Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2018 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. D.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł.

o zapłatę, rentę i ustalenie

I zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. na rzecz powódki A. D. kwotę 90.000 (dziewięćdziesiąt tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 maja 2016 r. do dnia zapłaty,

II zasądza od pozwanego na rzecz powódki rentę w kwocie po 1.000 (jeden tysiąc) zł miesięcznie za okres od 1 listopada 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r.

z ustawowymi odsetkami od dnia 17 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty,

III ustala odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku jakiemu uległa powódka w dniu 15 października 2014 r. mogące powstać w przyszłości,

IV oddala powództwo w pozostałym zakresie,

V nie obciąża powódki kosztami procesu,

VI nakazuje ściągnąć od powódki z zasądzonego w pkt I roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Olsztynie kwotę 1.500 (jeden tysiąc pięćset) zł tytułem kosztów sądowych, w pozostałym zakresie nie obciąża powódki kosztami sądowymi,

VII nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Olsztynie kwotę 4.691,03 zł (cztery tysiące sześćset dziewięćdziesiąt jeden 03/100) zł tytułem kosztów sądowych.

SSO Ewa Oknińska

Sygn. akt I C 261/17

UZASADNIENIE

Powódka A. D. domagała się zasądzenia od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w Ł.:

- kwoty 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 maja 2016 r. do dnia zapłaty,

- renty w kwocie 1.500 zł, płatnej do 10 dnia każdego miesiąca z góry, począwszy od dnia 01 listopada 2014 r. wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat,

- kwoty 5.404,41 zł tytułem zwrotu kosztów opieki wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 maja 2016 r. do dnia zapłaty.

Ponadto powódka wniosła o ustalenie odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku mogące powstać w przyszłości i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 15 października 2014 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, którego sprawcą był kierujący samochodem ciężarowym marki R. (...). W wyniku zdarzenia powódka doznała szeregu obrażeń ciała w postaci złamania otwartego nasad dalszych kości przedramienia prawego i wieloodłamowego złamania rzepki prawej. Została przyjęta do szpitala, gdzie wykonano zabieg operacyjny polegający na repozycji krwawej i stabilizacji przedramienia prawego drutami K oraz repozycji krwawej i stabilizacji rzepki prawej popręgiem (...). Następnie przez okres ok. 6 tygodni była unieruchomiona gipsem, tutor gipsowy utrzymano przez 2,5 miesiąca, zaś przez kolejny miesiąc nosiła ortezę. Powódka odczuwa silne dolegliwości bólowe, cierpi na dysfunkcję prawej ręki, nadal ma problemy z chodzeniem, ponieważ porusza się o kulach i utyka.

Powódka odnosząc się do żądania renty w kwocie 1.500 zł miesięcznie podała, że na skutek zdarzenia utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. Do dnia zdarzenia prowadziła działalność gospodarczą i uzyskiwała dochód na wskazanym wyżej poziomie. Obecnie nie jest w stanie prowadzić działalności w dotychczasowym zakresie i osiągać zysku w takim wymiarze jak dawniej. W pierwszych miesiącach powódka nie była w stanie wykonywać działalności, konieczna przy tym była pomoc jej męża, w przeciwnym razie powódka zmuszona byłaby zamknąć działalność gospodarczą. W jej ocenie roszczenie z tytułu renty wynikającej z utraty możliwości zarobkowania i zwiększenia się potrzeb powódki musi być dokonane przy zastosowaniu art. 322 k.p.c.

W zakresie żądania kosztów opieki w kwocie 5.404, 41 zł, powódka wskazała że:

- za okres od dnia 22 października 2014 r. do dnia 22 grudnia 2014 r. wymagała opieki osób trzecich co najmniej 6 godzin dziennie (60 dni x 6h=360 h x 9,27 zł = 3.337,20 zł),

- za okres od dnia 23 grudnia 2014 r. do dnia 23 stycznia 2015 r. – 3 godziny dziennie (30 dni x 3 h= 90 h x 9,27 zł = 843,30 zł),

- za okres od dnia 24 stycznia 2015 r. od dnia 05 czerwca 2015 r. – 1 godz. dziennie (133 godz. x 9,27 zł = 1.232,91 zł.

(pozew – k. 3-8, pismo z dnia 1 marca 2018 r. – k. 403-406)

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w Ł. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że w toku likwidacji szkody uznał swoją odpowiedzialność za skutki wypadku i wypłacił powódce kwotę 11.000 zł tytułem zadośćuczynienia, 1.008 zł tytułem kosztów opieki, 47.556 zł tytułem zadośćuczynienia. Zdaniem pozwanego wypłacone zadośćuczynienie w pełni rekompensuje powstałą u poszkodowanej krzywdę. Odnosząc się do żądania renty wskazał, że z materiału dowodowego nie wynika, aby powódka nie prowadziła dalej działalności gospodarczej. Powódka nie udowodniła jaki wpływ miał wypadek na wysokość jej zarobkowania. Ponadto poszkodowana nie wykazała, że opieka w żądanym wymiarze była niezbędna oraz, że wypłacone odszkodowanie nie zrekompensowało powstałej szkody. (k. 258-259).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 października 2014 r. w miejscowości J. doszło do wypadku komunikacyjnego. J. B. kierujący samochodem ciężarowym marki R. (...) nr rej. (...) wraz z naczepą, naruszył umyślnie zasady bezpieczeństwa w ten sposób, że poruszając się pojazdem z nadmierną prędkością niedostosowaną do istniejących warunków drogowych, w trakcie manewru wymijania zjechał na przeciwny pas ruchu, czym doprowadził do zderzenia z nadjeżdżającym z przeciwnego kierunku i jadącym prawidłowo samochodem marki B. o nr rej. (...), prowadzonym przez A. D.. Na skutek wypadku powódka doznała obrażeń ciała w postaci złamania otwartego nasad dalszych kości przedramienia prawego i wieloodłamowego złamania rzepki prawej.

Sąd Rejonowy (...)wyrokiem z dnia (...). postępowanie karne przeciwko J. B. warunkowo umorzył na okres 1 roku tytułem próby oraz orzekł nawiązkę na rzecz powódki w kwocie 1.000 zł. Sprawca ubezpieczony był w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego (...) r. – k.11)

Po wypadku powódka została przewieziona do Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Szpitala (...) w P., gdzie wykonano repozycję krwawą i stabilizację przedramienia prawego drutami K, repozycję krwawą i stabilizację rzepki prawej popręgiem (...). Rozpoznano u powódki otwarte złamanie nasad dalszych kości przedramienia prawego, wieloodłamowe złamanie rzepki prawej.

Powódka w dniu 22 października 2014 r. została wypisana do domu w unieruchomieniu gipsowym przedramiennym i tutorze gipsowym pod opiekę rodziny i dalszego leczenia w poradni ortopedycznej. Powódka kontynuowała leczenie w poradni ortopedycznej. W dniu 03 grudnia 2014 r. zdjęto gips z przedramienia, w badaniu rtg złamanie wygojone prawidłowo. W dniu 31 grudnia 2014 r. zdjęto tutor, w badaniu rtg stwierdzono złamanie rzepki w trakcie gojenia, zalecono ortezę kolana

(dowód: dokumentacja medyczna– k. 12-43, skierowanie do poradni specjalistycznej – k. 90, 114 dokumentacja medyczna – k.91 – 113, karta zabiegów – k. 115- 121, dokumentacja medyczna – k. 270)

W okresie 31 maja 2015 r. do 05 czerwca 2015 r. powódka była hospitalizowana celem usunięcia zespolenia z rzepki prawej i końca dalszego przedramienia prawego.

(dowód: dokumentacja medyczna – k., 44- 89)

Powódka leczy się w poradni rehabilitacyjnej. W okresie od dnia 05 sierpnia 2015 r. do 26 sierpnia 2015 r. powódka przebywała na oddziale rehabilitacji w szpitalu w E..

(dowód: karta zabiegów – k. 115- 121)

Na skutek zdarzenia rozpoznano u powódki przebyte wadliwie wygojone złamanie nasady dalszej prawego przedramienia, przebyte wadliwie wygojone złamanie prawej rzepki. Obecnie mogą występować u powódki przewlekłe bóle kolana i nadgarstka z powodu wadliwie wygojonych złamań i rozpoczynających się pourazowych zmian zwyrodnieniowych. Leczenie obrażeń narządu ruchu zostało zakończone, doszło do zrostu złamań, stan ten jest utrwalony. Złamanie prawego przedramienia wygoiło się w wadliwym ustawieniu odłamów, średniego stopnia ograniczeniem ruchomości nadgarstka. Powyższe stanowi trwałe ograniczenia funkcji i odpowiada 20 % uszczerbku na zdrowiu. Złamanie rzepki wygoiło się z powstaniem przykurczu kolana i zmian zwyrodnieniowych stawu rzepkowo – udowego z przewlekłym zespołem bólowym. Doznany uszczerbek na zdrowiu wynosi 15 %. Powódka miała największe utrudnienia i niedogodności w życiu codziennym do końca grudnia 2014 r. w związku ze stosowaniem unieruchomień gipsowych, koniecznością odciążania prawej kończyny dolnej, wówczas powódka wymagała średnio pomocy w wymiarze 5 godzin dziennie. Następnie od 1 stycznia 2015 r. do 05 marca 2015 r. istniały mniejsze ograniczenia w związku z gojeniem się złamania rzepki i koniecznością chodzenia przy pomocy kuli łokciowej, powódka wymagała średnio pomocy 3,5 godziny dziennie. Po tym czasie nie wystąpiła dysfunkcje narządu ruchu uniemożliwiające wykonywanie podstawowych czynności codziennych. Opiekę nad powódką sprawowała jej matka Z. D..

Pomimo rehabilitacji u powódki utrzymuje się przykurcz prawego kolana i średniego stopnia przykurcz prawego nadgarstka. Może to uniemożliwić wykonywanie przysiadu, bieganie, utrudniać prowadzenie samochodu, chodzenie po nierównym terenie. Dysfunkcja ręki utrudnia wykonywanie cięższych prac fizycznych, prac długotrwałych. Powódka jest niezdolna do pracy w związku z wypadkiem do dnia 30 listopada 2018 r.

(dowód: opinia biegłego z zakresu ortopedii R. P. – k. 286- 287, opinie uzupełniające biegłego R. P. – k. 320, 362, 373, zeznania świadka Z. D. – k. 272-272 v., zeznania świadka A. D. – k. 272 v. – 273)

Od strony neurologicznej uszczerbek na zdrowiu w związku z wypadkiem wynosi 0 % .

(dowód: opinia biegłego z zakresu neurologii J. S. – k. 305-309, opinia uzupełniające J. S. – k. 386, 431-435 )

W.orzeczeniem z dnia 08 marca 2016 r. zaliczył powódkę do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Stwierdzono, że niepełnosprawność istnieje od dnia 15 października 2014 r. Wpisano wskazania dotyczące odpowiedniego zatrudnienia: stanowisko przystosowane, konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby – nie dotyczy.

(dowód: orzeczenie – k. 134)

Powódka prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie produkcji broni i amunicji. Mąż powódki A. D. pomagał jej w prowadzeniu działalności gospodarczej. W 2012 r. powódka z tytułu prowadzonej działalności osiągnęła dochód w kwocie 13.254,57 zł, od którego wyliczono podatek należny w kwocie 1.829,88 zł. W 2013 r. powódka z tego tytułu osiągnęła dochód w kwocie 12.334 ,82 zł, od którego wyliczono podatek należny w kwocie 1.664 zł.

Mąż powódki uczestniczył w przedmiotowym wypadku i także doznał obrażeń ciała, w związku z tym do końca 2014 r. nie był w stanie zajmować się prowadzeniem działalności gospodarczej powódki.

W 2014 r. powódka osiągnęła dochód w kwocie 10.694,65, od którego wyliczono podatek należny w kwocie 1.369 zł.

W oświadczeniu majątkowym w dniu 13 grudnia 2016 r. powódka wskazała, że dochód miesięczny netto z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wynosi przeciętnie 1.000 – 2.500 zł na 2 osoby. Natomiast w oświadczeniu majątkowym z dnia 02 czerwca 2017 r. podała, że osiąga z tego tytułu dochód netto w kwocie 1.000 – 1.500 zł miesięcznie. W oświadczeniu majątkowym z dnia 22 sierpnia 2017 r. wpisała brak dochodów z tytułu działalności gospodarczej z uwagi na wstrzymanie koncesji. Natomiast w sprawie toczącej się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym o umorzenie zaległości podatkowej, powódka złożyła dokumenty z których wynikało, ze w okresie styczeń – listopad 2016 r. uzyskała przychód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za powyższy okres osiągnęła dochód przed opodatkowaniem i obciążeniem składkami ZUS w kwocie 38.484,75 zł.

Decyzją z dnia 18 lipca 2016 r. organ koncesyjny cofnął powódce koncesję Nr B- (...) z dnia 19 maja 2008 r., na podstawie art. 17 ust. 2 pkt 1 i 2 w zw. z art. 7 ust.1 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 07 września 2016 r. utrzymał w mocy decyzję z dnia 18 lipca 2016 r. Postanowieniem z dnia 04 kwietnia 2017 r, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

(dowód: zeznanie podatkowe za 2012 r. – akta szkody, zeznanie podatkowe za 2013 r. – k. 143 – 148, informacja o wysokości dochodu za 2013 r. – k. 149 – 150, zeznanie podatkowe za 2014 r. – k. 151-153, informacja o wysokości dochodu za 2014 r. – k. 154, oświadczenie – k. 166- 167, oświadczenie – k. 177-178, oświadczenie z dnia 22 sierpnia 2017 r. – k. 232-233, pismo z dnia 04 maja 2017 r. – k. 235, przesłuchanie powódki – k. 438v. -439, postanowienie – k.200, ponadto (...) (...) zeznania świadka A. D. – k. 272 v.-273)

Powódka przed wypadkiem był osobą zdrową, jeździła rowerem, chodziła na grzyby, na ryby. Obecnie nie jest w stanie wykonywać tych czynności, odczuwa dolegliwości bólowe. Stała się osobą nerwową.

(dowód: zeznania świadka Z. D. – k. 272-272 v., zeznania świadka A. D. – k. 272 v. – 273, przesłuchanie powódki – k. 438 v. - 439)

Powódka pismem z dnia 10 listopada 2014 r. domagała się od pozwanego przyznania zadośćuczynienia w kwocie 50.000 zł. Pozwany na podstawie decyzji z dnia 14 grudnia 2014 r. wypłacił powódce kwotę 11.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Na podstawie decyzji z dnia 09 grudnia 2015 r. wypłacił powódce kwotę 1.008 zł tytułem kosztów opieki.

Pismem z dnia 10 listopada 2015 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 16 listopada 2015 r.) powódka żądała od pozwanego kwoty 800.000 zł tytułem zadośćuczynienia, renty w kwocie 2.500 zł tytułem renty w związku z utratą całkowitej zdolności do pracy zarobkowej, płatnej do 10 – dnia każdego miesiąca, począwszy od 1 listopada 2014 r. oraz kwoty 16.256,60 zł tytułem odszkodowania za zniszczone mienie (600 zł) i tytułem kosztów leczenia (15.017,40 zł).

Ubezpieczyciel decyzją z dnia 09 grudnia 2015 r. przyznał powódce kwotę 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia (minus wypłacona kwota 11.000 zł na mocy decyzji z dnia 14 grudnia 2014 r. Ponadto przyznał kwotę 9.264 zł tytułem kosztów opieki (420 dni minus 34 dni spędzone w szpitalu w okresie 15.10.2014 r. – 22.10.2014 r., 31.05.2015r. – 05.06.2015 r., 05.08.2015 r. – 26.08.2015 r.= 386 dni x 4h/dziennie x 6 zł= 9.264 zł minus wypłacona kwota 1.008 zł na mocy decyzji z dnia19 lutego 2015 r., do dopłaty kwota 8.556 zł).

Powódka pismem z dnia 11 kwietnia 2016 r. żądała od pozwanego kwoty 761.000 zł tytułem zadośćuczynienia, renty w kwocie 2.500 zł, kwoty 11.655,53 zł tytułem odszkodowania za zniszczone mienie i tytułem kosztów leczenia. W uzasadnieniu wskazała, że roszczenie w kwocie 11.655,53 zł obejmuje różnicę pomiędzy dotychczas żądaną kwotą 16.256,60 zł a przyznaną przez ubezpieczyciela kwotę 8.556 zł tytułem zwrotu kosztów opieki i 300 zł za zniszczone mienie, powiększone dodatkowo o koszty opieki, sprawowanej w wymiarze 3 godzin dziennie od dnia 10 listopada 2015 r. w kwocie 4.254,93 zł.

(dowód: pismo z dnia 17 listopada 2014 r. – akta szkody, decyzja z dnia 14 grudnia 2014 r. – akta szkody, decyzja z dnia 09 grudnia 2015 r. – akta szkody,

pismo z dnia 10 listopada 2015 r. - k. 155- 157, potwierdzenie odbioru – k. 158 v. , pismo z dnia 11 kwietnia 2016r. – k. 159 -160, potwierdzenie odbioru – k. 161- 162) .

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Dokonując powyższego rozstrzygnięcia Sąd oparł się na dokumentach przedłożonych przez strony oraz dokumentach z akt szkody, których prawdziwości nie kwestionowano.

Sąd uwzględnił zeznania przesłuchanych w sprawie świadków i powódki w zakresie w którym odnosiły się do cierpień fizycznych i psychicznych powódki po wypadku. Ponadto Sąd wziął pod uwagę podnoszone przez nich okoliczności związane z potrzebą pomocy powódce ze strony osób trzecich, przy czym wymiar opieki ustalono w oparciu o opinię biegłego R. P.. Żadna ze stron nie kwestionowała opinii w tej części.

Zeznania powódki i świadka A. D. w zakresie dotyczącym prowadzonej przez powódkę działalności gospodarczej uznano za wiarygodne jedynie w tym zakresie, w którym znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym.

Sąd dopuścił dowód z pisemnych opinii biegłych z zakresu chirurgii ortopedii w osobie R. P. i neurologii J. S.. W ocenie Sądu opinie są rzetelne, jasne, nie zawierają sprzeczności ani luk. Biegli w sposób przekonywujący uzasadnili wnioski zawarte w opinii. Ponadto biegli w sposób merytoryczny ustosunkowali się do podniesionych przez strony zastrzeżeń.

Sąd pominął wniosek dowodowy powódki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu neurologii. W świetle art. 286 k.p.c. Sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie, może też w razie potrzeby zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. W przedmiotowej sprawie nie zachodzi potrzeba powołania drugiego biegłego celem wydania następnej opinii. Niezasadnym byłoby przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z opinii kolejnego biegłego w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony.

Biegły J. S. szczegółowo i przekonywująco uzasadnił przyjęte wnioski w opinii. Wziął pod uwagę całokształt dokumentacji medycznej, zebranej w sprawie. Złożył również uzupełniające opinie, wskazując z jakich przyczyn nie stwierdził uszczerbku na zdrowiu z przyczyn neurologicznych. Z tych przyczyn Sąd poprzestał na tej opinii.

Analizując zasadność roszczenia należy wskazać, że zgodnie z postanowieniami art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

W rozpoznawanej sprawie nie było sporu miedzy stronami w zakresie odpowiedzialności pozwanego za zdarzenie z dnia 15 października 2014 r.

Odnosząc się do zasadności i wysokości roszczenia o wypłatę zadośćuczynienia wskazać trzeba, że zgodnie z art. 445 k.c., Sąd może przyznać osobie poszkodowanej w wypadku przewidzianym w art. 444 k.c., tj. osobie, która doznała uszkodzenia ciała lub której zdrowie uległo rozstrojowi, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Jak wskazuje się w orzecznictwie, celem zadośćuczynienia pieniężnego jest przede wszystkim złagodzenie cierpień i towarzyszących im ujemnych uczuć związanych z uszkodzeniem ciała i rozstrojem zdrowia. Przy ocenie wysokości zadośćuczynienia za krzywdę należy uwzględnić przede wszystkim nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym (por. orzeczenie SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 681/98, OSNAP 2000/16/626).

Zgodnie z przyjętym w doktrynie i ugruntowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, zadośćuczynienie winno mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny. Jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną. Zadośćuczynienie powinno być środkiem pomocy dla poszkodowanego i pozostawać w odpowiednim stosunku do rozmiaru krzywdy i szkody niemajątkowej. Na krzywdę poszkodowanego składają się cierpienia fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych bądź w związku z cierpieniami fizycznymi, bądź w związku z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, zwłaszcza trwałymi i nieodwracalnymi (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1985 r., II CR 94/85).

Wskazać należy, że na skutek zdarzenia rozpoznano u powódki przebyte wadliwie wygojone złamanie nasady dalszej prawego przedramienia, przebyte wadliwie wygojone złamanie prawej rzepki. Obrażenia te spowodowały trwały uszczerbek na zdrowiu 35 %.

Oczywistym jest, że na zasadność roszczenia powódki wpływ mają także cierpienia wynikające z dolegliwości bólowych w trakcie leczenia. Powódka do końca grudnia 2014 r. miała zastosowane unieruchomienia gipsowe, co wiązało się z utrudnieniami w życiu codziennym, ponadto istniała konieczność odciążania prawej kończyny dolnej. Ponadto powódka nadal odczuwa dolegliwości bólowe, nie jest w stanie wykonywać wszystkich dotychczas podejmowanych czynności. Pomimo rehabilitacji u powódki utrzymuje się przykurcz prawego kolana i średniego stopnia przykurcz prawego nadgarstka. Jak wynika z opinii biegłego, powyższe może uniemożliwić wykonywanie przysiadu, bieganie, utrudniać prowadzenie samochodu, chodzenie po nierównym terenie. Dysfunkcja ręki utrudnia powódce wykonywanie cięższych prac fizycznych, prac długotrwałych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd podstawie art. 822 k.c., art. 445 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Uwzględniając uprzednio wypłacone zadośćuczynienie w kwocie 50.000 zł należy stwierdzić, że łącznie kwota 140.000 zł jawi się jako odpowiednia do skali krzywdy, którą doznała powódka, uwzględnia również wiek powódki. Zadośćuczynienie w tej wysokości, zdaniem Sądu, jest także należycie wyważone i pozostaje w odpowiedniej relacji do aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa.

Wskazać należy, że z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wynika, że pozwany wypłacił powódce w postępowaniu likwidacyjnym zadośćuczynienie w kwocie 50.000 zł. Powyższe znajduje potwierdzenie w treści decyzji pozwanego z dnia 09 grudnia 2015 r. Zatem stanowisko pozwanego wyrażone w odpowiedzi na pozew, jakoby wypłacił powódce łącznie kwotę 58.556 zł tytułem zadośćuczynienia nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Jak wynika z w.w. decyzji i pisma powódki z dnia 11 kwietnia 2016 r. (k. 159 -160) kwota 8.556 została wypłacona z tytułu kosztów opieki.

Od kwoty 90.000 zł należało zasądzić odsetki ustawowe od dnia 30 maja 2016 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 455 k.c., 481 k.c., art. 817 k.c. Powódka w piśmie z dnia 10 listopada 2015 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 16 listopada 2015 r.) żądała od pozwanego kwoty 800.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Istniejący wówczas stan rzeczy uzasadniał wypłacenie żądanego zadośćuczynienia. Podkreślić należy, że wówczas rozmiar cierpień i krzywdy powódki był znany pozwanemu.

Z tych przyczyn orzeczono jak w pkt I wyroku.

Odnosząc się do żądania zwrotu kosztów opieki wskazać należy, że z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1973 r., II CR 365/73 (OSNC 1974, z. 9, poz. 147) wynika, że korzystanie z pomocy innej osoby i związane z tym koszty stanowią koszty leczenia w rozumieniu art. 444 § 1 k.c. Legitymacja czynna w zakresie żądania zwrotu tych kosztów przysługuje poszkodowanemu niezależnie od tego, kto sprawuje opiekę nad nim (osoba bliska, np. matka lub osoba inna). Prawo poszkodowanego do ekwiwalentu z tytułu zwiększonych potrzeb polegających na konieczności korzystania z opieki osoby trzeciej nie zależy od wykazania, że poszkodowany efektywnie wydatkował te koszty (tak SN w wyroku z dnia 26 lipca 1977 r, I CR 143/77).

Niewątpliwie powódka po wypadku wymagała opieki i pomocy osoby trzeciej.

Powódka miała największe utrudnienia i niedogodności w życiu codziennym do końca grudnia 2014 r. w związku ze stosowaniem unieruchomień gipsowych, koniecznością odciążania prawej kończyny dolnej, wówczas powódka wymagała średnio pomocy w wymiarze 5 godzin dziennie. Następnie od 1 stycznia 2015 r. do 05 marca 2015 r. istniały mniejsze ograniczenia w związku z gojeniem się złamania rzepki i koniecznością chodzenia przy pomocy kuli łokciowej, powódka wymagała średnio pomocy 3,5 godziny dziennie. Po tym czasie nie wystąpiła dysfunkcje narządu ruchu uniemożliwiające wykonywanie podstawowych czynności codziennych.

Zatem koszty opieki wyniosły 4.032,38 zł, biorąc pod uwagę stawkę za godzinę opieki wskazaną przez powódkę (żądana stawka nie odbiega od średnich stawek za godzinę pracy):

- za okres od dnia 22 października 2014 r. do dnia 22 grudnia 2014 r., przyjmując, że powódki wymagała opieki osób trzecich 5 godzin dziennie (60 dni x 5h=300 h x 9,27 zł = 2.781,20 zł),

- za okres od dnia 23 grudnia 2014 r. do dnia 23 stycznia 2015 r. – 3 godziny dziennie (30 dni x 3 h= 90 h x 9,27 zł = 843,30 zł),

- za okres od dnia 24 stycznia 2015 r. od dnia 05 marca 2015 r. – 1 godz. dziennie (sąd przyjął wymiar opieki 1 godz., mając na względzie żądanie powódki., 44 godz. x 9,27 zł = 407,88 zł).

Jak wynika z akt szkody, pozwany wypłacił powódce z tytułu kosztów opieki 9.264 zł (decyzja z dnia 09 grudnia 2015 r.). Powódka w piśmie z dnia 11 kwietnia 2016 r. przyznała, że otrzymała od ubezpieczyciela kwotę 8.556 zł tytułem kosztów opieki.

Zatem roszczenie z tytułu kosztów opieki zostało zaspokojone w postępowaniu likwidacyjnym i dlatego podlega oddaleniu.

Podstawę żądania renty stanowi art. 444 § 2 k.c., zgodnie, z którym jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo, jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

W niniejszej sprawie powódka żądała zasądzenia renty z tytułu niezdolności do pracy. Niewątpliwie to na powódce – zgodnie z brzmieniem art. 6 k.c. spoczywa ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających przyznanie renty.

Renta z tytułu utraty zdolności do pracy ma rekompensować faktyczną utratę możliwości zarobkowych. Renta powinna rekompensować uszczerbek majątkowy, który wskutek uszkodzenia ciała i niezdolności do pracy powstał w dochodach powódki z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Musi odpowiadać różnicy między hipotetycznymi dochodami, które poszkodowany osiągałby, gdyby nie doszło do zdarzenia, a dochodami, które uzyskuje. Wysokość hipotetycznych dochodów należy ustalić przy uwzględnieniu wszelkich uzyskiwanych przez uprawnionego świadczeń.

Z opinii biegłego R. P. wynika, że powódka jest niezdolna do pracy w związku z wypadkiem do dnia 30 listopada 2018 r. Jednocześnie biegły wskazał, że dysfunkcja ręki u powódki utrudnia jej wykonywanie cięższych prac fizycznych, prac długotrwałych. Decyzją ZUS orzeczono całkowitą niezdolność do pracy do dnia 31 sierpnia 2016 r. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, powódka do dnia 5 marca 2015 r. (do czasu gdy potrzebowała pomocy osób trzecich) nie była w stanie prowadzić działalności gospodarczej. Jednakże dla przyznania renty, konieczne jest udowodnienie przez powódkę, że na skutek wypadku zmniejszyły się jej dochody.

Niewątpliwe jest, że przed wypadkiem, mąż powódki pomagał jej w prowadzeniu działalności gospodarczej. Z uwagi na to, że on również uczestniczył w przedmiotowym wypadku i doznał obrażeń ciała, do końca 2014 r. nie był w stanie podejmować czynności z tym związanych.

Mając na uwadze powyższe, należało uznać, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powódki renty w wysokości 1.000 zł miesięcznie, za okres listopad 2014 r. i grudzień 2014 r., albowiem w tym okresie powódka utraciła dochody. Sąd oparł się na zeznaniach podatkowych za lata 2012, 2013 r. i 2014 r., z których wynika, że dochód powódki w 2014 r. (po odliczeniu obciążeń) był mniejszy o około 2.000 zł. Sąd określił termin płatności renty od dnia 17 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty. Żądanie renty zostało zgłoszone pismem z dnia 10 listopada 2015 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 16 listopada 2015 r.). Termin 30 dni był terminem wystarczającym, aby spełnić świadczenie.

Sąd w pozostałym zakresie oddalił powództwo w zakresie żądania renty. Powódka nie wykazała bowiem, aby wypadek wpłynął na wysokość osiąganych przez nią dochodów za okres od dnia 1 stycznia 2015 r. Powódka nie udowodniła, że na skutek wypadku uległy zmniejszeniu jej dochody. Z przedłożonych przez nią oświadczeń majątkowych wynika, że nadal prowadziła działalność gospodarczą i uzyskiwała dochody. Ponadto powódka przedstawiając swoją sytuację materialną przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym udokumentowała osiągane dochody za okres styczeń 2016 r. – listopad 2016 r., których wysokość wskazuje, że suma dochodów za ten okres była wyższa od dochodów osiąganych przed wypadkiem. Zatem niewiarygodne należy uznać twierdzenia powódki, że dochody z tytułu prowadzonej działalności osiągnęła w 2014 r., a w następnym okresie nie uzyskała żadnych dochodów. Pozostaje to w sprzeczności z treścią składanych przez nią dokumentów. Ponadto nieudowodnione zostały twierdzenia powódki i świadka A. D., aby powódka utraciła koncesję z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi pozwany. Wskazać należy, że powódka nie wykazała, aby utraciła koncesję, nie wykazała również z jakich przyczyn toczyło się postępowanie w tym przedmiocie. Świadek A. D. wskazał że powódka nie produkuje broni, albowiem toczy się postępowanie przed sądem administracyjnym. Ponadto wskazał, że zostało wszczęte postępowanie karne, zarzucono bowiem stronie, że nie produkuje idealnych kopii broni - niewątpliwe jest zatem, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za powyższe działania.

Z tych przyczyn orzeczono jak w pkt II i IV wyroku na podstawie 822 k.c., art. 444 § 1 i 2 k.c.

Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. ustalił odpowiedzialność pozwanego na przyszłość za skutki wypadku, które mogą ujawnić się w przyszłości.

O możliwości tego rodzaju orzekania o charakterze ustalającym na podstawie art. 189 k.p.c., zwłaszcza w sprawach o naprawienie szkody wynikłej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, pozytywnie wypowiedziała się judykatura (uchwała SN z dnia 17.04.1970 r., III PZP 34/69; wyrok SN z dnia 22.06.1978 r. IV CR 203/78, Lex nr 8110). Podkreślenia wymaga, że do ustalenia obowiązku wynagrodzenia szkód przyszłych nie jest konieczna pewność powstania dalszych szkód w przyszłości, lecz wystarcza samo stwierdzenie prawdopodobieństwa, że aktualny stan zdrowia powódki nie ujawnił jeszcze wszystkich skutków uszkodzenia ciała. W niniejszej sprawie uszkodzenia ciała powódki mają trwały i nieodwracalny charakter i istnieje takie prawdopodobieństwo, że aktualny stan zdrowia nie ujawnił jeszcze wszystkich skutków uszkodzenia ciała. W tym zakresie Sąd oparł się na opinii biegłego ortopedy, z której wynika, że u powódki rozpoczęły się pourazowe zmiany zwyrodnieniowe. (pkt III wyroku)

Dokonując rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd stwierdził, że w niniejszym przypadku zachodzą przesłanki z art. 102 k.p.c. umożliwiające odstąpienie od obciążenia powódki kosztami procesu. W niniejszej sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony. Sąd miał na względzie okoliczności zarówno związane z przebiegiem samego postępowania - charakter dochodzonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia wsparte na obiektywnych podstawach, jak też leżące poza procesem - a mianowicie sytuację majątkową i życiową strony.

W pkt VI wyroku Sąd orzekł o obowiązku zwrotu kosztów sądowych w oparciu o art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 k.p.c. Sąd miał na względzie okoliczności niniejszej sprawy i dlatego w części obciążył powódkę kosztami sądowymi tj. kwotą 1.500 zł.

Nieuiszczone koszty sądowe to: opłata od pozwu w kwocie 24.171 zł, nieuiszczone wydatki na wynagrodzenie biegłych 1.884,26 zł (659,10 zł + 603,02 zł + 183,96 zł + 104,28 zł + 129,56 zł +204,34 zł). Łącznie koszty sądowe wyniosły 26.061,36 zł.

Kosztami sądowymi została obciążona strona pozwana z uwagi na wynik procesu. Pozwany przegrał sprawę w 18 % i zobowiązany jest zapłacić na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 4.691,03 zł pkt VII wyroku).

SSO Ewa Oknińska