Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 grudnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. U. nie podlega od 12 kwietnia 2017 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek S.. (...) S.C. M. W. (1), M. J. (1).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zgromadzona dokumentacja w toku kontroli oraz złożone wyjaśnienia nie potwierdzają, by A. U. wykonywała pracę w ramach stosunku pracy na stanowisku logistyka.

Zdaniem organu rentowego , dokumentacja związana ze stosunkiem pracy potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia i nie jest dowodem faktycznego nawiązania stosunku pracy uzasadniającego podleganie ubezpieczeniom społecznym. Podniósł także wysokie wynagrodzenie, brak list obecności, brak ewidencji godzin pracy, powiązania rodzinne, podpisanie umowy w trakcie zwolnienia lekarskiego, wysłanie e –maila przed zatrudnieniem, utworzenie stanowiska nieistniejącego,

W ocenie organu rentowego zawarta umowa o pracę ma charakter czynności pozornej, której celem było obejście przepisów prawa i dzięki temu uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego od wysokiej podstawy.

/decyzja k.125 – 121/

W dniu 15 stycznia 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie A. U. od powyższej decyzji, w którym wnosiła o zmianę zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W treści odwołania skarżąca wskazała ,że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego , gdyż faktycznie świadczyła pracę, za wynagrodzeniem, które odpowiadało zakresowi obowiązków.

/odwołanie k.3-8 w zw. z k. 16/

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie Organ rentowy przytoczył argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.10-12/

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2018 r M. J. (1) przyłączył się do odwołania.

/ e – prot. z dnia 10.04.18 00:02:29/

Na rozprawie w dniu 15 czerwca 2018 r pełnomocnik ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według stawki ryczałtowej.

/protokół rozprawy – k. 124/

M. W. (1) nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. W. (1) i M. J. (1) są wspólnikami spółki cywilnej (...) PL. (...) jest synem M. W. (1) i jest jej pełnomocnikiem w sprawach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przedmiotem działalności jest sprzedaż hurtowa drewna, materiałów budowlanych i wyposażenia sanitarnego. M. J. (1) jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku handlowca w Firmie (...), której właścicielem jest M. W. (2).

/okoliczność bezsporna, wyciąg z (...) k.65,63 akt ZUS,zeznania M. J. e – prot. z dnia 10.04.18 00:34:37 – 00:47:29 w zw. z k. 122 odw., 123 odw. /

W okresie 2.08.2010 – 31.03.2017 A. U. była zatrudniona (...) spółka jawna w Ł. na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży.

/świadectwo pracy – k. 61 akt ZUS/

W 2016 r wnioskodawczyni przy okazji inwestycji na W. poznała M. J. (1). Zaczęli wówczas rozmawiać o pracy. Wnioskodawczyni chciała zmienić miejsce zatrudnienia.

/zeznania wnioskodawczyni e – prot. z dnia 10.04.18 00:04:23 – 00:34:37 w zw. z k. 122 odw.123 odw., zeznania M. J. e – prot. z dnia 10.04.18 00:34:37 – 00:47:29 w zw. z k. 122 odw., 123 odw. /

Od kwietnia 2017 r M. W. (1) wynajmuje mieszkanie A. U..

/zeznania wnioskodawczyni e – prot. z dnia 10.04.18 00:04:23 – 00:34:37 w zw. z k. 122 odw.123 odw. , kserokopia umowy najmu – k. 97, PIT 28 – k. 99/

W dniu 11 kwietnia 2017 r zostało wystawione zaświadczenie lekarskie, z którego wynikała zdolność do pracy A. U. na stanowisku logistyka.

/zaświadczenie – k. 59 akt ZUS/

W dniu 12 kwietnia 2017 r została zawarta umowa o pracę pomiędzy A. U. i S.. Pl sc, na okres próbny od dnia 12.04.2017 do 30.06.2017, na stanowisku logistyka, za wynagrodzeniem podstawowym w kwocie 2200 zł plus premia uznaniowa.

/umowa – k. 57/

W dniu 30 czerwca 2017 r została zawarta umowa o pracę pomiędzy A. U. i S.. Pl sc, na czas określony od dnia 1.07.2017 do 30.06.2019, na stanowisku logistyka, za wynagrodzeniem podstawowym w kwocie 2200 zł plus premia uznaniowa.

/umowa – k. 56/

Premia wnioskodawczyni była uzależniona od wyników jej pracy. Była związana ze specyfiką jej pracy oraz jej potencjałem.

/zeznania wnioskodawczyni e – prot. z dnia 10.04.18 00:04:23 – 00:34:37 w zw. z k. 122 odw.123 odw., zeznania M. J. e – prot. z dnia 10.04.18 00:34:37 – 00:47:29 w zw. z k. 122 odw., 123 odw. /

W 2017 roku premie zostały ustalone na kwoty:

- kwiecień 2017 – 7700,76 zł

- maj 2017 – 6890,21 zł

- czerwiec 2017 – 5295,92 zł

- lipiec 2017 – 7910,94 zł

- sierpień 2017 – 6270,18 zł

- wrzesień 2017 – 6839,51 zł

- październik 2017 – 6817,63 zł

- listopad 2017 – 4809,33 zł

- grudzień 2017 – 5024,56 zł

- styczeń 2018 – 5024,56 zł

- luty 2018 – 2326 zł

- marzec 2018 – 2469,32 zł

/karty przychodów – k. 82/

Zgodnie z zakresem obowiązków logistyka, do obowiązków wnioskodawczyni należało: koordynacja procesów zaopatrzenia, koordynacja rotacji towarów, utrzymanie poziomu zapasów na poszczególnych towarach wg. ustaleń, monitorowanie procesów transportowych, kontakt z klientami kluczowymi, analiza rynku lokalnego w obrębie sprzedaż firmy, dbanie o jak najbardziej korzystne dysponowanie wywozami materiałów, składanie zamówień, wykonywanie poleceń przełożonego.

/zakres obowiązków – k. 55 akt ZUS/

W karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP brak danych co do osoby, która przeprowadziła instruktaż ogólny. Instruktaż stanowiskowy przeprowadził M. J. (1).

/karta szkolenia – k. 54/

M. J. ukończył szkolenie w dziedzinie bhp dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami.

/zaświadczenie – k. 127/

Zgodnie z informacją o warunkach zatrudnienia wnioskodawczynię obowiązywał system równoważnego czasu pracy – dobowy wymiar czasu pracy do 12 godzin. Przybycie i obecność w pracy potwierdza się poprzez złożenie własnoręcznego podpisu na liście obecności wyłożonej w segregatorze ze wskazaniem godzin przybycia i opuszczenia pracy.

/informacja – k. 52 akt ZUS/

Wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie przelewem.

/potwierdzenia – k. 42 – 38, k. 51- 59, k. 83 - 89/

Wnioskodawczyni prowadziła korespondencję mailową dotyczącą ceny towarów, terminów płatności, wyceny, dostawy, atestu. Jeden mail został wysłany 11.04. 2017.

/wiadomości e –mail – k. 37 – 35,31,29- 20 akt ZUS/

Zajmowała się ustalaniem transportów, spedycją. Czynności wykonywała w Z., gdzie znajduje się hurtownia. Wyjeżdżała na inwestycje poza biuro. Wyjeżdżała do klientów, żeby podtrzymać kontakt. Nie podpisywała list obecności. Jej godziny pracy nie były rejestrowane. Płatnik rozlicza godziny na podstawie rozmów z pracownikiem. Rozliczał wnioskodawczynię na podstawie porządku, liczby transportu, zwiększonych obrotów.

/zeznania wnioskodawczyni e – prot. z dnia 10.04.18 00:04:23 – 00:34:37 w zw. z k. 122 odw.123 odw., zeznania M. J. e – prot. z dnia 10.04.18 00:34:37 – 00:47:29 w zw. z k. 122 odw., 123 odw. /

Zatrudniony u płatnika magazynier widział początkowo wnioskodawczynię na kasie, widywał ją rano, następnie wracała w godzinach popołudniowych. Magazynier podpisywał listy obecności, tak jaki i inni pracownicy.

/zeznania świadka M. K. – e –prot z dnia 10.04.18 00:48:40 – 01:03:34/

Spółka cywilna (...).Pl. w 2017r osiągnęła przychód w wysokości 2232237,74 zł, wydatki wyniosły 424082,70 zł, zakup towarów handlowych i materiałów wyniósł 2522649,63 zł.

/podsumowanie księgi przychodów i rozchodów – k. 39/

W 2016 i 2017 r płatnik zatrudniał oprócz wnioskodawczyni:

- M. K. (2) za wynagrodzeniem minimalnym na stanowisku magazyniera,

- W. W. za wynagrodzeniem minimalnym (01.2016 – 02.2016), na stanowisku handlowca

- K. S. za wynagrodzeniem minimalnym (03.2016 – 06.2016), na stanowisku handlowca

- W. P. za wynagrodzeniem minimalnym (07.2016 – 07.2018) na stanowisku handlowca, kierowcy

- J. O. za wynagrodzeniem minimalnym (01.2016 – 02.2016 – 11.2018) na stanowisku pracownika biurowego

- A. K. za wynagrodzeniem minimalnym (04.2017 – 07.2017- 10.2017-12.2017 – 03.2018)

/wykaz pracowników – k. 41, zeznania M. J. e – prot. z dnia 10.04.18 00:34:37 – 00:47:29, 01:04:53 w zw. z k. 122 odw., 123 odw. /

Stanowisko wnioskodawczyni dotychczas nie istniało w firmie.

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawczyni od czerwca 2017 r leczyła się w związku dolegliwościami bólowymi kręgosłupa oraz kolana. W sierpniu 2017 r zgłosiła się z powodu urazu stawu skokowego – potknięcie na ulicy. Rozpoznano skręcenie stawu skokowego.

/dokumentacja lekarska – k. 76/

Wnioskodawczyni była niezdolna do pracy w okresie:

- 22.06.2017 – 6.07.2017

- 05.07.2017 – 19.07.2017

- 16.08.2017 – 30.08.2017

- 31.08.2017 – 14.09.2017

- 06.03.2018 – 12.03.2018.

/zestawienie – k. 121/

P. K. jest pracownikiem firmy (...).

/zeznania M. J. e – prot. z dnia 10.04.18 00:34:37 – 00:47:29 w zw. z k. 122 odw., 123 odw. /

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów tj. wyciągów z (...) , umów o pracę , zaświadczenia lekarskiego, karty szkolenia BHP , dokumentacji medycznej , a także zestawienia przychodów płatnika i dowodu przelewów . Podkreślić również należy ,że żadna ze stron postępowania nie kwestionowała powyższych dokumentów pod względem autentyczności, ani treści merytorycznej.

Sąd nie dał wiary złożonym w sprawie przez wnioskodawczynię oraz płatnika zeznaniom, w zakresie, w jakim twierdzili, że zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy o pracę oraz, że wnioskodawczyni świadczyła pracę w ramach pracowniczego podporzadkowania.

Należy podnieść, iż brak dowodu, by wnioskodawczyni odbyła szkolenie ogólne z zakresu BHP – brak jest bowiem wskazania osoby szkolącej, a wnioskodawczyni nie pamiętała, kto szkolenie przeprowadził.

Wnioskodawczyni nie była pewna co do wysokości wynagrodzenia, jakie zostało określone w treści umowy – 2200 czy 2300 zł. Nie pamiętała też, jaki rodzaj umowy zawarła. Druga umowa o pracę została zawarta w czasie niezdolności do pracy.

Wnioskodawczyni wskazywała, że pracowała w godzinach 7 – 15 bądź 9- 17, natomiast z informacji dla pracownika wynika, iż miała pracować w równoważnym czasie pracy, do 12 godzin na dobę.

Brak jest list obecności oraz ewidencji czasu pracy, co uniemożliwia sprawdzenie, ile godzin dziennie w istocie wnioskodawczyni pracowała, w szczególności mając na względzie to, że pracowała poza biurem. Płatnik wskazuje, że rozliczał ją na podstawie rozmów, nie był jednak w stanie wskazać, ile godzin pracowała konkretnego dnia. Świadek K. wskazuje, że widział ją początkowo na kasie, a potem w godzinach popołudniowych, co pozostaje w sprzeczności z zeznaniami stron. Świadek także nie wiedział, na jakim stanowisku jest zatrudniona wnioskodawczyni. Przypuszczał, że na stanowisku handlowca. Wskazał także, że głównie transportami zajmował się M. J. (1), tymczasem zarówno wnioskodawczyni jak i płatnik wskazali, że wnioskodawczyni zajmowała się transportami, wprowadzając określone regulacje w tym zakresie. Należy też zwrócić uwagę, że M. J. jest zatrudniony w innej firmie na stanowisku handlowca w pełnym wymiarze czasu pracy i nie wykazał, w jaki sposób godził całodzienny nadzór nad wnioskodawczynią z własnym stosunkiem pracy.

Sąd nie dał wiary przesłuchiwanym stronom co do tego, że w firmie nie było list obecności, co innego wynika bowiem z zeznań jedynego przesłuchanego świadka, który wskazał, że listy obecności były i je podpisywał. Nadto obowiązek podpisania list wynikał z informacji dla pracownika, którą otrzymała wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni podnosiła, że podpisywała i wystawiała liczne dokumenty, nie załączyła jednak do akt żadnego. Brak także dowodu na wprowadzanie faktur przez wnioskodawczynię.

Istnieje także rozbieżność w podawanej przyczynie niezdolności do pracy. Wnioskodawczyni podaje, że wynika to ze skręcenia stawu skokowego, do którego doszło wiosną w czasie biegu, natomiast z dokumentacji medycznej wynika, że początkowo leczyła się w związku z dolegliwościami kręgosłupa, a zwolnienie związane ze stawem miało miejsce dopiero w sierpniu i to w związku z potknięciem.

Wnioskodawczyni podnosiła, że współpracowała z pracownikiem o imieniu P., przy czym nie było sporne pomiędzy stronami, że nie jest to pracownik płatnika. Nie wymieniła wśród pracowników płatnika J. O..

Sąd oddalił wniosek organu rentowego o udzielenie informacji co do okresu zatrudnienia P. K., jako spóźniony, nadto z uwagi na to, że nie był to pracownik płatnika.

Należy też zwrócić uwagę, że płatnik zeznał, iż istotny był dla niego wynik pracy ubezpieczonej, który przejawiał się w liczbach transportu, zwiększonych obrotach i porządku, a zatem konkretny rezultat, od którego uzależniał także premię.

Pracodawca nie przedstawił także żadnych wiarygodnych dokumentów na potwierdzenie wykonywania przez ubezpieczoną pracy w ramach pracowniczego podporządkowania, w szczególności nie są nimi wysyłane maile, bowiem stanowią one jedynie dowód, że jakieś czynności były wykonywane, ale nie wynika z nich pracownicze podporządkowanie. Nadto jeden z maili dotyczy okresu sprzed zatrudnieniem, a żadna ze stron nie była w stanie tego wyjaśnić.

Należy też zwrócić uwagę na wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej, która znacznie odbiega o wynagrodzeń pozostałych pracowników, a zasady przyznawania premii w żaden sposób nie były określone. Trudno też odnieść przyznawane kwoty do osiąganych wyników wnioskodawczyni, bowiem mimo przebywania przez część miesiąca na zwolnieniu lekarskim premia była przyznawana praktycznie na zbliżonym poziomie.

Należy zwrócić uwagę, że wnioskodawczyni była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, a płatnik było pouczony o treści art. 6 kc, art. 162, 217, 229,230,232 kpc – zarządzenie – k. 26 w zw. z k. 29, 31, 63,64/

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1778) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych.

Stosunek pracy wyróżnia się:

1)  koniecznością osobistego wykonania pracy,

2)  podporządkowaniem pracownika pracodawcy,

3)  wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy

4)  i na jego ryzyko,

5)  a ponadto odpłatnością pracy.

Przy czym pracownik otrzymuje wynagrodzenie za wykonywanie pracy, a nie rezultat pracy. Wynagrodzenie za rezultat pracy jest charakterystyczne dla umowy o dzieło i jest zależne od wartości dzieła. Natomiast wynagrodzenie z pracę powinno być ustalone zgodnie ilością, jakością i rodzajem wykonywanej pracy i należy się pracownikowi niezależnie od efektu końcowego pracy, tj. wyniku ekonomicznego pracodawcy. Ryzyko gospodarcze i techniczne obciąża tu pracodawcę.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Legalis nr 88987). Sam fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdzono, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.58§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.). Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia. Nawiązanie umowy o pracę może bowiem wynikać z czynności faktycznych wyrażających się z jednej strony zobowiązaniem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, z drugiej zobowiązaniem pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art.22§1 k.p.).

W niniejszej sprawie płatnik składek zawarł z A. U. umowę o pracę, która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do objęcia wnioskodawczyni ubezpieczeniem społecznym. Ważność tej umowy została jednak – słusznie – zakwestionowana przez organ rentowy.

Zdaniem Sądu , analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni pewne czynności w spornym okresie wykonywała. Należało jednak zważyć, czy, przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności były świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego, w tym na rzecz i ryzyko pracodawcy.

Przede wszystkim w toku niniejszego postępowania nie zostały złożone żadne dokumenty (poza dokumentacją osobową) z których wynikałoby, że wnioskodawczyni świadczyła pracę w ramach stosunku pracy. O ile bowiem z zebranego materiału dowodowego może wynikać, że wnioskodawczyni zajmowała się wysyłaniem maili, ustalaniem transportu, czy wizytami u kontrahentów, o tyle nie sposób stwierdzić , że czynności te wykonywała w ramach obowiązującego ją stosunku pracy.

W ocenie Sądu brak jest dowodu na rzeczywisty czas pracy wnioskodawczyni , wobec braku list obecności i braku ewidencji czasu pracy. Nie sposób stwierdzić w jakich konkretnie godzinach miałaby świadczyć pracę. Skoro pracodawca nie prowadził list obecności tym samym trudno mówić w tym przypadku o podporządkowaniu pracownika co do miejsca ,czasu pracy i wykonywanych obowiązków oraz rozliczania go z powyższego. Zatem brak możliwości kontroli pracodawcy nad tym, czy wnioskodawczyni wykonywała swoje obowiązki wynikające z zawartej umowy wyklucza zakwalifikowanie spornej umowy jako umowy o pracę. Strony umowy nie wykazały, by taka kontrola miała miejsce.

Z zebranego materiału dowodowego nie wynika nadto, aby wnioskodawczyni była nadzorowana przez pracodawcę. W ocenie Sądu płatnik nie miał potrzeby zatrudniania pracownika, a wskazuje na to choćby brak zatrudnienia pracownika w czasie nieobecności wnioskodawczyni w pracy, brak takiego stanowiska w przeszłości.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Stosunek pracy jest bowiem stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. W sytuacji, gdy strony nie pozostają faktycznie związane stosunkiem pracy, nie można mówić o fakcie podlegania pracowniczym ubezpieczeniom społecznym. Natomiast sam fakt wykonywania za wynagrodzeniem określonego rodzaju czynności przez jedną ze stron na rzecz drugiej w zależności od cech danego stosunku prawnego, co do zasady może zostać zakwalifikowany, jako umowa o dzieło, umowa zlecenia lub też umowa o świadczenie usług, o której mowa w art.750 k.c. wobec której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Ocena z jakim faktycznie stosunkiem prawnym mamy do czynienia na gruncie przedmiotowej sprawy pozostaje jednak poza zakresem rozważań Sądu Okręgowego, albowiem przedmiotem zaskarżonej decyzji była wyłącznie umowa o pracę.

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego, elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek pracy na pewno nie zawierał, było wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby płatnik kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywał na konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy, oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Tymczasem z ustaleń wynika, że dla płatnika istotny był wynik pracy wnioskodawczyni, który przejawiał się w liczbach transportu, zwiększonych obrotach i porządku, a zatem konkretny rezultat, od którego uzależniał także premię. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby polecenia co do bieżącego wykonywania pracy były wydawane przez płatnika. Brak dowodu, że płatnik stosował jakikolwiek sposób rozliczenia z wykonania zadań przez odwołującą (nie ma np. żadnych raportów składanych przez odwołującą, a z zeznań samej wnioskodawczyni nie wynika, aby na bieżąco miała wyznaczane przez płatnika skonkretyzowane zadania i czas ich wykonania). Oznacza to, że nie ma podstaw do przyjęcia, że odwołująca świadczyła pracę w warunkach kierownictwa pracodawcy.

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że pracy pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony(wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok SN z dnia 10.10.2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Zatem zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (Wyrok SN z dnia 23.01.2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

W konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tą tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku SN z dnia 16.12.1998 r.,, II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ma wątpliwości, że umowa o pracę sporządzona przez wnioskodawczynię i płatnika składek miała charakter fikcyjny. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Wnioskodawczyni nie wykazała, że w ramach zawartej spornej umowy o pracę doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w ramach podporządkowania pracowniczego.

Wskazać należy ,że zgodnie z art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie przez strony na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

W wyroku z dnia 2 lipca 2008 roku (II UK 334/07, Lex nr 531865) Sąd Najwyższy wskazał, iż w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany. Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W ocenie Sądu nie ma żadnych dowodów potwierdzających wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy na podstawie umowy o pracę.

Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. /por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, I UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11/

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że mamy do czynienia z pozornością oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Celem działania stron nie było, bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Wprawdzie płatnik składek założył wnioskodawczyni akta osobowe, to jednak w ocenie Sądu dokumenty te nie świadczą o wykonywaniu pracy w ramach pracowniczego podporządkowania. Stworzenie tej dokumentacji miało jedynie uprawdopodobnić świadczenie pracy. Do ustalenia, że doszło do powstania między stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy, wynikające z umowy o pracę i to czyniły.

W ocenie Sądu strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe. Nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego od wysokiej podstawy i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. , a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ustalił zgodnie z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265) - ze zmianami wynikającymi z rozporządzenia MS z dnia 20 września 2017 r zmieniającego rozporządzenie w spawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2017 poz. 1799), obowiązującego w dniu wpływu odwołania do Sądu.

Jednocześnie biorąc pod uwagę treść art.105 §1 k.p.c. , który to przepis określa sposób ponoszenia kosztów przez współuczestników występujących po jednej stronie procesowej (czynnej lub biernej), gdy strona ta zostaje w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji zobowiązana do zapłaty kosztów na rzecz przeciwnika , Sąd zasądził od stron zwrot przyznanej kwoty tj. 180 zł w częściach równych , a więc po 90 zł, przy czym w stosunku do wspólników spółki cywilnej w zw. z art. 366 kc.

Zgodnie bowiem z art. 105 § 1 kpc współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą znaczne różnice.

W myśl zasady odpowiedzialności za wynik sporu w postępowaniu procesowym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu - art. 98 § 1 k. p. c. ). Ta sama reguła z odpowiednią modyfikacją co do rozdziału kosztów ( art.105 k. p. c. ) ma zastosowanie w wypadku istnienia współuczestników sporu składających się na stronę zobowiązaną do zwrotu kosztów procesu. Chodzi tu jednak o wzajemne relacje jednej ze stron procesowych względem drugiej./ Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1965 r. PZ 26/65 /

W sprawie po stronie ubezpieczonego i płatnika składek wystąpiło współuczestnictwo materialne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2011 r., I UZ 37/11, LEX nr 1489226).

Wobec powyższego należało orzec o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 105 § 1 zd. 1 kpc./ por. w tym zakresie Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 8 lutego 2018 r. III AUa 822/16/.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie 2 sentencji wyroku.