Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 stycznia 2018 r. w Warszawie

sprawy A. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania A. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 sierpnia 2017 r. znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala wartość kapitału początkowego odwołującego się na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 85 050, 46 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy pięćdziesiąt złotych 46/100) przyjmując, że podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 1 506, 58zł (tysiąc pięćset sześć złotych 58/100), a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 123,40%, do ustalenia wartości kapitału początkowego uwzględnia okres studiów doktoranckich, tj. od 1 października 1980 r. do 30 września 1983 r. jako okres nieskładkowy.

Sygn. akt: VII U 1587/17

UZASADNIENIE

W dniu 27 października 2017r. ubezpieczony A. Ś. złożył odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 23 sierpnia 2017r., znak: (...), wnosząc o jej zmianę poprzez zaliczenie do wartości kapitału początkowego okresu od dnia 1 października 1980r. do dnia 30 września 1983r., tj. okresu odbywania stacjonarnych studiów doktoranckich na wydziale Zarządzania, Uniwersytetu (...). Odwołujący podniósł, że dostarczył do organu rentowego odpowiednie zaświadczenie, potwierdzające odbycie studiów doktoranckich. Ponadto wskazał, że na czas odbywania ww. nauki, zakład pracy – Ośrodek (...), udzielił mu urlopu bezpłatnego, więc w tym okresie z zakładu pracy nie pobierał wynagrodzenia, a także okres ten nie liczył się do okresów składkowych ( odwołanie, k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 24 listopada 2017r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. wskazując, że zaskarżona decyzja jest prawnie oraz faktycznie uzasadniona. Uzasadniając swe stanowisko, organ rentowy wskazał, że do ustalenia wartości kapitału początkowego ubezpieczonego nie przyjęto m.in. okresu od dnia 1 października 1980r. do dnia 30 września 1983r., tj. okresu studiów doktoranckich bowiem przedstawione zaświadczenie nie zawiera informacji o dacie złożenia egzaminu doktoranckiego i obronie rozprawy doktorskiej. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. 1989-1998r. Natomiast wskaźnik wysokości podstawy kapitału początkowego wyniósł 123,40%. Natomiast na podstawie załączonych do wniosku dokumentów oddział uznał, że w okresie od 1 października 1974r. do 31 grudnia 1998r. odwołujący udowodnił 8 lat, 1 miesiąc i 1 dzień okresów składkowych oraz 4 lata, 7 miesięcy i 13 dni okresów nieskładkowych ( odpowiedź na odwołanie, k.3a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. Ś. w okresie od dnia 1 października 1980r. do dnia 30 września 1983r. był uczestnikiem stacjonarnych studiów doktoranckich. Doktorat był kontynuacją pracy magisterskiej pt. „automatyzm kredytowy”. Badania doktorskie ubezpieczony przeprowadzał m.in. w Ministerstwie Finansów.. Odwołujący zdał wszystkie egzaminy przed obroną pracy doktorskiej (dowód okazywany na rozprawie indeks). Na czas odbywania studiów doktorskich, A. Ś. korzystał z bezpłatnego urlopu udzielonego mu przez Ośrodek (...). Odwołujący się miał otwarty przewód doktorski, ale ostatecznie nie ukończył i nie złożył rozprawy doktorskiej. Bezpośrednio po zakończeniu studiów doktoranckich odwołujący powrócił do pracy do zakładu pracy ( zaświadczenie o stanie odbytów studiów wyższych a.r., zaświadczenie o odbyciu studiów doktoranckich a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu a.r., zeznania ubezpieczonego A. Ś., k.22-23 a.s.).

W dniu 20 lutego 2008r., ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wniosek o ustalenie kapitału początkowego, do którego załączył informację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek wraz z załącznikami k. 1-25 a.r.).

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2017r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. ustalił w stosunku do ubezpieczonego A. Ś. kapitał początkowy na dzień 01 stycznia 1999r., przyjmując jako podstawę wymiaru kapitału początkowego, okresy składkowe na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 01 stycznia 1989 r. do dnia 31 grudnia 1998r. Wskaźnik wysokości podstawy kapitału początkowego wyniósł 123,40%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego została ustalona w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, wynoszącego 123,40% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tak ustalona wartość kapitału początkowego na dzień 01 stycznia 1999 r. wyniosła 78 479,50 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresów od dnia 21 lipca 1980r. do dnia 26 lipca 1980r., od dnia 11 sierpnia 1980r. do dnia 30 września 1980r., od dnia 24 kwietnia 1994r. do 26 kwietnia 1994r., gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym, a także okresu od dnia 1 października 1980r. do dnia 30 września 1983r. , gdyż nie został wystarczająco udowodniony – brak daty rozprawy doktorskiej (decyzja o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 23 sierpnia 2017r. k. 129-131 a.r.).

Od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego z dnia 23 sierpnia 2017r., znak: (...), A. Ś. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie.

W piśmie procesowym z dnia 29 grudnia 2017r. organ rentowy poinformował, że hipotetyczna wartość kapitału początkowego ubezpieczonego po uwzględnieniu do stażu pracy odwołującego jako okresu składkowego, okresu studiów doktoranckich od dnia 1 października 1980r. do dnia 30 września 1983r. wynosi 94 618,48 zł. Jednocześnie organ rentowy zaznaczył, że zgodnie z treścią art. 7 pkt. 9a ustawy o emeryturach i rentach z FUS okres studiów doktoranckim jest okresem nieskładkowym ( pismo procesowe, k.14 a.s.).

Na rozprawie w dniu 15 stycznia 2018r. A. Ś. podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uwzględnienie okresu studiów doktoranckich do okresów nieskładkowych ( protokół z rozprawy, k.22-23 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodu z przesłuchania A. Ś., a także dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych odwołującego, w tym przede wszystkim na podstawie przedłożonego przez ubezpieczonego zaświadczenia o odbyciu studiów doktoranckich z dnia 28 grudnia 2006r. Zdaniem Sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 23 sierpnia 2017r., znak: (...) zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 174 ust.1 i ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz.1383) kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

W myśl ust. 6 na wniosek ubezpieczonego, podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Z kolei zgodnie z ust. 2a, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Z powyższych uregulowań prawnych i ukształtowanego na ich tle orzecznictwa sądowego wynika jednoznacznie, że do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego można uwzględnić wyłącznie te składniki wynagrodzenia, które stanowiły podstawę wymiaru składek w okresie wskazanym do ustalenia tej podstawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 lutego 2014 r. III AUa 817/13 ). Wysokość kapitału początkowego ustalić można wyłącznie o wynagrodzenie wykazane, to jest udowodnione, pewne, precyzyjne, a nie jedynie uprawdopodobnione (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 lutego 2016 r. III AUa 1327/15 ).

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół wykładni art. 7 ust. 9a ustawy

z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem odwołującego, jedynym wymogiem zaliczenia okresu studiów doktoranckich jako nieskładkowego okresu zaliczanego do stażu pracy jest odbycie tych studiów oraz udokumentowanie ich wymiaru. Z kolei zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego do zakwalifikowania powyższego okresu jako okresu nieskładkowego konieczne jest dodatkowo ukończenie odbywanych studiów doktoranckich, co wynika wprost ze stosowanego per analogiam art. 7 ust. 9 powołanej ustawy.

W toku postępowania odwołujący przedstawił zaświadczenie Uniwersytetu (...) z dnia 28 grudnia 2006 roku, potwierdzające, iż w spornym okresie odbywał studia doktoranckie na Wydziale Zarządzania powyższej uczelni.

To niekwestionowane przez organ co do jego prawdziwości zaświadczenie nie zawierało informacji odnośnie daty złożenia egzaminu doktoranckiego oraz daty obrony rozprawy doktorskiej. Na tej podstawie organ rentowy uznał, iż okres składkowy nie podlega zaliczeniu wobec nie wykazania przez odwołującego faktu zakończenia studiów doktoranckich.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, między innymi, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 tej ustawy. W myśl powołanego przez organ rentowy art. 7 ust. 9 przez okres nieskładkowy należy rozumieć okres nauki w szkole wyższej, pod warunkiem ukończenia tej nauki. Warunek ten nie występuje natomiast w sytuacji regulowanej przez art. 7 ust. 9a. i w tym zakresie przepis ten, na co słusznie wskazuje odwołujący, kontrastuje z art. 7 ust. 9. Zgodnie bowiem z ust. 9a, przez okres nieskładkowy rozumieć należy okres studiów doktoranckich i aspirantury naukowej, niezależnie od zakończenia nauki. Nie sposób podzielić opinii organu rentowego o dopuszczalności analogicznego stosowania art. 7 ust. 9 ustawy do przedmiotowej sytuacji. Za Sądem Najwyższym oraz doktryną wskazać bowiem należy, iż stosowanie przepisów w drodze analogii może mieć miejsce wyłącznie w przypadku stwierdzenia występowania luki prawnej (zob. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2009 r. III CZP 41/09). Przepis art. 7 ust. 9 oraz art. 7 ust. 9a ustawy emerytalnej zawierają odmienne regulacje dotyczące podobnych, aczkolwiek nie identycznych kwestii. Nie mamy tu do czynienia z brakiem przepisów, a z różnymi przepisami odnoszącymi się do różnych stanów faktycznych. Ustawodawca w sposób wyraźny dokonał, pod kątem kwalifikacji okresów jako nieskładkowych, zróżnicowania sytuacji osób odbywających naukę w szkole wyższej na jednym kierunku (ust. 9), osób odbywających studia doktoranckie i aspirantury naukowej (ust. 9a) oraz osób odbywających asystenckie studia przygotowawcze (9b). Przyjąć więc należy, iż powyższe zróżnicowanie jest celowe, a zatem nie może być mowy o luce, która umożliwiałaby zastosowanie wspomnianej metody wykładni. Wbrew więc stanowisku organu rentowego niewykazanie przez odwołującego okoliczności złożenia egzaminu doktoranckiego oraz obrony rozprawy doktorskiej jest na tle wykładni literalnej art. 7 ust. 9a bez znaczenia. Sam bowiem fakt odbywania studiów doktoranckich (co zostało potwierdzone zaświadczeniem z dnia 28 grudnia 2006r. wydanym przez Uniwersytet (...) jest wystarczający dla zaliczenia okresu tych studiów jako nieskładkowego stażu pracy, stanowiącego podstawę dla ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Powyższy pogląd dotyczący zaliczania okresu studiów doktoranckich do okresu nieskładkowego znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 czerwca 2016 r. (III AUa 140/16) stwierdził, że warunkiem uwzględnienia okresu studiów doktoranckich przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury lub renty albo kapitału początkowego jako okresów składkowych jest przedłożenie przez ubezpieczonego ubiegającego się o dane świadczenie dokumentu potwierdzającego opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez jednostkę prowadzącą studia. W przypadku braku możliwości potwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne z powodu braku dokumentacji płacowej z okresu, w którym odbywały się studia, wówczas okres ten nie zostanie zaliczony jako nieskładkowy. Z kolei Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 czerwca 2007 r. (III AUa 1196/06) wskazał wprost, że „do zaliczenia okresu studiów doktoranckich do okresów nieskładkowych nie jest wymagane, aby zostały one zakończone obroną pracy doktorskiej”.

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Z uwagi na powyższe okoliczności Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił wartość kapitału początkowego odwołującego się na dzień 01 stycznia 1999r. w kwocie 85 050,46 zł przyjmując, że podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 1.506,58 zł, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 123,40% i do ustalenia wartości kapitału początkowego uwzględnił okres studiów doktoranckich, tj. od dnia 1 października 1980r. do 30 września 1983r. jako okres nieskładkowy.

Należało zatem przyjąć następujące obliczenie wartości kapitału początkowego:

jako sumy okresów nieskładkowych (4 lat, 7 miesięcy oraz 13 dni) tj. 55 miesięcy z decyzji ZUS plus 36 miesięcy (3 lat studiów doktoranckich) jako okresu nieskładkowego tj. 91 miesięcy razy (iloczyn) 0,7% podzielić przez 12 razy 1.506,58 złotych (podstawa wymiaru) tj. razem 79,80;

plus przy uwzględnieniu współczynnika proporcjonalnego z decyzji ZUS 293,01 złotych razy 57,61% równa się 168,80 złotych

plus 158,34 złotych z decyzji ZUS (97 miesięcy składkowych razy 1,3 %) podzielić przez 12 razy 1506,58 podstawy wymiaru równa się 158,34 złotych;

tak więc:

suma z decyzji ZUS 168,80 złotych plus z decyzji ZUS 158,34 złotych plus 79,80 złotych (nowe wyliczenie) dawało razem kwotę 406,94 złotych razy 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) równa się 85,050,46 złotych (słownie: osiemdziesiąt pięć tysięcy pięćdziesiąt złotych i 46/100).

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił wartość kapitału początkowego odwołującego się na dzień 01 stycznia 1999r. w kwocie 85 050,46 zł , uznając zgodnie z linią orzeczniczą min. sądów apelacyjnych w Katowicach i Gdańsku, iż „do zaliczenia okresu studiów doktoranckich do okresów nieskładkowych nie jest wymagane, aby zostały one zakończone obroną pracy doktorskiej”.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)

30/01/2018 r.