Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Dawid Kobus

Protokolant: stażysta Adrianna Nidzgorska

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2018 roku w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko pozwanemu M. R.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. R. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwotę 5 743,45 zł (pięć tysięcy siedemset czterdzieści trzy złote czterdzieści pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

- od kwoty 1 679,62 zł (tysiąc sześćset siedemdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt dwa grosze) od dnia 21 lutego 2017 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 4 063,83 zł (cztery tysiące sześćdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt trzy grosze) od dnia 23 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego M. R. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwotę 2084,00 zł (dwa tysiące osiemdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt V GC 2575/17 upr

Uzasadnienie
wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 6 kwietnia 2018 r.

Pozwem z dnia 2 października 2017 roku (data stempla pocztowego) powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. wystąpił na drogę sądową przeciwko pozwanemu M. R., prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. R. z siedzibą w miejscowości O. o zapłatę kwoty 5 743,45 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od kwoty 1679,62 zł od dnia 3 lutego 2017 r. do dnia zapłaty, od kwoty 4063,83 zł od dnia 4 marca 2017 r. do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu wg norm przepisanych.

Z uzasadnienia stanowiska powoda wynika, że strony łączyła umowa z dnia 30 czerwca 2016 r., na podstawie której pozwany zobowiązał się do sukcesywnego wykonywania na rzecz powoda usług polegających na wycince drzew pod liniami elektroenergetycznymi na obszarze działania powoda – jego Oddziału w T., Rejonu (...) T.. Wykonanie usług zgodnie z zawartą umową zostało powierzone na podstawie szeregu zleceń, a zakres prac objętych poszczególnymi zleceniami określał każdorazowo załącznik do zlecenia „Zakres rzeczowy prac”, który wskazywał również wartość zleconych prac. W tym samym dniu, kiedy przekazywano zlecenie, powód udostępniał pozwanemu teren do wykonania prac, każdorazowo na tę okoliczność spisywano protokół przekazania placu budowy, który podpisywany był przez pozwanego i M. W. – reprezentującego powoda. Część zleceń, w tym zlecenia wskazane w treści pozwu, nie została wykonana w terminie. Wobec tego powód obciążył pozwanego karami umownymi, wystawiając w tym celu noty obciążeniowe, a następnie noty korygujące. Pozwany nie uregulował tych należności, pomimo wezwania go przez powoda do zapłaty (pozew – k. 2-5v).

Nakazem zapłaty z dnia 20 listopada 2017 roku wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie V GNc 4250/17 Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty - k. 137).

Pozwany M. R. zaskarżył skutecznie w całości nakaz zapłaty wnosząc sprzeciw z dnia 4 grudnia 2017 roku, którym jednocześnie zażądał od powoda zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych (sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 141-142v).

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany przyznał, że łączyła go z powodem umowa o wykonanie usług wycinki drzew pod liniami elektroenergetycznymi w brzmieniu dołączonym do pozwu. Pozwany przyznał również, że wykonał zlecenia wskazane w pozwie. Pozwany potwierdził także prawidłowość wskazanych przez powoda terminów, w jakich poszczególne zlecenia miały zostać wykonane oraz w jakich zostały wykonane. Pozwany przyznał, że terminy wykonania zleceń zostały przekroczone. Pozwany zauważył, że w umowie łączącej strony znajduje się zapis przewidujący możliwość naliczania przez powoda kary umownej za zwłokę w wykonaniu danego zlecenia przez pozwanego. Zdaniem pozwanego użycie sformułowania „zwłoka” z powołaniem się na przepis art. 476 zd. 2 k.c., przesądza, że stronom chodziło o uchybienie terminowi świadczenia, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Pozwany stwierdził, że powód w trakcie realizacji większości zleceń zwiększał znacząco ich zakres, a opóźnienie pozwanego w związku z tym nie było przez niego zawinione. Ponadto pozwany zaznaczył, że w ramach wykonania umowy zobowiązany był do uzyskiwania zgód właścicieli i urzędów administracji na wejścia na nieruchomości i dokonywanie wycinki, co zwykle było utrudnione z uwagi na czynności życiowe osób fizycznych. Pozwany dodał, że zakres zleceń nie był znany w momencie ich przekazywania, co dodatkowo komplikowało uzyskanie zgody właścicieli nieruchomości, często zmieniano zakres zlecenia już po uzyskaniu zgody właściciela. Pozwany podniósł, iż do każdego zlecenia nie otrzymał „Karty oględzin linii napowietrznej”, co powodowało, iż samodzielnie musiał je sporządzić i co spowodowało wydłużenie wykonania zaleceń.

W piśmie procesowym z dnia 13 lutego 2018 roku (k. 165-167) powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko, wskazując, że twierdzenie pozwanego jakoby nie ponosił on odpowiedzialności za nieterminowe wykonanie spornych zleceń jest bezpodstawne. Powód zaprzeczył, aby z umowy z dnia 30 czerwca 2016 r. wynikał jego obowiązek wydawania pozwanemu „Karty oględzin linii napowietrznej”. Co do zwiększania zakresu prac poszczególnych zleceń powód wskazał, iż ilość drzew i krzewów przeznaczonych do wycinki była podawana w zleceniach w sposób szacunkowy i zgodnie z danymi, którymi powód dysponował w momencie składania zamówienia. Nadto zgodnie z postanowieniami umowy, pozwany musiał zdawać sobie z obowiązku zaplanowania prac, w taki sposób aby dotrzymać terminów zleceń i uzyskać stosowne zgody właścicieli. Powód podkreślił, iż pozwany mimo jak wskazuje zwiększonego zakresu prac dla poszczególnych zleceń, nie zgłosił w terminie wniosku o przedłużenie terminu ich wykonania, a wręcz nie przystąpił do ich realizacji do terminu końcowego określonego dla poszczególnego zlecenia. Powód podkreślił, iż zgodnie z art. 472 k.c. pozwany jako dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności, która w niniejszej sprawie winna być określona przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej działalności gospodarczej pozwanego (art. 355 § 2 k.c.).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 30 czerwca 2016 roku powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. – zamawiający, zawarł z pozwanym jako wykonawcą – M. R. umowę nr (...), której przedmiotem były usługi polegające na sukcesywnej wycince drzew pod liniami elektroenergetycznymi na obszarze E.-Operator Oddziału w T., Rejonu (...) T.. Zgodnie z zawartą umową, jej przedmiot miał być realizowany na podstawie zamówień realizacyjnych, składanych w formie zlecenia stanowiącego załącznik przez zamawiającego, określając miejsce i termin wykonania usługi (§ 3 ust. 3 umowy). Strony uzgodniły równie, że zamawiający upoważni wykonawcę do dokonywania uzgodnień z właścicielami nieruchomości w celu uzyskania zgody na wykonania prac (§ 3 ust. 7 umowy). Nadto, każdorazowo przed rozpoczęciem prac wykonawca i zamawiający dokonywać mieli wspólnie czynności przekazania placu budowy i w tym celu sporządzać mieli protokół przekazania (§ 3 ust. 8 umowy). Wykonawca w terminie 5 dni od podpisania protokołu o przyjęciu placu budowy, zobowiązany był do opracowania i przekazania zamawiającemu celem zatwierdzenia etapowy harmonogram prac. Termin przedstawienia każdego harmonogramu wynosił minimum 10 dni przed rozpoczęciem wycinki (§ 3 ust. 9 umowy). Strony przewidziały również kary umowne – między innymi za każdy rozpoczęty dzień zwłoki w stosunku do terminu wskazanego w zleceniu (§ 5 ust. 1.1. pkt 1 umowy). Zapłata kary umownej miała nastąpić w terminie 30 dni od daty wystawienia dokumentu obciążającego (§ 5 ust. 3 umowy). Strony uzgodniły również, że w sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego i ustawy Prawo zamówień publicznych (§ 11 ust. 2 umowy). Strony ustaliły termin realizacji umowy do 30.12.2016 r., zaś termin przystąpienia do realizacji zleceń 1 dzień (§ 2 ust. 1 i 2 umowy). Treść umowy nie zobowiązywała powoda do wydania pozwanemu „Karty oględzin linii napowietrznej” dla poszczególnego zlecenia.

/ dowód: umowa nr (...) z dnia 30.06.2016 r. wraz z załącznikami - k. 13-33, zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 29 marca 2018 r. 00.10:36-00:40:00 - k. 226v-227/

Strony umowy łączyły m.in. następujące zlecenia dotyczące wycinki drzew:

- nr 18 z dnia 15 września 2016 roku z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 30 listopada 2016 roku;

- nr 21 z dnia 15 września 2016 roku z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 14 listopada 2016 roku;

- nr 23 z dnia 15 września 2016 roku z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 14 listopada 2016 roku;

- nr 24 z dnia 15 września 2016 roku z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 14 listopada 2016 roku;

- nr 25 z dnia 15 września 2016 roku, z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 14 listopada 2016 roku;

- nr 27 z dnia 15 września 2016 roku, z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 21 listopada 2016 roku;

- nr 28 z dnia 15 września 2016 roku, z terminem wykonania od 15 września 2016 roku do 24 października 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 15 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 21 listopada 2016 roku;

- nr 32 z dnia 16 września 2016 roku, z terminem wykonania od 16 września 2016 roku do 14 listopada 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 16 września 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 30 listopada 2016 roku;

- nr 50 z dnia 10 października 2016 roku, z terminem wykonania od 10 października 2016 roku do 21 listopada 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 10 października 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 28 grudnia 2016 roku;

- nr 51 z dnia 10 października 2016 roku, z terminem wykonania od 10 października 2016 roku do 21 listopada 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 10 października 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 28 grudnia 2016 roku;

- nr 65 z dnia 12 października 2016 roku, z terminem wykonania od 12 października 2016 roku do 2 grudnia 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 12 października 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 28 grudnia 2016 roku;

- nr 77 z dnia 14 października 2016 roku, z terminem wykonania od 14 października 2016 roku do 26 grudnia 2016 roku, plac budowy został przekazany w dniu 14 października 2016 roku, prace zostały odebrane w dniu 5 stycznia 2017 roku.

W przypadku większości zleceń zakres prac ulegał zwiększeniu, bowiem w „Zakresie rzeczowym prac” tj. dokumencie stanowiącym załącznik do zlecenia, podane wartości miały charakter szacunkowy. Dopiero na etapie realizacji zlecenia można było stwierdzić rzeczywisty zakres prac. Pozwany miał przy tym świadomość związania terminami zakończenia poszczególnych zleceń.

/dowody: dokumenty zleceń, wraz z protokołami przekazania placu i odbioru prac – nr 18 k. 34-37, nr 21 k. 39-42, nr 23 k. 44-47, nr 24 k. 50-53, nr 25 k. 55-58, nr 27 k. 60-63, nr 28 k. 65-68, nr 32 k. 70-73, nr 50 k. 75-78, nr 51 k. 80-83, nr 65 k. 85-88, nr 77 k. 90-93, tabela porównawcza zakresu i wartości robót zleconych i wykonanych k. 143, zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 29 marca 2018 r. 00.10:36-00:40:00 - k. 226v-227, zeznania pozwanego M. R. na rozprawie w dniu 29 marca 2018 r. 00:44:11 – 00:54:52/

Pismem z dnia 2 listopada 2016 roku pozwany M. R. zwrócił się do powoda E.-Operator o wydłużenie terminu do wykonania prac wynikających między innymi ze zleceń: 18, 21, 23, 24, 25, 27, 28. Powód E.-Operator nie wyraził zgody na wydłużenie terminu, z uwagi na złożenie prośby po terminie wykonania zleceń. M. R. zwracał się do E.-Operator również w przypadku wykonywania innych zleceń dotyczących umowy z dnia 30 czerwca 2016 r. o przedłużenie terminu, także w przypadku, gdy stwierdzał zwiększony zakres prac. Wówczas otrzymywał zgodę na późniejsze wykonanie prac, o ile prośba została złożona przed upływem terminu do wykonania prac, który to termin wynikał ze zlecenia.

/dowody: pismo powoda z 15 listopada 2016 roku k. 169, pismo pozwanego z 2 listopada 2016 roku k. 170, korespondencja stron w zakresie przedłużania terminów do wykonania prac przy innych zleceniach k. 171-178, zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 29 marca 2018 r. 00.10:36-00:40:00 - k. 226v-227, zeznania pozwanego M. R. na rozprawie w dniu 29 marca 2018 r. 00:44:11 – 00:54:52/

W związku z niedotrzymaniem terminów w wykonaniu prac, po ich odebraniu E.-Operator wystawił M. R. następujące noty obciążeniowe, obciążając go tym samym karami umownymi:

- nr (...) z dnia 16 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 18 na kwotę 116,64 złotych;

- nr (...) z dnia 13 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniowa nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 21 na kwotę 184,68 złotych;

- nr (...) z dnia 13 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 23 na kwotę 77,76 złotych;

- nr (...) z dnia 13 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 24 na kwotę 38,88 złotych;

- nr (...) z dnia 13 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 25 na kwotę 145,80 złotych;

- nr (...) z dnia 16 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 27 na kwotę 156,82 złotych;

- nr (...) z dnia 16 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 28 na kwotę 427,68 złotych;

- nr (...) z dnia 16 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 32 na kwotę 297,43 złotych;

- nr (...) z dnia 19 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 50 na kwotę 703,08 złotych;

- nr (...) z dnia 19 stycznia 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 51 na kwotę 1 679,62 złotych;

- nr (...) z dnia 19 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 65 na kwotę 233,28 złotych;

- nr (...) z dnia 19 stycznia 2017 roku skorygowaną notą obciążeniową nr (...) z dnia 20 lutego 2017 roku za niedotrzymanie terminu zlecenia nr 77 na kwotę 1 681,78 złotych.

/dowody: noty obciążeniowe wraz z notami obciążeniowymi – korektami k. 95-128/

Wobec tego, że pozwany M. R. nie uznał i nie zapłacił należności wynikających z wystawionych przez E.-Operator not obciążeniowych, w wskazanych w nich terminach zapłaty, pismem z dnia 5 lipca 2017 roku E.-Operator wezwało M. R. do zapłaty wszystkich należności opiewających łącznie na kwotę 5 743,45 złotych. Pozwany nie zapłacił powyższej kwoty.

/dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem odbioru k. 129-132, pismo pozwanego z dnia 1 marca 2017 roku k. 146/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody zeznań świadka M. W. i powoda M. R., a także w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez obie strony.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka M. W., nie budziły one wątpliwości Sądu, albowiem były one jasne, logiczne i spójne. Świadek opisał okoliczności związane z wykonywaniem przez pozwanego zleceń w zakresie wycinki drzew pod liniami elektroenergetycznymi. Zeznania te wskazały również na sposób współpracy z pozwanym, jak również z dwoma innymi przedsiębiorstwami zajmującymi się podobnymi pracami na zlecenie powoda. Co istotne świadek wskazał, iż mimo zwiększenia prac w ramach niektórych poszczególnych zleceń, łączna wartość wykonanych prac pod względem ilościowo-cenowym odpowiadała zawartej umowie z dnia 30 czerwca 2016 r. Świadek nadto potwierdził, iż z umowy nie wynikał obowiązek przedstawiania dzienników pozwanemu , w tym kart oględzin linii napowietrznych.

Za wiarygodne Sąd uznał również co do zasadny zeznania pozwanego M. R., które również okazały się jasne, logiczne i spójne. Sąd uznał jego zeznania za wiarygodne co do zasady, bowiem, w zakresie ilości zleceń niewykonanych w terminie pozwany wskazywał mniejszą liczbę, pomimo, że nie kwestionował liczby tych zleceń w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Pozwany przy tym przyznał, iż znał terminy wykonania poszczególnych zleceń. Pozwany również przyznał, iż przekroczył terminy realizacji niektórych zleceń (przy czym więcej niż podane przez niego uchybienie co do „kilku zleceń”) i nie złożył przed upływem terminów wniosku o wydłużenie terminu. Powyższe w ocenie Sądu wskazuje, iż faktyczną przyczyną uchybienia terminom zakończenia prac dla zleceń wskazanych w treści pozwu było złe zorganizowanie prac przez pozwanego, a nadto uchybienie obowiązkowi sygnalizacji problemów z dotrzymaniem terminów z przyczyn niezależnych od pozwanego.

Sąd za wiarygodne uznał również dokumenty przedłożone w toku postępowania przez obie strony. W ocenie Sądu nie budziły one wątpliwości, a strony również nie kwestionowały ich prawdziwości. Zważyć jednak należy, że czym innym jest uznanie prawdziwości danego dokumentu, tj. uznanie, że nie został on podrobiony, czy przerobiony, a czym innym jest wyciąganie stosownych wniosków z treści takiego dokumentu.

Ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny uznać należy co do zasady za klarowny. Poza sporem była kwestia zawarcia umowy, zleceń dotyczących wycinki drzew w poszczególnych lokacjach, a także fakt niedotrzymania przez pozwanego terminu w przypadku zleceń wskazanych w treści pozwu. Spór w niniejszej sprawie ogniskował się w zasadzie na zasadności obciążenia pozwanego przez powoda karami umownymi za niedotrzymanie terminów wykonania prac dla zleceń wskazanych w pozwie, mimo związania terminami ich realizacji przez strony na podstawie zawartych pisemnych porozumień. Pozwany bronił konsekwentnie swojego stanowiska, wskazując, że niedotrzymanie terminów wykonania poszczególnych zleceń wynikało z konieczności uzyskania każdorazowo zgody właściciela nieruchomości, na której znajdowały się drzewa pod wycinkę, jak również z tego, że powód albo zmieniał zakres wycinki po uzyskaniu zgody właściciela nieruchomości albo zwiększał zakres prac. Powód replikując na stanowisko pozwanego, twierdził, że zakres podawany w zleceniu był jedynie szacunkowy i ustalany na podstawie danych, którymi powód dysponował w momencie składania zamówienia. Ostateczna ilość wyciętych drzew i krzewów była zaś ustalana w protokole odbioru prac, który stanowił podstawę do wystawienia przez pozwanego faktury VAT. Zdaniem powoda, pozwany musiał o tym wiedzieć, gdyż realizował dla powoda szereg zleceń, nie tylko objętych niniejszym postępowaniem. Powód dodał, że pozwany na podstawie umowy został zobowiązany do uzyskania zgody poszczególnych właścicieli nieruchomości, na których odbywać miała się wycinka drzew, a zatem mógł odpowiednio wcześniej zadbać o uzyskanie stosownych zezwoleń. Powód swojego stanowiska bronił również twierdząc, że jeśli pozwany stwierdził, że zakres prac znacznie przekraczał ilość ustaloną w zleceniu, to powinien zwrócić się o przedłużenie terminu.

W ocenie Sądu roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie tak co do zasady, jak i co do wysokości należności głównej. Zważyć jednak należy, że tylko w zakresie odsetek powództwo jest jedynie częściowo uzasadnione, o czym będzie mowa w dalszej części rozważań prawnych.

Przechodząc do właściwych rozważań prawnych należy wskazać, iż nie ulega wątpliwości, iż strony łączyła umowa o świadczenie usług zawarta w dniu 30 czerwca 2016. Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. – zamawiający, zawarł z pozwanym jako wykonawcą – M. R. umowę nr (...), której przedmiotem były usługi polegające na sukcesywnej wycince drzew pod liniami elektroenergetycznymi na obszarze E.-Operator Oddziału w T., Rejonu (...) T.. Zgodnie z zawartą umową, jej przedmiot miał być realizowany na podstawie zamówień realizacyjnych, składanych w formie zlecenia stanowiącego załącznik przez zamawiającego, określając miejsce i termin wykonania usługi (§ 3 ust. 3 umowy). Należy zatem zauważyć, iż umowa z dnia 30 czerwca 2016 r. miała charakter generalny i ramowy, zaś poszczególne zamówienia realizacyjne każdorazowo dookreślały miejsce i termin wykonania usługi zgodnie z zawartym pisemnym zleceniem.

Umowa o świadczenie usług nie została wprost uregulowana przepisani kodeksu cywilnego, a więc zgodnie z art. 750 k.c. zastosowanie znajdą odpowiednio przepisy o zleceniu. Wąskie określenie w kodeksie cywilnym przedmiotu umowy zlecenia powoduje, że poza ramami tego typu umowy pozostają umowy o świadczenie usług dotyczących wszelkiego rodzaju czynności faktycznych. W zakresie zastosowania art. 750 k.c. mieszczą się zarówno takie umowy, które przewidują wykonywanie czynności faktycznych zmierzających w pewnym kierunku, ale w których dłużnik nie zobowiązuje się do osiągnięcia celu tych czynności (np. umowy o opiekę, wychowanie, leczenie, nauczanie, nadzór, zarządzanie), jak również umowy zobowiązujące do dokonania czynności skutkujących pewnym rezultatem, który nie ma jednak materialnej postaci ani nośnika, a przez to nie ma samoistnego i trwałego bytu, pozwalającego na kwalifikację jako umowę o dzieło (wygłoszenie wykładu, odegranie sztuki, zagranie koncertu)(tak: Art. 750 kodeksu cywilnego, red. Osajda 2017, wyd. 16/R. Morek/M. Raczkowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz red. dr hab. Konrad Osajda, Legalis). W przypadku świadczenia usługi, której końcowy efekt przybierze postać konkretnego dzieła, a w zawartej umowie najistotniejszy jest rezultat, zastosowanie znajdą postanowienia kodeksu cywilnego dotyczące umowy o dzieło. Jednakże, gdy istota umowy dotyczy wykonywania określonych czynności w czasie, a umowa kładzie nacisk na konkretne działanie a nie rezultat, zastosowanie znajdą postanowienia kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. W przedmiotowej sprawie strony realizując zasadę swobody umów wyrażoną w art. 353 ¹ k.c. nadały umowie z dnia 30 czerwca 2016 r. postać umowy o świadczenie usług w postaci sukcesywnej wycinki drzew pod liniami elektroenergetycznymi. Ścisłe ustalenie charakteru tejże umowy nie ma przy tym decydującego znaczenia skoro strony precyzyjnie i szczegółowo określiły treść stosunku prawnego, w tym kar umownych, z którego to tytułu powód wywodzi swoje roszczenie o zapłatę w niniejszej sprawie.

Wskazać należy, iż w § 5 ust. 1.1. pkt 1 strony w umowie wskazały, iż w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, zamawiający może dochodzić od wykonawcy kar umownych w wysokości 2% wartości wynagrodzenia brutto wynikającego ze zlecenia, o którym mowa w § 3 ust. 3 umowy, za każdy rozpoczęty dzień zwłoki w stosunku do terminu wskazanego w zleceniu. Zastrzeżenie tejże kary umownej jest zgodne z art. 483 i 484 k.c. Zgodnie z art. 483 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Zgodnie zaś z art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

Kara umowna wpisana jest - co do zasady - w reżim odpowiedzialności odszkodowawczej zatem, stanowiąc ryczałtowe odszkodowanie za niewykonanie (niewłaściwe wykonanie) zobowiązania, nie powinna być oderwana od przesłanek odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i nast. k.c.). W tym zakresie należy odnieść się zwłaszcza do regulacji art. 471 k.c., która wskazuje, iż dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności (art. 472 k.c. w zw. z art. 355 § 2 k.c.). W wypadku kary umownej za opóźnienie chroniony jest szczególny interes wierzyciela polegający na terminowym wykonaniu zobowiązania, istotny zwłaszcza w tzw. zobowiązaniach terminowych. Obowiązek jej zapłaty powstaje wówczas, gdy naruszenie zobowiązania powstało na skutek relewantnych okoliczności, ocenianych z uwzględnieniem, ewentualnie przyjętych przez strony, modyfikacji podstaw lub zakresu odpowiedzialności (art. 473 § 1 k.c.) - por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1965 r., I CR 545/63, OSPiKA 1967, Nr 4, poz. 97, z dnia 2 czerwca 1970 r., II CR 167/70, OSNCP 1970, Nr 11, poz. 214, z dnia 27 stycznia 1972 r., I CR 458/71, OSNCP 1972, Nr 9, poz. 160, z dnia 13 czerwca 2003 r., III CKN 50/01, nie publ., z dnia 21 września 2007 r., V CSK 139/07, OSNC-ZD 2008, nr B, poz. 44, z dnia 26 stycznia 2011 r., II CSK 318/10, nie publ., z dnia 16 stycznia 2013 r., II CSK 331/12, nie publ., z dnia 29 maja 2014 r., V CSK 402/13, LEX nr 1486994).

W pierwszej kolejności należy odnieść się do podstawowej kwestii spornej tj. zasadności nałożenia na pozwanego kar umownych. W ocenie Sądu za uchybienie terminom do wykonania zleceń wskazanych w pozwie, odpowiedzialność ponosi pozwany. Podzielić należy stanowisko powoda, że tak naprawdę nie ma znaczenia fakt, że w niektórych zleceniach zakres wykonania prac ulegał zwiększeniu, bowiem wskazany zakres rzeczowy prac, stanowiący każdorazowo załącznik do zlecenia, określony był jedynie poprzez podanie ilości szacunkowych. Nie ulega wątpliwości, że zakres ten mógł za każdym razem ulegać zwiększeniu, co z resztą było dokumentowane w protokole odbioru prac za dane zlecenie. Zarzut pozwanego, jakoby zwiększenie zakresu każdego zlecenia miało wpływ na niedotrzymanie terminu, jest chybiony, bowiem po pierwsze w terminie dla realizacji całej umowy (§ 2 ust. 1 umowy) wszystkie zlecenia, w których stwierdzono na podstawie protokołów odbioru zwiększony zakres wykonania prac, zostały ostatecznie wykonane. W zleceniu nr 77, które zostało wykonane po upływie terminu z § 2 ust. 1 umowy, tj. po 30 grudnia 2016 roku, nie stwierdzono zwiększenia zakresu wykonania prac, a wręcz do wykonania był mniejszy zakres niż zakładano w załączniku do zlecenia. Zatem każde ze zleceń mogło być wykonane w umówiony w danym zleceniu terminie. Po drugie, w przypadku innych zleceń, których nie dotyczyło roszczenie powoda, pozwanemu, na jego pisemną prośbę wydłużano termin do wykonania prac. Tu należy zauważyć, że w przypadku zleceń nr 18, 21, 23, 24, 25, 27, 28 E.-Operator nie wyraził zgody na wydłużenie terminu, z uwagi na złożenie prośby po terminie wykonania zleceń. Okoliczność ta wynika wprost z pisma pozwanego z 2 listopada 2016 roku (jest to data wykraczająca poza przyjęty termin realizacji wymienionych wyżej zleceń). Ze stanowiska powoda można zatem wyciągnąć niechybnie wniosek, że gdyby pozwany wystąpił o przedłużenie terminu do wykonania prac w terminie, to zapewne termin wykonania prac zostałby mu wydłużony. Zdaniem Sądu zarzut pozwanego, że do uchybień terminom dochodziło również z uwagi na konieczność uzyskania zgody na przeprowadzenie prac od poszczególnych właścicieli nieruchomości, uznać również należy za chybiony, bowiem, jak słusznie zauważył powód, w § 3 ust. 7 umowy znalazł się zapis, zgodnie z którym powód miał upoważnić pozwanego do dokonywania uzgodnień z właścicielami nieruchomości w celu uzyskania zgody na wykonanie prac. Tym samym pozwany mógł odpowiednio wcześniej, tj. niezwłocznie po przekazaniu mu placu budowy zwrócić się do poszczególnych właścicieli nieruchomości celem uzyskania stosownych zgód. Nie można zaprzeczyć, że z przedstawionych przez powoda dokumentów – oświadczeń właścicieli nieruchomości (k. 185-224) wynika, że zgody zostały udzielone po terminach realizacji zleceń, jednak to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia – zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. – terminów i okoliczności związanych z wystąpieniem do poszczególnych właścicieli z prośbą o wyrażenie zgody. Z przedłożonych przez powoda oświadczeń to nie wynika, a to na pozwanym spoczywał obowiązek przedłożenia stosownych dowodów w tym zakresie, ponieważ to pozwany podnosił zarzut, że niedotrzymanie terminów związane było, z trudnościami w uzyskaniu poszczególnych zezwoleń od osób fizycznych. A skoro pozwany powołał się na taką okoliczność, winien był ją wykazać, tak się jednak nie stało.

W ocenie Sądu pozwany wykonując poszczególne zlecenia, w których uchybił (co jest bezsporne) terminom ich realizacji, po prostu nie zachował należytej staranności, która w niniejszej sprawie powinna zostać dotrzymana przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej. Pozwany nie mógł się bronić skutecznie, iż nie ponosi odpowiedzialności za uchybienie tymże terminom, w związku z nieuzyskaniem na czas zezwoleń właścicieli nieruchomości, czy zwiększonym zakresem prac w porównaniu do wstępnego szacunku powoda dla niektórych zleceń. Pozwany stwierdzając przy przystąpieniu do realizacji danego zlecenia miał (a przynajmniej powinien mieć) jasny przegląd lokacji, w której miał wykonać pracę, a przyjmując że jest profesjonalistą w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, po dokonaniu oceny zakresu koniecznych prac, i stwierdzeniu, że zakres ten znacząco wykroczy poza przyjęte w zleceniu ramy, mógł zwrócić się do powoda o przedłużenie terminu realizacji prac. Powinien był to uczynić każdorazowo jeszcze przed upływem terminu ustalonego z powodem w zleceniu, co czynił przy wykonywaniu innych zleceń.

Mając na uwadze powyższą argumentację Sąd na podstawie art. 483 § 1 k.c. i art. 484 § 1 k.c. w zw. z § 5 ust. 1.1 pkt 1 umowy zasądził od pozwanego M. R. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 5 743,45 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1 679,62 złotych od dnia 21 lutego 2017 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 4 063,83 złotych od dnia 23 marca 2017 roku do dnia zapłaty (pkt 1 sentencji wyroku), zaś w pozostałej części powództwo zostało oddalone (pkt 2 sentencji wyroku).

W zakresie odsetek Sąd postanowił na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z § 5 ust. 3 i § 11 ust. 2 umowy. W tym miejscu należy stwierdzić, że Sąd oddalił w części powództwo w zakresie odsetek z dwóch powodów. Po pierwsze, niezasadnym było żądanie powoda zasądzenia odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Zważyć należy, że strony w umowie nie uzgodniły kwestii naliczania odsetek w przypadku jakichkolwiek opóźnień w płatnościach jakichkolwiek należności – tak po stronie zamawiającego, jak i po stronie wykonawcy, a z kolei przewidziały, że w sprawach nieuregulowanych zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu cywilnego. Wobec tego żądanie powoda zasądzenia odsetek w transakcjach handlowych nie jest uzasadnione, i dlatego też Sąd w zakresie odsetek postanowił w myśl art. 481 § 1 i 2 k.c. Po drugie, Sąd oddalił żądanie w zakresie zasądzenia odsetek odnośnie terminów, od których odsetek żądał powód. W pozwie powód żądał zapłaty odsetek od dnia następnego po dniu płatności należności wynikających z not odsetkowych, a termin płatności przypadał po 7 dniach od wystawienia noty. W tym miejscu należy stwierdzić, że w myśl § 5 ust 3 umowy zapłata kar umownych miała nastąpić w terminie 30 dni od daty wystawienia dokumentu obciążającego. Dlatego też, Sąd ustalił, że odsetki ustawowe za opóźnienie w niniejszej sprawie od kwot wskazanych w pozwie należą się po upływie 30 dni od daty wystawienia dokumentu obciążającego – noty odsetkowej i to w skorygowanej formie.

O kosztach procesu Sąd orzekł jak w punkcie trzecim sentencji wyroku w oparciu o art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. Powód uległ jedynie co do nieznacznej części żądania (w zakresie żądania odsetkowego), dlatego należało nałożyć na stronę pozwaną obowiązek zwrotu całości kosztów powoda. Na zasądzoną kwotę 2 084,00 złotych złożyły się opłata sądowa od pozwu w kwocie 250,00 złotych, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1 800,00 złotych zgodnie z § 2 pkt 4 w zw. § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych - Dz.U.2018.265 t.j.) oraz opłata skarbowa od udzielonych pełnomocnictw (w tym substytucyjnego) w kwocie łącznej 34,00 złotych.

ZARZĄDZENIE

1)  odnotować,

2)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

a.  pełnomocnikowi powoda – r. pr. P. U.

b.  pełnomocnikowi pozwanego – r. pr. D. G.

2)  przedłożyć z wpływem lub po 2 tyg. od doręczenia.

T., dn. 26 kwietnia 2018 r.

Asesor sądowy
Dawid Kobus