Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2018 r. w Szczecinie

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o odsetki

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 lutego 2017 r. sygn. akt VI U 219/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu A. B. od niewypłaconego w terminie świadczenia rentowego odsetki od 16 kwietnia 2013r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz ubezpieczonego kwotę 30 (trzydzieści złotych) tytułem zwrotu opłaty od apelacji.

SSO del. Gabriela Horodnicka SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 247/17

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. B. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 4 marca 2016 r., odmawiającej mu prawa do wypłaty odsetek od nieterminowo wypłaconego świadczenia rentowego, zasądzonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie VI U 351/13.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 2 lutego 2017 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony A. B., ur. (...),
z zawodu technik mechanik, dotychczas pracował jako kierowca, kierownik magazynu części zamiennych, telemonter; od 1990 r. nie pracuje. Pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od 11 września 1990 r. do 31 października 2002 r. Następnie decyzją z dnia 20 listopada 2002 r. nabył prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 listopada 2002 r. do 28 lutego 2013 r. Dnia 1 lutego 2013 r. wystąpił z wnioskiem o ustalenie dalszych uprawnień do renty. Orzeczeniem z dnia 15 marca 2013 r. Komisja Lekarska ZUS w Z. ustaliła, że badany nie jest osobą niezdolną do pracy. Decyzją z dnia 21 marca 2013 r. pozwany odmówił skarżącemu prawa do renty. Ubezpieczony odwołał się od tej decyzji. Na wniosek z dnia 30 września 2014 r., wobec orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 9 stycznia 2015 r. o trwałej, częściowej niezdolności do pracy od dnia 2 lipca 2014 r., ubezpieczony decyzją z dnia 20 stycznia 2015 r. nabył prawo do renty od dnia 1 września 2014 r. Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie VI U 351/13, w przedmiocie odwołania skarżącego od decyzji ZUS z dnia 21 marca 2013 r., Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim przywrócił A. B. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 marca 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r. Odpis prawomocnego wyroku wpłynął do organu rentowego w dniu 2 lutego 2016 r. Ubezpieczony w dniu 29 lutego 2016 r. wniósł o wypłatę odsetek od nieterminowo wypłaconego świadczenia rentowego. Decyzją z dnia 4 marca 2016 r. ZUS odmówił mu prawa do wypłaty odsetek. Ubezpieczony odwołał się od tej decyzji.

W dniu 2 lutego 2016 r. do organu rentowego wpłynął odpis prawomocnego wyroku w sprawie VI U 351/13. Decyzją z dnia 8 lutego 2016 r. pozwany wypłacił ubezpieczonemu należności za okres od 1 marca 2014 r. do 31 sierpnia 2014 r., wraz ze świadczeniem za marzec. Termin wypłaty świadczenia ustalono na 10. dzień każdego miesiąca. Organ rentowy wypłacając skarżącemu zaległe świadczenie rentowe, nie pozostawał w zwłoce.

W toku niniejszego postępowania Sąd orzekający dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: kardiologa K. P. i kardiologa G. K., na okoliczność ustalenia czy Komisja Lekarska ZUS, uznając w dniu 15 marca 2013 r., że ubezpieczony jest zdolny do pracy, dysponowała pełną dokumentacją świadczącą o dalszej niezdolności do pracy ubezpieczonego i jakie to były zaświadczenia lekarskie; czy w trakcie procesu zostały złożone nowe zaświadczenia lekarskie, które przesądziły o ocenie dalszej niezdolności do pracy ubezpieczonego (nowe okoliczności) i jakie to były dokumenty; czy Komisja Lekarska ZUS wydając orzeczenie w dniu 15 marca 2013 r. nie uwzględniła okoliczności świadczących o dalszej niezdolności do pracy skarżącego i jakie to były okoliczności.

Biegły lekarz sądowy kardiolog K. P. wskazał, że podczas badania, które przeprowadził na zlecenie Sądu w sprawie VI U 351/13 w dniu 17 grudnia 2014 r. ubezpieczony przedłożył nową dokumentację medyczną, którą nie dysponowała Komisja Lekarska ZUS. Były to: konsultacja kardiologiczna z dnia 22 maja 2014 r., karta informacyjna z oddziału kardiologii dnia 3 lipca 2014 r., karta informacyjna
z oddziału (...) z dnia 28 lipca 2014 r., wynik testu wysiłkowego EKG z dnia 16 października 2014 r. Dopiero ta dokumentacja jednoznacznie świadczyła o tym, że stan zdrowia wnioskodawcy uległ pogorszeniu w stosunku do stanu z 2010 r. W trakcie procesu w sprawie VI U 351/13 została przedłożona nowa dokumentacja medyczna: badanie echokardiograficzne z dnia 11 października 2013 r., badanie EKG z dnia 10 października 2015 r., konsultacje kardiologiczne, które powód odbył w latach 2007, 2011 i 2012, dokumentacja medyczna z 2014 r., którą powód przedłożył w dniu badania. Analiza porównawcza tej dokumentacji przesądziła o ocenie dalszej niezdolności wnioskodawcy do pracy zawodowej. Z dokumentacji tej wynikało, że stan zdrowia ubezpieczonego uległ pogorszeniu. Wynikało to z postępu miażdżycy tętnic wieńcowych, co z kolei prowadziło do utrzymywania się u wnioskodawcy objawów choroby niedokrwiennej serca istotnie limitującej jego wydolność fizyczną.

Biegły sądowy lekarz kardiolog G. K. podał, że bez wątpienia Komisja Lekarska ZUS, uznając w dniu 15 marca 2013 r., że ubezpieczony jest zdolny do pracy, nie dysponowała pełną dokumentacją medyczną. Ubezpieczony nie okazał dokumentacji z poradni kardiologicznej, a jedynie badanie specjalistyczne – badanie echo serca z dnia 1 czerwca 2011 r. W badaniu tym stwierdzono niewielkie poszerzenie jamy lewego przedsionka (LP = 4,4 cm), mięsień lewej komory o granicznej grubości, o dość dobrej globalnej kurczliwości, z dyskinezą segmentu podstawowego ściany dolnej i przegrody z hypokinezą segmentu podstawowego ściany dolnej z hypokinezą segmentu środkowego ściany tylnej i bocznej; EF = 45-50 %, zaburzona relaksacja. W czasie procesu w toku sprawy VI U 351/13 zostały złożone nowe zaświadczenia lekarskie, które przesądziły o ocenie dalszej niezdolności skarżącego do pracy. Komisja Lekarska ZUS, wydając orzeczenie z dnia 13 marca 2013 r., nie uwzględniła okoliczności świadczących o dalszej niezdolności do pracy wnioskodawcy, bowiem nie posiadała ani dokumentacji medycznej, ani danych z wywiadu świadczących o niestabilności choroby wieńcowej (dolegliwości zgłaszane przez ubezpieczonego były niecharakterystyczne dla choroby wieńcowej). Komisja Lekarska ZUS posiłkowała się również zaświadczeniem o stanie zdrowia z dnia 30 stycznia 2013 r., w którym lekarz rodzinny rozpoznanie choroby wieńcowej umieścił dopiero na szóstym miejscu rozpoznanych chorób, nie pisząc nic o ewentualnych bólach dławicowych, a kardiolog napisał: „pacjent z hipercholesterolemią, hyperurikemią, nadciśnieniem tętniczym, po przebytym zawale ściany dolnej serca, wydolny krążeniowo i oddechowo.” Posiadając takie informacje, Komisja Lekarska ZUS nie mogła wydać innego orzeczenia niż te, które wydała w dniu 15 marca 2013 r. Gdyby Komisja Lekarska ZUS w dniu orzekania posiadała dokumentację, którą dysponowali biegli sądowi, to zapewne wydałaby opinię taką samą jak i biegli.

Ubezpieczonemu A. B. nie przysługuje prawo do odsetek ustawowych od niewypłaconego w terminie świadczenia rentowego.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne oraz treść art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 963, zwana dalej ustawą systemową) Sąd I instancji uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu, postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie wykazało ponad wszelką wątpliwość, że organ rentowy nie popełnił błędu będącego przyczyną wydania decyzji ustalającej brak podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Odmienna niż biegłych sądowych
w sprawie VI U 351/13 ocena stanu zdrowia i zdolności do pracy ubezpieczonego
w związku z chorobą i nieuznanie jej przez członków Komisji Lekarskiej ZUS za przyczynę niezdolności do pracy jest dopuszczalną i usprawiedliwioną posiadaną dokumentacją medyczną interpretacją członków Komisji Lekarskiej ZUS, co wynika
z opinii biegłych w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy, po przeanalizowaniu opinii biegłych i zawartej w niej argumentacji, w pełni podzielił stanowisko biegłych, którzy w sposób jasny i nie budzący żadnych wątpliwości przedstawili powody swoich twierdzeń. Opinia biegłych podlega swobodnej ocenie dowodów, przy ocenie której sąd zobligowany jest stosować kryteria szczególne, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania wyrażonego w niej stanowiska. W taki też sposób Sąd orzekający ocenił przedłożone do sprawy opinie, uważając je za w pełni wiarygodne.

W ocenie Sądu I instancji zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, iż pozwany organ rentowy nie dopuścił się błędu polegającego na dokonaniu przez członków Komisji lekarskiej ZUS nieprawidłowej oceny stanu zdrowia skarżącego i jego zdolności do pracy. Opinie biegłych wydane w niniejszej sprawie Sąd ocenił jako dowody wartościowe, stanowiące podstawę ustaleń faktycznych. Opinie te stanowią miarodajne źródło wiadomości specjalnych w procesie. Nie ujawniły się żadne okoliczności w sprawie, które podważałyby rzetelność sporządzonych opinii przez biegłych. Argumentacje biegłych są w ocenie Sądu przekonujące. Opinie są również obiektywne, albowiem biegli nie mieli żadnego interesu w tym, by poczynić ustalenia odmiennie od faktycznych.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada kontradyktoryjności, i tak, zgodnie z art. 6 k.c., obowiązek dowodzenia powoływanych przez stronę okoliczności koresponduje z wyrażoną w art. 232 k.p.c. zasadą inicjatywy procesowej stron. Ubezpieczony z tego obowiązku się nie wywiązał. Biegli sądowi w sposób jednoznaczny wskazali na brak jakiegokolwiek błędu Komisji Lekarskiej ZUS. Skoro organ rentowy w dacie wydawania decyzji nie miał możliwości ustalenia w sposób prawidłowy stanu faktycznego na podstawie dowodów, którymi wówczas dysponował, to ubezpieczonemu nienależne są odsetki.

Sąd orzekający wskazał, że zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887), ust. 1: organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120; ust. 1a: w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Przepis ten współgra z art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, zgodnie z którym wypłata odsetek ustawowych nie dotyczy przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłacie świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Poza sporem jest, iż odpis prawomocnego wyroku z dnia 21 grudnia 2015 r.
w sprawie VI U 351/13 wpłynął do organu rentowego w dniu 2 lutego 2016 r. Bezspornym jest również, iż termin płatności świadczenia przysługującego ubezpieczonemu to 10. dzień każdego miesiąca. Termin, którego przekroczenie rodziłoby obowiązek wypłaty odsetek przez pozwanego, to dzień 10 marca 2015 r. Jednakże decyzją z dnia 8 lutego 2016 r. organ rentowy wypłacił skarżącemu należności za okres od 1 marca 2014 r. do 31 sierpnia 2014 r., wraz ze świadczeniem za marzec, a zatem brak było podstaw do uznania roszczenia odsetkowego.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się ubezpieczony, który w wywiedzionej apelacji zarzucił wyrokowi:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wydane
w sprawie orzeczenie, tj. art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, która w niniejszej sprawie miała charakter dowolnej, a także sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegające na wyprowadzeniu, z ustalonego przy pomocy opinii biegłych lekarzy sądowych, stanu faktycznego, wniosku o braku podstaw do zasądzenia żądanych przez ubezpieczonego odsetek, gdyż z opinii biegłych wynika, że pozwany organ rentowy nie dopuścił się błędu polegającego na dokonaniu przez członków Komisji Lekarskiej ZUS nieprawidłowej oceny stanu zdrowia skarżącego i jego zdolności do pracy,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polegające na uznaniu, że świadczenia zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 grudnia 2015 r., sygn. akt VI U 351/13 o przywróceniu ubezpieczonemu renty od dnia 1 marca 2013 r. do dnia 31 sierpnia 2014 r., wypłacone w dniu 8 lutego 2016 r., zostały ubezpieczonemu wypłacone w terminie, co nie powodowało obowiązku wypłaty odsetek.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o:

1) uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu I instancji oraz zaskarżonej decyzji
i przyznanie prawa do odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w wypłacie renty należnej za okres od 1 marca 2013 r. do dnia 31 sierpnia 2014 r. w kwocie 4.456,91 zł,

2) ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji,

3) zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów postępowania w II instancji.

Organ rentowy nie ustosunkował się do treści apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonego zasługiwała na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie okolicznością sporną pozostawało ustalenie, czy odmowa przyznania ubezpieczonemu A. B. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nastąpiła wskutek błędu organu rentowego, który, zgodnie
z obowiązującymi przepisami, rodzi po stronie tego organu obowiązek zapłaty odsetek ustawowych od niewypłaconego w terminie świadczenia.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1778), jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Przesłanką powstania po stronie organu rentowego obowiązku wypłaty odsetek jest zatem opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego lub wypłaty tego świadczenia, i to opóźnienie, które nastąpiło z przyczyn leżących po stronie organu rentowego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że zawarte w art. 85 ust. 1 ustawy określenie: „nie ustalił prawa do świadczenia” oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2001 r, II UKN 402/00, OSNAPiUS 2002/20/501). W tym ostatnim wypadku chodzi o sytuacje, w których organ rentowy, odmawiając przyznania świadczenia, naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego, przy czym dla powstania obowiązku wypłaty odsetek konieczne jest stwierdzenie naruszenia prawa przez organ rentowy prawomocnym wyrokiem sądu, zmieniającym decyzję organu rentowego i przyznającym prawo do tego świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponosi więc odpowiedzialność za opóźnienie, jeżeli w postępowaniu odwoławczym sąd stwierdzi, że w dacie wydania decyzji odmownej organ rentowy winien był ustalić prawo do wnioskowanego świadczenia, bowiem przedstawione przez ubezpieczonego dowody były wystarczające do stwierdzenia istnienia przesłanek warunkujących przyznanie takiego prawa.

W tym zakresie nie może budzić wątpliwości, że odpowiedzialność organu rentowego występuje w przypadku popełnienia błędu orzeczniczego przez gremia lekarskie, za które Zakład odpowiada w postępowaniu przedsądowym, w szczególności zaś w sytuacji, gdy już na tym etapie postępowania została zgromadzona cała dokumentacja lekarska ubezpieczonego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2012 r., III UK 110/11, LEX nr 1227452, czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 kwietnia 2016 r., III AUa 1164/15, LEX nr 20 (...)). Nieprawidłowe działanie lekarza orzecznika, jak i komisji lekarskiej, wyrażające się w nietrafnym orzeczeniu o zdolności do pracy jest okolicznością, za którą ZUS ponosi odpowiedzialność skutkującą koniecznością wypłaty odsetek, skoro jedynie z tej przyczyny doszło do opóźnienia w przyznaniu świadczenia w należnej ubezpieczonemu wysokości.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie nastąpiła zwłoka organu rentowego w przyznaniu ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 1 marca 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r. Orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 15 marca 2013 r. okazało się błędne, co potwierdzone zostało jednoznacznie w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Gorzowie Wielkopolskim pod sygn. VI U 351/13. Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2015 r. Sąd ten przywrócił bowiem A. B. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 marca 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r. Organ rentowy błędnie ocenił stan zdrowia badanego i kwestię jego zdolności do pracy, co potwierdzili orzekający w tej sprawie biegli sądowi. Decyzja organu rentowego z dnia 21 marca 2013 r., odmawiająca ubezpieczonemu A. B. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres, była zatem nieprawidłowa.

Zważyć należy, iż w opinii z dnia 15 czerwca 2016 r., sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania, biegły kardiolog K. P. stwierdził, że Komisja Lekarska ZUS w 2013 r. nie zweryfikowała zgłaszanych przez ubezpieczonego dolegliwości dławicowych, a przede wszystkim nie oceniła stopnia nasilenia objawów choroby wieńcowej. Z orzeczenia komisji nie wynikało bowiem w jakim nasileniu występują u powoda objawy choroby wieńcowej. Komisja nie wskazała też na czym konkretnie miałaby polegać poprawa stanu zdrowia ubezpieczonego (k. 32 akt sprawy). Z powyższego wynika zatem, wbrew treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku, że postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd Okręgowy nie wykazało ponad wszelką wątpliwość, że organ rentowy nie popełnił błędu będącego przyczyną wydania decyzji ustalającej brak podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, która to okoliczność wynika wprost z opinii biegłego K. P..

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że każdy lekarz orzecznik, jak i Komisja Lekarska ZUS dysponują bardzo szerokim wachlarzem narzędzi dających im możliwość prawidłowego ustalenia, czy i w jakim stopniu, a także w związku z jakim schorzeniem ubezpieczony stał się osobą niezdolną do pracy. Uprawnienia organu rentowego w tym zakresie reguluje w szczególności rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. Nr 273, poz. 2711). Z treści § 3 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że oddział Zakładu w wyznaczonym terminie kieruje osobę, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie, na badania przeprowadzane przez lekarza orzecznika, lekarza konsultanta, psychologa, na badania dodatkowe lub na obserwację szpitalną. Z kolei zgodnie z treścią § 4 ust. 3, lekarz orzecznik ZUS może, przed wydaniem orzeczenia, uzupełnić dokumentację dołączoną do wniosku, w szczególności o opinie lekarza konsultanta lub psychologa albo o wyniki badań dodatkowych lub obserwacji szpitalnej.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że przyczyną, dla której ubezpieczony A. B. uzyskał prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie prawomocnego wyroku sądowego był fakt, iż organ rentowy nie przeprowadził wystarczająco wnikliwego postępowania dowodowego. Mając na uwadze kardiologiczny charakter schorzeń rozpoznanych u ubezpieczonego oraz fakt zgłaszania przez niego w toku postępowania przed organem rentowym dolegliwości dławicowych, właściwym winno być w tej sytuacji skierowanie ubezpieczonego na właściwy oddział szpitalny celem wykonania szczegółowych badań stanu jego zdrowia. W niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaniechał przeprowadzenia tego rodzaju dodatkowych czynności w ramach przysługujących mu na mocy wskazanego wyżej rozporządzenia uprawnień. Organ rentowy pominął ponadto takie okoliczności jak m.in. brak poprawy stanu zdrowia ubezpieczonego oraz długoletnie (1990-2013) pobieranie przez niego świadczeń rentowych – początkowo renty z tytułu całkowitej, a w późniejszym okresie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że opóźnienie w przyznaniu
i wypłaceniu ubezpieczonemu renty z tytułu niezdolności do pracy jest następstwem okoliczności, za które Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponosi odpowiedzialność. Organ rentowy miał możliwość wydania prawidłowej decyzji, po uprzednim przeprowadzeniu odpowiednich dodatkowych czynności wyjaśniających. W konsekwencji stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie nie znajduje zastosowania art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383; dalej jako „ustawa rentowa”), zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Nie można zatem zgodzić się z argumentacją zaprezentowaną w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku, iż ostatnia okoliczność w sprawie została wyjaśniona wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 21 grudnia 2015 r., sygn. alt VI U 351/13.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w przedmiotowej sprawie uznać należało, że początkową datą naliczania odsetek winien być następny dzień przypadający po upływie trzydziestu dni od wydania przez Komisję Lekarską ZUS orzeczenia z dnia 15 marca 2013 r., tj. dzień 16 kwietnia 2013 r. Zgodnie bowiem z treścią § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 12, poz. 104), okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczyć należy od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji (tak też wprost w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III UK 37/07 OSNP 2008/21-22/326). Tym samym stwierdzić należy, że w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy, dniem początkowym naliczania odsetek był dzień przypadający po upływie trzydziestodniowego terminu (art. 118 ust. 1 ustawy rentowej) od dnia wydania orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS, tj. 16 kwietnia 2013 r.

Reasumując, w świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że opóźnienie
w przyznaniu i wypłaceniu ubezpieczonemu renty z tytułu niezdolności do pracy jest następstwem okoliczności, za które Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponosi odpowiedzialność. Organ rentowy miał możliwość wydania prawidłowej decyzji, albowiem mógł z łatwością uzyskać dowody przemawiające za przyznaniem ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu A. B. od niewypłaconego w terminie świadczenia rentowego odsetki od 16 kwietnia 2013 r.

O zwrocie opłaty od apelacji orzeczono na podstawie art. 98 ust. 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 36 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 300).

SSO del. Gabriela Horodnicka SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka

- Stelmaszczuk