrowia wnioskodawczyni, stopnia naruszenia sprawności jej organizmu oraz wskazali okres, w którym doszło do naruszenia sprawności organizmu powodującego powstanie tej niezdolności. Zaznaczyli że stopień, rodzaj i zakres schorzeń kardiologicznych jako następstwa wady wrodzonej serca uzasadniają zakwalifikowanie wnioskodawczyni do grupy osób całkowicie niezdolnych do pracy.

Biegli podkreślili, że w obecnym stanie zdrowia wnioskodawczyni w zakresie układu krążenia występują znaczne ograniczenia sprawności ustroju. Ponadto z wszystkich złożonych w sprawie opinii wynika, że liczne choroby serca wraz ze współistniejącymi schorzeniami z zakresu (...), stanu psychicznego, narządu ruchu, układu rozrodczego wymagają stałego leczenia ambulatoryjnego i częstego leczenia szpitalnego.

W rezultacie Sąd przyjął, że ta okoliczność oraz obraz kliniczny rozpoznanych dolegliwości wskazują, że u wnioskodawczyni występuje naruszenie sprawności organizmu powodujące całkowitą utratę zdolności do jakiejkolwiek pracy. Nie bez znaczenia dla takiej oceny jest też fakt, że zdobyte przez wnioskodawczynię wykształcenie zawodowe odbyło się w warunkach szkoły specjalnej. Mimo że podjęła pracę krawcowej, to musiała być przeniesiona do innej, łatwiejszej pracy - sprzątaczki. Faktycznie już bezpośrednio po ukończeniu szkoły specjalnej w 1981 r. wnioskodawczyni była niewydolna do kontynuowania pracy. Wtedy też uzyskała orzeczenie, iż jej zatrudnienie może odbywać się tylko w warunkach chronionych, dostosowanych do jej poziomu umysłowego oraz głuchoty. Przeciwwskazane są prace w każdych innych warunkach. Obecnie biegli z zakresu medycyny pracy: J. T. i H. B. podtrzymali to wskazanie sprzed ponad 30 lat, dodatkowo podając, że oprócz rozpoznanych wówczas schorzeń naruszenie sprawności organizmu wywołane zostało chorobami serca, powstałymi w następstwie wady wrodzonej serca.

Treść opinii, odpowiada wymogom określonym w art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Ponadto z punktu widzenia uprawnienia do renty socjalnej istotne jest to, aby schorzenie lub schorzenia, które obecnie stanowią przyczynę naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawczyni, powstały w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 cyt. ustawy o rencie socjalnej. W tym kontekście rolą biegłych jest dostarczenie sądowi wiadomości o charakterze specjalnym w rozumieniu art. 278§1 k.p.c. Istota wiadomości specjalnych wyraża się w konieczności zaprezentowania rozpoznanych schorzeń wnioskodawczyni i wskazania ewentualnych ograniczeń w zakresie możliwości wykonywania pracy zawodowej. W pozostałym zakresie to obowiązkiem Sądu jest dokonanie oceny zebranego materiału i dokonanie rozważań prawnych. W tym miejscu należy się odwołać do orzeczenia Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 28.02.2012 r. I UK 279/11), w którym stwierdzono, że [z punktu widzenia uprawnienia do świadczenia] istotne jest to, aby schorzenie lub schorzenia, które obecnie stanowią przyczynę naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawcy, powstały w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej, nawet jeśli dotychczas nie były one przesłanką orzekania o tej niezdolności.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że to głównie dolegliwości kardiologiczne wnioskodawczyni, oceniane jako następstwa wady wrodzonej serca powodują naruszenie sprawności organizmu, na tyle istotne, że są podstawy do stwierdzenia całkowitej, okresowej niezdolności do pracy. Niezdolność ta istniała co najmniej w dacie złożenia wniosku o rentę
i okres jej trwania, według biegłych lekarzy, przewidywany jest na 36 miesięcy. W rezultacie Sąd przyjął, że wnioskodawczyni spełnia warunki do renty socjalnej, począwszy od dnia daty złożenia wniosku tj. 6 października 2011 r.

Z tych wszystkich względów prawnych i faktycznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i w oparciu o powołane przepisy ustawy o rencie socjalnej w zw. z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS należało orzec, jak w pkt I wyroku o zmianie zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Kierując się tym przepisem oraz uwzględniając wcześniejsze rozważania Sąd uznał, że ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. ustalenie stopnia niezdolności do pracy wnioskodawczyni możliwe było dopiero przed Sądem. Wprawdzie Sąd uwzględnił dołączoną już wcześniej dokumentację, jednak istotna dla rozstrzygnięcia sprawy okazała się opinia biegłych sądowych - lekarzy specjalistów. Wydanie rozstrzygnięcia poprzedzone było kilkakrotnymi badaniami wnioskodawczyni oraz rzetelna oceną jej faktycznego stanu zdrowia pod kątem ewentualnej zdolności do pracy. Wobec tego organ rentowy winien być zwolniony z odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia rentowego wnioskodawczyni. Orzeczenie w tym zakresie zawarto w pkt II-im wyroku.