Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn

SSO del. Beata Michalska (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2014 r. w Łodzi

sprawy W. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 25 lutego 2013 r., sygn. akt: VIII U 3603/12,

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznaje W. Ł. prawo do emerytury od dnia 17 września 2012 roku;

2.  zasądza od organu rentowego na rzecz W. Ł. kwotę 30,00 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III AUa 518/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. Ł. 27 września 2012r. odwołał się od decyzji z 21 września 2012r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmawiającej mu prawa do emerytury w obniżonym wieku . Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i ponowne rozpatrzenie sprawy z uwzględnieniem okresu pracy w szczególnych warunkach od 4 lutego 1972r. do dnia 31 grudnia 1998r. wykonywanej w (...) w P. na stanowisku elektromontera , a następnie mistrza .

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu swojego stanowiska podnosił ,że Zakład nie uwzględnił okresu pracy w szczególnych warunkach od 4 lutego 1972r. do 31 grudnia 1998r., ponieważ ze złożonego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie wynika, czy na podanych stanowiskach wykonywał pracę jednocześnie, czy w poszczególnych okresach i jakich, a stanowiska elektromontera i mistrza nie odpowiadają ściśle stanowiskom wymienionym w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z 25 lutego 2013r. w sprawie o sygn. akt VIII U 3603/12 oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Powyższe orzeczenie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

W. Ł. , ur. (...), w dniu 7 września 2012r. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Do wniosku załączył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 26 maja 2003r., w którym syndyk masy upadłości (...) S.A. w P. stwierdził, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych na stanowisku elektromontera i mistrza, wymienionych odpowiednio w wykazie A, dziale II , pod poz. 1, pkt 9 i dziale XIV , pod poz. 24, pkt 1. Zaskarżoną decyzją z 21 września 2012r. organ rentowy odmówił W. Ł. prawa do emerytury. Zakład nie uwzględnił jako okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia od 2 lutego 1972r. do 31 grudnia 1998r., ponieważ dla potrzeb ustalenia uprawnień do emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej wymagane jest wykonywanie tej pracy stale i w pełnym wymiarze czasu, przewidzianym dla danego stanowiska pracy. W ocenie ZUS wykonywanie pracy na różnych stanowiskach, chociażby w obszarze tego samego działu i pozycji zarządzenia resortowego, wyklucza możliwość spełnienia wymogu wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu, przewidzianym dla danego stanowiska pracy .

Jak ustalił Sąd Okręgowy, W. Ł. był zatrudniony od 4 lutego 1972r. do 15 kwietnia 2003r. w (...) S.A. w P.. W tym czasie w okresie od 4 lutego 1972r. do 31 stycznia 1979r. wnioskodawca pracował przy eksploatacji urządzeń energetycznych, wykonywał prace elektromontera, elektryka. Do obowiązków wnioskodawcy jako elektromontera należało montowanie instalacji, naprawa oświetlenia oraz naprawa awarii transformatorów i rozdzielni, które generowały prąd dla krosien, maszyn wykańczających, silników kotłowni oraz innych urządzeń. Od 1 lutego 1979r., na podstawie umowy o pracę, podjął czynności mistrza. Wnioskodawca pracował na trzy zmiany. Do jego obowiązków należało sprawowanie nadzoru nad pracami wykonywanymi przez podległych mu elektromonterów, ocenianie ich pracy oraz składanie wniosków o przyznanie elektromonterom premii. Po przyjęciu zmiany wnioskodawca ustalał, jaki zakres prac wykonała poprzednia zmiana oraz planował pracę grupy elektromonterów. Na koniec zmiany przekazywał zmianę następnemu mistrzowi, mówiąc jakie prace zostały wykonane oraz co jeszcze pozostało do zrobienia. Sposób wykonania określonej pracy W. Ł. ustalał z podległymi pracownikami, ale ostateczną decyzję odnośnie zakresu prac podejmował samodzielnie oraz to on ponosił odpowiedzialność za wykonanie konkretnego zadania. Do urządzeń elektrycznych, których eksploatacją zajmował się wnioskodawca, należały: styczniki, oświetlenie oraz urządzenia wyższego rzędu np. rozdzielnie elektryczne, silniki elektryczne oraz transformatory. Do podstawowych obowiązków wnioskodawcy jako mistrza należało utrzymanie w ruchu urządzeń elektrycznych znajdujących się na oddziałach. Powyższe prace były wykonywane na terenie kotłowni i wykańczalni . Wnioskodawca jako mistrz posiadał wydzielone pomieszczenie, w którym przyjmował i zdawał zmianę. Sąd Okręgowy przyjął, że wnioskodawca bezspornie udowodnił na 1 stycznia 1999r. łącznie 27 lat, 4 miesiące i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych .

W ocenie Sądu Okręgowego W. Ł. nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku z art. 184 w związku z art.32 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze . W myśl § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Jak podkreślił Sąd Okręgowy, okres zatrudnienia wnioskodawcy od 4 lutego 1972r. do 31 stycznia 1979r. na stanowisku elektromontera, elektryka należy zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach, jako pracę przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, wskazaną w wykazie A, dziale II, pod poz. 1 .

Natomiast w ocenie Sądu zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: P. G. i W. Z. nie potwierdziły, że wnioskodawca jako mistrz sprawował dozór inżynieryjno-techniczny w sposób stały i bezpośredni nad pracownikami wykonującymi pracę w warunkach szczególnych na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Sąd Okręgowy zauważył, że syndyk masy upadłości nie wymienił w wystawionym wnioskodawcy w 2003r. świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach prac wymienionych w dziale XIV punkcie 24. Na podstawie analizy akt osobowych zawierających zakresy czynności przydzielonych wnioskodawcy na stanowisku mistrza, zeznań świadków oraz samego wnioskodawcy Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca nie sprawował dozoru inżynieryjno - technicznego na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - co spełniałoby przesłanki działu XIV punkt 24, ale sprawował merytoryczny nadzór nad pracą swoich podwładnych. Z zakresu czynności i z zeznań świadków wynika, że oprócz kontroli podległych pracowników ustalał także zakresy ich czynności, czuwał nad bezpieczeństwem i higieną pracy, składał raporty, sprawdzania - kierownictwu firmy o wynikach prac, postępach, trudnościach, składał wnioski do kierownika Oddziału Eksploatacji (...) o prawidłowe zaopatrzenie w materiały. W ocenie Sądu I instancji, elementy dozorowania były tylko jedną z czynności wykonywanych przez wnioskodawcę. Szczególnie ważne dla Sądu w tym zakresie okazały się zeznania W. Z., który w (...) S.A. pełnił funkcję dyrektora. Przesłuchani świadkowie zeznali, iż do obowiązków wnioskodawcy należały również czynności związane wprost z nadzorem np. sprawdzanie listy obecności, składanie ustnych sprawozdań odnośnie obecności pracowników, przekazywał wiadomości o stanie pracowników oraz wnioskowane o premie . Ponadto nie można przyjąć, iż praca mistrza w (...) S.A. była pracą wykonywaną bezpośrednio przy pracach wymienionych w wykazie A powołanego rozporządzenia, gdyż wnioskodawca część swoich obowiązków wykonywał w wydzielonym pomieszczeniu, a więc w warunkach niezwiązanych ze szczególną szkodliwością dla zdrowia.

Powyższe okoliczności uniemożliwiły przyjęcie ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca w okresie od 1 lutego 1979r. do 31 grudnia 1998r. wykonywał w sposób ciągły oraz w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych polegającą na sprawowaniu dozoru inżynieryjno - technicznego na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywanej są prace wymienione w wykazie. Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, iż W. Ł. nie spełnił wszystkich wymaganych warunków do uzyskania prawa do emerytury i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie , jako bezzasadne.

W ustawowym terminie wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi w całości zaskarżył wnioskodawca W. Ł.. Wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania tj. art. 244§1 k.p.c. w związku z art. 233§1 k.p.c. poprzez nieuzasadnione pominięcie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych , w szczególności kart obliczeniowych pracownika – mistrza, z których wynika, że w latach 1979-1998 r. otrzymywał dodatek do wynagrodzenia ze względu na pracę w warunkach szczególnych. Nadto zarzucił naruszenie art. 233§1 k.p.c. poprzez dowolną, tendencyjną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i zeznań świadków oraz uznanie, że nie sprawował dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, co zostało ujęte w wykazie A dz. XIV poz. 24. W uzasadnieniu apelujący wskazał, że Sąd Okręgowy niesłusznie rozdzielił czynności wykonywane przez mistrza na nadzór i dozór, gdyż są to pojęcia tożsame. Podkreślił ,że sprawdzenie obecności 10 pracowników mogło zająć około 30 sekund, wnioskowanie o premie dla nich - około pół godziny raz na kwartał, przyjmowanie i zdawanie zmiany w wydzielonym pomieszczeniu - maksymalnie do 10 minut dziennie. Zdaniem apelującego Sąd błędnie uznał, iż czuwanie nad bezpieczeństwem i higieną pracy nie jest związane z bezpośrednim dozorem. Nie można stwierdzić, czy pracownik przestrzega przepisy bhp, nie będąc obecnym bezpośrednio przy wykonywaniu przez niego prac na oddziałach w ramach sprawowanego dozoru. Czynności zakwalifikowane przez Sąd jako merytoryczny nadzór nad pracownikami zajmowały apelującemu średnio nie więcej niż 20 minut dziennie, natomiast cały pozostały czas pracy, zgodnie z nomenklaturą przyjętą przez Sąd poświęcał na dozór inżynieryjno - techniczny podległych pracowników. Nadto apelujący zarzucił, że Sąd w swojej analizie obowiązków mistrza powołał zakres czynności z 5 stycznia 1998 r., a sporny okres to lata 1979-1998. Wówczas obowiązywał zakres czynności zgodny z uchwałą numer 258 Rady Ministrów z dnia 8 XII 1982 r.- MP nr 32 w sprawie wzorcowego statusu mistrza w państwowym zakładzie pracy, który jeszcze w większym stopniu preferował bezpośredni dozór nad pracownikami. W ocenie apelującego ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie takiej pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby (a taka jest właśnie praca przy prądzie elektrycznym) musi być związane z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji i zostać uznana za wykonywanie w warunkach szczególnych. Wobec tego nie ma znaczenia, ile czasu ta osoba poświęcała na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności z tym związane. Dodatkowo apelujący zauważył, że jako jedyny mistrz z działu Głównego (...) z kilkunastu pracujących w spornym okresie na równorzędnych stanowiskach, w tym mistrzów zmienników w systemie pracy trójzmianowej (wykonywali te same czynności i w takich samych warunkach), nie otrzymał prawa do wcześniejszej emerytury . W jego ocenie może to stanowić naruszenie art. 32 §1 Konstytucji RP . W konkluzji swojego stanowiska apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu prawa do emerytury od 17 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie, a podniesione zarzuty skutkowały w rezultacie koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku i orzeczeniem co do istoty sprawy.

Zgodnie z art. 184 ust.1 i 2 w związku z art.32 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) ubezpieczeni, urodzeni po 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1/ okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (15 lat) wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w wieku niższym niż 65 lat w przypadku mężczyzn;

2/ okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn) mają prawo do emerytury w przypadku rozwiązania stosunku pracy - według brzmienia wskazanej normy obowiązującego do 31 grudnia 2012 r., jak też w razie nieprzystąpienia do OFE.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), prawo do takiej emerytury nabywa pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A , stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Natomiast w myśl § 2 cyt. rozporządzenia, okresy pracy uzasadniające prawo do świadczenia emerytalnego to okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana jest stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawca , ur. (...), ubiegając się o emeryturę po ukończeniu (...), przedstawił dokument w postaci świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawiony w imieniu pracodawcy przez syndyka masy upadłości . Z tego dokumentu ( którego prawdziwość nie była kwestionowana) wynika, że W. Ł. pracował w (...) S.A. w P. od 2 lutego 1972r. do 15 kwietnia 2003r. W tym czasie w okresie od 2 lutego 1972r. do 31 grudnia 1998r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych na stanowiskach elektromontera i mistrza, wymienionych w wykazie A, dziale II i XIV, pod poz. 1 i 24, pkt 9 i 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z 6 sierpnia 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Jednocześnie jak wynika z powołanego wykazu resortowego, zgodnego w tej części z obowiązującym wykazem A, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. - w dziale II pod poz.1, pkt 9 wskazano w zakresie prac przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych - stanowisko elektromontera instalacji elektrycznych. Natomiast w powołanym w świadectwie dziale XIV, pod poz. 24 i pkt 1 wskazano kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowiskach , na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

Należy stwierdzić, że określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego, ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania czynności administracyjno-biurowych z takiego rodzaju z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie. Osoba sprawująca dozór inżynieryjny nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca w szczególnych warunkach. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie takiej pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, musi być związane z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji i zostać uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych (por. wyroki SN: z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; 4 października 2007 r., I UK 111/07; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09; z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 Nr 7-8, poz. 105 i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, z dnia 24 września 2009 r. II UK 31/09).

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszej sprawy trzeba stwierdzić, że Sąd I instancji niezasadnie odmówił uwzględnienia do okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia wnioskodawcy od 1 lutego 1979r. do 31 grudnia 1998r. na stanowisku mistrza w dziale Głównego (...) sprawującego nadzór nad brygadą elektromonterów . Przy czym w sprawie nie ma sporu co do tego, że do okresu pracy w szczególnych warunkach należało zaliczyć zatrudnienie wnioskodawcy od 4 lutego 1972r. do 31 stycznia 1979r. na stanowisku elektromontera przy eksploatacji urządzeń energetycznych. W pierwszej kolejności warto podkreślić, że z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wynika bezsprzecznie ,iż w spornym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudniony na stanowisku mistrza w dziale Głównego (...). Wskazuje na to umowa o pracę z 1 lutego 1979r. i kolejne umowy dotyczące zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku mistrza. Dopiero umową z 1 stycznia 1999r. powołano wymienionego na stanowisko kierownika działu (...) (...). Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzone dowody nie pozwalają ustalić ,że w okresie od 1 lutego 1979r. do 31 grudnia 1998r. wnioskodawca , wykonując obowiązki mistrza w dziale Głównego (...), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy sprawował dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. W ocenie Sądu Okręgowego zakres obowiązków na stanowisku mistrza i zeznania świadków wskazują, że oprócz dozoru wnioskodawca wykonywał dodatkowo „merytoryczny nadzór” nad podległymi pracownikami. Uzasadniony jest zarzut apelującego, że argumentacja Sądu I instancji , który dokonuje rozróżnienia czynności dozoru inżynieryjno-techniczny od nadzoru nad pracownikami, jest wadliwa. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN dozór to pilnowanie i doglądanie kogoś lub czegoś a nadzór – kontrolowanie lub pilnowanie kogoś lub czegoś. Synonimem słowa dozór jest m.in. kontrola, nadzór, opieka. W rezultacie niezrozumiałe jest rozróżnienie przez Sąd I instancji w ramach obowiązków na stanowisku mistrza czynności dozoru i nadzoru nad podległymi pracownikami, ponieważ są to pojęcia co do zasady tożsame. Z zakresu czynności na stanowisku mistrza i z zeznań świadków Sąd Okręgowy wywiódł, że wnioskodawca oprócz kontroli inżynieryjno-technicznej podległych pracowników także ustalał zakresy ich czynności, czuwał nad bezpieczeństwem i higieną pracy, składał raporty, sprawdzania kierownictwu firmy o wynikach prac, wnioski o zaopatrzenie w materiały. W ocenie Sądu I instancji elementy dozorowania były tylko jedną z czynności wykonywanych przez wnioskodawcę obok ww. prac administracyjno-biurowych. Szczególnie ważne dla Sądu w tym zakresie okazały się zeznania W. Z., którym w (...) pełnił funkcję dyrektora. W kontekście tych rozważań uzasadniony jest zarzut apelacji, że Sąd Okręgowy dowolnie, z przekroczeniem zasad wynikających z art.233§1 k.p.c. dokonał oceny zgromadzonych dowodów, co miało zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawy. Rację ma skarżący, że przy ustalaniu zakresu obowiązków wnioskodawcy nie może mieć istotnego znaczenia dokument w postaci zakresu czynności na stanowisku mistrza z 5 stycznia 1998r. , ponieważ w przeważającej części nie dotyczy spornego okresu. Ponadto zeznania powołanych świadków nie pozwalają poczynić ustaleń, że dozór stanowił tylko jedną z czynności wykonywanych przez wnioskodawcę i należy go odróżnić od „merytorycznego nadzoru” czy też innych czynności . Świadek W. Z. zeznał, że jako mistrz wnioskodawca miał bezpośredni nadzór nad elektrykami, którzy obsługiwali urządzenia elektryczne w kotłowni, instalacje elektryczne, stacje wysokiego napięcia, rozdzielnie elektryczne silniki elektryczne , transformatory. Obowiązkiem mistrza było zabezpieczenie ruchu urządzeń elektrycznych. Transformatory i rozdzielnie generowały prąd do obsługi krosien, maszyn wykańczających, silników kotłowni i innych urządzeń. Dodatkowo P. G. potwierdził, że czynności te i nadzór mistrza wykonywane były w kotłowni i na oddziale wykańczalni, gdzie niespornie panowały szczególne warunki pracy, a zatrudnieni tam pracownicy wykonywali prace na stanowiskach ujętych w cyt. wykazie A . Wnioskodawca sprawował bezpośredni dozór nad elektromonterami zatrudnionymi bezspornie na stanowiskach ujętych również w wykazie prac w szczególnych warunkach ( wykaz A, dział II, poz. 1) . Warto zauważyć, że w okresie wcześniejszym ( od 4 lutego 1972r. do 31 stycznia 1979r. ) wnioskodawca pracował na tożsamym stanowisku, jak podlegli mu pracownicy i Sąd Okręgowy zaliczył ten okres do okresu pracy w szczególnych warunkach. Jak zeznał W. Z., na którego zeznania w szczególności powołuje się Sąd Okręgowy, mistrz sprawdzał listę obecności i ustnie informował biuro o obecności pracowników, wnioskował o premie, informował o wypadkach. Powołane dowody, wbrew ocenie Sądu I instancji, nie wskazują, aby czynności dozoru inżynieryjno-technicznego były tylko pewnym fragmentem obowiązków mistrza. Przeciwnie – obaj świadkowie zgodnie podali, że mistrz sprawował bezpośredni dozór nad podległymi elektrykami i przebywał z nimi w zasadzie przez całą zmianę. W warsztacie z reguły były odbierane tylko wezwania do awarii. Nieprecyzyjne w tej części zeznania P. G. wskazują, że niekiedy mistrz przebywał w warsztacie do pół godziny, przy czym czynności administracyjne takie jak sprawdzenie obecności od 10 do 30 osób, wnioskowanie o premię czy informowanie o wypadkach ( co jest zdarzeniem z reguły nadzwyczajnym) , które wynikają z zeznań powołanych świadków, stanowią integralną część pracy na stanowisku mistrza . Nadto mają charakter marginalny i dlatego nie mogą decydować o przyjęciu, że czynności dozoru były wykonywane przez wnioskodawcę w ograniczonym zakresie. Zupełnym nieporozumieniem wydaje się wykluczenie z czynności dozoru obowiązków mistrza w zakresie kontroli pracowników w zakresie przestrzegania przepisów bhp, jest to bowiem jeden z podstawowych obowiązków przełożonego w ramach sprawowanego dozoru – dbałość o bezpieczeństwo i higienę pracy podległych pracowników.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego tak ustalony w sprawie stan faktyczny pozwalał na stwierdzenie, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych, ponieważ stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki z zakresu kontroli i dozoru (wykaz A, dział XIV, pkt 24 załącznika do rozporządzenia) na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Dozór ten dotyczył pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach na stanowiskach elektromonterów urządzeń elektrycznych, którzy wykonywali swoją pracę na oddziale wykańczalni oraz w kotłowni .

Istotne jest, że w ramach kontroli i dozoru odwołujący kierował podległymi pracownikami a czynności administracyjno - biurowe, które także wykonywał, były ściśle związane ze sprawowanym dozorem. Jak wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 24 września 2009 r., II UK 31/09, czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru. Takich czynności wnioskodawca na stanowisku mistrza nie wykonywał. Ustalone na podstawie zeznań przesłuchanych świadków (k.43 akt sprawy) dodatkowe czynności w postaci: sprawdzenia listy obecności, wnioskowania o premie, informowanie o wypadkach i stanie pracowników miały niewątpliwe ścisły związek ze sprawowanym dozorem nad podległymi pracownikami.

W konsekwencji sporny okres pracy wnioskodawcy na stanowisku mistrza powinien być zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych. Pozostałe przesłanki prawa do emerytury nie były kwestionowane i zostały przez odwołującego spełnione. Mając na uwadze powyższe rozważania, należało przyjąć, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach ( łączny okres od 4 lutego 1972r. do 31 grudnia 1998r. wyniósł znacznie powyżej 15 lat), uzasadniającym przyznanie prawa do emerytury na podstawie art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art.32 tej ustawy .

W rezultacie podniesione w apelacji zarzuty wnioskodawcy co do wadliwości rozstrzygnięcia Sądu I instancji zasługiwały na uwzględnienie i skutkowały koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przyznaniem wnioskodawcy prawa do emerytury od osiągnięcia wieku 60 lat , o czym orzeczono na podstawie art.386§1 k.p.c. Na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art.36 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010r., Nr 90, poz.594 ze zm.) Sąd orzekł o obowiązku zwrotu kosztów procesu .