Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 lutego 2018 roku

Sąd Rejonowy dla łodzi – W. w Ł. II Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodnicząca: Sędzia SR A. S.

Protokolant: sekr. sąd. M. U.

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2018 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku J. O. i T. O.

z udziałem Gminy M. Ł. – Prezydenta Miasta Ł., I. G., J. G., Z. K. (1), T. G., M. G. (1), P. G., M. G. (2), D. D., A. L., W. M., T. S., A. K. (1), A. K. (2) (K.), J. D., R. M., A. K. (3) (K.), K. K. (3) (K.), P. K. (K.), M. B., B. B., Z. K. (2) (K.), W. K. (1) (K.), B. J., G. W., M. K., K. W. (1), A. G. i H. G.

o stwierdzenie zasiedzenia służebności

postanawia:

1.  stwierdzić, że J. O. i T. O. we wspólności ustawowej małżeńskiej nabyli z dniem 22 stycznia 2015 roku przez zasiedzenie służebność drogi koniecznej na całej powierzchni nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) składającej się z: działki o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0027 ha w obrębie (...), oraz działki o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0118 ha, objętych Rep. H.. Nr (...). (...)”C.”, oznaczonej na mapie do ustalenia służebności gruntowych, sporządzonej przez geodetę uprawnionego Z. G. (1), zarejestrowanej w (...) Ośrodku Geodezji w dniu 2 marca 2017 roku za numerem(...);

2.  uznać, że opisana w punkcie 1 (pierwszym) postanowienia mapa do ustalenia służebności gruntowych stanowi integralną część postanowienia;

3.  ustalić, że wnioskodawcy i uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ns 2668/15

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 9 listopada 2015 roku J. O. i T. O., reprezentowani przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wnieśli o ustanowienie na nieruchomościach oznaczonych jako działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...), położonych przy ul. (...) w Ł., dla których nie jest prowadzona księga wieczysta, służebności drogi koniecznej (obejmującej działki (...) w całości) na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości gruntowej położonej przy ul. (...) w Ł., oznaczonej jako działka gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wnieśli również o zasądzenie od J. O. i T. O. na rzecz Miasta Ł. kwoty 2.000 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie wskazanej służebności drogi koniecznej.

W uzasadnieniu wskazano, iż wnioskodawcy są właścicielami dwóch wyodrębnionych lokali w budynku posadowionym na nieruchomości przy ul. (...) w Ł. i przysługują im udziały we współwłasności nieruchomości oznaczonej jako działka gruntu nr (...), która nie posiada dostępu do drogi publicznej. W charakterze dojazdu od wielu lat wykorzystywane są działki nr (...), którymi jako władający oznaczone jest Miasto Ł..

(wniosek – k. 2-7, pełnomocnictwo k. 27, k. 28)

W odpowiedzi na wniosek z dnia 11 stycznia 2016 roku uczestnik Gmina M. Ł., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego pozostawił wniosek do uznania Sądu.

(odpowiedź na wniosek k. 43, pełnomocnictwo k. 44)

W piśmie z dnia 11 marca 2016 roku pełnomocnik wnioskodawców oświadczył, że zmienia wniosek w ten sposób, że wnosi o stwierdzenie, że właściciele nieruchomości gruntowej położonej przy ul. (...) w Ł. – K. S., U. S., E. G., I. G., H. G., Z. K. (1) i J. G., oznaczonej jako działka gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...), nabyli w drodze zasiedzenia, w dniu 6 maja 2007 roku służebność gruntową polegającą na prawie przechodu i przejazdu przebiegającą przez całość nieruchomości oznaczonych jako działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...), położonych przy ul. (...) w Ł.. Wyjaśnił, że poprzedni właściciele nieruchomości co najmniej od 6 maja 1977 roku tj. od dnia zawarcia umowy dotyczącej wyodrębnionych lokali korzystali z sąsiednich działek o nr (...), jako jedynej dostępnej drogi dojazdowej do nieruchomości. Jako uczestników postepowania o stwierdzenie zasiedzenia wnioskodawcy wskazali: Gminę M. Ł., I. G., J. G., Z. K. (1), T. G., M. G. (1) i P. G..

(pismo k. 53-62, pełnomocnictwo k. 131)

Uczestnicy M. G. (1), P. G., wyjaśnili, że nie są zainteresowani wynikiem postępowania.

(pisma k. 149, k. 150)

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2016 roku Sąd umorzył postępowanie w sprawie w części dotyczącej żądania ustanowienia służebności drogi koniecznej.

(postanowienie k. 151)

Postanowieniem z dnia 29 listopada 2016 roku Sąd w niniejszej sprawie dokonał ogłoszeń o toczącym się postępowaniu, a nadto wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania: D. D., A. L., W. M., T. S., A. K. (1), A. K. (2) (K.), J. D., R. M., A. K. (3) (K.), K. K. (3) (K.), P. K. (K.), M. B., B. B., Z. K. (2) (K.), W. K. (1) (K.), A. W. oraz M. G. (2) (jako ustalonych na podstawie akt II (...)następców prawnych B. K., R. K., T. K. (1) i W. K. (2)).

(postanowienie k. 185, kserokopie dokumentów z akt II (...)k. 198-201v)

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2017 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania: B. J., G. W., M. K., K. W. (1), A. G. i H. G..

(postanowienie k. 206)

W piśmie z dnia 2 listopada 2017 roku pełnomocnik wnioskodawców wniósł ewentualnie, w przypadku uznania przez Sąd, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy zostały wypełnione przesłanki nabycia własności nieruchomości oznaczonych jako działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...) położonych przy ul. (...) w Ł. przez zasiedzenie, o stwierdzenie, że właściciele nieruchomości gruntowej położonej przy ul. (...) w Ł. – K. S., U. S., E. G., I. G., H. G., Z. K. (1) i J. G., oznaczonej jako działka gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...), nabyli w drodze zasiedzenia własność nieruchomości stanowiącej działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...), położonych przy ul. (...) w Ł., dla których nie jest prowadzona księga wieczysta. Zaznaczył, że w ocenie wnioskodawców zostały spełnione przesłanki nabycia przez zasiedzenie służebności, niemniej z ostrożności sformułował żądanie ewentualne.

(pismo k. 287-290)

W piśmie z dnia 18 grudnia 2017 roku uczestnik Gmina M. Ł. wnosił o oddalenie wniosku o zasiedzenie nieruchomości, podnosząc, że władanie poprzedników prawnych uczestników mogło mieć co najwyżej charakter prowadzący do zasiedzenia służebności. Wyjaśnił nadto, że w czasie, o którym mowa we wniosku nieruchomością władał Skarb Państwa.

(pismo k. 328)

Postanowieniem z dnia 13 lutego 2018 roku Sąd odrzucił wniosek w stosunku do A. W., po ustaleniu, że zmarła ona w dniu 10 listopada 204 roku.

(postanowienie k. 363, odpis skrócony aktu zgonu k. 326)

W toku dalszego postępowania wnioskodawcy i uczestnicy pozostali przy dotychczasowych stanowiskach.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi ustalił, następujący stan faktyczny:

J. O. i T. O. są współwłaścicielami na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, dwóch wyodrębnionych lokali w budynku posadowionym na nieruchomości przy ul. (...) w Ł. wraz z udziałami w prawie własności działki gruntu, na której posadowiony jest budynek, oznaczonej w ewidencji numerem (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...). Dla wyodrębnionych lokali w tej nieruchomości prowadzone są księgi wieczyste o numerach (...).

Lokal objęty księgą wieczystą o nr (...) wnioskodawcy nabyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 22 stycznia 2015 roku od J. G..

Lokal objęty księgą wieczystą o nr (...) wnioskodawcy nabyli: co do udziału 22/24 na podstawie umowy sprzedaży z dnia 24 kwietnia 2015 roku od J. G., M. G. (2), I. G., Z. K. (1), T. G., M. G. (1) i P. G., zaś co do udziału 2/24 należącego do H. G., wskutek przysądzenia własności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi z dnia 2 lipca 2015 roku w sprawie o sygn. akt II (...)

(odpisy księgi wieczystej k. 8-11, 12-15, 16-20, 63-70, k. 71-82, k. 83-101, odpis postanowienia k. 21, akty notarialne k. 110-118, k. 119-123, kserokopie wypisu z rejestru k. 24-25)

Nieruchomość położona w Ł. przy ul. (...) obejmująca działki o numerach (...) o powierzchni 0,0027 ha i (...) o powierzchni 0,0118 ha w obrębie (...)objęta jest urządzonym w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi Rep. H.. Nr (...). (...)”C.” i została oznaczona na mapie do ustalenia służebności gruntowych, sporządzonej przez geodetę uprawnionego Z. G. (1), zarejestrowanej w (...) Ośrodku Geodezji w dniu 2 marca 2017 roku za numerem(...). Jako właściciele tej nieruchomości w Rep. H.. Nr (...).(...)”C.” figurują: B. K., R. K., T. K. (1) i W. K. (2), zaś jako władającego wpisano Gminę Ł..

(kserokopie raportów o działce k. 45, k. 46, zaświadczenie k. 159, mapa k. 243)

E. G. zmarł w dniu 3 listopada 2004 roku. Spadek po E. G. nabyli M. G. (2), J. G., T. G. po 2/8 części każdy z nich oraz M. G. (3) i P. G. po 1/8 części każdy z nich.

(odpis postanowienia k. 179)

U. S. zmarła w dniu 20 listopada 2011 roku. Spadek po U. S. nabyła w całości jej matka K. S..

(akt poświadczenia dziedziczenia k. 174)

K. S. zmarła w dniu 2 grudnia 2012 roku. Spadek po K. S. nabyli Z. G. (2) w 1/15 części, B. J. w 1/15 części, G. W. w 1/15 części, M. K. w 1/15 części, K. W. (2) w 1/15 części oraz J. G. w 10/15 częściach

(odpis postanowienia k. 173)

Z. G. (2) zmarł w dniu 12 lipca 2014 roku. Spadek po Z. G. (2) nabyła w całości żona A. G..

(akt notarialny k. 244-247v)

B. K. zmarł w dniu 21 stycznia 1944 r. R. K. zmarł w dniu 3 lutego 1955 r. T. K. (2) zmarł w dniu 4 października 1950 r. W. K. (2) zmarł w dniu 28 marca 1954 r.

(odpis skrócony aktu zgonu k. 154, kopie odpisów zupełnych aktów zgonu k. 193- 194, k. 197-197v)

Na podstawie ogłoszenia wyników pomiaru stanu władania gruntami, od 30 października 1975 roku, jako właściciela działki o numerze (...) ujawniono w ewidencji gruntów Skarb Państwa we władaniu (...). Obecne działki (...) odpowiadają – każda z nich- części dawnej działki (...). Działka ta stanowiła wówczas drogę.

(zaświadczenia k. 329, k. 330, protokół k. 331-332, rejestr k. 333-334, protokół ustalenia granic k. 335-337, rejestr k. 338-339, protokół ustalenia granic k. 340-342, rejestr k. 343-344)

Przy nabyciu prawa do nieruchomości przy ul. (...), wnioskodawcy otrzymali od J. G. klucze do bramy metalowej przy ul. (...), prowadzącej na teren nieruchomości składającej się z działek o numerach (...). Na terenie tych działek była już wówczas urządzona droga dojazdowa utwardzona prowadząca na tył nieruchomości usytuowanej przy ul. (...). Nieruchomość stanowiąca działkę o numerze (...) nie posiada innej drogi, którą można by wjechać na jej teren. Od strony ulicy (...) można jedynie dostać się pieszo do budynku przez urządzoną w ogrodzeniu od frontu furtkę.

Kluczami to bramy przy ul. (...) dysponowała K. S., później jej córka U. S., następnie E. G., później J. G.. Dojazd do nieruchomości przy ul. (...) odbywał się jedynie poprzez działki (...). Tamtędy był też dowożony węgiel oraz warzywa. W latach 70-tych i 80-tych na nieruchomości przy ul. (...) zamieszkiwali lokatorzy, którzy wynajmowali lokale od mieszkającej tam K. S.. Odwiedzający ją brat E. G. przyjeżdżał na nieruchomość poprzez działki (...) wozem konnym. Nikt nigdy nie zgłaszał pretensji w związku z tym, że K. S., jej córka, E. G. oraz pozostali współwłaściciele, a następnie wnioskodawcy korzystali z działek drogowych numer (...).

(zeznania wnioskodawcy k. 284-285, zeznania uczestnika J. G. k. 285, protokół z oględzin nieruchomości k. 317-318)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie załączonych do akt dokumentów, zeznań wnioskodawcy T. O. i uczestnika J. G..

Sąd Rejonowy zważył, co następuje

Zgodnie z art. 292 kc, służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w przypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Dotyczy to terminu posiadania w zależności od tego, czy posiadacz rzeczy jest w dobrej czy w złej wierze (art. 172 § 1 i 2 KC), biegu zasiedzenia w odniesieniu do małoletniego (art. 173 KC), odesłania do odpowiedniego stosowania przepisów o biegu przedawnienia roszczeń (art. 175 KC), doliczania posiadania poprzednika (art. 176 KC). W przypadku posiadania nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności (posiadania służebności), władanie to należy ocenić jako posiadanie prawa w złej wierze, jeżeli strony zawarły umowę o ustanowienie służebności bez dochowania formy aktu notarialnego oświadczenia właściciela obciążonej nieruchomości (wyr. SN z 4.2.1988 r., IV CR 45/88, OSN 1990, Nr 2, poz. 33).

Zgodnie z art. 172 § 1 i 2 kc, posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Z uwagi na okoliczności faktyczne przedmiotowej sprawy, należy ponadto wskazać, że kodeks cywilny, który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1965 roku, wprowadził w przepisie art. 172 kc termin zasiedzenia przy dobrej wierze- 10 lat, zaś przy złej wierze 20 lat. Wskazane terminy, wprowadzone przez Kodeks cywilny, obowiązywały do zmiany art. 172 kc, wprowadzonej ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 z późn. zm.), tj. do 30 września 1990 roku, zaś od tej zmiany, tj. od 1 października 1990 roku wynoszą 20 i 30 lat. Te krótsze terminy stosuje się, gdy zasiedzenie nastąpiło przed wejściem w życie wyżej wymienionej noweli. Jeśli natomiast bieg zasiedzenia rozpoczął się, ale nie zakończył przed tą datą, mają zastosowanie terminy 20 i 30 lat (art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku). Niezbędne jest także z powyższych przyczyn wskazanie, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2007 roku w sprawie III CZP 23/07 (opubl. OSNC 2008/5/45), jeżeli korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia nastąpiło przed dniem 27 maja 1990 roku, bieg zasiedzenia służebności gruntowej obciążającej nieruchomość, która do tego dnia była przedmiotem własności państwowej i z tym dniem z mocy prawa stała się mieniem komunalnym, rozpoczyna się dnia 27 maja 1990 roku. Artykuł 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku „o zmianie ustawy Kodeks cywilny” (Dz. U. Nr 55, poz. 321), znajduje zastosowanie także do nieruchomości państwowych, które z dniem 27 maja 1990 roku stały się z mocy prawa mieniem komunalnym (zgodnie z tym przepisem, jeżeli przed dniem wejścia w życie cyt. nowelizacji istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po jej wejściu w życie prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejście w życie tej nowelizacji; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie omawianej nowelizacji, lecz nie więcej niż o połowę).

Jednocześnie, jak się powszechnie przyjmuje, z uwagi na odpowiednie stosowanie przepisów o zasiedzeniu własności nieruchomości (cyt art. 292 kc), nie ma zastosowania do zasiedzenia służebności gruntowej wymóg samoistnego posiadania nieruchomości obciążanej. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 kc, jako posiadanie zależne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 06.11.2012, I ACa 997/12).

W myśl art. 285 § 2 KC służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części i jeżeli prawo odpowiadające treści służebności nie ma służyć zwiększeniu użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części, brak jest podstawy do ustanowienia służebności gruntowej. Jednakże okoliczność, że korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej miało na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub oznaczonej jej części przez czas potrzebny do zasiedzenia (i czy ma je nadal) nie jest przesłanką zasiedzenia służebności gruntowej. Nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie, tak jak i nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie, jest nabyciem - w razie spełnienia przesłanek zasiedzenia - z mocy prawa, a sąd jedynie stwierdza to nabycie i żadne inne okoliczności poza dotyczącymi przesłanek zasiedzenia nie mają wpływu na orzeczenie wydane w takiej sprawie. /tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 9 lutego 2011 roku, w sprawie V CSK 218/10, opubl. L./

Wyjaśnienia w niniejszej sprawie wymagało, czy trwałe i widoczne urządzenie, o jakim mowa w art. 292 kc, musi być wykonane przez posiadacza, na którego rzecz ma nastąpić zasiedzenie, czy też możliwe jest zasiedzenie w sytuacji, gdy wykonał je właściciel nieruchomości (względnie osoba trzecia w stosunku do posiadacza i właściciela). W uchwale z dnia 09.08.2011 r. (sygn. akt III CZP 10/11) Sąd Najwyższy wskazał, że wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że korzystanie z cudzej nieruchomości związane z trwałym i widocznym urządzeniem jest na ogół oparte na nieformalnej umowie lub grzecznościowym zezwoleniu. Jeżeli zaś wyjątkowo jest inaczej, to właściciel nieruchomości musi się liczyć z usankcjonowaniem powstałego stanu faktycznego przez obciążenie jego nieruchomości służebnością. Gdyby miało ono nastąpić w drodze zasiedzenia służebności, urządzenia, o których mowa w art. 292 KC, powinny spełniać funkcję ostrzegawczą dla właściciela nieruchomości. Stanie się tak tylko wtedy, gdy urządzenia wzniesione zostaną przez osobę, która faktycznie korzysta z drogi w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Posiadanie w zakresie służebności wprawdzie musi być wykonywane w sposób ciągły (nieprzerwany), jednak tylko w zakresie odpowiadającym treści służebności. Oznacza to, że przejazd drogą na sąsiednim gruncie może odbywać się sporadycznie, stosownie do potrzeb. Nie ulega ponadto wątpliwości, że inne intencje przyświecają właścicielowi nieruchomości, przez którą przebiega szlak drożny, inne zaś posiadaczowi korzystającemu z niego, gdy obaj budują na szlaku drożnym trwałe i widoczne urządzenie (utwardzenie szlaku) w celu urządzenia drogi. Właściciel nieruchomości czyni to dla własnej wygody, nie zaś dla wygody osób, które korzystają z przejazdu drogą, natomiast właściciel nieruchomości władnącej buduje urządzenia w celu korzystania z służebności przez jej ustanowienie lub nabycie w przyszłości w drodze zasiedzenia. Taka wykładnia art. 292 KC zdaniem Sądu Najwyższego uwzględnia istotę instytucji zasiedzenia służebności gruntowej, jej wyjątkowy charakter, przejawiający się w tym, że - odmiennie niż w stosunku do pozostałych ograniczonych praw rzeczowych - może zostać nabyta w drodze zasiedzenia, specyficzny charakter posiadania nieruchomości służebnej, funkcję ostrzegawczą trwałego i widocznego urządzenia, a także aspekt konstytucyjnie gwarantowanej ochrony własności, którego uwzględnienie nabiera w tym wypadku szczególnego znaczenia.

W postanowieniu z dnia 24 kwietnia 2002 r., V CKN 972/00 (OSP 2003, nr 7-8, poz. 100), Sąd Najwyższy - odchodząc od tego nurtu wykładni art. 292 KC - stwierdził, że trwałe i widoczne urządzenie wprawdzie nie może być wykonane przez właściciela nieruchomości obciążonej, ale niekoniecznie musi to uczynić korzystający z urządzenia właściciel nieruchomości władnącej (posiadacz nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności). W postanowieniu z dnia 27 stycznia 2006 r., III CSK 38/05 (OSP 2006, nr 10, poz. 114), które spotkało się w piśmiennictwie zarówno z aprobatą, jak i z krytyką, Sąd Najwyższy uznał, że nabycie służebności przez zasiedzenie nie jest wyłączone z tego powodu, że urządzenie wykonane zostało przez właściciela nieruchomości obciążonej. Pogląd ten uzasadniony został stwierdzeniem, że w treści art. 292 KC nie zawarto żadnych wymogów co do osoby dokonującej wzniesienia urządzenia.

W ocenie Sąd rozpoznającego niniejszą sprawę należy podzielić stanowisko, że motywy przemawiające za ograniczeniem możliwości zasiedzenia do przypadków wzniesienia urządzenia przez posiadacza nie zasługują na uznanie (zob. też np. M. W., Zasiedzenie służebności gruntowej, s. 145); odwołanie się do "przestrogi" dla właściciela jest wątpliwe, w szczególności z uwagi na fakt, iż ustawa przypisuje znaczenie widocznym aktom władania z urządzenia, a zatem działaniom dostrzegalnym dla otoczenia, bo wiążącym się z posiadaniem rzeczy w oznaczonym zakresie. W konsekwencji trzeba stwierdzić, iż nie ma przeszkód, aby w określonej sytuacji faktycznej urządzenie było usytuowane, wzniesione czy wybudowane przez właściciela nieruchomości obciążonej oraz na jego koszt.

Nie budzi natomiast wątpliwości to, że urządzenia "trwałe i widoczne" to takie, które zostały usytuowane (wzniesione, wybudowane, "posadowione") wskutek świadomego i pozytywnego działania człowieka. W przypadku drogi chodzi zatem o dokonanie takich robót, które powodują, iż grunt jest przystosowany do tego celu (wyr. SN z 10.1.1969 r., II CR 516/68, OSN 1969, Nr 12, poz. 220).

Warto też przytoczyć motyw wskazany w wyr. SN z 24.5.1974 r. (III CRN 94/74, OSN 1975, Nr 6, poz. 94), że przepis art. 292 KC ma na celu zapobieganie temu, aby korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie służebności gruntowej nie prowadziło zbyt często do powstania służebności w tej drodze - co najważniejsze - w sposób nie dostrzeżony przez właściciela gruntu, z którego korzysta właściciel innej nieruchomości. Chodzi o to, aby właściciele sąsiednich nieruchomości nie przeszkadzali sobie w korzystaniu w jakimś zakresie ze swoich nieruchomości tylko z obawy, że może to grozić zasiedzeniem".

Na gruncie analizowanego stanu faktycznego nie budzi wątpliwości, iż nieruchomość należąca do wnioskodawców, przy ul. (...) w Ł., oznaczona jako działka gruntu nr (...), posiada dostęp do drogi publicznej od frontu budynku przez furtkę, ale brak jest możliwości wjazdu na jej teren w inny sposób, niż tylko od strony ulicy (...). Ze zgromadzonego materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie jednoznacznie wynika, że wnioskodawcy J. O. i T. O., a także poprzedni właściciele, przynajmniej od lat 70-tych XX w., przejeżdżali do ulicy (...) utwardzoną drogą, po działkach o numerach (...), wozem konnym, samochodami. Wnioskodawcy, a wcześniej ich poprzednicy, w szczególności posiadający klucze do bramy K. S., U. S., E. G., J. G., nie pytali nikogo o zgodę na przejazd po przedmiotowej drodze, nigdy nie było konfliktów związanych z tą drogą, nikt nie zabraniał przejazdu po tej drodze. Z drogi korzystano celem dowozu węgla i warzyw do nieruchomości przy ulicy (...) w Ł.. Brama wjazdowa oddziela nieruchomość drogową stanowiącą działki (...), od ulicy (...). Wymienione osoby dysponowały kluczami do przedmiotowej bramy, otwierając ją wedle swojej woli. W świetle powyższych ustaleń, należy stwierdzić, że utwardzenie drogi i wykonanie bramy wjazdowej można uznać za wybudowanie trwałego i widocznego urządzenia, które odpowiadało treści służebności pod względem gospodarczym, było też widoczne dla osób trzecich, w tym także dla właściciela działki, na której zostało zbudowane. W świetle zgromadzonych w sprawie dowodów przyjąć należy, iż wnioskodawcy i ich poprzednicy są/byli posiadaczami służebności.

Uznając więc, że w okresie wnioskowanym do zasiedzenia wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni korzystali z przedmiotowej drogi i byli posiadaczami służebności drogowej, to bieg terminu zasiedzenia służebności gruntowej rozpoczyna się od chwili, gdy posiadacz samoistny tej służebności gruntowej przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia (por. S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego, księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, WP W-wa 1996, str. 352, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21.04.1967 r., sygn. III CZP 12/67, OSNC 1967, nr 12, poz. 212).

Według tzw. tradycyjnego poglądu dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo.

W świetle tak rozumianej dobrej wiary wnioskodawcy i ich poprzednicy byli posiadaczami w złej wierze, gdyż w chwili uzyskania posiadania wiedzieli (przy dołożeniu należytej staranności mogli się dowiedzieć), iż nie przysługuje im służebność gruntowa do nieruchomości, przez którą przebiega droga dojazdowa, a którą dojeżdżali do swojej działki. Wnioskodawcy, aby nabyć przez zasiedzenie służebność gruntową, musieli więc wykazać, iż byli jej posiadaczami przez okres 30 lat.

Jak wynika z art. 176 § 1 k.c., jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Zgodnie zaś z § 2, przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza. Tym samym, do czasu posiadania wnioskodawców można więc doliczyć czas posiadania ich poprzedników, którzy korzystali z działek drogowych przynajmniej od lat 70-tych.

W świetle wyżej wskazanych okoliczności bez wątpienia wnioskodawcy oraz ich poprzednicy prawni faktycznie korzystali z gruntu przy ul. (...) w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność gruntowa. Jednakże zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił na wykazanie który/którzy z poprzednich właścicieli i do kiedy dokładnie korzystali we wcześniejszym okresie ze służebności drogowej biegnącej przez działki (...). Ustalono jedynie, bez żadnych wątpliwości, iż poprzednicy prawni wnioskodawców, wkrótce po nabyciu nieruchomości przy ulicy (...) rozpoczęli przejeżdżanie przez powyższe działki. Nie posiadali bowiem innego dostępu do ulicy (...), jak tylko poprzez tak wykonany dojazd. Jedyną datą pewną w niniejszej sprawie, dla stwierdzenia kto był posiadaczem służebności (posiadał klucze do bramy, korzystał drogi) po upływie terminu zasiedzenia, był dzień 22 stycznia 2015 roku, kiedy to wnioskodawcy J. O. i T. O., nabyli od J. G. nieruchomość lokalową i kiedy to otrzymali klucze do bramy przy ul. (...).

Uwzględniając powyższe Sąd postanowił jak w pkt 1 postanowienia.

Sąd nie orzekał w przedmiocie wniosku o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie, tj. o roszczeniu ewentualnym wnioskodawców, bowiem wniosek zgłoszony na pierwszym miejscu został uwzględniony w całości. W razie uwzględnienia żądania przedstawionego jako pierwsze, rozpoznanie żądania ewentualnego (złożonego tylko z ostrożności – jak podał pełnomocnik wnioskodawców) stało się więc bezprzedmiotowe.

Sąd orzekł, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Orzeczenie w tej części Sąd oparł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.