Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa D. S.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 19 grudnia 2017 roku, sygn. akt I C 2605/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach: pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda kwotę 20.000 złotych obniża do kwoty 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych, a w pozostałej części powództwo oddala oraz w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że ustala, iż powód wygrał sprawę w 41% (czterdziestu jeden procentach),

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Wioletta Krawczyk

Sygn. akt: II Ca 154/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa D. S. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W. o zadośćuczynienie w kwocie 24.000 złotych:

1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 20.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21.07.2016 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. ustalił, że powód wygrał sprawę w 83% i na podstawie art. 108 §1 k.p.c. szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania pozostawił referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu (...) r. w miejscowości O. D. L. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem marki (...) o numerze rejestracyjnym (...) podczas wykonywania manewru włączania się do ruchu nie zachował należytej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu pojazdowi marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), doprowadzając do ich zderzenia, w wyniku czego kierowca D. S. doznał obrażeń ciała.

Wyrokiem z dnia 09 lutego 2016 r., sygn. akt II K 27/16, Sąd Rejonowy w Opocznie II Wydział Karny na podstawie art. 66 § 1 k.k., art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne w stosunku do D. L. warunkowo umorzył, ustalając okres próby na jeden rok.

W okresie od dnia 18 listopada 2015 r. do dnia 25 listopada 2015 r. powód D. S. był hospitalizowany na Oddziale (...)w (...) Szpitalu (...)w P..

U powoda rozpoznano złamanie kostki przyśrodkowej goleni lewej, skręcenie kręgosłupa szyjnego, uraz głowy.

Zastosowano leczenie w postaci repozycji otwartej i zespolenia kostki przyśrodkowej – 2 x śruba kaniulowana, szyna gipsowa.

Powodowi zalecono kontrolę w (...), chodzenie przy pomocy kul bez następowania na operowaną kończynę, przyjmowanie leków.

Powód kontynuował leczenie w (...).

Zgodnie z opinią biegłego sądowego w zakresie ortopedii-traumatologii:

U powoda stwierdzono:

-

złamanie kostki przyśrodkowej wygojone klinicznie w dobrym ustawieniu,

-

stan po skręceniu odcinka szyjnego bez patologii pourazowej,

-

nieznaczne ograniczenie ruchów bez zniekształceń kośćca stawu skokowego lewego,

-

chód sprawny bez zaopatrzenia ortopedycznego, tj. kul i ortezy,

-

nieznaczne pogrubienie obrysów AT/C i nieznaczne (małe) zaniki mięśniowe łydki,

-

przebieg gojenia złamania i efekt końcowy statyczny dobry,

-

podmiotowy zespół bólowo-wysiłkowo-przeciążeniowy stawu skokowego kończyny dolnej lewej.

W wyniku wypadku z dnia (...) r. powód doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5 % (zgodnie z pozycją 162a według Tabeli).

Powód nosił opatrunek gipsowy przez sześć tygodni i potrzebował pomocy innych osób około dwie godziny na dobę przez okres półtora miesiąca. Po tym okresie przez półtora miesiąca powód potrzebował pomocy średnio około jedną godzinę dziennie. Później powód był zdolny do samodzielnej egzystencji i nie potrzebował pomocy innych osób.

Stopień cierpień powoda był średni przez półtora miesiąca (w okresie kiedy kończyna dolna lewa była unieruchomiona w opatrunku gipsowym). Następnie przez okres około półtora miesiąca stopień cierpień był lekki.

Rokowania powoda na przyszłość są stabilne, nie doszło do znacznego i istotnego naruszenia sprawności oraz uszkodzenia więzozrostu piszczelowo-strzałkowego lub cech niestabilności. Obecnie powód porusza się sprawnie bez zaopatrzenia ortopedycznego. Należy spodziewać się dalszej stopniowej poprawy dynamicznej. Nie należy oczekiwać zwiększenia lub zmniejszenia trwałego uszczerbku na zdrowiu. Przy ustalaniu stopnia trwałego uszczerbku na zdrowiu biegły miał na względzie możliwe przyspieszone zmiany zwyrodnieniowe stawu skokowego lewego.

Powód jest zdolny do pracy zarobkowej, aktywność fizyczna jest obecnie dobra, nie stwierdzono ograniczeń aktywności fizycznej.

Po wypadku z dnia (...) r. pomocy i opieki udzielały powodowi jego małżonka A. S. i matka G. S..

Powód ma dwoje małoletnich dzieci w wieku 5 i 8 lat. Po wypadku powoda dziećmi zajmowała się A. S..

W dacie zdarzenia z dnia (...) r. sprawca wypadku drogowego miał zawartą z pozwanym Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Powód zgłosił pozwanemu szkodę w dniu 21 czerwca 2016 r.

Pismem z dnia 12 sierpnia 2016 r. pozwany poinformował powoda o przyznaniu na jego rzecz kwoty 6.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę oraz kwoty 720,00 zł tytułem odszkodowania – zwrotu kosztów opieki osoby trzeciej.

W ocenie Sądu powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą odpowiedzialności pozwanego jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawarta z posiadaczem samochodu /kierowanego przez sprawcę kolizji drogowej/ oraz przepis art. 822 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej /OC/ zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz umowa została zawarta /ubezpieczony/. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń ma charakter akcesoryjny, gdyż jej powstanie i rozmiar zależą od istnienia okoliczności uzasadniających odpowiedzialność ubezpieczonego sprawcy szkody oraz rozmiaru tej odpowiedzialności. Istnienie więc odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub osoby kierującej pojazdem determinuje odpowiedzialność ubezpieczyciela.

Podstawą prawną żądania zadośćuczynienia przez powoda jest art. 445 § 1 k.c., stosownie do treści którego sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Sąd podzielił wnioski płynące z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii-traumatologii, który ustalił u powoda trwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 5 % w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu… (Dz. U. z 2013 r., poz. 954) na podstawie pozycji 162a według Tabeli.

Sąd miał przy tym na uwadze, iż procentowy rozmiar uszkodzeń ciała jest tylko jednym z kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia i nie determinuje tej kwoty bez uwzględnienia innych okoliczności, a jedynie stanowi pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego odszkodowania /por. wyrok SN z dnia 5.10.2005 r., sygn. akt I PK 47/05, opubl. MPPR 2006/4/208/. Sąd uwzględnił również nasilenie i długotrwałość cierpień poszkodowanego oraz następstwa zdarzenia w sferze życiowej. Należy podkreślić, że po wypadku z dnia 18 listopada 2015 r. powód wymagał opieki osób trzecich. Jego kończyna dolna lewa była unieruchomiona w opatrunku gipsowym przez 6 tygodni. Musiał poruszać się za pomocą kul.

Między szkodą powoda a przedmiotowym wypadkiem drogowym zachodzi związek przyczynowo-skutkowy.

Na tej podstawie Sąd ustalił, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia stanowić będzie dla powoda kwota 20.000,00 zł i taką też zasądził na jego rzecz od pozwanego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 lipca 2016 r. do dnia zapłaty. Sąd uwzględnił przy tym kwotę 6.000,00 zł przyznaną powodowi w toku postępowania likwidacyjnego tytułem zadośćuczynienia pieniężnego.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Podniósł, że powód doznał uszczerbku na zdrowiu w relatywnie niskiej wysokości. Stopień jego cierpień fizycznych nie był znaczny. Biegły sądowy zaznaczył, iż rokowania powoda na przyszłość są stabilne, nie doszło do znacznego i istotnego naruszenia sprawności oraz uszkodzenia więzozrostu piszczelowo-strzałkowego lub cech niestabilności. Obecnie powód porusza się sprawnie bez zaopatrzenia ortopedycznego. Należy spodziewać się dalszej stopniowej poprawy dynamicznej. Powód jest zdolny do pracy zarobkowej, aktywność fizyczna jest obecnie dobra, nie stwierdzono ograniczeń aktywności fizycznej.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Orzekając o odsetkach Sąd miał na uwadze, iż jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. Jest zasadą, że zarówno odszkodowanie jak i zadośćuczynienie za krzywdę staje się wymagalne po wezwaniu ubezpieczyciela przez poszkodowanego /pokrzywdzonego/ do spełnienia świadczenia odszkodowawczego /art. 455 § 1 kc/. Od tej zatem chwili biegnie termin do odsetek za opóźnienie - art. 481 § 1 k.c. /por. wyrok SN z 18 lutego 2010 r., II CSK 434/09/.

Obecnie w orzecznictwie prezentowane jest jednoznaczne stanowisko, że odsetki od zasądzonego zadośćuczynienia należy liczyć od dnia wezwania dłużnika do jego zapłaty. Wynika to z faktu, że wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma konstytutywnego charakteru.

W wyroku z dnia 17 listopada 2006 r., sygn. akt V CSK 266/06, Sąd Najwyższy podniósł, że „Nie sposób bowiem podzielić oceny, iż wyłącznie z dniem wydania wyroku zasądzającego zadośćuczynienie pozwany może pozostawać w opóźnieniu z jego zapłatą, gdyż sąd ustala wysokość zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru orzeczenia kształtującego treść stosunku prawnego, czy orzeczenia waloryzującego wysokość należnego powodowi świadczenia. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to dłużnik powinien spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu - art. 455 k.c.. W wypadku opóźnienia dłużnika wierzyciel jest uprawniony do odsetek od nieterminowo spełnionego świadczenia pieniężnego. Roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia co do zasady nie podlega odrębnym regułom w zakresie terminu spełnienia świadczenia przez dłużnika”.

Sąd uwzględnił 30-dniowy termin od zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi.

Powyzszy wyrok w części zasadzajacej zadośćuczynienie powyżej kwoty 4.000 złotych zaskarżył pozwany.

Apelacja wyrokowi w zaskarżonej części zarzuca naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 445 § 1 KC poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i błędne przyjęcie, iż w ustalonym stanie faktycznym sprawy kwota 26.000 zł stanowi kwotę odpowiednią tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną przez powoda D. S. wskutek wypadku komunikacyjnego z dnia (...) roku.

Apelujący wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1. poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 16 000 zł tytułem zadośćuczynienia,

2) zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2. poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu,

3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu.

Pełnomocnik powoda wnosił o oddalenie apelacji oraz zasądzenie koszów procesu za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej jest częściowo uzasadniona.

Zarzut bowiem obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 445 § 1 k.c., przez zasądzenie na rzecz powoda rażąco zawyżonego – w stosunku do doznanej przez niego krzywdy - zadośćuczynienia, uznać należy za częściowo trafny.

Lektura materiału aktowego prowadzi do wniosku, iż ocena dowodów dokonana przez Sąd I instancji jest wszechstronna, zgodna z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania i odpowiada wymogom jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 k.p.c.

Ta właściwa ocena dowodów doprowadziła do poczynienia przez Sąd Rejonowy trafnych ustaleń faktycznych, które odpowiadają powołanym przez ten Sąd dowodom, co skutkuje, iż ustalenia te zasługują na akceptację Sądu II instancji.

Apelacja nie kwestionuje zresztą dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodów oraz prawidłowo poczynionych na jej podstawie ustaleń faktycznych Sądu a jedynie kwestionuje ocenę prawną żądania pozwu w zakresie rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy i wysokości należnego mu zadośćuczynienia.

Zgodzić należy się z apelującym, że z prawidłowych ustaleń faktycznych Sąd I instancji wysnuł jednak nie do końca prawidłowe wnioski, składające się na rozważania prawne w zakresie oceny wielkości doznanej przez powoda krzywdy jak i wysokości należnego mu zadośćuczynienia za tę krzywdę.

Wysokość zasądzonego zadośćuczynienia zależy od oceny Sądu, który kierując się zawsze kryteriami przewidzianymi w art. 445 k.c., ustala należne w danym wypadku zadośćuczynienie za doznane cierpienia a następnie uprawniony jest do ewentualnego jego pomniejszenia o stopień przyczynienia się pokrzywdzonego do powstania krzywdy, przy czym nie sposób nie dostrzec, że zarówno zasądzenie zadośćuczynienia jak i miarkowanie jego wysokości z uwagi na stopień przyczynienia mają charakter fakultatywny i zależą od oceny Sądu, która oczywiście powinna znajdować uzasadnienie w materiale sprawy.

W świetle tych uwag oraz ustalonych okoliczności sprawy, z których wynika, że powód w wyniku wypadku doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5% z powodu doznanych obrażeń szczegółowo przez Sąd Rejonowy opisanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, a także w świetle stanowiska tegoż Sądu, iż stopień cierpień fizycznych powoda nie był znaczny i nie stwierdza się ograniczeń jego aktywności fizycznej przy dobrych rokowaniach biegłego lekarza na przyszłość, Sąd Okręgowy nie może zaakceptować stanowiska Sądu I instancji wskazującego na kwotę 26.000 zł jako należną mu łącznie tytułem zadośćuczynienia w okolicznościach niniejszej sprawy (tj. suma 6.000 zł wypłacona już powodowi tytułem zadośćuczynienia w postępowaniu likwidującym szkodę przez pozwanego plus suma 20.000 zł zasądzona na jego rzecz z tegoż tytułu zaskarżonym wyrokiem).

Trafnie bowiem zarzuca apelacja, że ustalone przez Sąd I instancji okoliczności nie dają podstaw do uznania, że urazy jakich doznał powód w wyniku przedmiotowego zdarzenia były aż tak znaczne aby uzasadniały zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 20.000 zł., po zaliczeniu na poczet ustalonego i należnego łącznie świadczenia wypłaconej już pokrzywdzonemu przez pozwanego sumy 6.000 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle prawidłowo ustalonych okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla oceny rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy oraz mając na względzie podniesione wyżej okoliczności, należy uznać, iż powodowi należy się zadośćuczynienie w kwocie łącznej 16.000 zł., co oznacza, że po zaliczeniu wypłaconej jej już przez pozwanego z tego tytułu sumy 6.000 zł, zaskarżonym wyrokiem zasądzone powinno być zadośćuczynienie uzupełniające w kwocie 10.000 zł.

Skutkiem powyższego musiało być – w uwzględnieniu apelacji w omawianym zakresie – obniżenie zasądzonego zaskarżonym wyrokiem zadośćuczynienia z kwoty 20.000 zł do kwoty 10.000 zł.

Uznając zatem za słuszną apelację powoda w powyższym zakresie, należało na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienić zaskarżony wyrok w sposób wyżej wskazany, obniżając zasądzone przez Sąd Rejonowy zadośćuczynienie do kwoty 10.000 zł i oddalając powództwo w pozostałej części jako wygórowane.

Zmiana zaskarżonego rozstrzygnięcia o kosztach procesu między stronami jest konsekwencją rozstrzygnięcia merytorycznego i zastosowanie wynikającej z art. 100 k.p.c. zasady stosunkowego – do wyniku sprawy - rozdzielenia tych kosztów między nimi skutkowało zmianą stopnia w jakim powód wygrał sprawę określonego przez Sąd I instancji na 83% do 41% na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Apelacja w pozostałej części, podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 k.p.c.

Mając na względzie wynik postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy na zasadzie art. 100 k.p.c. zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu za to postępowanie.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy orzeczono jak w sentencji wyroku.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Wioletta Krawczyk