Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy wS. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Deniziuk

Sędziowie SO: Elżbieta Jaroszewicz, Mariola Watemborska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Zadrożna

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2018 r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. L.

przeciwko D. O.

o eksmisję

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego
w L. z dnia 25 października 2017r., sygn. akt I C 872/16

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powódki Gminy M. L. na rzecz pozwanej D. O. kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 644/17

UZASADNIENIE

Powódka Gmina M. L. wystąpiła do Sądu Rejonowego w L. z żądaniem eksmisji pozwanej D. O. z lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ulicy (...) (...). W uzasadnieniu wskazała, iż łącząca strony umowa najmu została skutecznie wypowiedziana z uwagi na fakt, że pozwana pomimo wezwania nie uregulowała zadłużenia związanego z kosztami utrzymania lokalu.

Pozwana – D. O. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że nie otrzymała pisma o zamiarze wypowiedzenia umowy oraz wypowiedzenia.

Z ustaleń Sądu Rejonowego w L. wynika, że pozwana od 20 lutego 1991 r. jest najemcą lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...). Pismem z dnia 14 października 2015 r. powódka zawiadomiła pozwaną o zamiarze wypowiedzenia jej umowy najmu z uwagi na istniejące zadłużenie, wyznaczając jednocześnie dodatkowy miesięczny termin do spłaty zadłużenia. Termin ten upływał w dniu 30 listopada 2015 r. Jak wynika ze zwrotnego poświadczenia odbioru wezwanie zostało doręczone U. O..

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika, że kolejnym pismem z dnia 9 grudnia 2015 r. powódka zawiadomiła pozwaną o wypowiedzeniu umowy najmu z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynął z dniem 31 stycznia 2016 r. Także i to pismo zostało doręczone i odebrane przez U. O..

Ustalił również Sąd Rejonowy, że pismem z dnia 3 lutego 2016 r. pozwana zwróciła się z prośbą o przywrócenie tytułu prawnego do lokalu nie uzyskując jednakże pozytywnej akceptacji. Przesłuchana w sprawie w charakterze świadka synowa pozwanej potwierdziła, że pomimo zamieszkiwania pod innym adresem korespondencja kierowana do pozwanej doręczana była jej. Z uwagi na stan zdrowia nie była w stanie potwierdzić, że przekazała ją pozwanej podnosząc jednakże, że nie dysponowała pisemnym pełnomocnictwem do odbioru korespondencji.

Świadek J. O. również potwierdził fakt, że pomimo braku upoważnienia listonosz korespondencję kierowaną do pozwanej doręczał pod inny adres. Okoliczność ta została potwierdzona przez listonosza - J. K. – który zeznał, że faktycznie korespondencję kierowaną do pozwanej doręczał jej synowi i synowej za ich zgodą i wiedzą potwierdzając jednakże, że parokrotnie dochodziło do odmowy odbioru korespondencji.

W oparciu o treść zeznań pozwanej Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana wielokrotnie czasowo przebywała poza stałym miejscem zamieszkania z uwagi na podjęcie pracy poza granicami kraju. Sąd ustalił ponadto, że pismo o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu oraz decyzja o wypowiedzeniu nie została przekazana pozwanej, a o wypowiedzeniu umowy najmu pozwana uzyskała wiedzę przypadkowo w trakcie negocjacji dotyczących wykupienia lokalu mieszkalnego.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 25 października 2017r. oddalił powództwo, zasądzając od powódki na rzecz pozwanej kwotę 497 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Uznał bowiem Sąd I instancji, że zebrany w sprawie materiał dowodowy - wbrew twierdzeniom powoda - nie daje podstaw do ustalenia, że zarówno uprzedzenie jak i sama decyzja o wypowiedzeniu umowy najmu została skutecznie doręczona pozwanej. Wobec powyższego, zdaniem Sądu nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy najmu, co w konsekwencji czyniło powództwo bezzasadnym.

Wskazał Sąd Rejonowy, iż procedurę związaną z dokonywaniem wypowiedzenia umowy najmu reguluje art. 11 ust. 1 u. ochr. pr. lok. ustawy z dnia 21.06.2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733 z późn. zm.). W myśl przepisów w/w ustawy wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz winno ono określać przyczynę wypowiedzenia przy czym rygor nieważności został zastrzeżony jedynie dla formy wypowiedzenia, natomiast niezamieszczenie przyczyny wypowiedzenia oznacza, że wypowiedzenie nie istnieje. Wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz określać przyczynę wypowiedzenia (art. 11 ust. 1 u. ochr. lok.) Ustawa uzależnia skuteczność wypowiedzenia stosunku prawnego z przyczyn wymienionych w art. 11 ust. 2 pkt 1 od uprzedniego upomnienia lokatora przez właściciela. Upomnienie w formie pisemnej pod rygorem nieważności musi być złożone lokatorowi w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.). Dopiero po upływie czasu koniecznego na dojście upomnienia do lokatora i dostosowanie jego zachowania do stanu zgodnego z treścią upomnienia właściciel może dokonać skutecznego wypowiedzenia.

W przedmiotowej sprawie jako przyczynę wypowiedzenia, powódka wskazała istniejące zaległości w zapłacie czynszu. W takiej sytuacji, w ocenie Sądu I instancji, zbędnym stał się podnoszony w toku postępowania zarzut, że pozwana wyprowadziła się z lokalu albowiem w wypowiedzeniu argument powyższy nie był eksponowany.

Z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego nie zgodziła się powodowa Gmina wnosząc apelację, w której zarzuciła wyrokowi naruszenie:

1.  art. 61 § 1 kc w zw. z art. 233 § 1 kpc poprzez uznanie, iż oświadczenie powódki złożone pozwanej o uprzedzeniu o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) (...) w L. oraz oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu nie dotarły do pozwanej w taki sposób, aby mogła ona zapoznać się z ich treścią, a w konsekwencji uznanie, iż nie zostały one skutecznie złożone powódce;

2.  art. 233 § 1 kpc polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów skutkujące dokonaniem błędnych ustaleń faktycznych, pozostających w sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym, a także z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania poprzez uznanie za wiarygodne zeznania świadków J. O., U. O. oraz pozwanej D. O., w zakresie twierdzenia, iż pozwana nie udzieliła zgody synowi i synowej do odbioru korespondencji do niej kierowanej;

3.  art. 259 § 1 kpc poprzez przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka U. O., podczas gdy świadek ten ze względu na swoją chorobę nie jest zdolny do spostrzegania oraz komunikowania swych spostrzeżeń;

4.  art. 328 § 2 kpc poprzez brak odniesienia się Sądu w uzasadnieniu wyroku do wszystkich dowodów w sprawie, w szczególności takich dokumentów jak kartoteka finansowa i pismo pozwanej z 3.02.2016 r., brak wyjaśnienia z jakich przyczyn Sąd uznał, iż zarówno oświadczenie o uprzedzeniu o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu, jak i oświadczenie o wypowiedzeniu umowy nie dotarło do pozwanej i nie zapoznała się ona z treścią tych oświadczeń, skoro tym twierdzeniom przeczą ww dokumenty, a także poprzez brak wskazania i wyjaśnienia sprzeczności pomiędzy zeznaniami świadków, a szczególności pomiędzy zeznaniami świadka J. P. a zeznaniami U. O. J. O. oraz brak wyjaśnienia wewnętrznych sprzeczności w zeznaniach tych świadków. Naruszenie to co najmniej utrudnia ocenę motywów wyroku, a w konsekwencji prawidłowości orzeczenia;

5.  art. 11 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21.06.2001 o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (tj. Dz.U. z 2016 r. poz.1610) poprzez przyjęcie, iż nie doszło do skutecznego wypowiedzenia pozwanej umowy najmu lokalu;

6.  art. 222 § 1 kc poprzez niezastosowanie w niniejszej sprawie.

Podnosząc powyższe zarzuty apelująca wniosło o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez nakazanie pozwanej opróżnienia i wydania powodowi lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...) (...)

ewentualnie o

- uchylenie zaskarżonego wyroku we wskazanej wyżej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

- zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za I i II instancję.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz od powoda zwrotu koszów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jako bezzasadna nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że mając na uwadze treść art. 382 kpc, sąd apelacyjny ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.04.1998r., II CKN 704/97, OSNC 1998 nr 12, poz. 214). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem procesu przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego, stanowiące podstawę wydania zaskarżonego wyroku, były prawidłowe. Sąd I instancji właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy, kierując się przy tym zasadami logicznego rozumowania. Dokonał także prawidłowej oceny merytorycznej zgłoszonego przez powódkę roszczenia. W konsekwencji, zarzuty podniesione w treści apelacji, w ocenie Sądu II instancji, stanowiły jedynie gołosłowną polemikę z prawidłowymi ustaleniami i stanowiskiem Sądu Rejonowego.

Zważyć należy, że powódka oparła apelację m.in. na zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., poprzez niewłaściwe uznanie, że oświadczenie powódki złożone pozwanej o zamiarze wypowiedzenia umowy oraz oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu dotarły do pozwanej w taki sposób, że mogła się z nimi zapoznać. Naruszenie przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. miało w ocenie apelującej polegać również na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów dokonaniem błędnych ustaleń faktycznych, pozostających w sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym, a także z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania poprzez uznanie za wiarygodne zeznania świadków J. O. U. O. oraz pozwanej D. O., w zakresie twierdzenia, iż pozwana nie udzieliła zgody synowi i synowej do odbioru korespondencji do niej kierowanej;

Należy jednak mieć na uwadze, iż zgodnie z treścią - wyrażającego obowiązującą w polskiej procedurze cywilnej zasadę swobodnej oceny dowodów - art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału - swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Jest to podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (orzeczenie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1996 r., II CRN 173/95, nie publ.). W orzeczeniu z 10 czerwca 1999 roku, wydanym w sprawie II UKN 685/98 (OSNAPiUS 2000, nr 17, poz. 655) Sąd Najwyższy stwierdził, że normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Jednocześnie przysługujące sądowi prawo swobodnej oceny dowodów musi być tak stosowane, aby prawidłowość jego realizacji mogła być sprawdzona w toku instancji. Dlatego skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99 – za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex).

Zdaniem Sądu II instancji, zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, iż Sąd Rejonowy uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego. To z kolei czyni zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. gołosłownym.

Wywodom Sądu I instancji nie można zarzucić dowolności, ani przekroczenia granic logicznego rozumowania. Sąd odniósł się do podniesionych przez strony w toku sprawy zarzutów. Wskazał fakty, które uznał za udowodnione i na których oparł swoje rozstrzygnięcie. Odniósł się do całego zaproponowanego przez strony materiału dowodowego, wyjaśniając motywy, którymi się kierował. Sąd Okręgowy w całej rozciągłości podzielił zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia stanowisko Sądu Rejonowego. Nie znalazł przy tym podstaw do jego zakwestionowania w oparciu zarzuty, na których oparła apelację skarżąca. Podkreślenia wymaga, że Sąd Rejonowy, opierając się na doświadczeniu życiowym i logice, w sposób całościowy i pozbawiony jakiejkolwiek dowolności – prawidłowo - zinterpretował zaproponowany przez strony materiał dowodowy.

Apelacja złożona przez powoda opierała się na twierdzeniu, że skutecznie doręczono pozwanej dwa istotne w sprawie pisma – pismo z dnia 14.10.2015r. uprzedzające pozwaną o zamierza wypowiedzenia stosunku najmu oraz pismo z dnia 9.12.2015r. stanowiące wypowiedzenie umowy najmu lokalu mieszkalnego.

W ocenie Sądu Okręgowego na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie może być wątpliwości co do tego, że w/w pisma nie zostały odebrane przez pozwaną, ani osobiście, ani też w sposób zastępczy (poprzez awizo). Powódka nie wykazała także, aby pozwana udzieliła synowi czy też synowej skutecznego pełnomocnictwa do odbioru kierowanej do niej korespondencji. Przesyłki natomiast, o których mowa wyżej, odebrała synowa pozwanej, mieszkająca pod innym adresem niż pozwana, nie mająca umocowania do odbioru korespondencji kierowanej do pozwanej D. O.. Jeśli powódka stała na stanowisku, że pomimo błędnego doręczenia korespondencji, pozwana powzięła informację zarówno o kierowanym do niej uprzedzeniu o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu jak i wypowiedzeniu umowy najmu winna te okoliczności udowodnić. Zaoferowane jednak przez stronę powodową dowody nie są wystarczające do przyjęcia za słuszne podnoszonych zarzutów.

Wbrew twierdzeniom apelującej takiego stanowiska nie zmienia także analiza dokumentów, na które powołuje się powodowa Gmina tj. kartoteka finansowa oraz pismo pozwanej z dnia 3.02.2016r. Rzeczywiście w aktach lokalowych przedmiotowego mieszkania znajduje się pismo pozwanej z dnia 3 lutego 2016r. skierowane do Burmistrza Miasta w L. z prośbą o przywrócenie tytułu prawnego do lokalu, zaś z kartoteki finansowej (k. 61) wynika, że w listopadzie 2015r. wpłacono tytułem opłat obciążających pozwaną kwotę 500 złotych a w styczniu 2016r. kolejną kwotę 1.010,25 złotych – likwidując w całości zadłużenie, okoliczność ta jednak nie może stanowić wyłącznej podstawy do uznania, że wpłat tych – a w szczególności pierwszej wpłaty z listopada 2015r. w wysokości 500 złotych - dokonała osobiście pozwana, czy też dokonano jej za wiedzą pozwanej, która mając świadomość tego, że w przypadku nieuregulowania całości zadłużenia do dnia 30.11.2015r. zostanie skutecznie pozbawiona prawa do lokalu zajmowanego od 1991r.

Dodać przy tym należy, że zadłużenie pozwanej na koniec października 2015r. wynosiło 963,82 zł, a po dokonanej w listopadzie 2015r. wpłacie 500 złotych, zaległość ta zmniejszyła się do kwoty 646,63 zł. Za logiczne należy uznać wyjaśnienia pozwanej, twierdzącej, że w okresie, gdy pracowała poza granicami kraju przekazywała synowi pieniądze na opłaty mieszkaniowe i nie zdawała sobie sprawy, że jest zadłużenie lokalu i że ono narasta – tym bardziej, że w dacie wypowiedzenie tj. 9.12.2015r. w/w zadłużenie wynosiło zaledwie 646,63 zł, co jak się zdaje, nie stanowiło dla pozwanej nadmiernego obciążenia, skoro w styczniu 2016r. uregulowała należność w wysokość ponad 1.000 złotych. Powódka nie zakwestionowała przy tym tego, że pozwana powzięła wiadomość o utracie tytułu prawnego do lokalu w związku z czynnościami dotyczącymi wykupu mieszkania.

Skoro zatem powódka nie wykazała, aby oświadczenie powodowej Gminy o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu i samo wypowiedzenie dotarło do pozwanej w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać a tym samym aby D. O. mogła zrealizować w terminie obowiązek wynikający z uprzedzenia o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu – nie sposób przyjąć, że w/w oświadczania powódki mogły skutkować skutecznym pozbawieniem pozwanej prawa do lokalu – tym samym uznać należało, że nie doszło do naruszenia art. 61 kodeksu cywilnego i art. 11 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Skoro zatem nie miało miejsca skuteczne pozbawienie pozwanej prawa do lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...), nie sposób uznać, że Sąd I instancji, oddalając powództwo, naruszył art. 222 kodeksu cywilnego. Z treści w/w artykułu wynika, że właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Pozwanej przysługuje prawo najmu lokalu wobec czego nie zajmuje go ona bez podstawy prawnej, a zatem właściciel nie może domagać się jego wydania.

Mając na uwadze powyższe, apelację powódki jako bezzasadną, na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z § 7 ust. 1 , § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.