Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Grzegorz Kiepura (spr.)

Sędziowie SO Małgorzata Peteja-Żak

SO Piotr Mika

Protokolant Natalia Skalik-Paś

po rozpoznaniu w dniach: 15 maja 2018 r., 25 maja 2018 r. i 22 czerwca 2018 r.

przy udziale Dagmary Janus - Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Z.

sprawy:

1. P. K. ur. (...) w Z.

syna H. i B.

oskarżonego z art. 286§1 kk i art. 297§1 kk, art. 271§3 kk przy zast. art. 11§2 kk

2. E. B. ur. (...) w R.

córki K. i M.

oskarżonej z art. 286§1 kk i art. 297§1 kk, art. 271§3 kk przy zast. art. 11§2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 27 listopada 2017 r. sygnatura akt II K 487/16

na mocy art. 437 § 2 kpk, art. 439 § 1 pkt 8 kpk, art. 632 pkt 2 kpk

1.  uchyla zaskarżony wyrok i umarza postępowanie wobec oskarżonych P. K. i E. B. o zarzucane im czyny z art. 286§1 kk, art. 297§1 kk i art. 271§3 kk w zw. z art. 11§2 kk;

2.  kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.

VI Ka 186/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27.11.2017 r. Sąd Rejonowy w Zabrzu, stosując przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 1.07.2015 r., orzekł, że:

1)  uznaje oskarżonych P. K. i E. B. za winnych popełnienia czynów opisanych w pkt od I do CCXXVI aktu oskarżenia, z których wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk, art. 297 § 1 kk i art. 271 § 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, przy czym przyjmuje, iż stanowią one ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91 § 1 kk i za to na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk przy zastosowaniu art. 91 § 1 kk skazuje oskarżonych P. K. i E. B. na jedną karę po 10 miesięcy pozbawienia wolności;

2)  na mocy art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonych P. K. i E. B. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres próby wynoszący 3 lata wobec każdego z oskarżonych;

3)  na mocy art. 41 § 2 kk orzeka wobec oskarżonego P. K. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu placówek oświatowych wykorzystujących dla swojej działalności dotacje ze środków publicznych na okres 2 lat;

4)  na mocy art. 41 § 2 kk orzeka wobec oskarżonej E. B. zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych w placówkach oświatowych wykorzystujących dla swojej działalności dotacje ze środków publicznych na okres 2 lat;

5)  na mocy art. 46 § 1 kk zobowiązuje oskarżonych P. K. i E. B. solidarnie do naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz Gminy Z. kwoty 44.042,88 zł;

6)  na mocy art. 627 kpk i art. 2 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądza od oskarżonych P. K. i E. B. na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania w kwocie po 70 zł oraz opłatę sądową w kwocie po 180 zł.

Apelację od tego wyroku wywiódł obrońca oskarżonych, który zaskarżył orzeczenie w całości.

W apelacji odnoszącej się do E. B. obrońca zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na jego treść, a w szczególności art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 92 kpk i art. 410 kpk, poprzez m.in. błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji uznanie oskarżonej winnej dopuszczenia się blisko dwustu trzydziestu występków opisanych w akcie oskarżenia, wyczerpujących przestępstwa z art. 286 § 1 kk, art. 297 § 1 kk oraz art. 271 § 3 kk, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do stwierdzenia, że oskarżona działała w celu osiągnięcia jakiejkolwiek korzyści, wspólnie i w porozumieniu z P. K., z zamiarem doprowadzenia Gminy Z. do niekorzystnego rozporządzenia mienia, względnie wyłudzenia tego mienia. W oparciu o podniesiony zarzut obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z jego podstawy art. 286 § 1 kk, art. 297 § 1 kk oraz art. 271 § 3 kk i wymierzenie oskarżonej kary grzywny wyłącznie na podstawie art. 271 § 1 kk przy zastosowaniu art. 37a kk, ewentualnie uchylenie i przekazanie sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W apelacji dotyczącej P. K. obrońca zarzucił wyrokowi:

1) obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na jego treść, a to art. 4 kpk w zw. z art. 7 kpk, w zw. z art. 410 kpk, w zw. z art. 424 § 1 kpk, polegającą na tym, że sąd pierwszej instancji dokonał wybiórczej i jednostronnej oceny dowodów, opisując dowody osobowe i przyjmując je za wiarygodne i mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych, nie wskazał jakie ustalenia oparł na tych dowodach, nie odniósł się do istotnych w sprawie, ujawnionych w toku rozprawy okoliczności, lub dokonał ustaleń pozbawionych podstaw w materiale dowodowym, jak również nie wziął pod uwagę okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, co nastąpiło z naruszeniem zasady swobodnej oceny dowodów;

2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, a polegający na błędnym uznaniu, że w świetle zebranego w sprawie niepełnego materiału dowodowego istnieją podstawy do przypisania oskarżonemu popełnienia przestępstwa określonego w treści art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk, podczas gdy w rzeczywistości dowody zebrane w toku niniejszego postępowania są bezsprzecznie niepełne i należycie ocenione prowadzą do wniosku przeciwnego, a mianowicie, że czyn oskarżonego nie wypełnił ustawowych znamion wskazanego wyżej przestępstwa. W oparciu o tak sformułowane zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i odmienne orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelacje okazały się skuteczne o tyle, że w wyniku ich wniesienia zaskarżony wyrok należało uchylić i umorzyć postępowanie.

W sprawie wystąpiła bowiem tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 8 kpk, tj. powaga rzeczy osądzonej (res iudicata), którą sąd odwoławczy zobowiązany jest uwzględnić niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu sąd odwoławczy uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone.

W niniejszej sprawie wystąpiła bezwzględna przyczyna odwoławcza w postaci powagi rzeczy osądzonej wobec faktu, że czyny zarzucane oskarżonym stanowiły już przedmiot rozpoznania w sprawie o sygn. akt II K 862/16, zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 10.10.2017 r. (k. 918).

Tożsame zachowania P. K. i E. B. podejmowane w poszczególnych miesiącach od stycznia do sierpnia 2014 r. były przedmiotem rozpoznania w obu postępowaniach. Polegały one na comiesięcznym potwierdzaniu nieprawdy w dokumentach przesłanych do Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Z. co do rzeczywistej liczby słuchaczy (...) Szkoły Policealnej, którzy spełnili wymóg 50 % frekwencji na zajęciach, w celu wyłudzenia dotacji oświatowej od Gminy Z..

W rozpoznawanej sprawie nie stwierdzono innych wyodrębnionych (uzewnętrznionych) zachowań oskarżonych zmierzających do wyłudzenia dotacji, w miesiącach od stycznia do sierpnia 2014 r., które pozwoliłyby uznać, że dopuścili się oni innych czynów, za które powinni ponieść odpowiedzialność karną.

W obu sprawach przedmiotem czynności wykonawczych oskarżonych były te same dokumenty (...) Szkoły Policealnej, w których podawano nieprawdziwe informacje co do rzeczywistej liczby słuchaczy uczęszczających na zajęcia (k.491 b – k. 491 o oraz k. 195, k. 198, k. 201, k. 204, k. 207, k. 210, k.213, k. 216, k. 219, k. 222, k. 225, k. 228, k. 231 i k. 234 – z akt II K 862/16).

Dotacja nie była przyznawana imiennie na każdego słuchacza, nie była też związana z kierunkiem kształcenia. Wypłacono ją na podstawie informacji dotyczących łącznej liczby słuchaczy, którzy w danym miesiącu spełnili wymóg 50 % frekwencji na zajęciach (zeznania świadka K. N. – k. 318).

Elementem wprowadzenia w błąd przedstawicieli Urzędu Gminy w Z. było więc wyłącznie podanie nieprawdziwych informacji w dokumentach przesyłanych każdego miesiąca do Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Z..

W obu sprawach chodziło zatem o te same dokumenty, wystawiane tego samego dnia i potwierdzające te same okoliczności – zachowania (czyny) przypisane oskarżonym w kolejnych miesiącach były więc tożsame tak w aspekcie przedmiotowo – podmiotowym, jak i czasowym.

Oceny tej nie może zmienić okoliczność, iż w wyroku skazującym w sprawie II K 862/16 nie wyszczególniono imiennie wszystkich słuchaczy (...) Szkoły Policealnej, którzy na zajęcia nie uczęszczali w ogóle bądź ich obecność nie przekraczała 50 %, ani też fakt, że wyrok ten nie obejmował całej niezależnie pobranej w okresie od stycznia do sierpnia 2014 r. dotacji.

Zespół zachowań oskarżonych w obu sprawach był zatem identyczny. Różnice w zakresie stylistycznego opisu czynów oskarżonych nie mogły prowadzić do uznania, że chodziło o inne zdarzenia faktyczne w ujęciu historycznym. Osądowi podlegały te same zachowania oskarżonych podejmowane w celu wyłudzenia dotacji oświatowych.

Uzewnętrznione zachowania oskarżonych, podejmowane przez nich każdego miesiąca od stycznia do sierpnia 2014 r. polegały na przedkładaniu Wydziałowi Oświaty Urzędu Miejskiego w Z. dokumentów poświadczających nieprawdę co do liczby słuchaczy (...) Szkoły Policealnej uczęszczających na zajęcia (przy co najmniej 50 % frekwencji), która to okoliczność miała decydujące znaczenie dla uzyskania wsparcia finansowego w postaci dotacji oświatowej.

Za czyny te P. K. i E. B. zostali skazani wyrokiem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 10.10.2017 r., sygn. akt II K 862/16, który uprawomocnił się dnia 16.02.2018 r. – pkt 1 wyroku odnoszący się do zarzutów sformułowanych w akcie oskarżenia w pkt od V do VIII i od XIV do L (k. 918 - 924).

Porównanie treści wyroków Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 10.10.2017 r., sygn. II K 862/16 i z dnia 27.11.2017 r., sygn. II K 287/16, w zestawieniu z ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez sąd w obu sprawach, pozwala na stwierdzenie, że przypisane oskarżonym P. K. i E. B. zachowania (czyny) zostały już prawomocnie osądzone w sprawie II K 862/16.

Skoro zatem postępowanie karne co do tych samych czynów przypisanych oskarżonym P. K. i E. B. zostało prawomocnie zakończone, to konieczne było – na podstawie art. 439 § 1 pkt 8 kpk – uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania.

Na podstawie art. 632 pkt 2 kpk kosztami procesu w sprawie obciążono Skarb Państwa.