Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Aldona Wapińska (spr.)

Sędzia SA– Urszula Wiercińska

Sędzia SO. del. – Marian Kociołek

Protokolant: – sekr. sądowy Beata Pelikańska

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Spółki Jawnej z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem (...) S.A. w K.

o zawarcie umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 16 października 2012 r.

sygn. akt XVII AmE 161/10

oddala apelację.

VI ACa 159/13 U Z A S A D N I E N I E

Decyzją z dnia 30 lipca 2010r„ nr (...), wydaną na podstawie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006r., nr 89, poz. 625 ze zm.; dalej: PE), po rozpatrzeniu wniosku (...) Spółka Jawna z siedzibą w K. z dnia 6 maja 2009r. w sprawie rozstrzygnięcia sporu dotyczącego odmowy zawarcia (ustalenia treści) umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej zaproponowanej przez przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w K., Prezes Urzędu Regulacji Energetyki orzekł zawarcie pomiędzy (...) Spółka Jawna z siedzibą w K. a (...) S.A. z siedzibą w K. umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej tego przedsiębiorstwa - dwóch budynków biurowo-produkcyjnych zlokalizowanych w K. przy ul. (...) stosownie do warunków przyłączenia z dnia 20 listopada 2008r. znak: (...) wydanych przez (...) S.A. oraz według projektu umowy przedłożonego przez (...) S.A. (wraz z załącznikami), stanowiący integralny załącznik do decyzji - z następującymi zmianami:

1) w części wstępnej:

a) słowa: Zawarta w dniu 10.02.2009 w K. pomiędzy zastępuje się słowami: Zawarta pomiędzy:

b) po słowie Stronami stawia się kropkę, a także skreśla się przecinek oraz słowa: została zawarta Umowa następującej treści.,

2) § 1 ust. 7 pkt 7.1 i 7.2 pozostaje bez zmian

3) § 2 ust. 2 otrzymuje brzmienie: Przyłączany Podmiot zobowiązuje się do:

a) wykonania własnym kosztem i staraniem instalacji elektrycznej w obiekcie Przyłączanego Podmiotu oraz urządzeń elektroenergetycznych instalacji od obiektu do miejsca dostarczania energii, zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami oraz wymaganiami określonymi w warunkach przyłączenia, w terminie określonym w § 3. ust. 2.,

b) opracowania dokumentacji technicznej i prawnej w zakresie instalacji elektrycznej w przyłączanym obiekcie zgodnie z warunkami przyłączenia,

c) przedłożenia dokumentów potwierdzających przeprowadzenie odbiorów końcowych przyłączanych urządzeń, instalacji lub sieci, przeprowadzonych przez upoważnione osoby posiadające odpowiednie uprawnienia i kwalifikacje, w terminie nie późniejszym niż określony w § 3. ust. 2.,

d) opracowania instrukcji ruchu i eksploatacji posiadanych urządzeń, instalacji i sieci,

e) uzgodnienia z (...) typu i lokalizacji układu pomiarowego,

f) przedstawienia do wglądu w (...) projektu instalacji odbiorczej od miejsca rozgraniczenia własności urządzeń.

4) § 3 ust. 2 pozostaje bez zmian

5) dodaje się § 3 ust. 5 o brzmieniu: (...) Zobowiązuje się w terminie 3 miesięcy od daty podpisania umowy do wystąpienia do odpowiednich organów celem uzyskania kompleksowej dokumentacji projektowo-prawnej.

6) § 5 ust. 4 otrzymuje brzmienie: Za datę sprzedaży dla opłat za przyłączenie, uznaje się datę realizacji przedmiotu niniejszej Umowy potwierdzonej protokołem odbioru sporządzonym przez (...) oraz podpisanym przez Strony niniejszej umowy.

7) § 10 ust. 1 otrzymuje brzmienie: Strony ustalają termin ważności niniejszej Umowy na trzy miesiące od daty jej realizacji określonej w § 3 ust. 2 i przewidując możliwość jej rozwiązania za 1-miesięcznym okresem wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy nie stoi na przeszkodzie dochodzenia kar umownych i odszkodowań przewidzianych w § 9.

8) § 15 otrzymuje nowe brzmienie: Zawarcie niniejszej umowy zostało orzeczone decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 lipca 2010r., znak (...) i Umowa wchodzi w życie z dniem uprawomocnienia się tej decyzji

9) dodaje się § 16 o brzmieniu: Niniejsza umowa, stanowi załącznik do decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 lipca 2010r., znak (...). (...) i Przyłączany Podmiot otrzymują po jednym egzemplarzu decyzji wraz z załącznikiem, natomiast jeden egzemplarz decyzji i załącznik pozostają w aktach sprawy.

Prezes URE w uzasadnieniu decyzji wskazał, iż obiekty Wnioskodawcy zlokalizowane w K. przy ul. (...), są aktualnie zasilane przez sieci elektroenergetyczne i stacje transformatorowe firmy (...) S.A., która refakturuje rachunki za energię elektryczną. Wnioskodawca, chcąc się uniezależnić od takiej dostawy energii elektrycznej, rozpoczął działania zmierzające do przyłączenia się do sieci dystrybucyjnej Przedsiębiorstwa (...) S.A. w K. (dalej Przedsiębiorstwo). Na wniosek Spółki z dnia 24 października 2008r. Przedsiębiorstwo w dniu 20 listopada 2008r. wydało warunki przyłączenia nr (...) oraz doręczyło Wnioskodawcy projekt umowy o przyłączenie nr (...). Na podstawie tych warunków, posiadających dwuletni okres ważności od daty ich wydania, Wnioskodawca został zakwalifikowany do III grupy przyłączeniowej. W piśmie z dnia 19 grudnia 2008r. Wnioskodawca wnosił o „przygotowanie umowy przyłączeniowej kompleksowej dla wykonania całości zakresu przyłączenia do sieci energetycznej budynków na działce (...) obręb (...), ul. (...) w K.". Przygotowana umowa przyłączeniowa nr (...) została przesłana Wnioskodawcy pismem z dnia 10 lutego 2009r. Ponieważ strony nie doszły w trakcie negocjacji do porozumienia co do pewnych elementów umowy, pismem z dnia 6 maja 2009r. Wnioskodawca złożył do Prezesa URE wniosek o rozstrzygnięcie sporu w zakresie wskazanym w art. 8 ust. 1 PE, co zainicjowało postępowanie administracyjne. Pismem z dnia 22 maja 2009r. Wnioskodawca sprecyzował swój wniosek i wniósł o „wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie rozstrzygnięcia sporu w zakresie ustalenia treści umowy nr (...), jaka ma być zawarta pomiędzy wnioskodawcą a Przedsiębiorstwem". W piśmie z dnia 1 marca 2010r. Wnioskodawca przedstawił oświadczenia Podmiotów zainteresowanych przyłączeniem do sieci dystrybucyjnej Przedsiębiorcy, tj. (...) Sp. z o. o. z siedzibą w K., (...) S.A. z siedzibą w K. oraz Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego (...) Sp. z o. o. z siedzibą w K.. Żaden z tych podmiotów nie wystąpił o wydanie warunków przyłączenia. W toku postępowania administracyjnego przyjęto, że obszar, na którym zlokalizowana jest działka (...) Wnioskodawcy, nie jest objęty żadnym obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego i nie przewiduje się na tym terenie konieczności modernizacji lub rozbudowy systemu elektroenergetycznego, jak również nie występują na nim ograniczenia w dostawie energii elektrycznej.

Prezes URE przyjął, że z uwagi na spełnienie przez Wnioskodawcę warunków określonych w art. 7 ust. 1 i 3 PE wykazano, że na Przedsiębiorstwie ciąży publicznoprawny obowiązek zawarcia z Wnioskodawcą umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej Przedsiębiorstwa, a stwierdzenie istnienia tego obowiązku stanowi warunek niezbędny do orzeczenia przez Prezesa zawarcia umowy o przyłączenie. W niniejszej sprawie nie było sporu pomiędzy stronami co do tego, iż Wnioskodawca posiada tytuł prawny do obiektów, do którego energia ma być dostarczona oraz, że istnieją techniczne warunki przyłączenia. Wnioskodawca nie kwestionował w trakcie postępowania samych wydanych warunków przyłączenia, tylko zapisy w treści projektu umowy.

Uzasadniając zmianę umowy w § 2 ust. 2, w zakresie wskazanym w pkt 3 sentencji decyzji, Prezes stwierdził, że zmiana ta ma charakter porządkowy, wynika z propozycji Przedsiębiorstwa, w celu jednoznacznego określenia niezbędnych prac wykonanych przez Wnioskodawcę, skoro w swoim wniosku podnosił on, że opisane w projekcie zakres robót i obowiązki stron w tym zakresie jest niedookreślony. Zdaniem Prezesa zmiana zapisu wg propozycji Przedsiębiorstwa sprawi, że stanie się on jasny.

Uzasadniając nałożenie na Wnioskodawcę obowiązku wykonania przez niego własnym kosztem prac wskazanych w § 1 ust. 7 pkt 7.1 i 7.2 - tj. budowy wnętrzowej stacji transformatorowej 15/0,4 kV wraz z wyposażeniem wskazanym w warunkach przyłączenia, Prezes podnosił, iż w warunkach przyłączenia określono także miejsce rozgraniczenia własności, którą stanowią zaciski łącznika szyn (po stronie 15 kV) od strony urządzeń Przedsiębiorstwa. Wnioskodawca nie kwestionował wydanych warunków przyłączenia a jedynie zapis projektu umowy. Na podstawie wniosku, w którym Wnioskodawca określił swoje potrzeby i parametry techniczne zasilania obiektu, w warunkach przyłączenia ustalono, że moc przyłączeniowa będzie wynosić 250 kW, w związku z czym zakwalifikowano Wnioskodawcę do III grupy przyłączeniowej, co oznaczało, że podmiot ten zostanie przyłączony do sieci Przedsiębiorstwa i zgodnie z warunkami przy zasilaniu będzie odbywało się to z wybudowanej stacji transformatorowej. W tym bowiem miejscu przyłączenia przebiegać będzie granica własności, co wynika w warunków przyłączenia. Prezes URE wskazał, że jedynym elementem sieci, który ma służyć do przyłączenia Wnioskodawcy, są urządzenia energetyczne umieszczone w stacji transformatorowej, będące własnością Przedsiębiorstwa i służące do przyłączenia urządzeń energetycznych umieszczonych w stacji transformatorowej należących do Wnioskodawcy.

Powołując się m.in. na treść art. 7 ust. 5 i 6 PE Prezes wskazał, że Przedsiębiorstwo obowiązane jest zapewnić realizację i finansowanie budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o przyłączenie, natomiast z przekazanych informacji z Urzędu Miasta K., teren na którym znajdują się obiekty Wnioskodawcy znajduje się poza strefą, w której może wystąpić konieczność rozbudowy lub modernizacji systemu elektroenergetycznego oraz nie podlega on ustaleniom żadnego obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jak również na tym obszarze nie występują ograniczenia w dostawie energii elektrycznej. W § 2 ust. 1 projektu umowy wskazano jakie elementy przyłączenia ma wykonać Przedsiębiorstwo.

Odwołanie od przedmiotowej decyzji wniosła (...) Spółka Jawna, zaskarżając tę decyzję w całości i wnosząc jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania, wedle norm prawem przewidzianych. Odwołująca Spółka zarzuciła naruszenie art. 7 ust. 5 i ust. 6 PE oraz art. 49 k.c. poprzez zmianę treści postanowienia projektu umowy o przyłączenie do sieci i przyjęcie brzmienia, zgodnie z którym przyłączany podmiot, tj. (...) Spółka Jawna z siedzibą w K. „ zobowiązuje się do wykonania własnym kosztem i staraniem instalacji elektrycznej w obiekcie przyłączanego podmiotu oraz urządzeń elektroenergetycznych instalacji od obiektu do miejsca dostarczania energii, zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami oraz wymaganiami określonymi w warunkach przyłączenia, w terminie określonym w § 3 ust. 2 projektu umowy", w konsekwencji czego to na podmiot podłączany - zamiast na przedsiębiorstwo (...) S.A. - nałożono obowiązek rozbudowy sieci, zobowiązując podłączany podmiot m.in. do budowy wewnętrznej stacji transformatorowej 15/0,4 kV wraz z wyposażeniem określonym w warunkach przyłączenia z dnia 20 listopada 2008r.

W uzasadnieniu swego stanowiska strona powodowa podniosła w szczególności, że wbrew zakwestionowanemu przez nią postanowieniu, zawartemu w § 2 ust. 2 umowy nr (...) o przyłączenie do sieci Przedsiębiorstwa (...), w brzmieniu nadanym mu przez Prezesa URE, obowiązek wykonania wskazanych w skarżonej decyzji robót leży po stronie przedsiębiorstwa (...) S.A. a nie - jak rozstrzygnięto - na podmiocie podłączanym do sieci energetycznej, gdyż są one de facto rozbudową sieci. W ocenie strony powodowej, nie ulega wątpliwości, że stacja transformatorowa składająca się z instalacji energetycznych oraz z budynku, tworzących nierozdzielną całość techniczno- konstrukcyjną, jest urządzeniem służącym do doprowadzania prądu w rozumieniu art. 49 k.c., wchodzącym w skład przedsiębiorstwa energetycznego, wobec czego jest ona konstytutywnym oraz nieodłącznym elementem sieci. Spółka (...) podkreśliła, że od początku wyrażała zainteresowanie wyłącznie przyłączeniem jej do sieci energetycznej i świadczeniem na jej rzecz usług dostarczania energii elektrycznej, a nie nabyciem prawa własności jakiejkolwiek części sieci energetycznej, do czego z konieczności musiałoby prowadzić uczestniczenie przez podmiot przyłączany w finansowaniu wznoszenia i rozbudowania poszczególnych elementów sieci.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wnosił o oddalenie odwołania.

(...) S.A. z siedzibą w K. nie wniósł odpowiedzi na odwołanie.

Wyrokiem z dnia 16 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie. Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były następujące ustalenia:

Wnioskiem z dnia 23 października 2008r. (...) Spółka Jawna z siedzibą w K. wystąpiła o określenie warunków przyłączenia do sieci dystrybucyjnej (...) S. A. dwóch budynków biurowo-produkcyjnych zlokalizowanych w K. przy ul. (...), położonych na działce nr (...). W dniu 20 listopada 2009r. Przedsiębiorstwo energetyczne wydało warunki przyłączenia, ważne przez 2 lata od daty ich wydania (pkt 1.10). W warunkach tych określono m.in.:

- moc przyłączeniową na 250 kW;

- miejsce przyłączenia: nacięcie istniejącej linii kablowej 15 kV relacji: stacja transformatorowa nr (...) - stacja transformatorowa nr (...) (pkt 1.1);

- miejsce dostarczania energii elektrycznej /miejsce rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych: zacisk łącznika szyn od strony urządzeń (...), w projektowanej stacji (pkt 1.2 i 3);

- przyłączenie obiektu do sieci wymaga budowy stacji transformatorowej 15/0,4 kV, wnętrzowej, w układzie rozdzielni SN podzielonej na część (...) oraz Odbiorcy (układ rozdzielni zaprojektować następująco: część (...) 2 pola liniowe, część Odbiorcy - pole łącznika szyn, pole pomiarowe, pole transformatorowe), jak również budowy dwóch linii kablowych 15 kV, o przekroju 120 mm2 AL, od miejsca wcięcia w istniejący kabel 15 kV relacji: stacja transformatorowa nr (...) - stacja transformatorowa nr (...), do projektowanej stacji transformatorowej (pkt 1.4).

W pkt II. 1 przedmiotowych warunków przewidziano, że instalację przyłączanego obiektu od miejsca rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych Wnioskodawca winien wykonać we własnym zakresie, zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami. Natomiast według pkt II.2, (...) S. A. zrealizuje zakres inwestycji określony w warunkach przyłączenia do miejsca rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych.

Pismem z dnia 19 grudnia 2008r. Spółka (...) wystąpiła do (...) S. A. o przygotowanie umowy przyłączeniowej kompleksowej dla wykonania w całości zakresu przyłączenia do sieci energetycznej budynków na działce (...) obręb (...), ul. (...) w K., zgodnie z warunkami z dnia 20.11.2008r. Wraz z pismem z dnia 10 lutego 2009r. (...) S. A. przesłała wnioskodawcy umowę nr (...) o przyłączenie do sieci Przedsiębiorstwa (...). Z uwagi na to, że strony nie doszły do porozumienia co do treści postanowień ww. umowy, w dniu 6 maja 2009r. Spółka (...) wystąpiła do Prezes URE z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu w zakresie wskazanym w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo Energetyczne.

Na obszarze, na którym zlokalizowane są budynki (...) nie występuje zapotrzebowanie na energię dla innych podmiotów. W piśmie z dnia 10 marca 2010 r. Urząd Miasta K. - Biuro (...) poinformowało, że przedmiotowy teren nie podlega ustaleniom żadnego obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jak również nie istnieje na nim potrzeba modernizacji lub rozbudowy systemu elektroenergetycznego. Natomiast w piśmie Urzędu Miasta K. - Biuro Infrastruktury Miasta z dnia 16 kwietnia 2010 r. stwierdzono, że ww. budynki położone są na obszarze, na którym nie występują ograniczenia w dostawie energii elektrycznej.

Powyżej opisany stan faktyczny nie był między stronami sporny, a Sąd pierwszej instancji ustalił go w oparciu o szczegółowo wymienione w uzasadnieniu dowody, których wiarygodność i moc dowodowa nie budziły zastrzeżeń.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd ten wskazał, iż przepis art. 7 ust. 1 i 3 PE nakłada na przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia, a podmiot wnioskujący o przyłączenie spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru oraz dysponuje tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których ma być dostarczana energia. Poza sporem jest, że wobec spełnienia przez (...) Spółka Jawna wyżej wymienionych wymagań, na przedsiębiorstwie (...) S.A. ciążył obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie. Brak porozumienia stron co do treści umowy stanowił natomiast podstawę do rozstrzygnięcia sprawy przez Prezesa URE w oparciu o art. 8 ust. 1 PE.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji kwestię sporną stanowi natomiast, która ze stron umowy ma obowiązek wykonania i poniesienia kosztów budowy instalacji elektrycznej w obiekcie przyłączanego podmiotu oraz urządzeń elektroenergetycznych instalacji od obiektu do miejsca dostarczania energii, określonych w warunkach przyłączenia, a w szczególności stacji transformatorowej 15/0,4 kV wraz z wyposażeniem. Zgodnie z art. 7 ust. 5 PE, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane zapewnić realizację i finansowanie budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o przyłączenie, na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1-4, 7 i 8 i art. 46 oraz w założeniach lub planach, o których mowa w art. 19 i 20. Przepisy te nakładają zatem na sieciowe przedsiębiorstwo energetyczne obowiązek zapewnienia realizacji i finansowania budowy i rozbudowy sieci, w tym także na potrzeby podmiotów ubiegających się o przyłączenie. Natomiast w myśl art. 7 ust. 6 PE, przedsiębiorstwo to zapewnia budowę i rozbudowę odcinków sieci służących do przyłączenia instalacji należących do podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci, umożliwiając ich wykonanie zgodnie z zasadami konkurencji także innym przedsiębiorcom zatrudniającym pracowników o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu w tym zakresie. Z powyższych przepisów wynika, że w sytuacji gdy podmiot ubiegający się o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru oraz istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci, to koszty związane z przebudową sieci elektroenergetycznej ponosi przedsiębiorstwo energetyczne, do którego sieci zostaje dokonane przyłączenie.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż dla oznaczenia zakresu robót niezbędnych do realizacji przyłączenia istotne znaczenie mają takie pojęcia jak „miejsce przyłączenia" oraz „przyłącze". Według § 2 pkt 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. nr 93, poz. 623 ze zm.), miejscem przyłączenia jest punkt w sieci, w którym przyłącze łączy się z siecią. Natomiast zgodnie z definicją zawartą w § 2 pkt 15 rozporządzenia, przyłączem jest odcinek lub element sieci służący do połączenia urządzeń, instalacji lub sieci podmiotu o wymaganej przez niego mocy przyłączeniowej, z pozostałą częścią sieci przedsiębiorstwa energetycznego świadczącego na rzecz podmiotu przyłączanego usługę przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej.

Sąd Okręgowy zauważył, że zarówno w warunkach przyłączenia, w projekcie umowy o przyłączenie, a także w umowie o treści ustalonej ostatecznie przez Prezesa URE przyjęto, że miejscem dostarczania energii elektrycznej oraz miejscem rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych między Spółkami (...), jest zacisk łącznika szyn od strony urządzeń zainteresowanego przedsiębiorcy w projektowanej stacji transformatorowej. Z kolei miejscem przyłączenia jest nacięcie istniejącej linii kablowej 15 kV relacji: stacja transformatorowa nr (...) - stacja transformatorowa nr (...). Istotne jest, że strona powodowa została zakwalifikowana do III grupy przyłączeniowej, do której należą podmioty, których urządzenia, instalacje i sieci są przyłączane bezpośrednio do sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV, lecz niższym niż 110 kV (§ 3 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego). Za prawidłowe zatem Sąd pierwszej instancji uznał stanowisko pozwanego Prezesa co do obowiązków Spółek (...) oraz (...) w zakresie wykonania i sfinansowania poszczególnych inwestycji, niezbędnych do przyłączenia budynków (...) do sieci przedsiębiorstwa energetycznego. Zdaniem tego Sądu o zasadności rozstrzygnięcia przyjętego w zaskarżonej decyzji przemawiają okoliczności, które nie są w sprawie sporne. W pobliżu terenu, na którym znajdują się budynki Spółki (...) mające zostać przyłączone do sieci (...) S.A., Przedsiębiorstwo energetyczne posiada infrastrukturę obejmującą sieci elektroenergetyczne SN 15 kV. Sieci niskiego napięcia znajdują się jednak w znacznej odległości od nieruchomości strony powodowej, co oznacza, że nie mogą zostać wykorzystane do wyprowadzenia z nich obwodów do zasilania jej obiektów. Poza sporem jest, iż z uwagi na to, że moc przyłączeniowa (...) wynosi 250 kW, jedyną możliwością przyłączenia jego obiektów do sieci (...) jest budowa na obszarze jego nieruchomości stacji transformatorowej 15/0,4 kV. Stacja ta niewątpliwie będzie przy tym stanowiła element instalacji elektroenergetycznej powoda, a zatem będzie jego własnością. Skoro miejscem rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych pomiędzy stronami jest zacisk łącznika szyn od strony urządzeń (...) S.A. w projektowanej stacji transformatorowej, to za prawidłowe i w pełni uzasadnione należy ocenić obciążenie zainteresowanej Spółki (...) obowiązkiem wykonania i sfinansowania budowy dwóch linii kablowych 15 kV od miejsca wcięcia w istniejący kabel 15 kV do projektowanej stacji, natomiast Spółki (...) obowiązkiem wykonania własnym kosztem i staraniem instalacji elektrycznej w jej obiekcie oraz urządzeń elektroenergetycznych instalacji od obiektu do miejsca dostarczania energii, w tym wnętrzowej stacji transformatorowej 15/0,4 kV, wyposażenia rozdzielni SN tej stacji w rozdzielnicę 15 kV, zawierającą pole łącznika szyn, pole pomiarowe i pole transformatorowe. Teren, na którym zlokalizowane są budynki powodowej Spółki, nie podlega ustaleniom żadnego obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jak również nie istnieje na nim potrzeba modernizacji lub rozbudowy systemu elektroenergetycznego, ani zapotrzebowanie na energię dla innych podmiotów. Przedmiotowe budynki położone są na obszarze, na którym nie występują ograniczenia w dostawie energii elektrycznej. Zdaniem Sądu pierwszej instancji powyższe okoliczności wskazują zatem jednoznacznie, iż stacja transformatorowa niezbędna dla przyłączenia powoda do sieci zainteresowanego, ma stanowić element wewnętrznej instalacji elektroenergetycznej (...) i ma być wykorzystywana jedynie na potrzeby tego podmiotu. Tym samym potrzeba budowy przedmiotowej stacji oraz pozostałych elementów instalacji od obiektu do miejsca dostarczania energii elektrycznej nie może zostać zakwalifikowana jako zobowiązanie do realizacji i finansowania budowy i rozbudowy sieci (...) S.A., o którym mowa w art. 7 ust. 5 i 6 PE, gdyż nie stanowi elementu rozbudowy tej sieci. W konsekwencji, nie ma podstaw do przyjęcia, iż obowiązek wykonania i sfinansowania tej inwestycji obciąża przedsiębiorstwo energetyczne. Dlatego też Sąd Okręgowy uznał zarzut naruszenia art. 7 ust. 5 i 6 PE za bezzasadny.

Za chybiony Sąd pierwszej instancji uznał również zarzut odwołania wskazujący na naruszenie art. 49 k.c., zgodnie z którym urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa (§ 1). Zdaniem tego Sądu przepis ten nie ma bowiem zastosowania w przedmiotowej sprawie. Sąd – za pozwanym – odwołał się w tej kwestii do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2006r., wydanej w składzie siedmiu sędziów w sprawie o sygn. akt III CZP 105/05, w której Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż art. 49 k.c. nie stanowi samoistnej podstawy prawnej przejścia tzw. urządzeń przesyłowych na własność właściciela przedsiębiorstwa przez ich połączenie z siecią należącą do tego przedsiębiorstwa. Wykładnia art. 49 k.c. prowadzi bowiem do wniosku, że wejście wymienionych w nim urządzeń w skład przedsiębiorstwa stanowi jedynie przesłankę wyłączenia ich spod działania zasady superficies solo cedit, wyrażonej w art. 48 i 191 k.c. Natomiast kwestia własności tych urządzeń leży poza zakresem art. 49 k.c., który nie określa przecież, do kogo urządzenia będą należały i na podstawie jakiego tytułu prawnego. Sąd Najwyższy zwrócił przy tym uwagę na to, że w art. 49 k.c. mowa jest wyłącznie o urządzeniach służących „do doprowadzania lub odprowadzania" wody, gazu, energii elektrycznej etc., co oznacza, że nie są nimi objęte ani instalacje wewnętrzne odbiorców, ani instalacje wewnętrzne producentów wymienionych mediów, stanowiące części składowe nieruchomości gruntowych lub budynkowych, z którymi są trwale połączone. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy stwierdził również, że wejście w skład przedsiębiorstwa przewodów, instalacji służących np. do przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii elektrycznej, jest tylko kwestią faktu, nie stanowi jednak o tytule prawnym do tych urządzeń. Z powyżej przedstawioną wykładnią art. 49 k.c. korespondują także szczegółowe regulacje dotyczące urządzeń wskazanych w tym przepisie. Przykładowo, art. 7 ust. 2 PE przewiduje, że umowa o przyłączenie do sieci powinna zawierać m.in. postanowienia określające miejsce rozgraniczenia własności sieci przedsiębiorstwa energetycznego i instalacji podmiotu przyłączanego. Przepis ten – w ocenie Sądu Okręgowego – przyznaje zatem decydujące znaczenie postanowieniem umowy o przyłączenie, co oznacza, że nie zakłada automatycznego przejścia własności przyłączonych urządzeń na właściciela sieci, do której zostały przyłączone.

Ze wskazanych wyżej przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego w całości zaskarżył apelacją powód (...) Spółka Jawna z siedzibą w K., zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że budowa stacji transformatorowej nie stanowi rozbudowy sieci elektroenergetycznej, podczas gdy w wydanych warunkach technicznych jest mowa o rozbudowie sieci, gdzie przyjęto, że w jej zakresie jest konieczność budowy stacji transformatorowej;

- błędne uznanie, że doszło do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, podczas gdy stroną umowy jest Spółka Jawna , która nie posiada tytułu prawnego do nieruchomości na której miałaby planować i dokonać budowy stacji transformatorowej.

- błędne uznanie, że doszło do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, podczas gdy umowa stoi w sprzeczności z prawem materialnym i cywilnym, poprzez przyjęcie, że Spółka Jawna może obciążyć nieruchomość do której nie posiada tytułu prawnego. Umowa obliguje Spółkę do budowy i dzierżawy nieruchomości podmiotowi dostarczającemu energię elektryczną. Dodatkowo Spółka, zgodnie z umową wyraża zgodę na prowadzenie sieci kablowych do stacji transformatorowej i ze stacji transformatorowej na potrzeby dostawcy energii elektrycznej;

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym określeniu strony umowy, a to w sytuacji gdy stroną umowy powinien być podmiot posiadający tytuł prawny do nieruchomości, na której będzie prowadzona budowa sieci elektroenergetycznej, a w tym stacji transformatorowej.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i uznanie skarżonej umowy za niezawartą, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i uznanie przyjętej umowy za niewykonalną ze strony Spółki Jawnej. 

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wnosił o oddalenie apelacji.

Zainteresowany (...) S.A. w toku postępowania został przejęty w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. przez spółkę (...) S.A. we W., która zmieniła nazwę na (...) S.A. w K.. Zainteresowany nie zajął stanowiska w przedmiocie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji , jak i ich ocena prawna są prawidłowe. Sąd Apelacyjny w pełni je podziela i przyjmuje za własne.

W sprawie niniejszej zaskarżona decyzja Prezesa URE została wydana na wniosek powoda i miała ona rozstrzygać spór pomiędzy powodem a zainteresowanym co do treści umowy o przyłączenie przedsiębiorstwa powoda – tj. dwóch budynków biurowo-produkcyjnych zlokalizowanych w K. przy ul. (...) z mocą przyłączeniową 250 kW – do sieci energetycznej zainteresowanego. W związku z tym faktem powód został zakwalifikowany do III grupy przyłączeniowej bowiem nie wystąpił - pomimo propozycji zainteresowanego – z wnioskiem o zmianę grupy przyłączeniowej. Bezsporne jest zatem, że w celu przyłączenia powoda do sieci ze względu na wielkość mocy przyłączeniowej powinna zostać wybudowana stacja transformatorowa i stacja ta będzie zasilać wyłącznie powoda. Prawidłowo zatem ustalił Sąd Okręgowy, że „Poza sporem jest, iż z uwagi na to, że moc przyłączeniowa (...) wynosi 250 kW, jedyną możliwością przyłączenia jego obiektów do sieci (...) jest budowa na obszarze jego nieruchomości stacji transformatorowej 15/0,4 kV. (...) ta niewątpliwie będzie przy tym stanowiła element instalacji elektroenergetycznej powoda, a zatem będzie jego własnością". Za prawidłowością stanowiska Sądu Okręgowego przemawiają w szczególności takie okoliczności jak miejsce rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych i miejsce dostarczania energii elektrycznej, które to okoliczności nie są kwestionowane przez powoda. Jak bowiem wynika z warunków przyłączenia z dnia 20 listopada 2008 r. znak: (...) oraz projektu umowy o przyłączenie do sieci miejscem rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych i miejscem dostarczania energii elektrycznej są zaciski łącznika szyn od strony urządzeń Zainteresowanego w projektowanej stacji transformatorowej. Okoliczność ta oznacza, że w tym przypadku elementem rozbudowy sieci, który ma obowiązek wykonać zainteresowany jest budowa dwóch linii kablowych 15 kV od miejsca wcięcia w istniejący kabel 15 kV do projektowanej stacji transformatorowej. Zainteresowany ponosi koszty rozbudowy sieci, to jest wybudowanie odcinka biegnącego od miejsca wcięcia do sieci SN do miejsca rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych. Elementem instalacji wewnętrznej Powoda jest natomiast planowana stacja transformatorowa 15/0,4 kV, która będzie służyć wyłącznie do jego zasilania. Na żadnym etapie postępowania powód nie kwestionował wydanych warunków przyłączenia jak również zaliczenia go do III grupy przyłączeniowej. Zakwalifikowanie go do III grupy przyłączeniowej powoduje, że jego urządzenia i instalacje elektroenergetyczne zostaną przyłączone bezpośrednio do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV, tj. 15 kV. Uwarunkowania techniczne oraz wydane powodowi warunki przyłączenia przesądzają zatem o konieczności wybudowania przez powoda stacji transformatorowej. Prawidłowe są więc ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, że na powodzie spoczywa obowiązek budowy urządzeń (stacji transformatorowej) i instalacji elektroenergetycznej wewnętrznej, tj. od miejsca rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych, gdyż te urządzenia i instalacja za miejscem ich rozgraniczenia należą do powoda. Instalacja wewnętrzna wraz z urządzeniami elektroenergetycznymi (w niniejszej sprawie - stacja transformatorowa znajdująca się za miejscem rozgraniczenia własności urządzeń pomiędzy powodem a zainteresowanym) nie wchodzą w skład przedsiębiorstwa energetycznego jako element sieci tego przedsiębiorstwa. W konsekwencji budowa stacji transformatorowej, która będzie stanowiła własność powoda jako element jego instalacji, nie stanowi faktycznej rozbudowy sieci. Stąd, ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego w powyższym zakresie są prawidłowe i zgodne z materiałem dowodowym znajdującym się w aktach i sprawy.

Za słusznością tego stanowiska przemawiają również prawidłowe ustalenia Sądu Okręgowego, i że w bezpośrednim sąsiedztwie terenu na którym znajdują się obiekty Powoda i dla j których wystąpił o wydanie warunków przyłączenia, istnieje infrastruktura elektroenergetyczna będąca własnością zainteresowanego, obejmująca sieci elektroenergetyczne SN 15 kV. Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia (nn) znajdują się w znacznej odległości od terenu Powoda i nie mogą zostać wykorzystane do | wyprowadzenia z nich obwodów dla zasilania obiektów Powoda (spadki napięć, straty mocy). Sąd Okręgowy wziął również pod uwagę informacje przedstawione przez Urząd Miasta K., iż na terenie, na którym znajdują się obiekty Powoda, nie ma i konieczności modernizacji i rozbudowy systemu elektroenergetycznego, jak też występuje brak zapotrzebowania na energię dla innych odbiorców. Wydane dla powoda przez zainteresowanego warunki przyłączenia stwierdzały konieczność wybudowania stacji transformatorowej 15/0,4 kV na terenie powoda. W warunkach przyłączenia oraz projekcie umowy o przyłączenie - jak również wyżej wspomniano - miejsce rozgraniczenia własności urządzeń elektroenergetycznych między stronami zostało określone jako: zaciski łącznika szyn od strony urządzeń zainteresowanego w projektowanej stacji.

Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy znaczenie mają również przepisy § 2 pkt 8 i pkt 15 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. Nr 93, poz. 623 z późn. zm.), które zostały uwzględnione przez pozwanego oraz Sąd Okręgowy. Zgodnie z § 2 pkt 8 powołanego rozporządzenia, miejscem przyłączenia jest punkt w sieci, w którym przyłącze łączy się z siecią. Natomiast przyłączem, w myśl § 2 pkt 15 tego rozporządzenia jest odcinek lub element sieci służący do połączenia urządzeń, instalacji lub sieci podmiotu, o wymaganej przez niego mocy przyłączeniowej, z pozostałą częścią sieci przedsiębiorstwa energetycznego świadczącego na rzecz podmiotu przyłączanego usługę przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej.

Za całkowicie niezasadne należy uznać zarzuty podniesione w apelacji dotyczące braku posiadania przez powoda tytułu prawnego do nieruchomości. Jak bowiem wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powód taki tytuł prawny do nieruchomości posiada. W aktach sprawy znajduje się odpis z księgi wieczystej (k. 135-139 akt adm.), z którego wynika, że powód jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości, do której ubiega się o przyłączenie do sieci. Również z treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji Prezesa URE (ostatni akapit str. 13 i początek str. 14) wynika, że „W niniejszej sprawie nie ma sporu pomiędzy Stronami co do tego, iż Wnioskodawca posiada tytuł prawny do obiektów, do którego energia ma być dostarczana oraz, że istnieją techniczne warunki przyłączenia. W trakcie prowadzonego postępowania Wnioskodawca przedstawił tytuł prawny do obiektów, tj. odpis zwykły z księgi wieczystej nr księgi (...)". Ponadto należy podkreślić, iż postanowienie § 1 ust. 2 orzeczonej umowy o przyłączenie do sieci, które nie było przez powoda kwestionowane. Z treści tego postanowienia wynika, że Pan J. P. i Pan T. P. oświadczają, że posiadają tytuł prawny do korzystania z obiektu, którego dotyczą warunki przyłączenia określone w ust. 2 - użytkowanie wieczyste - odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) z dnia 20.12.2007 r. Powód nie podnosił w odwołaniu od decyzji pozwanego zarzutu braku istnienia po jego stronie tytułu prawnego do nieruchomości, a faktu tego nie kwestionował również zainteresowany wydając Powodowi warunki przyłączenia. Podnoszenie tego zarzutu dopiero w apelacji jest więc w świetle art. 381 k.p.c. spóźnione, a ponadto brak jest uzasadnienia tego zarzutu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny – w pełni podzielając ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ich ocenę prawną – na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.