Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2018r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Grądzik

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2018r. w Elblągu

na rozprawie sprawy

z odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 8 marca 2018 r. znak: (...)

o wypłatę deputatu węglowego

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu M. K. prawo do wypłaty deputatu węglowego od 29 października 2015r.,

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

Sygn. akt IV U 428/18

UZASADNIENIE

M. K. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 8 marca 2018r., którą to decyzją organ rentowy odmówił mu wypłaty wyrównania deputatu węglowego od dnia 1 stycznia 1993r. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że ekwiwalent za deputat węglowy był mu należny już z chwilą przejścia na rentę, tj. w roku 1993 i taką też datę skarżący wskazał we wniosku. W jego ocenie pozwany popełnił błąd ustalając wysokość świadczenia i dlatego też ekwiwalent winien być mu wypłacony od 1993r.lub co najmniej za okres trzech lat wstecz.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. wniósł o jego oddalenie. Pozwany powołał przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2017r., poz. 1383) wskazując, że prawo do wypłaty deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego zostało przyznane ubezpieczonemu wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 21 marca 2017r. Wykonując prawomocny wyrok Sądu pozwany przyznał M. K. prawo do deputatu począwszy od dnia 1 marca 2016r., tj. od dnia złożenia wniosku. W ocenie pozwanego brak jest natomiast podstaw do wypłaty ubezpieczonemu wyrównania deputatu węglowego od momentu przyznania mu prawa do renty, czy też za okres trzech lat wstecz od daty zgłoszenia wniosku o jego wypłatę. M. K. nie kwestionował bowiem decyzji z dnia 14 czerwca 1993r., która przyznano mu prawo do renty. Nadto składając wniosek o rentę nie był pracownikiem kolejowym, zaś z dołączonych do wniosku o świadczenie dokumentów nie wynikało, że w czasie zatrudnienia wnioskodawcy przysługiwał deputat węglowy. Dopiero do wniosku o przeliczenie renty z dnia 31 marca 2016r. ubezpieczony dołączył dokumentację z archiwum, z której wynikało, że do września 1991r. był mu wypłacany deputat węglowy.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskiem z dnia 20 maja 1993r. ubezpieczony M. K. zwrócił się do pozwanego organu rentowego o ustalenie uprawnień do świadczenia rentowego. Do wniosku dołączył trzy świadectwa pracy oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 maja 1993r. z okresu zatrudnienia w (...) w G., w którym to zaświadczeniu ujęto roczne wynagrodzenia wnioskodawcy z lat 1985 – 1988, bez rozbicia na poszczególne składniki wynagrodzenia. Decyzją z dnia 14 czerwca 1993r. organ rentowy przyznał M. K. prawo do renty inwalidzkiej drugiej grupy inwalidów. Ubezpieczony nie kwestionował powyższej decyzji w zakresie wysokości wypłacanego świadczenia.

(dowód: wniosek k. 1, świadectwa pracy k. 3-5, Rp7 k. 6, decyzja k. 9 – akta ZUS)

Wnioskiem z dnia 29 października 2015r. ubezpieczony zwrócił się do organu rentowego o wypłatę ekwiwalentu węglowego, wskazując, że w trakcie zatrudnienia miał wszystkie uprawnienia kolejowe, łącznie z deputatem węglowym. Pozwany nie wydał decyzji rozpoznającej powyższy wniosek, a jedynie pismem z dnia 25 listopada 2015r. poinformował M. K., że z jego akt rentowych nie wynika by podczas zatrudnienia w (...) w G. przysługiwał mu deputat węglowy, w związku z czym brak jest możliwości wypłaty deputatu węglowego przy pobieranym przez wnioskodawcę świadczeniu rentowym.

(wniosek k. 110, pismo z dn. 25.11.2015r. k. 111 – akta ZUS)

Pismem z dnia 31 marca 2016r. M. K. po raz kolejny zwrócił się do pozwanego o wypłatę deputatu wskazując, że uzyskał dokumenty potwierdzające wypłatę deputatu węglowego w okresie zatrudnienia.

Decyzją z dnia 9 maja 2016r. organ rentowy, w oparciu o przedłożone dokumenty, przeliczył podstawę wymiaru świadczenia rentowego M. K. , zaś pismem z dnia 17 maja 2016r. poinformował ubezpieczonego, że z informacji zgromadzonych w jego aktach wynika, iż zatrudniony był w (...) jako monter instalacji sanitarnych, wobec powyższego deputat węglowy do pobieranej przez niego renty nie przysługuje.

(dowód: wniosek wraz z załącznikami k. 112a – 130, decyzja 155-156, pismo z dn. 158 – akta ZUS)

Pismem z dnia 23 maja 2016r. ubezpieczony zwrócił się o wydanie decyzji administracyjnej w sprawie deputatu węglowego.

Decyzją z dnia 17 czerwca 2016r. organ rentowy odmówił M. K. prawa do wypłaty deputatu. Ubezpieczony wniósł odwołanie od tej decyzji. Wyrokiem z dnia 21 marca 2017r., wydanym w sprawie IV U 906/16, Sąd Okręgowy w Elblągu zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. K. prawo do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego. Powyższy wyrok został utrzymany w mocy przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku, który wyrokiem z dnia 20 grudnia 2017r. oddalił apelację organu rentowego (III AUa 800/17).

(dowód: wniosek k. 109, decyzja z dn. 17.06.2016r. – akta ZUS, akta sprawy SO w Elblągu IV U 906/16)

Decyzją z dnia 7 lutego 2018r., organ rentowy wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 21 marca 2017r., przyznał ubezpieczonemu prawo do wypłaty deputatu od dnia 1 marca 2016r.

W dniu 19 lutego 2018r. ubezpieczony wystąpił do pozwanego o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za okres od 1993r., tj. od momentu przyznania prawa do renty. Decyzją z dnia 8 marca 2018r. organ rentowy odmówił M. K. wypłaty deputatu węglowego od dnia 1 stycznia 1993r. wskazując, że deputat został mu wypłacony poczynając od miesiąca, w którym został złożony wniosek, co jest zgodne z art. 133 ustawy emerytalnej.

(dowód: decyzja z dn. 7.02.2018r., wniosek z dn. 19.02.2018r., decyzja z dn. 8.03.2018r. – akta ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia okresu, za jaki organ rentowy winien wypłacić M. K. ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, do którego prawo ubezpieczony nabył w drodze wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 21 marca 2017r.

Stosownie do art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2017r., poz. 1383) prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Z kolei art. 74 ust. 10 ustawy z dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe” (Dz.U. 2017, poz. 680) stanowi, że emeryci i renciści nabywają prawo do ekwiwalentu pieniężnego z dniem przyznania emerytury lub renty.

Należy w tym miejscu podkreślić, że samo spełnienie warunków do danego świadczenia nie jest równoznaczne z uprawnieniem do wypłaty świadczenia od tego właśnie momentu.

Zgodnie bowiem z art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

W tym miejscu wskazać należy, że pojęcie "błąd organu rentowego" lub "błąd organu odwoławczego" w prawie ubezpieczeń społecznych jest swoiste i szerokie. Obejmuje ono sytuacje, w których organ rentowy (lub sąd) miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego lub odwoławczego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Pojęcie błędu organu rentowego obejmuje również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych. Błędy organu rentowego lub odwoławczego mogą polegać na błędach w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędach w ustaleniach faktycznych, będących skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy lub odwoławczy wydaje odpowiednio decyzję lub orzeczenie sądowe odmawiające ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji w danym stanie faktycznym.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że w ocenie sądu pozwany nie miał żadnych podstaw do wypłaty M. K. wyrównania z tytułu ekwiwalentu za deputat węglowy począwszy od momentu przyznania prawa do świadczenia rentowego w 1993r. Wraz z wnioskiem o świadczenie rentowe ubezpieczony nie przedłożył żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że deputat węglowy był mu wypłacany. Złożone przez ubezpieczonego zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 maja 1993r. z okresu zatrudnienia w (...) w G., zawierało wynagrodzenia ubezpieczonego z lat 1985 – 1988, przy czym wynagrodzenia te zostały wskazane globalnie, bez rozbicia na poszczególne składniki wynagrodzenia (płaca zasadnicza, premie, dodatki, deputat, etc.). W świetle powyższego nie można zarzucać pozwanemu, że ustalając wysokość świadczenia rentowego M. K. w 1993r. popełnił on błąd, który skutkować by miał wypłatą wyrównania świadczenia. Nie bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, na którą zwrócił uwagę sam pozwany w odpowiedzi na odwołanie, że ubezpieczony nie kwestionował decyzji przyznającej prawo do świadczenia, w zakresie wysokości wypłacanego świadczenia. Tym samym zgadzał się on z ustaleniami pozwanego poczynionymi wówczas w tym zakresie.

Niemniej jednak, zdaniem Sądu, w sprawie zaszły podstawy do wypłaty wyrównania ekwiwalentu za deputat węglowy ubezpieczonemu od dnia 29 października 2015r. W tym dniu bowiem M. K. złożył pierwszy wniosek o deputat węglowy, który nie został przez organ rentowy właściwie rozpoznany. Faktem jest, że wraz z powyższym wnioskiem M. K. nie złożył żadnych dokumentów potwierdzających jego uprawnienia do deputatu w okresie zatrudnienia. Zważyć jednak należy, że zgodnie z art. 7 k.p.a. w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Zgodnie z tą zasadą organ prowadzący postępowanie miał obowiązek zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodny z rzeczywistością. W tym celu organ rentowy powinien pouczyć ubezpieczonego o warunkach i dowodach koniecznych do rozstrzygnięcia wniosku i wezwać go do złożenia niezbędnych wyjaśnień lub dowodów, zakreślając termin do złożenia powyższych dowodów. W sytuacji zatem gdy wniosek o ustalenie prawa do deputatu węglowego jaki złożył ubezpieczony w organie rentowym 29 października 2015r., pozbawiony był pełnej dokumentacji, która umożliwiłaby określenie świadczenia w korzystnej dla odwołującego się wysokości, organ rentowy winien po złożeniu takiego wniosku a przed wydaniem decyzji ustalającej prawo do świadczenia i jego wysokość przeprowadzić w tym względzie prawidłowe postępowanie - w szczególności dodatkowe postępowanie wyjaśniające. Wobec stwierdzonej przez organ niekompletności wniosku odwołującego się należało zatem wyznaczyć ubezpieczonemu termin uzupełnienia potrzebnych dokumentów, którego bezskuteczny upływ dałby dopiero podstawę do wydania decyzji z ograniczeniem się do dokumentacji przez organ posiadanej.

Takiego pouczenia ani wezwania o przedłożenie niezbędnej dokumentacji pozwany w niniejszej sprawie nie wysłał do ubezpieczonego. W żadnym razie za takie wezwanie nie można uważać pisma pozwanego z dnia 25 listopada 2015r., którym poinformowano ubezpieczonego, że z jego akt rentowych nie wynika by podczas zatrudnienia w (...) w G. przysługiwał mu deputat węglowy, w związku z czym brak jest możliwości wypłaty deputatu węglowego. Oceny powyższej nie zmienia fakt, że po upływie czterech miesięcy, tj. w dniu 31 marca 2016r. ubezpieczony złożył kolejny, tym razem już kompletny wniosek. Zważyć w tym miejscu należy, że nawet wówczas pozwany nie wydał decyzji w przedmiocie uprawnień wnioskodawcy do wypłaty ekwiwalentu za deputat węglowy a jedynie przeliczył podstawę wymiaru świadczenia rentowego wnioskodawcy oraz kolejnym pismem z dnia 17 maja 2016r. poinformował skarżącego, nie wydając formalnej decyzji, że deputat węglowy do pobieranej przez niego renty nie przysługuje. Dopiero kolejny wniosek skarżącego z dnia z dnia 23 maja 2016r., skutkował wydaniem przez pozwanego formalnej decyzji rozpoznającej uprawnienia skarżącego do deputatu węglowego.

W ocenie Sądu całokształt powyższych okoliczności świadczy jednoznacznie o tym, że pozwany dopuścił się błędu dokonując wypłaty wyrównania świadczenia dopiero od marca 2016r., w sytuacji gdy wniosek o to świadczenie został złożony przez skarżącego już w dniu 29 października 2015r.

W świetle powyższego Sąd, stosownie do art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. K. prawo do wypłaty deputatu węglowego od dnia 29 października 2015r. (pkt I. wyroku), w pozostałym zaś zakresie odwołanie oddalił, stosownie do art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. (pkt II. wyroku).