Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak /spr./

Sędziowie: SSA Marta Sawińska

SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2018 r. w Poznaniu

sprawy T. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 6 czerwca 2017 r. sygn. akt III U 41/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w całości i oddala odwołanie;

2.  nie obciąża odwołującego T. M. (1) kosztami zastępstwa procesowego pozwanego za obie instancje;

3.  przyznaje r.pr. M. K. od Skarbu Państwa - Sąd Apelacyjny w Poznaniu kwotę 240 zł powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 listopada 2017 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił T. M. (1) prawa do emerytury, ponieważ odwołujący nie udowodnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach oraz nie wykazał co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Od powyższej decyzji T. M. (1) wniósł odwołanie wskazując, że decyzja jest dla niego krzywdząca i podając, że przez cały okres zatrudnienia pracował w warunkach szczególnych – jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony oraz kierowca ciągnika.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2017r., w sprawie o sygn. akt III U 41/17, Sąd Okręgowy w Koninie zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał T. M. (1) prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, począwszy od daty złożenia wniosku (pkt I) i stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie istnienia okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie przyznania prawa do emerytury (pkt II).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

Wnioskodawca T. M. (1), urodzony (...), w dniu 6.10.2016r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury, oświadczając że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 28.11.2016r. w której uznał, że T. M. (1) do dnia 1.01.1999 r. udokumentował 23 lat, 6 miesięcy i 12 dni okresów składkowych oraz nieskładkowych w tym żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. Zakład nie uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 1.09.1988r. do 30.04.1995r., ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub też innych dokumentów potwierdzających pracę w szczególnych warunkach.

T. M. (1) w okresie od 14.06.1974r. do 21.08.1975r. pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców K. i S. małżonków M., położonym w miejscowościach D. i W., gm. D. o powierzchni 1,67 ha. Odwołujący wykonywał prace przy zwierzętach oraz pracował przy pracach polowych. W tym okresie odwołujący nie kontynuował nauki i pracował razem z rodzicami w przedmiotowym gospodarstwie rolnym.

W okresie od 22.08.1975r. do 30.04.1979r. odwołujący pracował w Fabryce (...) S.A. w Ł. na stanowisku tokarza.

W okresie od 1.05.1979r. do 31.05.1979r. odwołujący pozostawał bez zatrudnienia.

Następnie w okresie od 01.06.1979r. do 14.04.1982r. pracował w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D. na stanowisku kierowcy ciągnikowego.

W okresie od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. pracował w Spółdzielni (...) w D. na stanowisku kierowcy ciągnika.

W okresie od 01.09.1988r. do 30.04.1995r. pracował w Gminnej Spółdzielni (...) w D. na stanowisku kierowcy.

Za okresy pracy w Fabryce (...) S.A. w Ł., w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D., w (...) w D. i GS (...) w D. pracodawcy nie wystawili odwołującemu świadectw potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D. (od01.06.1979r. do 14.04.1982r.) odwołujący pracował na stanowisku kierowcy ciągnikowego. Praca ta polegała na kierowaniu ciągnikiem. Powyższą pracę odwołujący świadczył w zakresie transportu drogowego, tzn. woził węgiel, wiklinę, korę, fotele. Przez cały okres zatrudnienia w zakładzie pracował przy przewożeniu w/w materiałów. Tego rodzaju prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, także zimą. Razem z odwołującym w powyższym zakładzie pracowali też Z. M. (1) i Z. M. (2).

Podobnie w (...) w D. (od 19.04.1982r. do 31.08.1988r.) odwołujący pracował jako kierowca ciągnika. Do jego obowiązków należało wykonywanie za pomocą tego ciągnika prac polowych, które wykonywał w okresie letnim i które polegały m.in. na oraniu, i koszeniu. Z kolei w okresie zimowym odwołujący wykonywał usługi transportowe dla (...), tzn. transportował żwir, odśnieżał, rozsypywał sól i pasek na drodze oraz woził dzieci do szkoły w przyczepie dołączonej do ciągnika. Tego rodzaju prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Razem z odwołującym w (...) w D. pracowali też T. M. (2) i S. Ś..

W GS (...) D. (od 01.09.1988r. do 30.04.1995r.) odwołujący pracował jako kierowca ciągnika. Do jego obowiązków należały prace transportowe – przewożenie węgla, cementu, wapna, szamba, rozwożenie towarów do sklepów. Tego rodzaju prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, także zimą Razem z odwołującym w GS (...) D. pracowali też A. P. i J. J..

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sad Okręgowy wskazał, że odwołanie jest zasadne.

Sąd Okręgowy powoływał następnie przepisy art. 10, art. 32 ust. 1 i art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), wskazując, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było uprawnienie odwołującego do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na warunki pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uznał, aby odwołujący do dnia 1 stycznia 1999 r. wykonywał tego rodzaju pracę w wymiarze 15 lat, bowiem nie uznano mu okresów pracy w Fabryce (...) S.A. w Ł., w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D., w (...) w D. i GS(...) w D. do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przy czym powodem tego stanu rzeczy była okoliczność, iż odwołujący nie dysponował świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto organ rentowy nie uznał odwołującemu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Co prawda okoliczność ta została uznana przez organ rentowy w kolejnej decyzji z dnia 30.03.2017r., ale w zaskarżonej decyzji z dnia 28.11.2016r. okres ten nie został przez organ rentowy uznany.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że odwołujący w okresie od w okresie od 14.06.1974r. do 21.08.1975r. pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców K. i S. małżonków M., położonym w miejscowościach D. i W., gm. D. o powierzchni 1,67 ha.

Postępowanie dowodowe wykazało też, że odwołujący pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierowcy ciągnika:

- w okresie od 01.06.1979r. do 14.04.1982r. w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D.,

- w okresie od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D.,

- w okresie od 01.09.1988r. do 30.04.1995r. w GS (...) w D.

Prace te odpowiadają pracom wymienionym w załączniku do w/w rozporządzenia z 7.02.1983 r. wykazie A, dziale VIII, poz. 3 jako – „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych”. Należy podkreślić, że materiał dowodowy wskazał, że odwołujący pracował głównie w charakterze kierowcy ciągnika i praca ta polegała głównie na świadczeniu usług w transporcie.

W ocenie Sądu Okręgowego bez znaczenia pozostaje fakt, że praca odwołującego w (...) w D. jako kierowcy ciągnika nie odpowiadała pracom w transporcie zgodnie z nazwą działu załącznika do rozporządzenia z 7.02.1983 r. w którym przewidziano, że m.in. prace kierowców ciągników muszą dotyczyć branży właściwej dla „transportu i łączności”. W kontekście powyższego Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 lutego 2014 r., (I UK 314/13, Lex nr 1439383), że za wykonywaną w warunkach szczególnych należy uznać również pracę przyporządkowaną w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. do innego działu przemysłu niż ten, w którym jest świadczona, jeżeli stopień szkodliwości lub uciążliwości tego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której pracownik jest zatrudniony.

Zdaniem Sądu Okręgowego część prac odwołującego w (...) D. była wykonywana w charakterze właściwym dla osoby pracującej w transporcie skoro odwołujący w okresie zimowym zajmował się przede wszystkim transportem. Sąd Okręgowy podzielił też stanowisko zawarte w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 20.03.2015 r., III AUa 1815/14.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, że do zaliczenia do ogólnego stażu zatrudnienia podlega praca odwołującego w gospodarstwie rolnym rodziców od 14.06.1974r. do 21.08.1975r. Z kolei do pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zaliczeniu podlegają okresy pracy od 01.06.1979r. do 14.04.1982r. w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D., od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D. oraz od 01.09.1988r. do 30.04.1995r. w GS(...) w D. w charakterze kierowcy ciągnika – w łącznym wymiarze 15 lat, 11 miesięcy i 7 dni.

Po uwzględnieniu powyższych okresów odwołujący posiada wymagany 25 letni staż pracy i 15-letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach i tym samym spełnił wszystkie wymagane przesłanki od uzyskania prawa do emerytury. Ukończył on bowiem (...) lat, nie jest członkiem OFE, posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie ponad 25 lat oraz ponad 15 – letni okres pracy w warunkach szczególnych.

Tym samym T. M. (1) spełnił wszystkie niezbędne przesłanki do nabycia prawa do emerytury, dlatego też Sąd, Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach od daty złożenia wniosku.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na zasadzie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem na etapie postępowania sądowego można było stwierdzić, że T. M. (1) jest uprawniony do żądanego świadczenia.

Apelację od powołanego rozstrzygnięcia - w całości - wniósł organ rentowy, domagając się zmiany wyroku i oddalenia odwołania, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu oraz zasądzenia od odwołującego na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych.

Apelujący zarzucał:

1.  naruszenie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, poprzez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w okresie zatrudnienia od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D., podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, że wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach,

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające niewszechstronnym rozważaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego,

3.  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez uznanie, że odwołujący w okresie od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych określonych w wykazie A, dziale VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., podczas gdy wyniki postepowania dowodowego nie dawały podstaw do takich ustaleń.

Pełnomocnik z urzędu odwołującego wniósł o oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, ponieważ nie zostały one uiszczone.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku w całości i oddaleniem odwołania, zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c.

Istotą niniejszej sprawy było ustalenie, czy odwołującemu przysługuje prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych - zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), przy czym na obecnym etapie postępowania sporne było tylko ustalenie, czy odwołujący spełnił warunek uzyskania co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Na wstępie wskazać należy, że pozwany kwestionował rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jedynie w zakresie zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D., podczas którego – zdaniem pozwanego – odwołujący jako kierowca ciągnika wykonywał gównie prace polowe.

Sąd Okręgowy zaliczając powyższy okres do stażu pracy w warunkach szczególnych przyjął bowiem, że odwołujący pracował w charakterze kierowcy ciągnika - w warunkach określonych w wykazie A, dziale VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. Sąd Okręgowy uznał, że bez znaczenia jest to, że praca odwołującego nie odpowiadała pracom w transporcie zgodnie z nazwą działu załącznika. Jednocześnie ustalił, że część prac odwołującego w (...) D. była wykonywana właśnie w charakterze właściwym dla osoby pracującej w transporcie, skoro odwołujący w okresie zimowym zajmował się przede wszystkim transportem.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego przedmiotowe stanowisko Sądu Okręgowego jest błędne, natomiast trafny jest w tym zakresie powołany w apelacji zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, poprzez ich zastosowanie, co skutkowało uznaniem, że odwołujący wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 184 ust. 1 - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Wiek emerytalny oraz rodzaje prac lub stanowisk i warunki uprawniające do świadczenia ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, czyli według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

W myśl § 4 ust.1 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzn 60 lat, oraz ma wymagany okres zatrudnienia (25 lat dla mężczyzn) w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny podzielił argumentację zawartą w apelacji pozwanego, że w oparciu o powołane wyżej przepisy nie sposób uznać, że odwołujący w całym okresie od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych określonych w wykazie A, dziale VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., jako kierowca ciągnika, w sytuacji, gdy odwołujący w sezonie wiosenno – letnim wykonywał prace polowe (co było bezsporne).

Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą apelację, podzielił przy tym stanowisko zaprezentowane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013r. I UK 172/13, w którym wskazano, że o ile można się zgodzić, że prace transportowe wykonywane przez wnioskodawcę, jako kierowcę ciągnika można zaliczyć do prac w transporcie, a zatem do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A mimo, że pracował on w spółdzielni rolniczej a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma żadnych podstaw do potraktowania prac polowych, jako prac w transporcie. Wymienienie w wykazie A, dziale VIII pod pozycją 3 prac kierowców ciągników i kombajnów, nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych bez względu na miejsce i rodzaj zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym "prace różne".

Podobny pogląd został zaprezentowany w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach

z dnia 22 marca 2018 r. III AUa 243/18, w którym wskazano, że dla zakwalifikowania pracy kierowcy ciągnika, jako wykonywanej w warunkach szczególnych, istotne znaczenie ma to, czy była ona wykonywana w transporcie, czy też w ramach rolniczych prac polowych. (por. też wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2017 r., II UK 436/16; z dnia 29 czerwca 2017 r., III UK 169/16; z dnia 23 lutego 2017 r. I UK 45/16 oraz z dnia 16 grudnia 2016 r., II UK 512/15).

Nie można zatem uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą "w transporcie", jeżeli kierujący niczego nie transportuje lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe (np. sieje, orze, nawozi, spulchnia glebę itp.) - por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2016 r., II UK 397/15. Odmowa zakwalifikowania, jako wykonywanej w szczególnych warunkach, pracy kierowcy ciągnika rolniczego w trakcie prac polowych, a nie w transporcie, odpowiada rozumieniu tych przepisów przedstawionemu w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki z dnia 13 sierpnia 2015 r., II UK 298/14; z dnia 5 maja 2016 r., III UK 121/15; z dnia 5 maja 2016r., III UK 132/15 oraz z dnia 13 lipca 2016 r., I UK 218/15).

W ocenie Sądu II instancji taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie w odniesieniu do spornego okresu zatrudnienia odwołującego jako kierowcy ciągnika rolniczego od 19.04.1982r. do 31.08.1988r. w (...) w D.. Odwołujący był wówczas zatrudniony w podmiocie, który trudnił się rolnictwem i którego przedmiotem działalności była produkcja roślinna i zwierzęca, dlatego w sezonie wiosenno – letnim odwołujący jako kierowca ciągnika wykonywał prace polowe, takie jak m.in. oranie pola czy koszenie trawy. Przedmiotowych prac polowych, nawet wykonywanych przy pomocy ciągnika, nie sposób jednak zaliczyć do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego – okoliczności niniejszej sprawy wskazują także, że nawet, gdyby uznać, że odwołujący poza sezonem prac polowych (w miesiącach od listopada do marca) w kolejnych latach 1982-1988 (a zatem 6 × 5 miesięcy = 30 miesięcy) wykonywał prace w transporcie dla (...) (transportował żwir, odśnieżał drogi, rozsypywał piasek i sól na drogach), to okres tych 30 miesięcy jest zbyt krótki do uzyskania wymaganych co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych (wraz z pozostałymi niekwestiowanymi obecnie przez pozwanego okresami w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Zakład (...) w D. oraz w GS (...) w D. ).

Należy też podzielić pogląd Sądu Najwyższego zawarty w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 maja 2016r. III UK 132/15, że niewątpliwie prace kierowcy ciągnika w transporcie i rolnictwie, mimo podobieństw, są różne, stąd też dla przyjęcia, iż praca kierowcy ciągnika w kółku rolniczym czy spółdzielni kółek rolniczych może być zaliczona do pracy w szczególnych warunkach w transporcie, o jakiej mowa pod poz. 3 działu VIII wykazu A, wymaga poczynienia ustaleń wskazujących na tożsamość stopnia narażenia osoby wykonującej tę pracę na ekspozycję czynników szkodliwych dla zdrowia w obydwu wymienionych branżach. Ewentualne daleko idące podobieństwo oddziaływania szkodliwych dla zdrowia czynników na organizm kierowcy ciągnika służącego do prac rolniczych oraz ciągnika używanego do świadczenia usług transportowych nie wyczerpuje jednak całego problemu możliwości kwalifikacji takiej pracy jako pracy w szczególnych warunkach. Trzeba bowiem pamiętać, że prace w narażeniu na szkodliwe czynniki powinny być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu. O ile w przypadku przedsiębiorstw transportowych przewozy stanowią przedmiot ich działalności i są świadczone w sposób ciągły przy użyciu pojazdów będących na wyposażeniu firmy, o tyle sposób wykorzystywania przez kółka rolnicze lub spółdzielnie kółek rozlicznych pojazdów służących do wykonywania prac rolniczych jest odmienny. Dla podmiotów trudniących się rolnictwem przedmiotem ich działalności jest zasadniczo produkcja roślinna lub zwierzęca.

W konsekwencji wobec niewykazania przez odwołującego spornej przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a tym samym braku podstaw do przyznania stronie odwołującej prawa do emerytury, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w całości i oddalił odwołanie.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny uznając, że w sprawie zaistniały szczególne okoliczności, o których mowa w art. 102 k.p.c., przede wszystkim z uwagi na trudną sytuację materialną i zdrowotną odwołującego oraz charakter niniejszej sprawy, nie obciążył odwołującego T. M. (1) kosztami zastępstwa procesowego pozwanego za obie instancje.

Ponadto Sąd Apelacyjny przyznał r.pr. M. K. od Skarbu Państwa - Sąd Apelacyjny w Poznaniu kwotę 240 zł powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, orzekając o tym na podstawie § 2 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2016r., poz. 1715 ze zm.).