II PZ 1/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:19-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II PZ 1/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko J. Sp. z o.o.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 lutego 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 18 października 2010 r.,
oddala zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem zawartym w wyroku z dnia 18 października 2010 r. Sąd
Okręgowy nie obciążył powódki J. P. kosztami zastępstwa procesowego za
instancję odwoławczą (pkt III wyroku). W ocenie Sądu Okręgowego, okoliczność
utraty dodatkowego źródła dochodu stanowi szczególny przypadek, uzasadniający
w świetle art. 102 k.p.c. nieobciążanie powódki kosztami zastępstwa procesowego
strony pozwanej. Okoliczność, że powódka nie pozostaje bez środków do życia,
gdyż pobiera emeryturę, nie uzasadnia obciążania jej kosztami zastępstwa
procesowego.
2
W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana zarzuciła: 1)
niewłaściwe zastosowanie art. 102 k.p.c. polegające na przyjęciu, że zaistniały
wypadki szczególnie uzasadnione, które usprawiedliwiają nieobciążanie powódki
kosztami zastępstwa procesowego; 2) niezastosowanie art. 98 § 1 w związku z art.
99 k.p.c. w związku z § 11 ust. 1 pkt 2 w związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.
1349).
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w zaskarżonej części i obciążenie powódki kosztami postępowania
za instancję odwoławczą, ewentualnie przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi
drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że gdyby założyć, że stanowisko
Sądu Okręgowego jest właściwe, to każdy pracownik zwolniony z pracy, który
następnie wytoczył powództwo przeciwko pracodawcy, a powództwo to zostałoby
oddalone, nie powinien być obciążany kosztami zastępstwa procesowego
poniesionymi przez pozwanego pracodawcę, ponieważ utracił pracę. Co więcej,
dotyczyłoby to nawet pracowników posiadających inne stałe źródło dochodu w
postaci emerytury. Argumentacja Sądu jest sprzeczna z zasadami ponoszenia
kosztów procesu przez jego strony i z pewnością nie można z niej skorzystać przy
zastosowaniu art. 102 k.p.c. Skarżący wskazał, że ustawodawca wprowadził
stosowną wyjątkową regulację w zakresie ponoszenia opłat sądowych przez
pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, pozostając przy zasadach
ogólnych w zakresie kosztów zastępstwa procesowego (art. 98 § 1 k.p.c.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie jest niezasadne.
Stosownie do art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. W judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, że
przepis ten urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady
odpowiedzialności za wynik procesu. Z tego względu stanowi rozwiązanie
3
szczególne, niepodlegające wykładni rozszerzającej, wykluczające stosowanie
wszelkich uogólnień i wymagające do swojego zastosowania wystąpienia
wyjątkowych okoliczności. Nieskonkretyzowanie w nim przez ustawodawcę
„wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu
sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na
uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za
nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w
części. W konsekwencji sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym
uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu rozpoznającego sprawę i do jego oceny należy
przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia
odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania
kosztami procesu strony przegrywającej spór. Trudna sytuacja życiowa, majątkowa,
zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu
należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od
zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien
kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu
wymaga wykazania że jest ona wadliwa (por. wyroki z dnia 19 maja 2006 r., III CK
221/05, LEX nr 439151 i z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, LEX nr 584735 oraz
postanowienia z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366 i z dnia 18
października 2010 r., I PZ 15/10, niepublikowane).
Sąd drugiej instancji wskazał podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia w
przedmiocie kosztów procesu oraz motywy, którymi się kierował, a mianowicie: 12-
letnim zatrudnieniem powódki w pozwanej Spółce, utratą przez powódkę stałego
dodatkowego źródła dochodu wskutek rozwiązania stosunku pracy, utratą pracy po
długotrwałej chorobie powodującej niezdolność do pracy i stanowiącej przyczynę
wypowiedzenia. Wszystkie te okoliczności, uwzględniające sytuację życiową,
zdrowotną i majątkową powódki, stanowiły usprawiedliwioną przyczynę
zastosowania art. 102 k.p.c., a podniesione przez skarżącego argumenty nie
prowadzą do skutecznego zakwestionowania oceny dokonanej przez Sąd drugiej
instancji.
Z tych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w
związku z art. 39814
k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 22 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko J. Sp. z o.o.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 lutego 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 18 października 2010 r.,
oddala zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem zawartym w wyroku z dnia 18 października 2010 r. Sąd
Okręgowy nie obciążył powódki J. P. kosztami zastępstwa procesowego za
instancję odwoławczą (pkt III wyroku). W ocenie Sądu Okręgowego, okoliczność
utraty dodatkowego źródła dochodu stanowi szczególny przypadek, uzasadniający
w świetle art. 102 k.p.c. nieobciążanie powódki kosztami zastępstwa procesowego
strony pozwanej. Okoliczność, że powódka nie pozostaje bez środków do życia,
gdyż pobiera emeryturę, nie uzasadnia obciążania jej kosztami zastępstwa
procesowego.
2
W zażaleniu na powyższe postanowienie strona pozwana zarzuciła: 1)
niewłaściwe zastosowanie art. 102 k.p.c. polegające na przyjęciu, że zaistniały
wypadki szczególnie uzasadnione, które usprawiedliwiają nieobciążanie powódki
kosztami zastępstwa procesowego; 2) niezastosowanie art. 98 § 1 w związku z art.
99 k.p.c. w związku z § 11 ust. 1 pkt 2 w związku z § 6 pkt 4 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.
1349).
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w zaskarżonej części i obciążenie powódki kosztami postępowania
za instancję odwoławczą, ewentualnie przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi
drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że gdyby założyć, że stanowisko
Sądu Okręgowego jest właściwe, to każdy pracownik zwolniony z pracy, który
następnie wytoczył powództwo przeciwko pracodawcy, a powództwo to zostałoby
oddalone, nie powinien być obciążany kosztami zastępstwa procesowego
poniesionymi przez pozwanego pracodawcę, ponieważ utracił pracę. Co więcej,
dotyczyłoby to nawet pracowników posiadających inne stałe źródło dochodu w
postaci emerytury. Argumentacja Sądu jest sprzeczna z zasadami ponoszenia
kosztów procesu przez jego strony i z pewnością nie można z niej skorzystać przy
zastosowaniu art. 102 k.p.c. Skarżący wskazał, że ustawodawca wprowadził
stosowną wyjątkową regulację w zakresie ponoszenia opłat sądowych przez
pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, pozostając przy zasadach
ogólnych w zakresie kosztów zastępstwa procesowego (art. 98 § 1 k.p.c.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie jest niezasadne.
Stosownie do art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. W judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się jednolicie, że
przepis ten urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady
odpowiedzialności za wynik procesu. Z tego względu stanowi rozwiązanie
3
szczególne, niepodlegające wykładni rozszerzającej, wykluczające stosowanie
wszelkich uogólnień i wymagające do swojego zastosowania wystąpienia
wyjątkowych okoliczności. Nieskonkretyzowanie w nim przez ustawodawcę
„wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu
sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na
uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za
nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w
części. W konsekwencji sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym
uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu rozpoznającego sprawę i do jego oceny należy
przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia
odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania
kosztami procesu strony przegrywającej spór. Trudna sytuacja życiowa, majątkowa,
zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu
należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od
zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien
kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu
wymaga wykazania że jest ona wadliwa (por. wyroki z dnia 19 maja 2006 r., III CK
221/05, LEX nr 439151 i z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, LEX nr 584735 oraz
postanowienia z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366 i z dnia 18
października 2010 r., I PZ 15/10, niepublikowane).
Sąd drugiej instancji wskazał podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia w
przedmiocie kosztów procesu oraz motywy, którymi się kierował, a mianowicie: 12-
letnim zatrudnieniem powódki w pozwanej Spółce, utratą przez powódkę stałego
dodatkowego źródła dochodu wskutek rozwiązania stosunku pracy, utratą pracy po
długotrwałej chorobie powodującej niezdolność do pracy i stanowiącej przyczynę
wypowiedzenia. Wszystkie te okoliczności, uwzględniające sytuację życiową,
zdrowotną i majątkową powódki, stanowiły usprawiedliwioną przyczynę
zastosowania art. 102 k.p.c., a podniesione przez skarżącego argumenty nie
prowadzą do skutecznego zakwestionowania oceny dokonanej przez Sąd drugiej
instancji.
Z tych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w
związku z art. 39814
k.p.c.