Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. P. wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości zabudowanej położonej w R. gmina S. składającej się z działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej współwłasność H. B. w 1/3 części i wnioskodawcy w 2/3 części w ten sposób że nieruchomość tą podzielić według zgodnie z przedstawionym przez niego projektem sporządzonym przez geodetę J. S..

W uzasadnieniu wniosku podniósł, że wraz z uczestniczką jest współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomość. Nieruchomość ta zabudowana jest budynkiem mieszkalnym i gospodarczym, Uczestniczka zaakceptowała zaproponowany przez wnioskodawcę podział uwzględniający udziały współwłaścicieli w nieruchomości.

Uczestnicy H. B. nie zgodziła się na zaproponowany przez wnioskodawcę sposób zniesienia współwłasności, wnosząc o przyznanie jej całej nieruchomości na wyłączną własność ze spłatą na rzecz wnioskodawcy.

Podniosła, że na tej nieruchomości mieszka uczestniczą wraz z rodziną: córką jej mężem, wnuczką jej synem i wnukiem. (k.15)

Wnioskodawca nie zgodził się z tą propozycja podnosząc, że sytuacja materialna i rodzinna uczestniczki nie daje gwarancji, że dokona ona spłaty jego udziału w nieruchomości. Przypadłą mu w wyniku podziału część nieruchomości chce przeznaczyć do wybudowania budynku mieszkalnego dla syna.(k.15, 25)

Na rozprawie w dniu 13.01.2015 r. wnioskodawca wniósł o przyznanie mu nieruchomości na wyłączną własność przy przyjęciu jej wartości na kwotę 120.000 zł ze spłatą na rzecz uczestniczki (k.317) Na rozprawie w dniu 24.06.2015 r. (k.511) wycofał się z tej propozycji.

W toku postępowania zmarła uczestniczka H. B. (k.524) W miejsce zmarłej H. B. wstąpił jej następca prawny A. P.. (k.548, 559)

Uczestniczka A. P. wniosła o przyznanie jej przedmiotowej nieruchomości na wyłączną własność. (k.575)

W toku postępowania wynikła konieczność dokonania rozgraniczenia działki nr (...) (będącej przedmiotem postępowania) z działkami sąsiadującymi, tj. z działką nr (...) i działką nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej współwłasność W. L., W. L., B. L., P. L., B. K., z działką nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) stanowiącą współwłasność K. M., E. U., M. M. po 1/3 części, z działką nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej Gminy S., z działką nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącą własność Województwa (...) w zarządzie Zarząd (...)w O.. (k.176)

W piśmie z dnia 27.06.2018 r. (k.829) wnioskodawca wniósł o przyznanie uczestniczce A. P. nieruchomości będącej przedmiotem wniosku ze spłatą na jego rzecz w kwocie 88.000 zł płatną w 2 ratach, pierwsza rata w kwocie 44.000 zł płatna w terminie 3 miesięcy, druga rata w kwocie 44.000 zł płatna w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia, zabezpieczenie jego wierzytelności o zapłatę kwoty 88.000 zł przez ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości uczestniczki A. P..

Pełnomocnik uczestniczki A. P. na rozprawie w dniu 29.06.2018 r. wyraził zgodę na tę propozycję wnioskodawcy wniósł o ustalenie innych terminów spłaty kwoty 88.000 zł. (płyta k. 834)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona w R. gmina S., składającej się z działki nr (...), zabudowana jest budynkiem mieszkalnym i budynkiem gospodarczym. Nieruchomość ta stanowi obecnie współwłasność A. P. (następcy prawnego H. B.) w 1/3 części i W. P. w 2/3 części. Dla nieruchomości tej prowadzona jest księga wieczysta nr (...). (dowód odpis KW k. 8, odpis postanowienia k. 559)

Na nieruchomości położonej w R., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), mieszka obecnie uczestniczka A. P. wraz ze swoim konkubentem, jej córka E. O. wraz ze swoimi dziećmi i jej konkubentem oraz syn uczestniczki. Wnioskodawca nie korzysta z tej nieruchomości Ma zapewnione warunki mieszkaniowe. Wnioskodawca ma dwóch dorosłych synów, którzy założyli swoje rodziny. (...) wnioskodawcy mają zapewnione warunki mieszkaniowe. (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 608)

Możliwy jest podział budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości położonej w R., składającej się z działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) linią pionową. (dowód: pisemna opinia biegłego z zakresu budownictwa J. L. k. 71- 80, k.100-105, 149-152, opinia ustna biegłego z zakresu budownictwa J. L. k.93)

Możliwy jest podział fizyczny nieruchomości położonej w R., składającej się z działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), przy uwzględnieniu propozycji podziału budynku mieszkalnego wynikającego z pisemnej opinii biegłego z zakresu budownictwa J. L., z kwietnia 2011 z lipca 2011, z kwietnia 2012 r., na dwie działki nr (...) o pow. 556 m ² i przyznanie jej na rzecz wnioskodawcy oraz nr 61/2 o pow. 460 m ² i przyznanie jej uczestniczce. (dowód: pisemna opinia biegłego geodety W. O. k. 225 – 251)

Wartość nieruchomości położonej w R., składającej się z działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wynosi 132.000 zł. (dowód: pisemna opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości M. W. k. 439- 468) Wartość działek wydzielonych z tej nieruchomości zgodnie z pisemną opinia biegłego z zakresu geodezji wynosi: działki nr (...) o pow. 556 m ² – 38.000 zł, działki nr (...) o pow. 460 m ² – 29.000 zł. (dowód: pisemna opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości M. W. k.649-681) Wartość nieruchomości składającej się z działki nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym jest wyższa od sumy wartości działek powstałych w wyniku jej podziału na działki nr (...) z uwagi na to, że na wydzielonych działkach znajdą się części budynku mieszkalnego, które bez wykonania prac remontowo modernizacyjnych nie mogą być wykorzystywane na cele mieszkalne. Ponadto nieruchomości zabudowane wolnostojącym budynkiem cieszą się większym popytem niż nieruchomości zabudowane częściami starych budynków mieszkalnych. (dowód: pismo biegłego z zakresu szacowania nieruchomości M. W. k.755-756)

Nieruchomość położona w R. gmina S., składającej się z działki nr (...), stanowiąca obecnie współwłasność A. P. (następcy prawnego H. B.) w 1/3 części i W. P. w 2/3 części, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) graniczy z działką nr (...) i działką nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej współwłasność W. L., i spadkobierców G. W. L. L., B. L., P. L., B. K., z działką nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) stanowiącą współwłasność K. M., E. U., M. M. po 1/3 części, z działką nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej Gminy S., z działką nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącą własność Województwa (...) w zarządzie Zarząd Dróg Wojewódzkich w O.. (dowód: wypis z rejestru gruntów k. 182- 185, decyzja k.558),

W zasobach geodezyjnych i kartograficznych Starostwa Powiatowego w S. nie ma ścisłych danych geodezyjnych dotyczących granic działki nr (...), oprócz granicy z działka nr (...). Granice działki nr (...) wyznaczają trwałe elementy w terenie takie jak ściany budynku i płot na fundamentach betonowych określające zakres ostatniego spokojnego stanu posiadania. Granica między działka nr (...) a działka nr (...) biegnie od punktu nr (...) do punktu nr (...), którym jest róg budynku gospodarczego murowanego i od tego punktu biegnie po ścianie tego budynku do punktu nr (...), którym jest róg tego budynku i dalej biegnie po gruncie do punktu nr 22, którym jest róg budynku gospodarczego, dalej po ścianie tego budynku do punktu nr (...) leżącego na styku ścian budynku murowanych budynków gospodarczych, dalej biegnie po ścianie budynku do punktu nr 14, którym jest róg budynku, dalej biegnie po płocie z siatki drucianej na fundamencie betonowym do punktu nr (...), w którym jest metalowy słupek ogrodzeniowy, dalej biegnie po gruncie do punktu nr (...) i dalej do punktu nr (...). Na mapach numerycznych i ewidencyjnych granica działki nr (...) od strony drogi – działka nr (...), biegnie prosto. Odcinek granicy między puntami nr (...) powinien biec linia prostą. Punkt nr (...) wcześniej został ustalony przez geodetę. Punkt nr (...) to metalowy słupek trwały w płocie ogrodzeniowym postawionym na fundamencie betonowym. (dowód pisemna opinia biegłego z zakresu geodezji W. O. k 252 – 256, opinia ustna k.333 odwr.)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należało ustalić przebieg granicy działki nr (...) położonej w R. z działkami sąsiednimi. Biegły geodeta W. O. w toku czynności związanych ze sporządzeniem opinii dotyczącej możliwości podziału fizycznego przedmiotowej działki ustalił, że zachodzi konieczność dokonania rozgraniczenia działki nr (...) z działkami sąsiadującymi, tj. z działką nr (...) i działką nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej współwłasność W. L., W. L., B. L., P. L., B. K., z działką nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) stanowiącą współwłasność K. M., E. U., M. M. po 1/3 części, z działką nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącej Gminy S., z działką nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) stanowiącą własność Województwa (...) w zarządzie Zarząd Dróg Wojewódzkich w O.. (k.176)

Postępowanie o rozgraniczenie może być prowadzone, gdy granice gruntów nie zostały ustalone chociażby były niesporne, albo gdy były już ustalone ale stały się sporne. Potrzeba przeprowadzenia rozgraniczenia powstaje, gdy ze wszystkimi właścicielami nieruchomości sąsiednich powstał spór co do prawidłowości przebiegu poszczególnych granic albo gdy nie zostały wytyczone i utrwalone granice nowo utworzonej nieruchomości.

Istota rozgraniczenia polega na wyodrębnieniu nieruchomości z innych otaczających ją gruntów i następuje to przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwaleniu ich znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzeniu odpowiednich dokumentów.

Rozgraniczenie następuje według kryteriów określonych w art. 153 k.c., z których każde ma priorytet przed następnym. Oznacza to, że ustalenie granic powinno nastąpić w pierwszej kolejności według stanu prawnego.

Dopiero gdy stanu prawnego nie można stwierdzić, ustalenie granic następuje według spokojnego posiadania. W tym celu nie jest wystarczające ustalenie, że granice istnieją przez okres dłuższy niż rok, wyłączający roszczenie posesoryjne przeciwko posiadaczowi. Wymagane jest posiadanie ustabilizowane, prowadzące do zasiedzenia. Wreszcie gdyby również i takiego stanu nie można było stwierdzić, ustalenie granic następuje z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; można przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.

Podane wyżej kryteria wyłączają się nawzajem. Dopóki możliwe jest ustalenie granic na podstawie pierwszego kryterium, niedopuszczalne jest sięganie po kryteria dalsze. Zatem jeżeli możliwe jest rozgraniczenie według stanu prawnego wykluczona jest korekta granic przy uwzględnieniu kryterium ostatniego stanu spokojnego posiadania albo przy uwzględnieniu wszelkich okoliczności. Okoliczność, że stan prawny jest wątpliwy nie uzasadnia dokonania rozgraniczenia według kryterium posiadania.

Stan prawny ustalany jest na podstawie postępowania dowodowego w postaci dokumentów urzędowych i prywatnych, które mogą świadczyć o tym, czyją własność stanowi określony grunt i są to akty notarialne, odpisy orzeczeń, dane z ksiąg wieczystych, dane z ewidencji gruntów i budynków, mapy, szkice, wykazy zmian gruntowych, znaki i ślady graniczne. Ponadto takim dowodem mogą być zeznania świadków, oględziny nieruchomości i opinie biegłych.

W niniejszej sprawie, jak wynika z pisemnej opinii biegłego geodety W. O., w zasobach geodezyjnych i kartograficznych Starostwa Powiatowego w S. nie ma ścisłych danych geodezyjnych dotyczących granic działki nr (...), oprócz granicy z działka nr (...). Biegł stwierdził, że granice działki nr (...) wyznaczają trwałe elementy w terenie takie jak ściany budynku i płot na fundamentach betonowych określające zakres ostatniego spokojnego stanu posiadania. Wskazał, że granica między działka nr (...) a działka nr (...) biegnie od punktu nr (...) do punktu nr (...), którym jest róg budynku gospodarczego murowanego i od tego punktu biegnie po ścianie tego budynku do punktu nr (...), którym jest róg tego budynku i dalej biegnie po gruncie do punktu nr 22, którym jest róg budynku gospodarczego, dalej po ścianie tego budynku do punktu nr (...) leżącego na styku ścian budynku murowanych budynków gospodarczych, dalej biegnie po ścianie budynku do punktu nr 14, którym jest róg budynku, dalej biegnie po płocie z siatki drucianej na fundamencie betonowym do punktu nr (...), w którym jest metalowy słupek ogrodzeniowy, dalej biegnie po gruncie do punktu nr (...) i dalej do punktu nr (...). Na mapach numerycznych i ewidencyjnych granica działki nr (...) od strony drogi – działka nr (...), biegnie prosto. Dodatkowo na rozprawie w dniu 14.02.2014 r. wyjaśnił, że odcinek granicy między puntami nr (...) powinien biec linią prostą. Wskazał, że punkt nr (...) został już wcześniej ustalony przez geodetę, a punkt nr (...) to metalowy słupek trwały w płocie ogrodzeniowym postawionym na fundamencie betonowym.

Sąd podzielił opinie biegłego, pisemną i ustną, gdyż ustosunkowują się ona do wszystkich aspektów sprawy.

Należy zauważyć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że wyłączenie z obrotu cywilnoprawnego, wyłączenie zasiedzenia, dróg publicznych przewidziane w art. 2a ustawy z dnia 21.03.1985 r. o drogach publicznych, odnosi się do takich nieruchomości będących drogami publicznymi, które po zrealizowaniu procesu inwestycyjnego są budową przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, a nie nieruchomości dopiero przeznaczone pod drogę publiczną. Istotny jest zatem realny aspekt infrastruktury, a nie same, nawet najdalej idące, zamierzenie planistyczne. Skoro działka przeznaczona pod drogę znajduje się przez cały czas w posiadaniu osób trzecich, to samo wpisanie drogi do ewidencji gruntów nie prowadzi do wyłączenia takiej drogi z obrotu prawnego. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.05.2014 r. IV CSK 556/13, z dnia 15.02.2012 r. ICSK 293/11, uzasadnienie postanowienia SN z dnia 10.04.2013 r. IV CSK 541/12)

Ponieważ jak wynika z dowodów, opinii biegłego W. O., punkt nr (...) został już wcześniej ustalony przez geodetę, a punkt nr (...) to metalowy słupek trwały w płocie ogrodzeniowym postawionym na fundamencie betonowym, działka przeznaczona pod drogę na tym odcinku znajduje się w posiadaniu osób trzecich, należy przyjąć, że doszło do zasiedzenia tej części nieruchomości.

Z tych też względów dokonania rozgraniczenia zgodnie z opinią biegłego.

Z akt sprawy wynika, że nieruchomość położona w R. gmina S., składająca się z działki nr (...), zabudowana budynkiem mieszkalnym i budynkiem gospodarczym, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...)stanowi obecnie współwłasność A. P. (następcy prawnego H. B.) w 1/3 części i W. P. w 2/3 części.

Na rozprawie w dniu 29 czerwca 2018 r. wnioskodawca i uczestniczka A. P., reprezentowana przez pełnomocnika, ostatecznie uzgodnili, by przedmiotową nieruchomość przyznać na wyłączną własność uczestniczce A. P. z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawcy W. P.. Wnioskodawca i uczestniczka na rozprawie uzgodnili, by wartość nieruchomości przyjąć na kwotę 132.000 zł. Wnioskodawca i uczestniczka uzgodnili również by spłata na rzecz wnioskodawcy wartości jego udziału w nieruchomości w kwocie 88.000 zł nastąpiła w dwóch ratach pierwsza rata w kwocie 20.000 zł płatna w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia, druga rata w kwocie 68.000 zł płatna w terminie 7 miesięcy od daty uprawomocnienie się orzeczenia.

Pełnomocnik uczestniczki wyraził również zgodę na zabezpieczyć roszczenie wnioskodawcy W. P. wobec uczestniczki A. P. o zapłatę kwoty 88.000 zł poprzez ustanowienie na rzecz wnioskodawcy hipoteki przymusowej w kwocie 88.000 zł (osiemdziesiąt osiem tysięcy zł) na nieruchomości położonej w R. gmina S. składającej się z działki nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), zgodnie z wnioskiem wnioskodawcy zawartym w piśmie z dnia 27.06.2018 r. (dowód; płyta k.834)

W tym stanie rzeczy na mocy art. 210 k.c. art.212 k.c., art.617, 622 k.p.c. art. 730. i 747 k.p.c. orzeczono jak sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 520 k.p.c. rozliczając uiszczoną przez wnioskodawczynię opłatę od wniosku – 1000 zł, uiszczone zaliczki w kwocie 1.500 zł zasądzając od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy ½ tych kosztów gdyż zniesienie współwłasności było w ich wspólnym interesie.

Sąd oddalił wniosek uczestnika Województwa (...) w zarządzie Zarząd Dróg Wojewódzkich w O. o zasądzenie kosztów postępowania na mocy art. 520 k.p.c. uznając, że te koszty postępowania uczestnicy ponoszą we własnym zakresie.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) A. P.

3.  (...)