Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2018 r. w G.

sprawy z powództwa Agencji Mienia Wojskowego z siedzibą w W.

przeciwko G. H.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3867, 73 zł (trzy tysiące osiemset sześćdziesiąt siedem złotych i siedemdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 17 lutego 2017 r. do dnia 27 lutego 2018 r.

II. należność zasądzoną w punkcie I wyroku rozkłada na 20 rat miesięcznych, pierwsze 18 rat w kwotach po 200 zł (dwieście złotych), dziewiętnasta rata w kwocie 267, 73 zł (dwieście sześćdziesiąt siedem złotych i siedemdziesiąt trzy grosze), 20 -sta rata obejmująca odsetki od należności głównej, płatnych do 10 - tego dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca, następującego po miesiącu, w którym uprawomocni się niniejszy wyrok

III. oddala powództwo w pozostałym zakresie

IV .odstępuje od obciążania pozwanego kosztami postępowania

Sygnatura akt: I C 1005/17

UZASADNIENIE

Powód Agencja Mienia Wojskowego z siedzibą w W. wniosła pozew przeciwko G. H. domagając się od pozwanego zapłaty kwoty 3.867,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu tj. dnia 17 lutego 2017r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu sposób powód podniósł, iż pozwany zajmuje lokal mieszkalny nr (...) położony w G. przy ul. (...) bez tytułu prawnego. Jak wyjaśnił, lokal ten został przydzielony na podstawie decyzji przydziału osobnej kwatery stałej matce pozwanego, która zmarła w dniu 26 sierpnia 2000r. Pozwany nie wywiązuje się z obowiązku uiszczenia opłat za używanie lokalu i ma z tego tytułu zadłużenie w wysokości 3.867,73 zł, na które składają się miesięczne należności za okres od czerwca 2016r. do stycznia 2017r. w łącznej wysokości 3.780,96 zł oraz odsetki naliczone do dnia 16 lipca 2017r. w kwocie 86,77 zł. Nadto, powód wskazał, że z pozwanym na wcześniejsze należności zawarta została pozasądowa ugoda, jednak została ona rozwiązana w związku z nieregulowaniem przez pozwanego bieżących należności oraz miesięcznych rat.

(pozew k. 3-6)

W dniu 25 maja 2017r. w sprawie o sygnaturze akt VI Nc-e 245249/17 Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty k. 6v)

Pozwany złożył sprzeciw od ww. nakazu zapłaty. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany podniósł, iż nieprawdą jest, że nie wpłacał żadnych sum z tytułu czynszu oraz że powód wielokrotnie próbował załatwić sprawę ugodowo. Jak wskazuje pozwany została zawarta tylko jedna ugoda, gdzie narzucono mu wysokie koszty w kwocie 700 zł. Pozwany powołał się na swoją ciężką sytuację życiową, wskazując, że utrzymuje się z renty w kwocie 1.250 zł, jest rencistą I grupy, ma wirusa typu C, marskość wątroby, łuszczycę, nadciśnienie tętnicze, dyskopatię kręgosłupa, uszkodzone stawy biodrowe, kolanowe i barkowe. Nadto, wskazał, że wpłaca na rzecz powoda kwoty po 300-500 zł miesięcznie.

(sprzeciw od nakazu zapłaty k. 8)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Agencja Mienia Wojskowego jest podmiotem realizującym prawa właścicielskie Skarbu Państwa m.in. do lokalu mieszkalnego (...) położonego w G. przy ul. (...). Przedmiotowy lokal został przydzielony E. H. na podstawie decyzji przydziału osobnej kwatery stałej nr 236/99 z dnia 28 kwietnia 1999r. Zgodnie z decyzją do zamieszkiwania w lokalu uprawniony był także syn lokatora – G. H.. W dniu 26 sierpnia 2000r. E. H. zmarła, a pozwany G. H. nadal zamieszkuje w tym lokalu.

(okoliczności bezsporne)

Na wniosek pozwanego, w dniu 6 czerwca 2016r. strony zawarły ugodę, dotyczącą ustalenia warunków spłaty zadłużenia wynikającego z nieuiszczenia należności związanych z dysponowaniem przez pozwanego z ww. lokalu, które na dzień 2 czerwca 2016r. wynosiło 37.586,44 zł. Pozwany uznał dług i zobowiązał się do jego spłaty w 23 ratach wynoszących od 100 zł do 300 zł, zgodnie z § 2 ugody.

(dowód: wniosek z dnia 29 kwietnia 2016r. k. 50, oświadczenie o stanie majątkowym k. 51, ugoda z dnia 6 czerwca 2016r. k. 52-53)

Pismem z dnia 23 sierpnia 2016r. powód wezwał pozwanego do zapłaty zadłużenia w kwocie 1.897,19 zł w nieprzekraczalnym terminie 14 dni. Z uwagi na brak wpłat pełnych opłat za używanie lokalu i opłat pośrednich oraz wpłat na poczet zadłużenia, powód wypowiedział umowę ugody pismem z dnia 19 października 2016r. Wypowiedzenie zostało pozwanemu doręczone w dniu 8 listopada 2016r.

(dowód: harmonogram spłaty zadłużenia k. 54, wezwanie do zapłaty z dnia 23 sierpnia 2016r., k. 55, wypowiedzenie z dnia 19 października 2016r. k. 56, dowód doręczenia k. 57)

Z tytułu opłat za używanie lokalu pozwany ma wobec powoda zadłużenie w łącznej wysokości ponad 40.000 zł.

(dowód: kartoteka konta k. 30-38)

Z tytułu opłat za używanie lokalu mieszkalnego oraz opłat pośrednich w okresie od czerwca 2016r. do stycznia 2017r. pozwany był zobowiązany do zapłaty następujących kwot:

- kwoty 315,93 zł za czerwiec 2016r.,

- kwoty 328,54 zł za lipiec 2016r.,

- kwoty 328,54 zł za sierpień 2016r.,

- kwoty 328,54 zł za wrzesień 2016r.,

- kwoty 619,14 zł za październik 2016r.,

- kwoty 619,14 zł za listopad 2016r.,

- kwoty 619,14 zł za grudzień 2016r.,

- kwoty 621,99 zł za styczeń 2017r.

(dowód: wymiar opłat za okres od czerwca 2016r. do stycznia 2017r. k. 26-29)

W spornym okresie pozwany dokonał następujących wpłat na rzecz powoda:

- 400 zł w dniu 17 września 2016r. tytułem „ spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet obowiązującej umowy.

- 500 zł w dniu 31 października 2016r. tytułem „spłata mieszkania znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności zasądzonych orzeczeniem Sądu w sprawie o sygnaturze VI Nc-e 1397491/11 (należność główna zasądzona, koszty postępowania sądowego, odsetki od należności zasądzonej);

- 400 zł w dniu 12 grudnia 2016r. tytułem „spłata mieszkania znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności zasądzonych orzeczeniem Sądu w sprawie o sygnaturze VI Nc-e 1397491/11 (odsetki od należności zasądzonej, należność odsetkowa zasądzona)

- 500 zł w dniu 3 stycznia 2017r. tytułem „spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności zasądzonych orzeczeniem Sądu w sprawie o sygnaturze VI Nc-e 1397491/11 (należność główna zasądzona, koszty postępowania sądowego, odsetki od należności zasądzonej);

- 500 zł w dniu 27 lutego 2017r. tytułem „spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności za (...), odsetek od należności głównej;

- 400 zł w dniu 27 kwietnia 2017r. tytułem „spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności za (...), należności za (...), odsetek od należności głównej;

- 400 zł w dniu 6 czerwca 2017r. tytułem „spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności za (...), należności za r (...), odsetek od należności głównej;

- 400 zł w dniu 3 lipca 2017r. tytułem „spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)”. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności za (...);

- 400 zł w sierpniu 2017r. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności za (...), należności zasądzonych orzeczeniem sądu w sprawie I C 1262/14,

- 400 zł we wrześniu 2017r. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności zasądzonych orzeczeniem sądu w sprawie I C 1262/14,

- 500 zł w październiku 2017r. Wpłata została przez powoda zaliczona na poczet należności zasądzonych orzeczeniem sądu w sprawie I C 1262/14.

(dowód: dowody wpłaty k. 8-9, rozliczenie wpłat k. 49)

Pismem z dnia 18 stycznia 2017r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.846,70 zł tytułem nieuiszczonych należności za ww. lokal za okres od czerwca 2016r. do stycznia 2017r. Wezwanie zostało pozwanemu doręczone w dniu 8 lutego 2017r.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o wezwanie do zapłaty z dnia 18 stycznia 2017r. k. 21-22 wraz z dowodem doręczenia k. 20)

Pozwany G. H. ma dochód w postaci renty w wysokości 1.500 zł. Ze świadczenia rentowego pozwanego prowadzona jest egzekucja, w ramach której komornik co miesiąc potrąca kwotę 500 zł. W związku z tym pozostaje pozwanemu na utrzymanie kwota 1.000 zł. Na comiesięczne wydatki pozwanego składają się: wydatki na zakup leków (200 zł), żywności. Pozwany jest w stanie wpłacać na poczet zadłużenia kwoty 200-300 zł miesięcznie. Pozwany choruje na marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby typu C. Pozwany nie dorabia dorywczo, nie otrzymuje żadnej pomocy finansowej, nie ma też rodziny, która mogłaby mu pomóc.

(dowód: przesłuchanie pozwanego G. H. płyta CD k. 72)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów oraz dowodu z przesłuchania pozwanego G. H..

Oceniając zebrany w niniejszej materiał dowodowy, Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby kwestionować wiarygodność i autentyczność złożonych przez strony dokumentów prywatnych. Zważyć bowiem należy, iż powyższe dokumenty korzystają z domniemania autentyczności oraz pochodzenia dokumentu od wystawcy oświadczenia i żadna ze stron nie zdołała w myśl art. 253 k.p.c. obalić powyższych domniemań. Nadto, żadna ze stron nie kwestionowała zgodności przedłożonych kopii z oryginałami dokumentów.

Zdaniem Sądu nie ma także żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności zeznań pozwanego G. H.. W ocenie Sądu zeznania te są szczere, wewnętrznie niesprzeczne i nie budzą żadnych wątpliwości w świetle zasad logicznego rozumowania czy zasad doświadczenia życiowego. Ponadto, zeznania te nie były kwestionowane przez stronę powodową.

W niniejszej sprawie powód Agencja Mienia Wojskowego domagał się od pozwanego zapłaty należności za korzystanie z lokalu mieszkalnego (...) położonego w G. przy ul. (...). Bezsporne w sprawie było, że przedmiotowy lokal został przydzielony matce pozwanego E. H. na podstawie decyzji przydziału osobnej kwatery stałej nr 236/99 z dnia 28 kwietnia 1999r., natomiast pozwany zamieszkiwał w nim jako członek rodziny. Zgodnie z treścią art. 37 ust. 2 ustawy z dnia z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej za uiszczanie opłat za używanie lokalu i opłat pośrednich z tytułu zajmowania lokalu mieszkalnego odpowiadają solidarnie pełnoletnie osoby stale zamieszkujące w tym lokalu. W myśl art. 1a pkt. 12 i 13 ww. ustawy w skład powyższych opłat za używanie lokalu i opłat pośrednich wchodzą należności za media, fundusz remontowy i za używanie lokalu. Należy jednak zauważyć, że pozwany nie był żołnierzem zawodowym i stąd powyższe przepisy nie mają zastosowania do jego sytuacji prawnej. Bezspornie stron nie łączy stosunek administracyjny a cywilnoprawny, gdyż pozwany był członkiem rodziny żołnierza zawodowego. Skoro ustawa z dnia z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej nie reguluje szczegółowo sytuacji osób zajmujących lokale po śmierci żołnierza zawodowego, w tym obowiązku zapłaty za korzystanie z lokalu, to w tym zakresie znajdą - w myśl art. 29a ww. ustawy - zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, w zatem w przedmiotowym przypadku art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c., gdyż pozwanemu nie przysługuje tytuł prawny do lokalu, co wynika z treści pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany podniósł, że w spornym okresie dokonywał wpłaty na rzecz powoda w wysokości od 300 do 500 zł miesięcznie, co jego zdaniem powinno wpłynąć na wysokość zadłużenia. Na potwierdzenie swoich twierdzeń pozwany przedłożył kopie dowodów wpłaty dokonanych w okresie od września 2016r. do lipca 2017r. Zgodnie z treścią art. 451 § 1 k.c. dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Wedle natomiast art. 451 § 2 k.c. jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu. Natomiast, w myśl art. 451 § 3 k.c. w braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego. Jak wynika z przedłożonych kopii dokumentów, dokonując wpłat na rzecz powoda G. H. nie wskazywał dokładnie, na poczet których świadczeń dokonuje wpłaty. Pozwany opisywał wpłaty jako „spłata czynszu za mieszkanie znak (...). (...). (...)” bądź też jako „spłata mieszkania znak (...). (...). (...)”. Z uwagi na fakt, że pozwany nie skorzystał z uprawnienia wynikającego z art. 451 § 1 k.c., dokonane wpłaty zostały przez pozwanego rozliczone zgodnie z dyspozycją art. 451 § 3 k.c. na poczet długów najdawniej wymagalnych, co też potwierdza przedłożony przez powoda dokument zawierający rozliczenie wpłat (k. 49). Z treści tego dokumentu wynika, że wpłaty dokonane przez powoda zostały zaliczone na poczet należności wymagalnych przez czerwcem 2016r., w tym na poczet należności objętych tytułami wykonawczymi, które powód już wcześniej uzyskał przeciwko pozwanemu. Podkreślić należy, że pozwany nie kwestionował sposobu zaliczenia ww. wpłat przez powoda. Wobec powyższego – na podstawie przedłożonych dokumentów – Sąd doszedł do przekonania, że należności za sporny okres nie zostały dotychczas przez pozwanego uiszczone. Na zadłużenie pozwanego składają się: miesięczne należności za okres od czerwca 2016r. do stycznia 2017r. w łącznej wysokości 3.780,96 zł oraz odsetki ustawowe za opóźnienie naliczone do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu tj. do dnia 16 lipca 2017r. w kwocie 86,77 zł.

Z powyższych Sąd powództwo uwzględnił i na mocy powołanych powyżej przepisów zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.867,73 zł. Nadto, na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. – Sąd zasądził od tej kwoty dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu tj. od dnia 17 lutego 2017r. do dnia wyrokowania tj. 27 lutego 2018r. Natomiast w pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Z uwagi na szczególną sytuację pozwanego, należność główną zasądzoną w punkcie pierwszym wyroku, na podstawie przepisu art. 320 k.p.c., Sąd rozłożył na 20 rat miesięcznych, w tym 18 równych rat w kwotach po 200 zł każda, jedną ratę w kwocie 267,73 zł i jedną ratę obejmującą odsetki od należności głównej. Zgodnie z treścią przepisu art. 320 k.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Jak podnosi się w doktrynie zastosowanie tego tzw. moratorium sędziowskiego może mieć miejsce jedynie w wypadkach "szczególnie uzasadnionych", tzn. wyjątkowych. Należy przyjąć, że owe "szczególne okoliczności" zachodzą wówczas, kiedy natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby rażące sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Na przykład jeżeli ze względu na stan majątkowy, zdrowotny, rodzinny i inne niezwłoczne spełnienie świadczenia lub jednorazowo spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe, bardzo utrudnione lub narażałoby pozwanego albo jego bliskich na niepowetowaną szkodę. Stosując przepis art. 320 k.p.c. Sąd powinien rozważyć wszystkie okoliczności danej sprawy, zarówno dotyczące pozwanego, jak i powoda (por. A. Zieliński (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wydanie 7, C.H. Beck 2014, s. 563-564).

W ocenie Sądu przypadek pozwanego należało uznać za szczególnie uzasadniony w rozumieniu przepisu art. 320 k.p.c., co uzasadnia zastosowanie moratorium sędziowskiego. Rozpoznając wniosek pozwanego Sąd wziął pod uwagę sytuację osobistą i materialną pozwanego, postawę pozwanego względem powoda, a także wyważył interesy wierzyciela i dłużnika. Przede wszystkim należało mieć na uwadze, że pozwany G. H. utrzymuje się z bardzo niskiej renty, która po potrąceniach komorniczych, wynosi 1.000 zł. Jest to stabilny i regularny dochód, lecz na tyle niski, że pozwala pozwanemu na zaspokojenie tylko najpilniejszych potrzeb życiowych. Bez wątpienia tak niski dochód nie pozwala spełnić jednorazowo całego zasądzonego świadczenia, lecz umożliwia spłatę tego zobowiązania w ratach. Podkreślić przy tym należy, że z uwagi na stan zdrowia pozwany nie jest w stanie podjąć dodatkowych prac dorywczych celem pozyskania środków pieniężnych na spłatę całości zadłużenia. W ocenie Sądu, przy uwzględnieniu wszystkich problemów finansowych pozwanego osiągany przez niego dochód umożliwia spłatę mu spłatę zadłużenia w ratach po 200 zł i jednoczesne pozwala na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb życiowych. Sąd miał na uwadze także postawę pozwanego, który mimo bardzo niskich dochodów, stara się dokonywać regularnie wpłat na rzecz powoda w wysokości 400-500 zł miesięcznie. Jest to znaczna kwota wobec uzyskiwanych przez pozwanego dochodów. Zdaniem Sądu, taka postawa pozwanego zasługuje na aprobatę. Jednocześnie należy wskazać, że rozłożenie należności na raty nie spowodowuje żadnej szkody dla powoda. Powód jest bowiem państwową osobą prawną, stąd rozłożenie należności na raty w żaden sposób nie wpłynie na jego płynność finansową. Rozłożenie świadczenia na raty płatne w stosunkowo niedługim okresie (20 miesięcy) nie powinno także znacząco wpłynąć na wartość ekonomiczną świadczenia. Zresztą, zwrócić należy uwagę, że w przypadku prowadzenia postępowania egzekucyjnego nie wiadomo jak szybko powód wyegzekwowałby całość roszczenia z uwagi na wysokość dochodu pozwanego i brak innych wartościowych składników majątkowych, a także ograniczenia w prowadzeniu egzekucji z renty. Bez wątpienia, konieczność jednorazowej spłaty całej należności mogłaby spowodować szkodę po stronie pozwanego, albowiem z jednej strony zostałby obciążony dodatkowo kosztami egzekucji, a z drugiej w dalszym ciągu naliczane byłyby odsetki od zadłużenia przeterminowanego, co zwiększałoby rozmiar długu. W takiej sytuacji dokonywane przez pozwanego wpłaty zaliczane byłyby na poczet rosnącego zadłużenia z tytułu odsetek od zadłużenia przeterminowanego, a dopiero w dalszej kolejności na poczet należności głównej.

Sąd orzekający miał na względzie pogląd prawny mający charakter zasady prawnej wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61, że rozkładając z mocy art. 320 k.p.c. zasądzone świadczenia pieniężne na raty, sąd nie może – na podstawie tego przepisu – odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. W związku z tym Sąd zasądził odsetki ustawowe od dnia następnego po dniu wniesienia pozwu tj. od dnia 17 lutego 2017r. do dnia wyrokowania tj. 27 lutego 2018r.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 102 k.p.c. i odstąpił od obciążania pozwanego kosztami procesu. Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 102 k.p.c. urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zważyć jednak należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Nadto, należy zwrócić uwagę, że zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Powinno ono być ocenione w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego do kręgu tych okoliczności zalicza się między innymi ciężką sytuację strony przegrywającej (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1972r., I PR 423/72, OSNC 1973, Nr 7-8, poz. 138).

W ocenie Sądu sytuację pozwanego należy uznać za szczególną w rozumieniu art. 102 k.p.c. W świetle zebranego materiału dowodowego nie budzi bowiem wątpliwości, że pozwany znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Jak wynika z zeznań pozwanego utrzymuje się on z renty w wysokości 1.000 zł, z której jest musi pokryć wszelkie wydatki związane z egzystencją. Mimo tak niskich dochodów pozwany regularnie uiszcza na rzecz powoda kwotę 400 – 500 zł.

Dodatkowo, pozwany jest osobą schorowaną i część dochodów przeznacza na leczenie. W tym stanie rzeczy obciążenie pozwanego nawet częścią kosztów procesu może wpłynąć tylko na pogorszenie i tak złej sytuacji materialnej pozwanego i spowodować, że nie będzie miał wystarczających środków na pokrycie kosztów bieżącego utrzymania czy na sfinansowanie koniecznego leczenia, a także na uiszczanie opłat za zajmowany lokal. Dlatego też sytuacja majątkowa i osobista pozwanego przemawia za odstąpieniem od obciążania go kosztami procesu w niniejszej sprawie.