Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 września 2016 r.

Sąd Rejonowy w Brzesku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2016 r. w Brzesku

na rozprawie

sprawy z wniosku S. W.

z udziałem Z. K.

o zasiedzenie służebności i zasiedzenie

postanawia:

I.  oddalić wniosek;

II.  zasądzić od wnioskodawczyni S. W. na rzecz uczestnika Z. K. kwotę 557 zł (pięćset pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sędzia

SR Stanisław Kostrzewa

Sygn. akt I Ns 528/14

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 28 września 2016 r.

Wnioskodawczyni S. W. w ostatecznie sprecyzowanym wniosku domagała się stwierdzenia, że nabyła z dniem 1 stycznia 2010 r. przez zasiedzenie służebność przejazdu, przechodu i przegonu w zakresie posiadanym dotychczas tj. korzystania z pasa drogi polnej usytuowanego na nieruchomości uczestnika Z. K. nr (...) objętej KW nr (...) o szerokości 3 metrów uwidocznionym na mapach sprzed września 2010 r. na rzecz działki wnioskodawczyni nr (...) położonej w U. oraz domagała się zasiedzenia na swoją rzecz własności nieruchomości nr (...) o powierzchni 0,0223 ha i nr (...) o powierzchni 0,8883 ha położnych w U.. Nadto domagała się stwierdzenia, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu podała, że jest właścicielką nieruchomości nr (...) położonej w U. objętej KW nr (...), a uczestnik jest właścicielem działki nr (...). Wskazała, że zarówno ona jak i jej poprzednicy prawni korzystali z pasa drogi szerokości 3 metrów przez działkę uczestnika nr (...) jako jedynej od drogi gminnej drogi dojazdowej do swojej nieruchomości. Podkreślała, że „od zawsze” korzystała z powyższej drogi jako drogi dojazdowej do swojej nieruchomości oraz z gruntu po zachodniej stronie stawu, że ten szlak jest też najkorzystniejszym ze względu na podmokły teren wokół. Podała, że na terenie U. prócz działki rolniczo siedliskowej nr (...) o pow. 22800 m na której znajdują się zabudowania gospodarcze i budynek mieszkalny, posiada jeszcze działki rolnicze nr (...) o łącznej pow. 33100 m – do tych działek jedyny dojazd prowadzi powyższą drogą i drogą gminną. Wskazała, że jej poprzednicy prawni i ona sama utrzymywali na własny koszt przejezdność szlaku drożnego poprzez doglądanie i remontowanie przepustów wodnych ( jeden od strony posesji na działce nr (...) i drugi od strony drogi gminnej ), wysypywanie kamieniem jak również, iż zagospodarowali cały staw jak i jego zachodni brzeg na którym rosną posadzone przez nich drzewa (topole, graby, wierzby, dęby wikliny) wykorzystywane w gospodarstwie do pozyskiwania opału, ponadto z powierzchni tej wnioskodawczyni pozyskiwała i pozyskuje materiał zielarski. Podała, że od początku lat 60-tych posiada służebność a wcześniej w takim samym zakresie posiadali jej rodzice w dobrej wierze, powołała się na przepis art. 176 kc. Podniosła, że służebność w powyższym zakresie posiada nieprzerwanie i w sposób ciągły od ponad 30 lat wobec tego nabyła służebność przez zasiedzenie.

Uczestnik Z. K. wnosił o oddalenie wniosku w całości, zarówno w zakresie zasiedzenia służebności drogowej, jak i w zakresie zasiedzenia nieruchomości bowiem nie zostały spełnione ustawowe przesłanki konieczne do stwierdzenia zasiedzenia. Nadto domagał się zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych. Powołując się na przepis art. 292 kc, art. 172 kc podnosił, że wnioskodawczyni w żadnym wypadku nie spełniła warunków do skutecznego zasiedzenia służebności przejazdu, przechodu i przegonu po wnioskowanej nieruchomości. Wskazał, że wnioskodawczyni nigdy nie korzystała ze szlaku służebnego w sposób trwały bowiem zamieszkuje w O. co wyklucza ciągłość w używaniu przedmiotowej drogi. Przejazd lub przechód po szlaku, którego dotyczy wniosek o zasiedzenie służebności odbywał się tylko wyłącznie za zgodą poprzedników prawnych uczestnika. Dalej podał, że wnioskodawczyni nigdy na tym szlaku nie wykonywała żadnych robót zmierzających do utwardzenia szlaku i nie korzystała z innego trwałego i widocznego urządzenia uprawniającego do zasiedzenia służebności gruntowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w B. ujawnione są działki nr: (...) położone w U., a w dziale II tej księgi wieczystej własność tych działek wpisana jest na rzecz uczestnika Z. K.. Wymienione działki uczestnik zakupił w 2013 r. (akt notarialny Rep. A nr (...) r. z dnia 7.11.2013 r.)

(dowód: elektroniczny odpis z KW nr (...) k. 6-12, wyrys z mapy ewidencyjnej k. 5 )

Wnioskodawczyni S. W. jest właścicielką działki nr (...) położonej w miejscowości U., którą otrzymała w darowiźnie od swoich rodziców J. K. (1) i J. K. (2) w 1990 r.

(dowód: zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 , wyrys z mapy ewidencyjnej k. 5 )

Działka nr (...) położona w miejscowości U. zabudowana jest domem mieszkalnym drewnianym i drewnianą stajnią. Działka ta z żadnej ze stron nie jest ogrodzona. Szlak drożny objęty zasiedzeniem biegnie na długości kilkuset metrów od zabudowań na działce nr (...) w U. w kierunku drogi gminnej na działce nr (...). Ten szlak drożny objęty zasiedzeniem jest na całej długości utwardzony z widocznymi koleinami pomiędzy, którymi rośnie trawa. Szlak drożny posypany jest kamieniem. W niektórych miejscach w utwardzeniu tego szlaku drożnego widoczne są również kamienie. Ten szlak drożny ma szerokość około 3 m, biegnie on łukiem. Szlak drożny objęty zasiedzeniem jest oddzielony od pozostałej części gruntu bruzdami odwadniającymi. Wokół tego szlaku drożnego usytuowane są grunty rolne. Pas gruntu objęty wnioskiem o zasiedzenie biegnie wzdłuż zachodniego brzegu zbiornika wodnego (...) od rowu melioracyjnego po stronie północnej wzdłuż granicy gruntu ornego i stałego użytku zielonego do przepustu wodnego w drodze objętej wnioskiem o zasiedzenie po stronie południowej, następnie wzdłuż drogi na wschód do granicy działki nr (...) położonej w U.. Pas gruntu objęty wnioskiem o zasiedzenie porośnięty jest trawą, krzewami i drzewami.

(dowód: protokół komisji sądowej z dnia 15.04.2015 r. k. 50-53 )

Rodzice wnioskodawczyni J. K. (1) i J. K. (2) nie żyją. J. K. (1) zmarł 16.04.1994 r., a J. K. (2) zmarła 11.02.1995 r. Rodzice wnioskodawczyni zawarli związek małżeński w 1934 r. i pozostawali w ustroju wspólności majątkowej do śmierci J. K. (2).

(dowód: odpisy skrócone aktów zgonu: J. K. (1) k. 127, J. K. (2) k. 126, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Wnioskodawczyni urodziła się w (...) r. Dnia 1.09.1954 r. zamieszkała na stałe w O. i mieszka tam do chwili obecnej. W dniu 3.10.1961 r. wnioskodawczyni zawarła związek małżeński z B. W. i od tego czasu pozostawała z mężem w ustroju wspólności majątkowej aż do jego śmierci w dniu 8.03.1984r. Z małżeństwa mieli jedno dziecko - R. W.. Od 1983r. wnioskodawczyni była na rencie, ma drugą grupę zawodową. Kiedy wnioskodawczyni w 1954r. zamieszkała w O. to przyjeżdżała do rodziców w czasie urlopu i pomagała im, natomiast gdy przestała pracować to przyjechała do U. i była cały czas z rodzicami. Obecnie wnioskodawczyni mieszka w O., a do U. przyjeżdża co 2 tygodnie. Dom wnioskodawczyni położony na uboczu w U. nr (...), nie ma tam prądu. Kiedy jest siarczysty mróz poniżej 15 stopni to wnioskodawczyni nie przyjeżdża do U..

(dowód: zeznania świadka K. K. k. 52, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Na działce nr (...) położonej w U. położony jest dom rodzinny wnioskodawczyni, do którego prowadzi szlak drożny objęty niniejszym postępowaniem, innej drogi wnioskodawczyni nie ma do swojego domu. Tym szlakiem do swojego domu dojeżdżali i przechodzili także rodzice wnioskodawczyni J. i J. K. (2). Nigdy nikt nie pytał nikogo o pozwolenie na przejazd tą drogą.

(dowód: zeznania świadków: J. D. k. 50-51, A. K. (1) k. 51-52, K. K. k. 52, Z. Z. k. 52, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Początkowo kiedy gospodarstwo prowadzili jeszcze rodzice wnioskodawczyni nie było bitej drogi do ich domu w U., a były błonia - pastwiska gdzie wypasały się krowy. Nie było wtedy samochodów, traktorów tylko jeżdżono wozami konnymi przez te pastwiska - do uprawy ziemi, przewożono płody rolne. Nie zawsze przejeżdżano w tym samym miejscu dlatego nie robiły się koleiny. Przez te pastwiska przejeżdżali także mieszkańcy wsi do młyna, który był blisko domu, w którym obecnie mieszka wnioskodawczyni. Młyn ten spłonął w 1914 r.

(dowód: zeznania świadka K. K. k. 52, częściowo zeznania świadków: J. D. k. 50-51, A. K. (1) k. 51-52 częściowo zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Pod koniec lat 90 – tych przedmiotowa droga biegnąca do domu wnioskodawczyni była polną drogą, zajeżdżoną, w czasie deszczu błotnistą. Droga biegła mniej więcej w tym samym miejscu co obecnie ale miała inną szerokość bo ludzie kiedy zrobiło się wyrobisko w drodze nie jeździli jednym szlakiem ale w różnych miejscach. W pobliżu domu wnioskodawczyni jest obniżony teren i przepływa tam woda do stawu. Kiedy wnioskodawczyni była jeszcze dzieckiem w miejscu obniżenia terenu na tym szlaku drożnym był już przepust betonowy, a zamontowała go Gmina U.. Drugi przepust był zamontowany przy zjeździe na drogę gminną.

Gdy żyli jeszcze rodzice wnioskodawczyni to nic na tej drogi nie robili bo nie było kolein jedynie na swojej działce koło domu wysypywali popiół i piasek bo robiło się błoto.

(dowód: zeznania świadka K. K. k. 52, częściowo zeznania świadków: J. D. k. 50-51, A. K. (1) k. 51-52, Z. Z. k. 52, częściowo zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Przedmiotowa droga pomiędzy 2010 r. i 2012 r. była nieprzejezdna, częściowo zaorana, częściowo zawalona osadami ściekowymi.

(dowód: zdjęcia fotograficzne k. 87, zeznania świadka A. K. k. 51 52, wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

W sprawie z powództwa S. W. przeciwko (...) S.A. w T., (...) sp. z o.o. w D. toczyło się przed Sądem Rejonowym w B. postępowanie o naruszenie posiadania pod sygn. akt I (...)

Zgodnie z zawartą w tej sprawie przed tutejszym Sądem ugodą z dnia 19.09.2011 r. pozwani (...) S.A. w (...) sp. z o.o. w D. zobowiązali się przywrócić powódce S. W. posiadanie szlaku służebnego, biegnącego od drogi gminnej tzw. S. po działce (...) w U. po działce ewidencyjnej nr (...) szlakiem oznaczonym jako zielona linia przerywana o szerokości 3 m, zaznaczonym na mapie z dnia 15 września 2009 ( przed podziałem działki ewidencyjnej nr (...) – na tej mapie droga która jest przedmiotem postępowania biegnie na działce nr (...) ) na długości około 200 m, w ten sposób że pozwani wykonają drogę o nawierzchni ziemnej, podwyższoną w stosunku do otaczającego terenu 30 cm, w ten sposób że pozwani zaorzą pas gruntu po obu stronach drogi, w taki sposób, aby droga była wyższa o około 30 cm, zaś miejsce z którego ziemia zostanie zaorana na drogę, będzie stanowiło naturalne odwodnienie drogi, a następnie drogę zabronują i posieją trawą. Pozwani zobowiązali się do wykonania drogi w ciągu 2 tygodni od daty 19.09.2011 r. Pozwani zobowiązali się nie naruszać powódki w przyszłości w posiadaniu przedmiotowego szlaku.

(dowód: protokół oględzin w U. z dnia 19.09.2011 r. sygn. akt I C (...)Sądu Rejonowego w B. zawierający ugodę k. 33 )

Przedmiotowa droga, w takim kształcie jak jest obecnie i po takim zakolu powstała kiedy gruntami gospodarował (...).

(dowód: zeznania świadka K. K. k. 52 )

Wnioskodawczyni S. W. w maju 2011 r. wymieniła przepust betonowy, który był koło jej domu w poprzek drogi ponieważ był całkowicie zniszczony i woda nie przepływała.

(dowód: faktura VAT (...) z dnia 25.05.2011r. k. 34, faktura VAT nr (...) z dnia 25.05.2011r. k. 35, zeznania świadków: K. K. k. 52, Z. Z. k. 52, częściowo zeznania świadka A. K. (1) k. 51-52, częściowo zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129)

W kolejnych latach wnioskodawczyni remontowała i utwardzała cały szlak drożny biegnący do jej domu. W 2013 r. wnioskodawczyni wykonała remont drogi, a w 2014 r. utwardziła całą drogę kamieniem, który zakupiła w żwirowni u uczestnika Z. K..

(dowód: faktura nr (...) z dnia 24.11.2013r. k. 44, dowód WZ nr (...) z dnia 20.11.2014r. k. 45, dowodu WZ nr (...) z dnia 14.11.2014r. k. 46, zeznania świadków: A. K. (1) k. 51-52, K. K. k. 52, Z. Z. k. 52, częściowo zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

W 1990 r. kiedy wnioskodawczyni otrzymała gospodarstwo od rodziców to przejęła także grunt położony nad stawem stanowiący obecnie działki nr (...) będące przedmiotem postępowania o zasiedzenie. Ten staw nazywa się (...) bo tam był młyn wodny. Z tego stawu korzystali rodzice wnioskodawczyni i łowili ryby, a były tam karpie, liny, karasie i płotki. Także z tego wąskiego gruntu nad stawem objętym wnioskiem o zasiedzenie korzystali rodzice wnioskodawczyni od czasu gdy zawarli związek małżeński w 1934 r. bo byli rolnikami. Wypasali tam krowy, konie, barany, cielaki, gęsi, wykaszali kosą niepotrzebne chwasty na tym gruncie. Zwierzęta z tego gruntu miały dostęp do wody w stawie. Rodzice wnioskodawczyni mieli 4 krowy, 2 konie, 4 cielaki, chowali świnie i tak było do 1992 r. Kiedy zmarł ojciec wnioskodawczyni były jeszcze konie i 2 krowy i wnioskodawczyni się tym zajmowała. W 1998 r. zlikwidowano gospodarkę ze zwierzętami po rodzicach. Na tych obrzeżach stawu posadzone są wikliny, wierzby, topole, brzozy, dęby. Ojciec wnioskodawczyni wyplatał koszyki z tej wikliny, wycinał z tego gruntu drzewa i zbierał chrust na opał bo w domu palili tylko drewnem.

(dowód: zeznania świadków: J. D. k. 50-51, A. K. (1) k. 51-52, K. K. k. 52, Z. Z. k. 52, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Rodzice wnioskodawczyni uważali się za właścicieli tego gruntu objętego zasiedzeniem. Nie wnosili o zasiedzenie przedmiotowego gruntu bo nie myśleli o tym, starzeli się. Wnioskodawczyni od czasu gdy rodzice przekazali jej gospodarstwo w 1990 r. korzysta z tego gruntu, zbiera tam zioła, kosi trawę oraz cały czas zbiera i wycina drzewo na opał. Wnioskodawczyni uważana jest za właściciela tego gruntu.

Nikt nigdy nie pytał nikogo o pozwolenia na korzystanie z tego gruntu, nikt też nie zgłaszał żadnych pretensji na korzystanie z tego gruntu. Kiedy wnioskodawczyni hodowała zwierzęta to wypasała je na tym gruncie.

(dowód: zeznania świadków: J. D. k. 50-51, A. K. (1) k. 51-52, K. K. k. 52, Z. Z. k. 52, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Grunt objęty wnioskiem o zasiedzenie stanowił własność Spółki dla (...) U.. Przed uczestnikiem Z. K. właścicielem tego gruntu była firma (...) S.A. w T. od 2010 r.

Decyzją Starosty B. z dnia 4.12.2003r. (...), decyzją Starosty B. z dnia 2.12.2009r. (...) uznano za wspólnotę gruntową wsi U. m.in. działki nr (...) o łącznej pow. 57,64 ha położone w miejscowości U..

Zgodnie z uchwałą nr 1 (...) U. z dnia 5.04.2009r. postanowiono sprzedać działki nr (...) o pow. 55,21 ha i (...) o pow. 2,43 ha w miejscowości U. należące do (...) U..

Zgodnie z uchwałą nr (...)Rady Nadzorczej Spółki Akcyjnej (...) w T. z dnia 24.08.2009 r. wyrażono zgodę na nabycie przez Spółkę nieruchomości gruntowych działek niezabudowanych nr (...) o pow. 55,21 ha oraz nr (...) o pow. 2,43 ha położonych w miejscowości U..

Wójt Gminy S. decyzją z dnia 8.10.2009r. (...) wyraził zgodę na sprzedaż działek nr (...) o łącznej pow. 57,64 ha położonych w miejscowości U. na rzecz (...) S.A. w T..

Zgodnie mapą z projektem podziału działki nr (...) położonej w U. z dnia 10.05.2010 r. sporządzonej przez geodetę uprawnionego mgr inż. M. O. działka nr (...) podzieliła się na działki nr: (...).

(dowód: zalegające w aktach i dokumentach KW nr (...) Sądu Rejonowego w B.: uchwała nr (...) Rady Nadzorczej Spółki Akcyjnej (...) w T. z dnia 24.08.2009r., uchwała nr 1 (...) U. z dnia 5.04.2009r., decyzja Starosty B. z dnia 2.12.2009r. (...), decyzji Starosty B. z dnia 4.12.2003r. (...), decyzja Wójta Gminy S. z dnia 8.10.2009r. (...), mapa z projektem podziału działki nr (...) położonej w U. z dnia 10.05.2010r., zeznania świadków: J. D. k. 50-51, Z. Z. k. 52, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Nikt z członków (...)nie korzystał z tego gruntu nad stawem objętego wnioskiem o zasiedzenie, nie wypasali tam zwierząt, nie wycinali drzewa.

Uczestnik Z. K. nigdy nie interesował się gruntem objętym wnioskiem o zasiedzenie, także i firma (...) nigdy nie użytkowała tego gruntu, ten grunt nie był zaorany.

(dowód: zeznania świadka J. D. k. 50-51, zeznania wnioskodawczyni S. W. k. 81-82, 88, 114-115, 128-129 )

Z zaświadczenia Urzędu Gminy S. z dnia 25.02.2016 r. wynika, że podatek z działek nr (...) opłacany był od sierpnia 2010 r. do listopada 2013 r. przez (...) S.A. w T., natomiast od grudnia 2013 r. do chwili obecnej opłacany jest przez Z. K.. Podano w tym piśmie podano, że ww działki powstały na skutek podziału działki nr (...) w 2010 r.

(dowód: zaświadczenie Urzędu Gminy S. z dnia 25.02.2016 r. k. 99 )

Zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu geodezji mgr inż. J. Z. służebny szlak drogowy, którego zasiedzenia domaga się wnioskodawczyni biegnie od drogi zlokalizowanej na działkach nr (...) przez działki nr (...) do działki nr (...). Na szlaku tym w niedalekiej odległości od zabudowań na działce nr (...) istnieje przepust betonowy.

Zgodnie z opinią biegłego długość szlaku drogowego w obrębie poszczególnych działek wynosi: w obrębie działki nr (...) m, (...) – 6 m, (...) – 95 m, (...) – 187 m.

Całkowita długość służebnego szlaku drogowego mierzona od granicy drogi gminnej o nr ewidencyjnym (...) i (...) do granicy pasa gruntu wnioskowanego do zasiedzenia wynosi ok. 328 m, a szerokość 3 m.

Powierzchnia całkowita szlaku wnioskowanego do zasiedzenia wynosi 986 m ^{( 2)}, a w obrębie poszczególnych działek wynosi: w obrębie działki nr (...) – 121 m ^{( 2)}, (...) – 17 m ^{( 2)}, (...) – 286 m ^{( 2)}, (...) – 562 m ^{( 2)}.

Powierzchnia całkowita gruntu wnioskowanego do zasiedzenia wynosi 0,9580 ha w tym: część działki nr (...) – 0,9191 ha, część działki nr (...) – 0,0389 ha.

Zgodnie z mapą z projektem podziału działek nr (...) położonych w U. przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego w dniu 11.07.2016 r. za nr (...) działka nr (...)podzielona została na dwie działki: nr (...) o pow. 0,2815 ha (stanowiąca własność Z. K.) i nr (...) o pow. 0,0223 ha (stanowiąca grunt wnioskowany do zasiedzenia).

Działka nr (...) podzielona została na trzy działki: nr (...) o pow. 36,65 ha (stanowiąca własność Z. K.), nr (...) o pow. 0,8883 ha (stanowiąca grunt wnioskowany do zasiedzenia) i nr (...) o pow. 0,0098 ha (stanowiąca własność Z. K., w obrębie której istnieje rów i cześć wału).

(dowód: opinia biegłego sądowego geodety mgr inż. J. Z. z dnia 22.08.2015 r. k. 65-68 wraz z ustną opinią uzupełniającą z dnia 7.12.2015 r. k. 80 oraz mapa z projektem podziału działek nr (...) położonych w U. z dnia 13.07.2016 r. k. 104-105 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wymienionych dokumentów w postaci elektronicznego odpisu z księgi wieczystej, wyrysu z mapy ewidencyjnej, map, uchwał, decyzji, zaświadczenia, faktur, dowodów WZ. Wymienione dokumenty nie były kwestionowane przez wnioskodawczynię i uczestnika, nie budziły zastrzeżeń Sądu co do ich wiarygodności dlatego Sąd dał im wiarę.

Oględziny przedmiotu postępowania podczas komisji sądowej zostały przeprowadzone zgodnie z obowiązującą procedurą i pragmatyką postępowania. Wnioskodawczyni i uczestnik nie składali żadnych zastrzeżeń, co do przebiegu oględzin i treści protokołu dokumentującego tą czynność. Dlatego też spostrzeżenia poczynione w trakcie oględzin były podstawą ustaleń Sądu. Sytuację w terenie, a w szczególności obecny wygląd wnioskowanej do zasiedzenia służebności drogowej oraz nieruchomości gruntowej obrazują także fotografie wykonane w czasie komisji sądowej. Fotografie obrazujące szlak służebny w latach 2010 - 2012 r. przedłożyła również wnioskodawczyni. Prawdziwość tych fotografii nie była kwestionowana przez wnioskodawczynię i uczestnika.

Sąd podzielił sporządzoną w sprawie opinię biegłego z zakresu geodezji mgr inż. J. Z.. Opinia (w tym i ustna opinia uzupełniająca) została sporządzona na odpowiednim poziomie wiedzy fachowej, w sposób fachowy, rzetelny, udzieliła odpowiedzi na pytania Sądu, a wnioski płynące z tej opinii były jasne i logiczne oraz pełne.

Podstawę ustaleń Sądu stanowiły także dowody osobowe w postaci zeznań świadków: J. D., A. K. (1), K. K., Z. Z. oraz zeznań wnioskodawczyni S. W..

Świadkowie J. D., A. K. (1), K. K., Z. Z. spontanicznie i zgodnie wskazywali, że wnioskodawczyni, a wcześniej jej rodzice korzystali z przedmiotowej drogi, przejeżdżali i przechodzi do swojego domu i nikt nigdy nie zabraniał im tego przejazdu. Podawali jednak, że kiedy gospodarstwo prowadzili jeszcze rodzice wnioskodawczyni nie było bitej drogi do ich domu, a przejeżdżano przez pastwiska wozami konnymi i nie zawsze w tym samym miejscu (K. K.), dopiero w latach 90 - tych mimo, że dalej to była polna droga, to grunt był zajeżdżony (Z. Z.). Wskazywali także, że przedmiotowa droga, w takim kształcie jak jest obecnie powstała kiedy gruntami gospodarował (...) i dopiero po tym wnioskodawczyni utwardzała drogę kamieniem (K. K.). Następnie utwardzenie całej drogi wykonała wnioskodawczyni w 2014 r. (A. K. (1)), wcześniej naprawiła też mostek na tej drodze (A. K. (1), K. K., Z. Z.). Sąd dał wiarę zeznaniom świadków w powyższym zakresie bo znalazły potwierdzenie w innych dowodach (zdjęcia fotograficzne, ugoda w sprawie tutejszego Sądu sygn. akt (...), faktury, dowody WZ ), w tym częściowo w zeznaniach samej wnioskodawczyni. Brak było zatem podstaw aby te zeznania kwestionować. Także wiarygodne dla Sądu były spontaniczne zeznania tychże świadków J. D., A. K. (1), K. K., Z. Z. w części w jakiej zgodnie wskazywali, że objęty wnioskiem o zasiedzenie grunt położony nad stawem użytkowali rodzice wnioskodawczyni, a później sama wnioskodawczyni, gdy w 1990 r. przejęła gospodarstwo po rodzicach bowiem brak było podstaw aby te zeznania kwestionować. W pozostałym zakresie zeznania tych świadków kiedy były ze sobą sprzeczne, a nadto nie znajdowały odzwierciedlenia w zgromadzonych innych dowodach nie były dla Sądu wiarygodne.

Zeznania wnioskodawczyni S. W. Sąd obdarzył wiarygodnością jedynie w części w której pozostają w zgodności ze zgromadzonym wiarygodnym materiałem dowodowym lub nie były zaprzeczone innymi dowodami. W pozostałym zakresie jej zeznania nie były dla Sądu wiarygodne. W szczególności nie były wiarygodne zeznania wnioskodawczyni kiedy wskazywała, że już w latach 70 – tych jej rodzice i ona sama wysypywali na tą polną drogę zebrane dachówki i kamienie, a ona sama utwardzała tą drogę w 2008 r. i potem co roku, na całej długości kamieniem zakupionym od Z. K. bowiem te zeznania pozostają w sprzeczności z innymi dowodami m.in. wiarygodnymi zeznaniami świadków, fakturami, dowodami WZ, z których wynika, że dopiero w latach 90 - tych ta polna droga była wyraźnie zaznaczona na gruncie koleinami, a wcześniej jeżdżono przez pastwiska wozami konnymi, poza tym prace przy tej drodze i jej utwardzenie miały miejsce dopiero w 2013-2014 r. a w 2011 r. wnioskodawczyni naprawiła mostek wstawiając przepust betonowy na tej drodze.

Sąd rozważył, co następuje:

Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio, o czym stanowi art. 292 kc.

Zatem nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie może nastąpić tylko przy łącznym spełnieniu trzech przesłanek: 1) istnienia trwałego i widocznego urządzenia, 2) nieprzerwanego posiadania służebności oraz 3) upływu czasu.

Przepisy kodeksu cywilnego nie wyjaśniają co należy rozumieć pod pojęciem „trwałego i widocznego urządzenia”. Przyjmuje się, że za trwałe i widoczne urządzenie, o którym mowa w art. 292 kc należy uznać obiekt będący wynikiem świadomej i celowej aktywności człowieka - sztuczną konstrukcją (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.01.1969 r., II CR 516/68, OSNC 1969/12/220, por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7.03.2002 r., II CKN 160/00 (LEX nr 54477). Wobec tego urządzeniem, z którego korzystanie prowadzi do zasiedzenia służebności jest wynik działań człowieka uzewnętrzniony w trwałej postaci, który ma umożliwić lub ułatwić korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści oznaczonej służebności. Za przykład stosowanych urządzeń można uznać utwardzony szlak drogi, most na trasie drogi, nasypy, groble, studnie, mury, kominy, wieże, itp. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.02.1988 r., IV CR 45/88, OSNC 1990/2/33).

W uchwale w składzie 7 sędziów z dnia 9 sierpnia 2011 r. sygn. III CZP 10/11 (OSNC 2011/12/129) Sąd Najwyższy stwierdził, że wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności ( art. 292 kc ).

Do zasiedzenia służebności stosuje się odpowiednio przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie, czyli normy art. 172 kc i następne. Do przesłanek zasiedzenia służebności należy więc nieprzerwane posiadanie służebności. Ustawodawca definiuje odrębnie w art. 352 kc pojęcie posiadania służebności, stanowiąc, że kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności jest posiadaczem służebności. Jest to posiadanie swoiste, zwłaszcza w przypadku służebności gruntowej drogi, bowiem uprawnienia wynikające z tej służebności nie łączą się z władztwem nad rzeczą w dosłownym znaczeniu. Podmiot wykonujący służebność korzysta z cudzej rzeczy tylko w oznaczonym zakresie, nierzadko bardzo wąskim, w istocie nie władając nią.

Posiadanie musi być nieprzerwane, zatem musi być wykonywane w sposób ciągły, jednak tylko w zakresie odpowiadającym treści służebności. Oznacza to, że przejazd drogą na sąsiednim gruncie może odbywać się sporadycznie, stosownie do potrzeb.

Kolejną przesłanką zasiedzenia służebności jest upływ wskazanego w przepisach okresu czasu, tj. lat dwudziestu, jeżeli posiadanie zostało nabyte w dobrej wierze lub trzydziestu jeżeli posiadanie zostało nabyte w złej wierze.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie jednoznacznie wynika, że wnioskodawczyni S. W., a wcześniej jej rodzice przejeżdżali szlakiem drożnym wnioskowanym do zasiedzenia po działce nr (...) położonej w U. własności obecnie uczestnika Z. K. nie pytając nikogo o zgodę na przejazd tą drogą. Z drogi od dawna korzystali także inni mieszkańcy wsi, którzy dojeżdżali do młyna, który spłonął w 1914 r. Jednak początkowo kiedy gospodarstwo prowadzili jeszcze rodzice wnioskodawczyni nie było bitej drogi do ich domu, a były pastwiska gdzie wypasały się krowy i przez które jeżdżono wozami konnymi do uprawy ziemi, przewożono płody rolne. Z tym, że nie zawsze przejeżdżano w tym samym miejscu dlatego nie robiły się koleiny. Dopiero w latach 90 – tych przedmiotowa polna droga była zajeżdżona, a w czasie deszczu błotnista i biegła mniej więcej w tym samym miejscu co obecnie. Gdy żyli jeszcze rodzice wnioskodawczyni to nic na tej drogi nie robili bo nie było kolein jedynie na swojej działce koło domu wysypywali popiół i piasek bo robiło się błoto.

Zgodnie z powołaną wyżej uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9.08.2011 r., sygn. III CZP 10/11 - wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności. Z tym, że nie wystarczy tutaj samo przejeżdżanie przez szlak drożny nawet jeżeli powstaną w związku z tym koleiny bowiem nie jest to urządzenie w rozumieniu przepisu 292 kc, natomiast koleiny utwardzone żwirem stanowią takie urządzenie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1969 r., II CR 516/68 oraz orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1959 r., I CR 516/59, OSNC 1962, nr 1, poz. 8). Zatem urządzenia aby mogły być uznane za trwałe i widoczne, muszą być wynikiem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego w celu przystosowania gruntu obciążonego jako drogi.

W przedmiotowej sprawie wnioskowany do zasiedzenia szlak drożny przebiegał przez pastwiska i jeszcze w latach 90-tych stanowił jedynie polną drogę, zajeżdżoną. Sąd w tym zakresie oparł się na wiarygodnych zeznaniach świadków Z. Z., K. K.. Przedmiotowa droga, w takim kształcie jak jest obecnie powstała kiedy gruntami gospodarowała firma (...) tj. po 2010 r.

Wnioskodawczyni w 2011 r. wymieniła zniszczony przepust betonowy, który był koło jej domu w poprzek drogi. Wnioskodawczyni nie wykazała, że ten zniszczony już przepust wykonali jej rodzice, a wskazywała jedynie, że jak zapamiętała to ten przepust już był na tej drodze (świadek K. K. wskazywał, że ten przepust wykonała Gmina U.), jak również nie wykazała by przepust przy zjeździe na drogę gminną wykonali jej rodzice. Jak wynika z zeznań świadków, przedłożonych przez wnioskodawczynię faktur, dowodów WZ, po tym jak wnioskodawczyni naprawiła mostek w 2011 r. to w kolejnych latach remontowała i utwardzała cały szlak drożny, w 2013 r. wnioskodawczyni wykonała remont drogi, a w 2014 r. utwardziła całą drogę kamieniem, który zakupiła w żwirowni u uczestnika Z. K..

Wobec powyższego nawet gdyby uznać, że w okresie wnioskowanym do zasiedzenia wnioskodawczyni i jej poprzednicy prawni korzystali z przedmiotowego szlaku i byli posiadaczami służebności drogowej, to jednak bieg terminu zasiedzenia służebności gruntowej rozpoczyna się od chwili, gdy posiadacz samoistny tej służebności gruntowej przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia (por. S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego, księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, WP W-wa 1996, str. 352, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21.04.1967 r., sygn. III CZP 12/67, OSNC 1967, nr 12, poz. 212).

Wnioskodawczyni nie wykazała dowodowo, że w okresie wnioskowanym do zasiedzenia przedmiotowy szlak posiadał trwałe utwardzenie, Sąd nie dał wiary twierdzeniom wnioskodawczyni, że już w latach 70 - tych wysypywano na drogę dachówki, kamienie, a potem od 2008 r. co roku utwardzano drogę bo nie potwierdził tego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Wnioskodawczyni dopiero w 2011 r. wykonała nowy przepust betonowy na tej drodze, a w 2014 r. utwardziła drogę kamieniem. Nawet gdyby zdarzyło się, iż faktycznie czasami wysypano trochę kamieni na przedmiotowy szlak to z całą pewnością nie było to trwałe urządzenie polnej drogi.

Materiał dowodowy nie dostarczył zatem podstaw dla uznania, iż wnioskodawczyni i jej poprzednicy wykonali i przez okres 30 lat korzystali z trwałego i widocznego urządzenia drogi – nie została zatem wypełniona podstawowa i konieczna przesłanka do nabycia służebności przez zasiedzenie.

Utwardzenie trwałe przedmiotowego szlaku miało miejsce dopiero w okresie lat 2011 - 2014, zatem nie minął jeszcze okres 30 - letni konieczny do zasiedzenia służebności dla posiadacza będącego w złej wierze.

W świetle powyższego zasadnym stało się oddalenie przedmiotowego wniosku o zasiedzenie służebności gruntowej.

Z kolei odnosząc się do działek nr (...) położonych w U., których stwierdzenia zasiedzenia domagała się wnioskodawczyni na swoją rzecz to należy wskazać, że również i w tym zakresie wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasiedzenie jest instytucją prawa cywilnego, której celem jest usunięcie długo trwającej sprzeczności między faktycznym władaniem, a rzeczywistym stanem prawnym, jednakże na rzecz faktycznie władającego. Polega ono na nabyciu prawa własności rzeczy przez niebędącego dotąd jej właścicielem posiadacza samoistnego na skutek jej długotrwałego posiadania.

Do nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia w świetle art. 172 kc konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek tj. samoistne posiadanie nieruchomości oraz upływ czasu przewidzianego w ustawie. Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą „jak właściciel”, czyli wykonuje faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności, stąd też posiadanie takie zwane jest również właścicielskim.

W doktrynie i orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że decydujące znaczenie ma wola posiadania „jak właściciel”. Nadto decydują także okoliczności faktyczne o charakterze zewnętrznym - zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób: postrzeganie go przez otoczenie jako właściciela (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1997 r., III CKN 35/97, publ. OSNC 1997/10/150, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2004 r. I CK 398/2003, publ. LEX nr 175949). Samoistne posiadanie musi trwać nieprzerwanie przez czas określony ustawą, w zależności do tego czy posiadanie jest w dobrej czy złej wierze.

W prawie rzeczowym obowiązującym od dnia 1.01.1947 r. do dnia 1.01.1965 r. termin zasiedzenia nieruchomości wynosił 20 lat w dobrej i 30 lat w złej wierze. W kodeksie cywilnym dla zasiedzenia nieruchomości obowiązywał termin 10 lat w dobrej wierze i 20 lat w złej wierze. Z dniem 1.10.1990 r. terminy te zostały przedłużone odpowiednio do 20 i 30 lat.

W dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności. Oczywiście w przypadku zasiedzenia nieruchomości, chodzi o takie przeświadczenie w chwili uzyskania posiadania. Dobrą wiarę posiadacza wyłącza jego wiedza o rzeczywistym stanie prawnym (stanie własności) oraz jego niedbalstwo. Pozostaje również w złej wierze osoba, która przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że nie jest właścicielem nieruchomości.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że w 1990 r. kiedy wnioskodawczyni otrzymała gospodarstwo od rodziców to przejęła także grunt położony nad stawem stanowiący obecnie działki nr (...) położone w U. będące przedmiotem postępowania o zasiedzenie. Z tego stawu, a także z tego wąskiego gruntu nad stawem objętym wnioskiem o zasiedzenie korzystali rodzice wnioskodawczyni od czasu gdy zawarli związek małżeński w 1934 r. Wypasali tam krowy, konie i inne zwierzęta, które z tego gruntu miały dostęp do wody w stawie, wykaszali na tym gruncie chwasty, wycinali drzewa i zbierali chrust na opał, a ojciec wnioskodawczyni wyplatał koszyki z wikliny, która tam rosła. Także i wnioskodawczyni gdy otrzymała gospodarstwo w 1990 r. wypasała tam zwierzęta, zbierała zioła, kosiła trawę oraz cały czas zbiera i wycina z tego gruntu drzewo na opał. Nikt nigdy nie pytał się nikogo o pozwolenia na korzystanie z tego gruntu, nikt też nie zgłaszał żadnych pretensji do tego gruntu.

Należy w tym miejscu wskazać, że grunt objęty wnioskiem o zasiedzenie należał do (...) U. bowiem decyzją Starosty B. z dnia 4.12.2003r. (...), decyzją z dnia 2.12.2009r. (...) uznano za wspólnotę gruntową wsi U. m.in. działki nr (...) o łącznej pow. 57,64 ha położone w miejscowości U..

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2002 sygn. akt II CKN 619/99 wydanie decyzji ustalającej, że nieruchomość stanowi wspólnotę gruntową, nie stoi na przeszkodzie zasiedzeniu tej nieruchomości (OSNC 2003/2/30, Biul.SN 2002/7/12).

W tym miejscu należy odwołać się do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11.06.2015 r., III CZP 112/14 (Lex nr 1729656) zgodnie z którą - stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania.

W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazywał, że w toku postępowania mogą wystąpić sytuacje, w których zebrany materiał dowodowy będzie wskazywał na nabycie spornego prawa w drodze zasiedzenia przez inną osobę niż wskazana przez uczestników postępowania. Warunkiem wydania orzeczenia stwierdzającego zasiedzenie na rzecz właściwej osoby jest w takim wypadku modyfikacja żądania wniosku, a - gdyby osoba ta nie uczestniczyła w postępowaniu - wezwanie jej lub jej następców prawnych do udziału w sprawie ( art. 193 w związku z art. 13 § 2 i art. 510 § 2 kpc). Niedokonanie zmiany żądania prowadzi do oddalenia wniosku i powoduje konieczność wszczęcia przez zainteresowanego kolejnego postępowania o stwierdzenie zasiedzenia z prawidłowo sformułowanym żądaniem, zatem wzgląd na ekonomię postępowania i ochronę interesu indywidualnego oraz wymaganie właściwego ukształtowania postępowania nakładają na Sąd obowiązek umożliwienia biorącym w nim udział osobom stosownej modyfikacji żądania. Obowiązek informacyjny Sądu wobec uczestników postępowania sądowego wymaga zwrócenia przez Sąd uwagi na ewentualną potrzebę takiej modyfikacji.

W przedmiotowej sprawie Sąd zwracał wnioskodawczyni uwagę na powyższe kwestie dotyczące ewentualnej modyfikacji wniosku, jak też pouczył wnioskodawczynię o możliwości zasięgnięcia porady fachowego pełnomocnika. Wnioskodawczyni mimo, że na rozprawie w dniu 28.09.2016 r. zmieniała żądanie domagając się zasiedzenia w/w nieruchomości również na rzecz rodziców J. K. (1) i J. K. (2) to jednak ostatecznie domagała się zgodnie z pierwotnym wnioskiem stwierdzenie zasiedzenia przedmiotowych działek na jej rzecz.

Należy jednak wskazać, że ze zgromadzonego materiału dowodowego, a to zarówno zeznań wiarygodnych świadków J. D., A. K. (1), K. K., jak i samej wnioskodawczyni wynika, że jej rodzice korzystali z tego gruntu od bardzo dawna - od 1934 r. i byli uważani za właścicieli tego gruntu, dopiero w 1990 r. przekazali gospodarstwo wnioskodawczyni, a wraz z nim wymienione działki. Zatem wnioskodawczyni mogłaby liczyć termin biegu zasiedzenia na swoją rzecz dopiero od czasu przekazania jej gospodarstwa w 1990 r. i w przedmiotowej sprawie nie upłynął jeszcze 30 letni termin wymagany dla zasiedzenia w złej wierze na rzecz wnioskodawczyni.

W świetle powyższej uchwały Sądu Najwyższego sygn. III CZP 112/14 wnioskodawczyni nie może doliczyć sobie czasu posiadania tych działek przez rodziców skoro oni sami posiadali ten grunt przez czas (przeszło 30 lat) konieczny do stwierdzenia zasiedzenia w złej wierze. Sąd nie mógł też stwierdzić zasiedzenia tych działek na rzecz rodziców wnioskodawczyni bowiem wnioskodawczyni nie złożyła stosownego wniosku modyfikującego żądanie zatem zasadnym było oddalenie przedmiotowego wniosku o zasiedzenie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w sentencji na mocy powołanych przepisów i oddalił wniosek.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc i zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika tytułem zwrotu kosztów postępowania kwotę 557 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 540 zł ( 240 zł i 300 zł ) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł - o kosztach wynagrodzenia radcy prawnego, Sąd orzekł zgodnie z § 7 pkt 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).

SSR Stanisław Kostrzewa