Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2018 r. w Toruniu

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko K. K.

o przywrócenie posiadania

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

I C 735/17

UZASADNIENIE

Powód M. K. wniósł przeciwko K. K. o przywrócenie posiadania lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...). W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż wobec powoda zapadł wyrok eksmisyjny z przedmiotowego lokalu, przy czym ustalono jego prawo do lokalu socjalnego. Z uwagi na brak propozycji zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego powód nadal zamieszkiwał w przedmiotowym lokalu. Pozwany w sposób bezprawny wszedł w posiadanie lokalu, kiedy powód odbywał leczenie odwykowe na oddziale zamkniętym w C..

Pozwany wniósł o oddalenie pozwu, wskazując, iż pozwany wyprowadził się z mieszkania przy ul. przy ul. (...) w związku z czym objął go w posiadanie jako lokal porzucony. Lokal był zdewastowany i jego stan oraz brak osobistych rzeczy wskazywały jednoznacznie, iż pozwany w nim nie zamieszkiwał od dawna.

W piśmie z dnia 02.05.2018r. pozwany wskazał, iż przeniósł własność przedmiotowego lokalu w drodze umowy darowizny na rzecz swego syna, a zatem nie ma legitymacji procesowej.

Sąd ustalił co następuje:

Wyrokiem z dnia 04 kwietnia 2013r., sygn. akt I C 296/13, nakazano pozwanym, m.in. M. K., aby opuścił wraz z rzeczami lokal mieszkalny numer (...) położony w T. przy ulicy (...) i wydał go powodom E. J. i J. J.. Ustalono, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego i wstrzymano wykonanie wyroku do czasu złożenia pozwanym oferty najmu lokalu socjalnego przez Gminę M. T.. Z M. K. nie została zwarta umowa najmu lokalu socjalnego.

Na mocy umowy z dnia 27 stycznia 2017r., rep. A 692/2017r, zawartej przed notariuszem B. G., K. K. i A. K. w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej nabyli lokal nr (...) położony w T. przy ulicy (...) wraz z udziałem przynależnym do lokalu wynoszącym (...).

Od dnia 05 kwietnia 2017r. M. K. przebywał w Wojewódzkim Ośrodku (...) na oddziale odwykowym całodobowym.

W dniu 10 kwietnia 2017r. w asyście świadków do mieszkania przy ulicy (...) wszedł K. K.. Lokal był zdewastowany, brudny, wybita była szyba. Stan lokalu wskazywał, iż od dawna nikt w nim nie mieszkał.

Na mocy umowy darowizny z dnia 23 kwietnia 2018r., rep. A 1609/2018r., zawartej przed notariuszem I. G., własność lokalu lokal nr (...) położonego w T. przy ulicy (...) wraz z udziałem przynależnym do lokalu wynoszącym (...) nabył J. K..

Bezsporne oraz dowód: - zaświadczenie – k. 4, akt notarialny z 27.01.2017r. – k. 39-42, protokół otwarcia mieszkania – k. 46, zdjęcia – k. 48, wyrok – k. 76, akt notarialny z 23.04.2018r. – k. 178-180

Sąd ustalił co następuje:

Powyższy stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty, których wiarygodność nie budziła wątpliwości.

Zgodnie z art. 344 § 1 kc przeciwko temu kto samowolnie naruszył posiadanie przysługuje roszczenie o przewrócenie stanu poprzedniego.

Zaakcentować należy, że posiadanie przez strony legitymacji czynnej i biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo Stąd też, zarzut pozwanego w przedmiocie braku legitymacji biernej po jego stronie należało rozstrzygnąć w pierwszej kolejności.

Wskazać należy, że legitymacja procesowa to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Legitymacja czynna zawsze ściśle jest związana ze strona powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu. Legitymację bierną należy wiązać z osobą pozwanego w procesie. Legitymacja bierna uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Legitymacja procesowa to zatem uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego.

W realiach niniejszej sprawy należy w pierwszej kolejności rozstrzygnąć kwestię posiadania przez pozwanego legitymacji biernej, albowiem ma to dla sprawy istotne znaczenie, warunkujące jej dalszą merytoryczną analizę.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r., w sprawie III CZP 83/12 wskazał, że legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa. W sytuacji, gdy legitymacja materialna i procesowa zespalają się, oddalenie powództwa następuje w istocie z braku legitymacji materialnej, którego rezultatem jest także brak legitymacji procesowej, będący wtórną przyczyną oddalenia powództwa. Legitymacja procesowa jest zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Rolą sądu w procesie jest dokonanie oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy, a w wypadku stwierdzenia braku legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), na sądzie spoczywa obowiązek zamknięcia rozprawy i wydania wyroku oddalającego powództwo. Takie procedowanie jest konsekwencją choćby wytoczenia powództwa przeciwko osobie nieuprawnionej.

Jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016r., sygn. III CZP 25/16, powództwo o przywrócenie posiadania rzeczy nie może być skutecznie dochodzone przeciwko osobie, która naruszyła posiadanie rzeczy, jeżeli w toku sprawy przeniosła posiadanie tej rzeczy na inną osobę. Szczególna regulacja zawarta w art. 478 kpc ograniczająca badanie w sprawach o naruszenia posiadania obowiązku respektowania ostatniego stanu posiadania, wyłącza w tym odrębnym postępowaniu zastosowanie konsekwencji przewidzianych w art. 192 pkt 3 kpc. Wobec tego stwierdzić należy, iż podniesiony przez pozwanego zarzut braku legitymacji procesowej w związku z zawartą przez niego umową darowizny lokalu skutkować winien oddaleniem powództwa.

O kosztach przeczono w oparciu o art. 102 kpc. Obciążenie strony, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, całością lub nawet tylko częścią kosztów procesu może w okolicznościach konkretnej sprawy pozostawać trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Z tego względu ustawodawca przewidział specjalne unormowanie pozwalające nie obciążać strony przegrywającej (powoda, pozwanego) obowiązkiem zwrócenia przeciwnikowi całości lub części kosztów. Ideę tę urzeczywistnia wyrażona w powołanym przepisie zasada słuszności. Artykuł 102 nie konkretyzuje w żaden sposób pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych. Wskazanie w tym przepisie na dopuszczalność odstąpienia od zasady odpowiedzialności za wynik procesu jedynie w wypadkach wyjątkowych ("szczególnie uzasadnionych") wyłącza możliwość stosowania wykładni rozszerzającej. Ocena, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu sądu. Musi ona mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy. Chodzi tu nie tylko o okoliczności związane z przebiegiem procesu, ale również pozostające poza jego obszarem (np. stan majątkowy stron, ich sytuacja życiowa). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Kryteria pomocne przy rozstrzyganiu o istnieniu czy też nieistnieniu przesłanek zastosowania zasady słuszności wskazane zostały w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Sposób skorzystania z art. 102 jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór (zob. wyroki SN: z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09, Lex nr 603828 oraz postanowienia SN: z dnia 19 października 2011 r., II CZ 68/11, Lex nr 1044004 i z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12, Lex nr 1164739). O tym, czy w konkretnej sprawie zachodzi "szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 102, decyduje m.in. sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą sprawę. Jeżeli prowadzi ona proces w sposób nielojalny, np. przez usiłowanie wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dąży do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów, to nie zasługuje na potraktowanie jej w uprzywilejowany sposób i na zwolnienie od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (zob. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, Lex nr 7366).

Powód znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, zarejestrowany jest jako bezrobotny, otrzymuje zasiłek z (...) w T., podejmuje też prace dorywcze (dochód ok. 500 zł.) Dodatkowe obciążenie powoda kosztami jeszcze pogorszyłoby jego trudną sytuację.

Dlatego uznać należy, że istnieją szczególnie uzasadnione okoliczności pozwalające na nieobciążanie powoda kosztami procesu.