Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 21 marca 2017 roku do Sądu Okręgowego w S. (...), (...) Bank (...) S.A. w W. wnosił o zasądzenie w postępowaniu nakazowym od pozwanego (...) Przedsiębiorstwa Budowlanego (...)­czyk Spółki jawnej w S. kwoty 413899,63 zł wraz z dalszymi odsetkami od aktu­alnej należności głównej od dnia 16 lutego 2017 roku do dnia zapłaty, według zmiennej stopy procentowej właściwej dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych w stan natychmiastowej wymagalności, stanowiących każdorazowo czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powołano się na zawartą w dniu 9.06.2010 r. umowę pożyczki dla małych i średnich przedsiębiorstw, z której - zdaniem strony powodowej - pozwana spółka nie wywiązała się (pozew k. 2-5).

Postanowieniem z 28 marca 2017 roku Sąd Okręgowy w S. (...) przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Ł. (...) - Sądowi Gospodarczemu, jako miejscowo i funk­cjonalnie właściwego (postanowienie k. 30).

W dniu 29 maja 2017 roku Sąd wydał przeciwko stronie pozwanej nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (nakaz zapłaty k. 39).

Od powyższego nakazu zapłaty strona pozwana złożyła zarzuty, wnosząc o uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty oraz oddalenie powództwa. Pozwana zarzuciła nieważność umowy pożyczki hipotecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw z uwagi na niewykazanie przez powoda umocowania osób podpisujących tę umowę, a także brak umocowania osób podpisujących załączony do pozwu wyciąg z ksiąg banku. Ponadto pozwana zarzuciła brak wymagalności roszczenia pozwu ze względu na brak wypowie­dzenia umowy pożyczki przez powoda, a także przedawnienie roszczenia (zarzuty od nakazu zapłaty k. 44-47).

Postanowieniem z 6 września 2017 r. pozwana została zwolniona od kosztów sądowych (postanowienie k. 76).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 czerwca 2010 r. sporządzona została pisemna umowa „pożyczki hipo­tecznej dla małych i średnich przedsiębiorstw”, oznaczona numerem (...), pomiędzy powodową (...) Bank (...) S.A. w W. a pozwanym (...) Spółką jawną w S.. Zgodnie z treścią tejże umowy, powodowy pożyczkodawca postawił do dyspozycji pozwanego pożyczkobiorcy kwotę 495 000 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do spłaty całości wynikającego z umowy zadłużenia do 1 czerwca 2025 r. Pożyczka była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej równej wysokości stawki refe­rencyjnej powiększonej o marżę (...). Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty kapitału i odsetek pożyczki w ratach płatnych co do zasady w terminie do pierwszego dnia każdego miesiąca kalendarzowego. Niespłacenie przez pożyczkobiorcę w terminie kapitału i odsetek pożyczki powodowało, że niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym i wymagalnym. Pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę m.in. w razie utraty przez pożyczkobiorcę zdolności do spłaty pożyczki oraz w razie niedotrzy­mania przez pożyczkobiorcę warunków udzielenia pożyczki określonych w umowie. Termin wypowiedzenia umowy z tych przyczyn wynosił co do zasady 30 dni. Po wypo­wiedzeniu umowy, pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty, do dnia upływu terminu wypowiedzenia, całości wynikającego z umowy zadłużenia. W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki lub jej części, pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do pobrania od niespłaconej kwoty odsetek według zmiennej stopy procentowej przewidzianej dla poży­czek przeterminowanych i postawionych w stan natychmiastowej wymagalności (dowód: poświadczona kopia umowy pożyczki k. 18-23).

Dokument powyższej umowy podpisany został, ze strony pożyczkobiorcy, przez wspólników pozwanej spółki jawnej, zaś po stronie pożyczkodawcy – przez pełnomocni­ków – J. W. i T. K. (dowód: poświadczona kopia umo­wy pożyczki k. 18-23).

Z osób podpisujące ww. umowę w imieniu pożyczkodawcy J. W.­ska posiadała pisemne pełnomocnictwo m.in. do podpisywania tego typu umów (dowód: poświadczona kopia pełnomocnictwa k. 111-112).

Do ww. umowy załączony został harmonogram spłat kredytu, rozłożonego na 179 rat miesięcznych (dowód: poświadczona kopia harmonogramu k. 92-93).

W dniu 10 czerwca 2010 r. powodowy Bank przekazał na rachunek pozwanej kwotę 495 000 zł z tytułu powyższej umowy pożyczki (dowód: wydruk zestawienia operacji na rachunku bankowym k. 91).

Pozwana początkowo spłacała raty pożyczki wraz z odsetkami; zaprzestała ich spłacania od kwietnia 2016 r. Po ostatnich dokonanych przez pozwaną wpłatach w marcu 2016 r., saldo udzielonej pożyczki wynosiło 381 226,03 zł (dowód: wydruk historii operacji na kontrakcie kredytowym k. 94-103).

Pismem datowanym na 3 czerwca 2016 r. powodowy Bank wypowiedział pozwanej spółce przedmiotową umowę pożyczki, powołując się na treść § 14 i 15 umowy. W piśmie tym wezwał pozwaną do spłaty całości pozostałej do zapłaty należno­ści z tytułu zawartej umowy w terminie 30 dni, wyliczając należność na dzień wypowie­dzenia umowy na kwotę 396 045,15 zł. Pismo z wypowiedzeniem umowy zostało prze­słane na adres siedziby pozwanej spółki i odebrał je jej wspólnik w dniu 21 czerwca 2016 r. (dowód: poświadczona kopia wypowiedzenia umowy k. 104, poświadczona kopia potwierdzenia odbioru k. 105-106).

Na dzień 15 lutego 2017 r. wymagalne zadłużenie pozwanej wynosiło:

−

381 226,03 zł należności głównej,

−

32 673,60 zł odsetek za okres od 2 marca 2016 r. do 15 lutego 2017 r. (dowód: wyciąg z ksiąg bankowych k. 17).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1876 z późn. zm.), do czynności bankowych należy m.in. udzielanie pożyczek pieniężnych.

Umowa pożyczki zdefiniowana została w art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym „przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorące­go określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”.

Jak natomiast stanowi przepis art. 78 Prawa bankowego, do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabez­pieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.

W rozpoznanej sprawie strony zawarły ważną umowę pożyczki pieniężnej, z której wynikały określone w niej zobowiązania pożyczkobiorcy – przede wszystkim obowiązek terminowej spłaty rat pożyczki wraz z umownymi odsetkami kapitałowymi.

Strona pozwana podważała ważność zawartej umowy kwestionując upoważnie­nie osób zawierających ową umowę do reprezentowania powodowego Banku w zakresie tej czynności prawnej.

Powód jednak przedstawił pisemne pełnomocnictwo upoważniające jedną z podpisanych na umowie osób - J. W., do zawierania m.in. umów poży­czek. Powód zarazem nie przedstawił pełnomocnictwa dla drugiej z podpisanych na umowie osób - T. K.. Brak jest zatem dowodu na to, że T. K. był upoważniony do zawarcia w imieniu powoda przedmiotowej umowy pożyczki.

Skutkiem jednak braku należytego umocowania do działania w imieniu osoby reprezentowanej, nie jest automatycznie nieważność czynności prawnej podjętej przez takiego „rzekomego pełnomocnika”. Zgodnie bowiem z art. 103 § 1 i 2 k.c., jeżeli zawie­rający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa zosta­ła zawarta. Natomiast druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezsku­tecznym upływie wyznaczonego terminu.

W niniejszej sprawie, brak jest dowodu na to, aby pozwana wyznaczyła powo­dowemu Bankowi termin do potwierdzenia zawartej umowy pożyczki. Z drugiej strony, powodowy Bank swoim zachowaniem w sposób niebudzący wątpliwości potwierdził zawartą w jego imieniu z pozwaną umowę pożyczki ‒ najpierw realizując wypłatę pożyczki, następnie przyjmując spłaty jej rat, potem dokonując jej wypowiedzenia, a ostatecznie występując z powództwem o zapłatę należności z niej wynikającej.

W konsekwencji, brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności zawartej między stronami umowy.

Co się tyczy kwestii udowodnienia wysokości żądanej pozwem należności, stro­na powodowa złożyła wydruk historii wpłat dokonanych przez pozwaną oraz wyciąg z ksiąg banku. Są to dokumenty prywatne. Zgodnie z art. 245 k.p.c., dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokumenty takie nie stanowią zatem dowodu na opisane w nich okoliczno­ści. Zatem z wszystkich tych dokumentów złożonych przez stronę powodową nie wynika w sposób bezpośredni wysokość zadłużenia pozwanej.

Jednakże, w myśl art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

W judykaturze słusznie podnosi się, iż dokument prywatny jest jednym z dowo­dów wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego i podlega ocenie tak, jak wszystkie inne dowody, a zatem może stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyroko­wania. Warunkiem oceny takiego dokumentu jako dowodu jest jednak dopuszczenie z niego dowodu przez sąd i dokonanie oceny z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w sprawie na podstawie reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c.

Nie należy zapominać, że sąd ustala stan faktyczny nie tylko na podstawie prze­pro­wadzonych w sprawie dowodów, ale też m.in. na podstawie domniemań faktycznych. Jak bowiem stanowi art. 231 k.p.c., sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne).

Pewne powszechnie akceptowane zasady sięgania przez sąd do konstrukcji domnie­mania faktycznego, zostały sformułowane w judykaturze. Otóż, skorzystanie z możliwości poczynienia ustaleń faktycznych przy zastosowaniu domniemania faktyczne­go, powinno mieć miejsce, gdy brak jest bezpośrednich środków dowodowych albo istnieją znaczne utrudnienia dla wykazania faktu, którego ustalenie jest możliwe przy zastosowaniu reguł logicznego rozumowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 9.01.2014 r., sygn. V CSK 87/13, LEX nr 1448336). Domniemanie takie może być wzru­szone poprzez wykazanie nieprawidłowo­ści tego rozumowania polegającego na tym, że fakt przyjęty przez sąd za podstawę wniosko­wania o innym fakcie nie został ustalony, albo też na tym, że fakty składające się na podstawę domniemania faktycznego nie uzasadniają, w świetle wiedzy i doświadczenia życiowego, wyprowadzonego z niej wnio­sku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Ł. (...) z 30.12.2013 r., sygn. I ACa 832/13, LEX nr 1416141).

W rozpoznanej sprawie, Sąd ustalił zawarcie przez strony umowy, jej treść (w tym wysokość udzielonej pożyczki i zasady obliczania odsetek), ustalił też, że w systemie rejestrującym operacje bankowe wykonywane przez pozwaną zarejestrowano spłaty rat do marca 2016 r., zaś nie zarejestrowano ich w okresie późniejszym. (...) rejestrujący wskazywał jednocześnie na bieżącą wysokość zaległych należności, po spłacie każdej z rat. Zapis tej historii operacji, jeśli chodzi o wysokość zadłużenia po ostatniej wpłacie dokonanej przez pozwaną, odpowiada treści dokumentu wyciągu z ksiąg banku. O.­ność zaś postawienia całej niespłaconej pożyczki w stan wymagalności po upływie terminu wypowiedzenia wynika z umowy oraz treści pisma z wypowiedzeniem tej umowy. Dokumenty te nie są ze sobą sprzeczne i wynika z nich jasny i spójny obraz zadłużenia strony pozwanej, zarówno co do faktu, jak i co do jego wysokości.

Strona pozwana, kwestionując złożone przez stronę powodową dokumenty, nie złożyła takich dowodów, z których wynikałyby okoliczności przeciwne tym przedstawio­nym przez powodowy bank. Brak w szczególności dowodu (ani nawet twierdzenia strony pozwanej) na inne jeszcze spłaty rat pożyczki, poza ujętymi w złożonych przez powoda dokumentach.

Wreszcie, zarzut przedawnienia. Z art. 118 k.c. wynika 3-letni termin przedaw­nienia roszczeń banku. Raty do marca 2016 r. były spłacane, choć nie zawsze terminowo i zwykle nie w pełnej wysokości. Jednak jeśli któraś z wcześniejszych rat nie została zapłacona w terminie bądź pokryta w całości, to następna wpłata przeznaczana była na pokrycie odsetek „karnych” oraz najwcześniej wymagalnej należności głównej. Strona pozwana – na której spoczywał ciężar dowodu w zakresie podstaw faktycznych zarzutu przedawnienia – nie wykazała, aby dokonane przez nią wpłaty nie pokryły rat pożyczki wymagalnych przed początkiem biegu terminu przedawnienia, tj. takich, których wyma­galność powstała przed 21 marca 2014 r. Stąd też zarzut ten należało uznać za nieudo­wodniony.

Wskazać też należy ‒ w związku ze złożonym przez stronę pozwaną wnioskiem o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego „do spraw bankowości, księgowości lub rachunkowości”, „w celu wyliczenia dokładnej wartości odsetek przedawnionych i nieprzedawnionych” ‒ że dowód z opinii biegłego, jak każdy inny dowód w procesie, służy wykazaniu prawdziwości twierdzeń strony, zakwestionowanych przez stronę prze­ciwną, nie służy zaś poszukiwaniu podstaw do formułowania następnie twierdzeń przez stronę, opartych na tak przeprowadzonych uprzednio dowodach. Najpierw zatem strona pozwana powinna przedstawić swoje wyliczenie, z którego wynikałoby, od której z kolejnych rat pożyczki roszczenie powoda nie było zaspokajane oraz że wymagalność niektórych z niespłaconych rat (bo z pewnością nie wszystkich – nie uległy bowiem przedawnienia raty wymagalne po 21 marca 2014 r. oraz pozostała należność objęta wypowiedzeniem umowy) powstała przed początkiem biegu przedawnienia (tj. przed 21.03.2014 r.). Jeśli twierdzenie to okazałoby się sporne między stronami, dopiero wówczas powstałaby pod­stawa procesowa uzasadniająca dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, który zweryfi­kowałby jego prawdziwość. Stąd też wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego nie został uwzględniony.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 496 k.p.c., Sąd utrzymał w mocy zaskarżony nakaz zapłaty.

W zakresie kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty poniesione przez stronę powo­dową złożyła się opłata od pozwu 5176 zł, opłata za czynności radcy prawnego 10 800 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł. Część opłaty za czynności radcy prawne­go, w wysokości 7200 zł, została już zasądzona w nakazie zapłaty, obecnie zatem uzasadnione było jej uzupełnienie do kwoty wynikającej z § 2 pkt 7) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

ZARZĄDZENIE

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikowi strony pozwanej