Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa R. I.

przeciwko E. D.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej E. D. na rzecz powoda R. I. kwotę 2.400,00 (dwa tysiące czterysta 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 listopada 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej E. D. na rzecz powoda R. I. kwotę 645,00 (sześćset czterdzieści pięć 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ;

4.  nie obciąża pozwanej E. D. brakującą opłatą sądową, przejmując ją na rachunek Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim .

SSO Alina Gąsior

Sygn. akt IC 74/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa R. I.

przeciwko E. D.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej E. D. na rzecz powoda R. I. kwotę 2.400,00 (dwa tysiące czterysta 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 listopada 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej E. D. na rzecz powoda R. I. kwotę 645,00 (sześćset czterdzieści pięć 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ;

4.  nie obciąża pozwanej E. D. brakującą opłatą sądową, przejmując ją na rachunek Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim .

SSO Alina Gąsior

Sygn. akt I C 74/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 maja 2017 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. powód R. I., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby pozwana E. D. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą B.-S. w G. zapłaciła na rzecz powoda kwotę 3.600 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 listopada 2016 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż pozwana przez okres 3 miesięcy wykorzystywała w ramach prowadzonej przez siebie działalności zdjęcia sprzedawanych produktów wykonanych przez powoda, będącego profesjonalnym fotografem, bez jego zgody, za co została skazana prawomocnym wyrokiem karnym. Powód wskazał, iż na dochodzoną pozwem kwotę składa się trzykrotność wynagrodzenie zgodnego z załączoną tabelą wynagrodzeń.

Zarządzeniem z dnia 9 czerwca 2017 r. w sprawie sygn. akt I Nc 1697/17 stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, natomiast zarządzeniem z dnia 20 czerwca 2017 r. skierowano sprawę do postępowania zwykłego.

Postanowieniem z dnia 30 listopada 2017 r. w sprawie sygn. akt I C 1838/17 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb.

W toku postępowania powód podtrzymał powództwo, pozwana zaś wniosła o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana sprzedawała breloki w kształcie pomponów. W swoich ofertach zawarła fotografie produktu, które znalazła za pomocą wyszukiwarki G.. Pozwana nie sprawdziła, kto wykonał zdjęcia, ani komu przysługują prawa do nich.

Po zamieszczeniu fotografii na portalu społecznościowym F. powód skontaktował się z pozwaną, wzywając ją do ich usunięcia. Pozwana nie zastosowała się do jego żądania.

Pozwana sprzedała ok. 20 sztuk pomponów po cenie ok. 10 złotych.

/dowód: zeznania pozwanej: nagranie 00:09:04-00:11:08, protokół k.49v, płyta k.51, dokumentacja zdjęciowa k.12-28 akt karnych II K 337/16/

Zdjęcia breloków wykonane przez powoda stanowiły element jego oferty w zakresie świadczonych usług fotograficznych.

/dowód: zeznania powoda: nagranie 00:06:48-00:07:54, protokół k.49v, płyta k.51/

Wyrokiem z dnia 8 września 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt II K 337/16 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. uznał pozwaną za winną tego, że w okresie od 20 września 2015 r. do dnia 22 grudnia 2015 r. w sieci Internet, działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, bez uprawnienia rozpowszechniła cztery zdjęcia R. I. przedstawiające breloki do kluczy w postaci pomponów w ten sposób, że w dniu 20 września 2015 r. na profilu o nazwie B. (...) na portalu społecznościowym F..com wstawiła znalezione w sieci internetowej zdjęcia autorstwa R. I. przedstawiające breloki do kluczy w postaci pomponów oraz w dniu 21 września 2015 r. posługując się N. B. - (...) wystawiła na portalu Allegro.pl aukcję nr 56843767723b z ofertą sprzedaży breloków do kluczy w kształcie pomponów, w opisie aukcji zamieszczając znalezione w sieci internetowej zdjęcia autorstwa R. I., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czym wypełniła dyspozycję art. 116 ust. 1 i 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zw. z ar. 12 kk, za co została skazana na karę grzywny. Wyrok uprawomocnił się z dniem 26 września 2016 r.

/dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. k.89-89v akt karnych II K 337/16/

Pismem z dnia 21 października 2016 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 3.600 zł w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, informując jednocześnie, że brak zapłaty spowoduje wszczęcie postępowania sądowego.

Pozwana nie zareagowała na otrzymane wezwanie.

/dowód: zeznania powoda: nagranie 00:05:29-00:06:12, protokół k.49v, płyta k.51/

Zgodnie z tabelą wynagrodzeń Związku (...) zatwierdzoną przez Komisję Prawa Autorskiego, określającą stawki minimalne honorariów autorskich za wykorzystywanie utworów fotograficznych, wynagrodzenie za reklamę do 1/8 ekranu, stanowiąca najmniejszą wyodrębnioną powierzchnię w tej kategorii, wynosi 300 zł za okres 3 miesięcy.

/dowód: tabela wynagrodzeń (...) k.57-71/

Pozwana ma 33 lata i wykształcenie średnie. Nie posiada wyuczonego zawodu. Od września 2017 r. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie kosmetyki mobilnej, jednak nie uzyskuje z niej jeszcze dochodów. Pozwana korzysta ze świadczenia 500 plus oraz otrzymuje alimenty na dziecko, ponadto pobiera zasiłek oraz korzysta z pomocy finansowej rodziców.

/dowód: zeznania pozwanej: nagranie 00:07:54-00:13:20, protokół k.49v, płyta k.51/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest częściowo zasadne.

Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (w brzmieniu na dzień wniesienia pozwu Dz.U. 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.) twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

W pierwszej kolejności należało jednak ustalić, czy fotografie w przedmiotowej sprawie mogą być uznane za utwór w rozumieniu prawa autorskiego.

Zgodnie z art. 1 ust 1 ustawy prawo autorskie przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Istotą fotografii jest uzyskiwanie obrazów przedmiotów, zjawisk, postaci za pomocą charakterystycznych dla niej i dostępnych w ramach aktualnego stanu techniki środków wyrazu. Działalność ta należy do tej dziedziny twórczości, w której element twórczy polega na wyborze tych wszystkich składników, które kształtują finalną postać obrazu. Wyboru tego nie należy utożsamiać z wyborem urządzeń czy środków technicznych, lecz osiągnięciem za ich pomocą i przy wykorzystaniu możliwości jakie stwarza rezultatu w postaci obrazu o określonych cechach. W tradycyjnym ujęciu twórczości w fotografii sprowadzono do świadomego wyboru momentu fotografowania, punktu widzenia oraz zabiegów zmierzających do nadania fotografii określonego charakteru. Wybór może zaistnieć we wszelkich kolejnych fazach całego procesu twórczego. Twórczość w fotografii może przejawiać się w:

-

planowaniu fotografii tj. określeniu scenariusza fotografii lub aranżacji przedmiotu fotografowania,

-

określeniu parametrów ekspozycji (czas naświetlenia, przesłona), od których zależy szereg cech obrazu każdej fotografii, w tym np. pożądany stopień naświetlenia,

-

kompozycji obrazu (kadrowanie, punkt fotografowania, obramowanie),

-

momencie fotografowania,

-

stopnia głębokości ostrości decydującym dla wyrażenia przestrzeni oraz odwzorowania obrazu i jego poszczególnych planów,

-

odwzorowaniu perspektywy,

-

wykorzystaniu światła i oświetlenia (źródła, kierunku, kontrastu, efektów świetlnych),

-

użyciu barw (kontrast, harmonia, natężenie),

-

zabiegach podejmowanych w procesie obróbki materiałów światłoczułych (negatyw, diapozytyw, papier fotograficzny).

Wystarczy dokonanie wyboru na jednej z powyższych płaszczyzn aby powstał utwór fotograficzny. Zastrzec jednak należy, iż wyjątkowo fotografii nie można uznać za utwór, w przypadku fotokopii, zdjęć reprodukcyjnych obiektów płaskich o niewielkiej fakturze i zdjęcia techniczne wykonane ściśle według ustalonych lub ogólnie przyjętych założeń i cechach wyłącznie dokumentacyjnych (szerzej: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 lipca 2016 r., I ACa 324/16, (...)

Fotografie wykonane przez powoda zdaniem Sądu w świetle wskazanych wyżej elementów twórczości w fotografii należy traktować jako utwór. Autor wybrał bowiem kadr, zdecydował o kącie widzenia obiektywu i głębi ostrości, rodzaju oświetlenia itp. Pozwana w toku postępowania nie kwestionowała okoliczności, że fotografie wykonane przez powoda mają indywidualny charakter i noszą cechy utworu.

Powód oparł swoje żądanie na uprawnieniu wynikającemu z art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którym uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

Z uwagi na to, iż w doktrynie prawa autorskiego regulacja art. 79 ust. 1 pkt 3b budziła wątpliwości w zakresie faktu, że ma on charakter sui generis w odniesieniu do reguł odpowiedzialności deliktowej ukształtowanych na gruncie art. 415 kc, w szczególności w zakresie dopuszczalności wprowadzania na grunt prawa prywatnego środka o charakterze represyjnym sprzecznego z zasadami reżimu odszkodowawczego (zasadą pełnego wynagrodzenia szkody i zakazu wzbogacenia się poszkodowanego na skutek zasądzonego odszkodowania), Trybunał Konstytucyjny poddał go poszerzonej analizie i w wyroku z dnia 23 czerwca 2015 r. (SK 32/14, OTK-A 2015, Nr 6 poz. 84) przesądził, że przepis ten w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej – w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jednakże utrata mocy obowiązującej art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b prawa autorskiego w zakresie przewidującym naprawienie szkody przez zasądzenie trzykrotności stosownego wynagrodzenia nie spowodowała utraty tej mocy w pozostałym zakresie, a zatem w tej części, w jakiej przewiduje on obowiązek zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17.12.2015 r., I ACa 1251/15, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27.7.2015 r., I ACa 110/15, L.).

Sąd przyjął, że pozwana nie działała na podstawie i w ramach licencji dającej jej prawo do wykorzystywania zdjęć autorstwa powoda. Sąd w tym zakresie związany był wyrokiem sądu karnego, ponadto pozwana nie kwestionowała ustaleń w tym zakresie.

Działanie pozwanej naruszało autorskie dobra osobiste powoda w postaci prawa do autorstwa utworu, określone w przepisie art. 16 pkt 1 i 2 prawa autorskiego.

Zryczałtowany model odszkodowania charakteryzuje to, że obowiązek jego zapłaty nie jest powiązany z wystąpieniem szkody po stronie uprawnionego. Dla ustalenia obowiązku odszkodowawczego znaczenie ma jedynie wykazanie faktu naruszenia przysługujących uprawnionemu autorskich praw majątkowych, a zatem nie wymaga się wykazania istnienia związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą, co wynika z faktu pozostawienia tego drugiego elementu poza zakresem zainteresowania tego przepisu (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 13.1.2016 r., X GC 725/15, niepubl.). Podstawą ustalenia tego odszkodowania jest wynagrodzenie, które przysługiwałoby uprawnionemu, gdyby osoba naruszająca jego prawa zawarła z nim umowę o korzystanie z dzieła w zakresie dokonanego naruszenia, w chwili dochodzenia naprawienia szkody (wyrok Sądu Najwyższego z 25.3.2004 r., II CK 90/03, OSNC 2005, Nr 4, poz. 66, wyrok Sądu Najwyższego z 29.11.2006 r., II CSK 245/06, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 30.12.2014 r., I ACa 1410/14, niepubl.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 27.11.2014 r., I ACa 507/14, L.). Przy czym rozmiar wynagrodzenia powinien z jednej strony uwzględniać zapewnienie osobom uprawnionym odpowiedni poziom ochrony, a z drugiej uzasadnione interesy użytkowników, co sprzeciwia się narzucaniu im uciążliwych warunków, a w tym rażąco wygórowanych stawek, sprawiających, że w zasadzie korzystanie z autorskich praw majątkowych nie będzie dostępne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15.6.2011 r., V CSK 373/10, L.).

Powód żądał wynagrodzenia w oparciu o tabelę wynagrodzeń zatwierdzoną przez Komisję Prawa Autorskiego, określającą stawki minimalne honorariów autorskich za wykorzystywanie utworów fotograficznych. Stawki te mają charakter norm semiimperatywnych, co oznacza, że twórca ma prawo domagania się indywidualizacji wysokości należnego mu wynagrodzenia i może w konkretnej sytuacji żądać wynagrodzenia wyższego niż typowo stosowane w sytuacjach danego rodzaju. Dochodzone przez powoda wynagrodzenie w sposób prawidłowy uwzględnia rodzaj utworu i jego format. W ocenie Sądu stawki nie są wygórowane w stosunku do dokonanego sposobu naruszenia przysługujących powodowi praw. Pozwana w toku postępowania nie kwestionowała wysokości żądanych stawek wynagrodzenia.

Wobec powyższego Sąd uwzględnił powództwo w wysokości odpowiadającej dwukrotności wynagrodzenia i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.400 zł (300 zł x 4 zdjęcia x 2). W pozostałym zakresie zaś Sąd powództwo oddalił.

Od zasądzonej kwoty na podstawie art. 481 kc Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 16 listopada 2016 roku do dnia zapłaty.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania powoda oparto na treści art. 100 kpc, stosownie do wyniku sporu i kosztów poniesionych przez strony. Suma kosztów przemnożona przez ułamek wygranej/przegranej stron i pomniejszona o koszty własne daje wynik kosztów ostatecznie należnych od strony przeciwnej. Powództwo zostało uwzględnione w 67% i w takiej części pozwana winna ponieść koszty procesu. Łącznie koszty poniesione przez powoda wyniosły 962 zł, na które składa się: wynagrodzenie pełnomocnika powoda w wysokości 900 zł ustalone w oparciu o § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800), opłata skarbowa od pełnomocnictwa udzielonego przez powoda w wysokości 17 zł oraz uiszczona opłata od pozwu w wysokości 45 zł. Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 645 zł tytułem kosztów procesu.

Na podstawie art. 102 kpc w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nie obciążył pozwanej brakującą opłatą sądową, przejmując ją na rachunek Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim. Sąd miał na uwadze sytuację rodzinną i majątkową pozwanej oraz dolegliwość finansową w postaci grzywny zasądzonej w postępowaniu karnym.